جەكسەنبى, 22 جەلتوقسان 2024
9757 0 پىكىر 25 قاراشا, 2016 ساعات 11:57

تاۋەلسىزدىك تۋرالى تۇلعالار پىكىرى

قازاق ەلى تاريحىندا استا­نالار سان مارتە اۋىستى. ارعى تاريحىمىزعا كوز جىبەر­سەك، قازاق حاندى­عىنىڭ وردالارى دا وزگەرىپ وتىر­عانىن بىلە الامىز، - دەپ جازادى "ايقىن" باسىلىمى.

ماقسات بايجارقىنوۆ،
اقتوبە وبلىسى مەن اقتوبە قالاسىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى،«التىن جۇرەك» سىيلىعىنىڭ يەگەرى

– استانادا پارلامەنت پالاتالارىنىڭ بىرلەسكەن وتىرىسىندا دەپۋتاتتار قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 25 جىلدى­عىنا ارنالعان دەكلاراتسيا قابىلداعانىن جاقسىلىققا باعالادىم.
جيىندا ءماجىلىس توراعاسى قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 25 جىلدىعى دەكلاراتسياسى وتە ماڭىزدى تاريحي قۇجات ەكەنىنە توقتالىپ: «وسى ۋاقىتتىڭ ىشىندە، بارلىق جەتىستىكتەر مەن تابىستار، ەڭ الدىمەن تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز  ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ ەرەن ەڭبەگىنىڭ جەمىسى. سونىمەن بىرگە، ارقاشاندا پرەزيدەنتىمىزگە قولداۋ كور­سەتىپ، تىرەك بولىپ كەلە جاتقان حالقىمىز­دىڭ بەرەكە-بىرلىگىنىڭ ناتيجەسى. سون­دىقتان پارلامەنتتە وسى تاريحي قۇجاتتى قاراستىرۋ  ول كەلە جاتقان تاۋەلسىزدىك مەرەيتويىنىڭ ەرەكشە ماڭىزدىلىعىن كورسەتەدى»،  – دەدى.

شىنىندا دا، تاۋەلسىزدىك – ء بىز قاستەر­لەيتىن قۇندىلىق. تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ ىرگەتاسىن قالاۋ، قابىرعاسىن قالىپتاس­تىرۋ، شاڭىراعىن كوتەرۋ – قازاقستان رەسپۋب­ليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى  نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ەرەن ەڭبەگىنىڭ جەمىسى. 

ەلباسىنىڭ  «قازاقستان – 2050» ستراتە­گيالىق باعدارلاماسى حالىق الدىن­داعى جاۋاپكەرشىلىك قانا ەمەس، ماڭگىلىك ەل قۇرۋداعى باستى باعدارىمىز.

دەكلاراتسيادا: «تاۋەلسىزدىكتىڭ 25 جىلدىق مەرەيتويى ء وز تاريحىندا تۇڭعىش رەت زاماناۋي مەملەكەت قۇرعان قازاقستان حالقىنىڭ اۋقىمدى تاريحي جەتىستىكتەرىنىڭ جارقىن كورىنىسى. قازاقستان ءۇشىن تاۋەل­سىزدىكتىڭ 25 جىلى ىلگەرىلەۋ مەن ورنىقتى دامۋدىڭ كەزەڭى بولدى. تاۋەلسىز قازاقستان ءوزىنىڭ جاڭا تاريحىمەن تابىستى مەملەكەت جانە بۇكىل ورتالىق ازيا ءوڭىرىنىڭ كوش­باسشىسى اتانۋعا قۇقىعى بار ەكەندىگىن دالەلدەدى»، – دەگەن جولدار ءار قازاقتىڭ جادىندا جۇرەتىن پىكىر.

شيرەك عاسىردا عاجايىپ جەتىستىكتەرگە جەتتىك، الەم ءبىزدى تانىپ قانا قويماي، تامساناتىن دەڭگەيگە جەتتىك. ماسەلەن، ەل ەكونوميكاسىنىڭ كۇرەتامىرى سانالاتىن كاسىپكەرلەردى قولداۋدىڭ ءوزى قارىشتاپ قادام باسۋىمىزعا ىقپال ەتتى. وسى قام­قورلىقتى مەن دە، بالالارىم دا ءساتتى پايدالاندىق. ايماقتىڭ وركەندەۋىنە ۇلەس قوسىپ، تۋعان جەرىمىزدى تۇلەتتىك. جەتىم­دەردى جەبەدىك، كەمتارلارعا كومەكتەستىك.  بۇل جەتىستىگىمىزدى كەزىندە ەلباسى ن.نازارباەۆ­تىڭ ءوزى ارنايى كەلىپ كوردى. سەنات دەپۋتاتى د.نازارباەۆا دا قۇرمەتتى قوناعىمىز بولدى.

مۇنى ايتىپ وتىرعان سەبەبىم، تاماشا تابىسقا ەلباسىنىڭ سىندارلى سايا­ساتىنىڭ ارقاسىندا جەتتىك. 

