كەشە ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ بيلىكتى ءتيىمدى ءبولىسۋ تۋالى ۇندەۋ جاسادى. ءسويتىپ، قازاقستاننىڭ پرەزيدەنتتىك باسقارۋ جۇيەسى ەندى «پرەزيدەنتتىك-پارلامەنتتىك» باسقارۋ فورماسىنا اۋىساتىنىن ايتتى. ءوز قۇزىرەتىنىڭ تەڭ جارتىسىن پارلامەنتكە ءبولىپ بەرمەككە بەل بايلادى. ءتور ۇيدەن تۇسكەن توعىز مينۋتتىق ۇندەۋ ەل ءىشىندى قىزۋ تالقىلانىپ جاتىر. شەتەلدىك باق پەن ولاردىڭ ساياسي سپيكەرلەرى دە نازارباەۆتىڭ جەدەل جولداۋىن قوتارىپ جاتقان كورىنەدى. «Abai.kz» پورتالى سولاردىڭ ءبىرسىپىراسىنا شولۋ جاساپ شىقتى.

تۇركيالىق «Hürriyet» باسىلىمى «قازاقستاننىڭ باسقارۋ جۇيەسىندەگى رەفورما» اتتى ماتەريالدا: «قازاقستاننىڭ بار بيلىگىن ۋىسىندا ۇستاپ، 1989 جىلدان كۇنى بۇگىنگە دەيىن ءۇزىلىسسىز باسقارىپ كەلگەن ءابسوليۋتتى ليدەر نۇرسۇلتان نازارباەۆ پارلامەنتتىك باسقارۋ جۇيەسىنىڭ ءتيىمدى ەكەنىن ايتتى» دەپ جازادى (Kazakistan’da tüm yönetimi elinde bulunduran, ülkeyi 1989 yılından günümüze aralıksız mutlak lider olarak yöneten Nursultan Nazarbayev, parlamenter sisteme daha yakın bir yapıya geçiş zamanı geldiğini söyledi).

ال «CNN-ءنىڭ تۇرىك قىزمەتى دە» قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ جولداۋى تۋرالى «قازاقستان پرەزيدەنتتىكتەن باس تارتىپ، پارلامەنتتىك باسقارۋعا كوشپەك» دەدى.

تۇركيالىق «Diken» پورتالى ءبىزدىڭ ەلدىڭ باسقارۋ جۇيەسىندەگى رەفورما تۋرالى «قازاقستاننىڭ 26 جىلدان بەرگى باسشىسى ءوز قۇزىرەتىن بولىسەتىن بولدى» دەپتى.

تاعى ءبىر تۇرىك سايتى «odatv.com»  ساياسي وزگەرىستەر تۋرالى «ول جاقتا پرەزيدەنتتىك جۇيە تۇگەسىلدى» دەگەندى مەڭزەپتى.

ايتا كەتەيىك، جاقىندا تۇركيا پارلامەنتى ەلدەگى باسقارۋ جۇيەسىن كەرىسىنشە پرەزيدەنتتىك فورماعا كوشىرۋ تۋرالى زاڭدى ماقۇلداعان بولاتىن. بۇل رەجەپ تايىپ ەردوعاننىڭ باسشىلىعىنداعى «اك پارتيانىڭ» باستاماسىمەن (ەردوعاننىڭ ءوزىنىڭ باستاماسى) جۇزەگە اسىرىلعانى بەلگىلى. سوندىقتان بولار، اتالعان باسىلىمدارعا كوز تىككەن تۇرىك جۇرتى نازارباەۆتىڭ باستاماسىنا وڭ كوزقاراس تىنىتىپتى.

ال قازاقستانمەن قوس بىردەي وداقتا ورتاق قازاننىڭ باسىندا وتىرعان ورىس باسىلىمدارى ەلباسىنىڭ بۇل جولعى جولداۋىنا ودىرايا قالىپتى.

رەسەيلىك «رەگيونى روسسي» اگەنتتىگى «نازارباەۆ تولىق پارلامەنتتىك دەموكراتياعا دەيىن، ەل ساياساتىن بوساتا باستادى» دەپ جازعان.

«Aif.ru» پورتالىنا پىكىر بىلدىرگەن رەسەيلىك ساياساتتانۋشى گريگوري تروفيمچۋك، «ن.نازارباەۆتىڭ جولداۋى – پارلامەنتتىك رەسپۋبليكاعا كوشەدى دەگەن ءسوز ەمەس» دەيدى. (گريگوري تروفيمچۋك: پو سلوۆام ساموگو پرەزيدەنتا كازاحستانا، ۆوپروس پەرەراسپرەدەلەنيا پولنوموچي مەجدۋ ۆەتۆيامي ۆلاستي — پرينتسيپيالنىي. ەتو دەيستۆيتەلنو تاك. نو يا بى نە نازىۆال پرەدلوجەنيە نازارباەۆا (ۋسيليت فۋنكتسي پارلامەنتا ي پراۆيتەلستۆا، — رەد.) ۋكلونوم ۆ ستورونۋ پارلامەنتسكوي رەسپۋبليكي. زدەس نەسكولكو درۋگوي راسكلاد، ي مى دولجنى ەگو پراۆيلنو پونيات ي ماكسيمالنو توچنو كۆاليفيتسيروۆات ەتي ۆىسكازىۆانيا).

رەسەيلىك ساياساتتانۋشى: ء«بىزدىڭ ەۋرازيالىق مەنتاليتەتىمىز قانداي كونستيتۋتسيا بولماسىن نەمەسە بيلىكتى ءبولىسۋ تۋرالى كەلىسىمدەر بولماسىن - بارلىعىنا پرەزيدەنت جاۋاپتى دەپ تