دۇنيەدە پايداسىز نارسە كوپ قوي. مىسالى تەمەكى. ول پايدالى ما؟ جوق، بىراق ءبارى تارتادى. مەنتالدى اريفمەتيكا پايدالى ما؟ جوق. ول دا تەمەكى سياقتى كەرەك ەمەس ونەردىڭ بىرەۋى.

دالىرەك ايتساق، بۇرىن بولعان ونەر. بۇدان ءجۇز جىل بۇرىن ەشقانداي كومپيۋتەر، كالكۋلياتور بولماعان. سول كەزدە جاپوندار مەن قىتايلاردىڭ ويلاپ تاپقان ونەرى. وندا ەكى تاڭبالى ساندى ەكى تاڭبالى سانعا كوبەيتەدى. ءسىز ونى ءبىر مينۋت كوبەيتەسىز، ول وتىز سەكۋند. ال نە بولىپتى؟ ونى كالكۋلياتورمەن ەسەپتەي سالعان وڭاي ەمەس پە؟ باس سول اقىماق ەسەپتى شىعارۋ ءۇشىن كەرەك پە؟ باس تىرلىك جاساۋ ءۇشىن كەرەك. ال مۇنداي ەسەپپەن كىم تىرلىك جاساي الادى؟

ال ميدى دامىتۋ ءۇشىن ەڭ كەرەمەت ونەر – سكريپكا. ەموتسياعا دا، وزىڭە دە پايدالى. شارشاعانىڭ باسىلادى. ال مىنا مەنتالدى اريفمەتيكا دەپ جۇرگەندەرىنىڭ 15 دەڭگەيى بار ەكەن. ونى ون جىل وقيدى.

بۇل بىرەۋدىڭ امەريكادان الىپ كەلگەن فرانشيزاسى. ءبىزدىڭ ەلدەگى باسشىسى – ءبىر تۇرىك. بىراق ورتالىقتارىنا بارىپ باستىعىن سۇراساڭ، كىم ەكەنىن ايتپايدى. سولاي ۇيرەتىپ قويعان. مۇعالىمدەردىڭ جالاقىسىن 50 مىڭ تەڭگەدەن باستايدى. ەبىن تاپساڭ، كوبەيتىپ الاسىڭ. پيراميدا سياقتى. ۇستىندەگىسى ۇتادى، قالعانى ۇتىلادى. مۇنى ۇيرەتۋ ءۇشىن ماتەماتيك بولۋدىڭ قاجەتى جوق. ەكى-ءۇش رەت كورسەڭ، ءوزىڭ دە ۇيرەنىپ الاسىڭ. سوسىن جۇرەدى ون جىل بويى. ءبىر دەڭگەيى بالەنباي مىڭ تەڭگە تۇرادى.

ادام دا اقىماق ەمەس قوي. ء«اي، مەن ون جىل وقىعاندا وسىدان نە ۇتتىم؟” دەپ ويلاۋى كەرەك. ءۇش تاڭبالى ساندى ءۇش تاڭبالى سانعا كوبەيتتىڭ. ونىڭ نە كەرەگى بار؟ مىسالى، تسيرككە بارساڭىز، بىرەۋ مۇرنىنا بۇراندا تىعادى. سول ونەر مە؟ تسيرك ءۇشىن ونەر شىعار، بىراق پايداسى قانشا؟ ونى كورۋ ءۇشىن ادامدار اقشا تولەپ كەلەدى. بولدى. اقشا تابۋدىڭ جولى. مىناۋ دا سول سياقتى. كوشەگە شىعىپ ساۋساقتارىڭمەن ءبۇيتىپ-ءبۇيتىپ (قولىمەن كورسەتتى) تەز- تەز ەسەپتەپ بەرەسىڭ. اقىماق جۋرناليستەر سونى “وھ” دەپ تەلەباعدارلاماعا شىعارىپ جىبەردى. ول ونەر ەمەس. ول – تسيرك. عىلىمنىڭ ماڭايىنا دا جولامايدى....

اسقار جۇمادىلداەۆ

Abai.kz