 

الىمعازى رايىمبەكوۆ، 
اكتەر، قر مادەنيەت قايراتكەرى، الماتى وبلىسىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى:

– قازاق ەلى تاريحىندا استا­نالار سان مارتە اۋىستى. ارعى تاريحىمىزعا كوز جىبەر­سەك، قازاق حاندى­عىنىڭ وردالارى دا وزگەرىپ وتىر­عانىن بىلە الامىز.  سىعاناق، سارايشىق، تۇركىستان سەكىلدى قالالار قازاقتىڭ مادەنيەتى مەن رۋحانياتىنىڭ، ساياساتىنىڭ ورداسى بولعان.  ال حح عاسىردىڭ باسىندا الاش زيالىلارى سەمەيدى ەلىمىزدىڭ كىندىك قالاسى ەتىپ بەكىتكەن ەدى.  ودان كەيىنگى ەلىمىزدىڭ استانالارى ورىنبور، قىزىلوردا، الماتى، استانا  بولىپ جاراسىمدى جالعاسىن تاپتى.

تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ شيرەك عاسىرىنداعى  ەلور­دامىز استانانىڭ باسقالاردان ورنى  بولەك. استانا – تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ سيمۆولى. ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ەگەمەندىكتىڭ العاشقى جىلدارىندا-اق قازاقستاننىڭ استاناسىن ورتالىققا قاراي كوشىرۋ تۋرالى ۇسىنىس تاستادى. ونىڭ ەلىمىز ءۇشىن سترا­تەگيالىق ماڭىزىن ەلگە جەتكىزۋگە تىرىستى. جاسى­راتىنى جوق، سول ۋاقىتتا جالپاق جۇرتتى ايتپاعاندا، حالىق قالاۋلىلارىنىڭ باسىم بولىگى جارقىن باستامانىڭ بولاشاعىنا سەنبەدى، كۇمانمەن قارادى. جەرگىلىكتى ۇلت وكىلدەرى از تۇراتىن، ايازى مەن جەلى ەرەكشە  اقمولانىڭ ەلورداسى – استاناعا اينالارىنا ەشكىم سەنە قويمادى. بىراق ەلباسىنىڭ بولاشاقتى بولجاي بىلەتىن دانالىعى مەن ساياساتتاعى سارابدالدىعى،  جاڭاشىل رەفورماتورلىعى تاعى دا ءوزىنىڭ دالەلىن تاپتى. 

ەركە ەسىلدىڭ جاعالاۋىندا جاڭا قالا بوي كوتەردى. از عانا ۋاقىتتا ساۋلەتى كەلىسكەن، سالتاناتى ەرتەگىدەگى شاھارلاردى كوز الدىنا اكەلەتىن تاڭعاجايىپ قالانىڭ ىرگەتاسى قالانىپ، بىرەر جىلدا بوي كوتەردى. قازاق ەلىنىڭ تاريحى مەن مادەنيەتىن پاش ەتەتىن  تەڭدەسى جوق نىساندار سالىندى. الەمدەگى ەڭسەلى ەل­دەردىڭ بارلىعىنىڭ  استانالارى بارلىق گەوگرافيالىق ەرەكشەلىكتەرى ەسكەرىلە وتىرىپ،  مەملەكەت اۋماعىنىڭ ورتاسىندا ورنالاسادى.  مەملەكەت باسشىسى  مۇنىڭ ءبارىن وي ەلەگىنەن وتكىزە وتىرىپ، ناقتى شەشىمدەردى دە ءوزى قابىلدادى. استاناداعى جۇرت نازارىن اۋدارىپ، سىرت ەلگە تاڭداي قاقتىرار كەرەمەت نىسانداردىڭ بارلىعىندا ەلباسىنىڭ قولتاڭباسى بار. 

 

راشيدا حاريپوۆا، اتىراۋ وبلىستىق تاريحي-ولكەتانۋ مۋزەيىنىڭ ديرەكتورى: 

– اتا-بابالارىمىز ار­مان­داعان تاۋەل­سىزدىك – ءبىزدىڭ قۇندىلىعىمىز. ونىڭ ماڭى­زىن ساراپتاپ، قادىرلەي الۋ ءبىزدىڭ ۇلتتىق پارى­زىمىز. 

پارلامەنت پالاتالارى­نىڭ بىرلەسكەن وتىرىسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 25 جىلدىعىنا ارنالعان دەكلاراتسيا تۇجىرىمىندا بىرقاتار ۇسىنىستار ايتىلدى. 

اقيقاتىندا، تاۋەلسىزدىكتىڭ تاڭىمەن قازاق ۇلتىنىڭ تاريحى، مادەنيەتى، تۇتاس رۋحانياتى تۇگەندەلە باستادى. ەكونوميكالىق ورلەۋىمىزدىڭ ءوزى وزگە ەلدەرگە ونەگە بولعانداي دەڭگەيگە جەتتى. 
ەلباسى قازاقستان حالقىنىڭ وزىنە ارتقان زور سەنىمىن ۇلكەن ابىرويمەن اتقارىپ شىقتى جانە قازىر دە ميسسياسىن تابىستى جالعاستىرۋدا.

ءبىزدىڭ تۇتاس ماقساتىمىز – ەلباسى توڭىرەگىنە توپتاسىپ، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ باياندى بولۋى ءۇشىن ماڭگىلىك ەل قۇندىلىقتارىن قاستەرلەپ، ونى بولاشاققا اماناتتاۋ. 

ماڭگىلىك ەل بولامىز دەسەك، وسىنداي دەكلارا­تسيانىڭ وتە قاجەت ەكەنىنە كۇمانىمىز جوق بولۋى كەرەك. 

 

جەڭىس سەيدۋللاۇلى،
قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، 
جامبىل اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك فيلارمونيا­سىنىڭ ديرەكتورى:

– قازىرگى ساتتە مەم­لەكەتىمىز ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 25 جىلدىق تويىن اتاپ وتۋگە قىزۋ دايىندىق ۇستىندە. شىن مانىندە، قازاقستان ءۇشىن تاۋەلسىزدىكتىڭ جيىرما بەس جىلى ىلگەرىلەۋ مەن ورنىقتى دامۋدىڭ كەزەڭى بولدى. 

قازاق ەلىنىڭ تاريحى، ەگەمەندىك جىلدارىندا جەتكەن جەتىستىكتەرى، ءسوز جوق تۇڭعىش پرەزيدەنت نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ ەسىمىمەن تىعىز بايلانىستى. ەلباسىمىز استانانى اۋىستىرۋ تۋرالى دانا دا دۇرىس شەشىم قا­بىلدادى. حالىقارالىق قاۋىم­داستىق وكىلدەرى، شەتەلدىك ساياسي تۇلعالار مەن ساراپ­شى ماماندار، ءتىپتى قازاقستاندىقتار دا ەلوردا­نى ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ەسىمىمەن بايلا­نىستىرادى. 

بۇگىنگى تاڭدا جاس قالا بولسا دا باس قالامىز بۇكىل الەمگە تانىلىپ وتىر. استانانىڭ ءوز كۇشىنە سەنىمدى، جاڭا قازاقستاننىڭ بۇكىل الەمگە الەۋەتىن تانىتقان ءىرى ىسكەرلىك ورتالىعىنا اينالعانىن ماقتانىش ەتەمىز. 

ءبىزدىڭ ماقسات – ەلباسى اينالاسىندا توپتاسىپ، ماڭگىلىك ەل قۇندىلىقتارىن ساقتاۋ ارقىلى باستى بايلىعىمىز – تاۋەلسىز قازاقستاندى كەلەشەك ۇرپاققا قالدىرۋ. ۇرانىمىز – تاۋەلسىزدىكتىڭ ۇلى جولى ماڭگى بولۋى ءتيىس! 

 

نۇرداۋلەت يسابەك،
پەداگوگيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، 
قازاقستان پەداگوگيكالىق عىلىمدار اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى:

– حالىق قالاۋلىلارى پارلامەنت وتىرىسىندا قابىلداعان «قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىز­دى­گىنىڭ 25 جىلدىعى دەكلا­راتسياسىندا» كورسەتىلگەن «تاۋەلسىز قازاقستان» مونۋمەنتىن تۇرعىزۋ تۋرالى ۇسىنىستى ءوز باسىم وتە ورىندى ءارى ۋاقتىلى دەپ بىلەمىن. 25 جىل ىشىندە استانا قيالىڭا سىيمايتىن كوركەم دە سۇلۋ وتانىمىزدىڭ ورتالىعىنا اينالدى. 

ءتىپتى، اراسىنا ۋاقىت سالىپ كەلىپ-كەتىپ جۇرگەن شەتەلدىك قوناقتاردىڭ ءوزى تاڭعالىسپەن «نە دەگەن جىلدام ءارى كوركەم تۇرعىزىلىپ جاتقان قالا» نەمەسە «ساۋلەتتىك ەرەكشەلىگىندە وزىندىك ءبىر سىرى بار ادەمىلىكتى كورەمىز» دەگەن ويلارىن ءبىلدىرىپ جاتادى. 

بۇل شاھار – ۇلت كوشباسشىسىنىڭ وزىندىك قولتاڭباسىنان، ەرەكشە سۇيىسپەنشىلىگىنەن، تەرەڭ كورەگەندىگىنەن تۋعان ءتول ەڭبەگى دەپ بىلەمىز. ماڭگىلىك ەلدىڭ ەرتەڭى ءۇشىن جۇزەگە اسىپ جاتقان قانشاما يدەيانىڭ ىشىندە وسى ەلورداعا دەگەن مەيىرىمى ەرەكشە ەكەنىن سەزىنەمىز. 

Abai.kz

0 پىكىر

ۇزدىك ماتەريالدار

46 - ءسوز

تيبەت قالاي تاۋەلسىزدىگىنەن ايىرىلدى؟

بەيسەنعازى ۇلىقبەك 1963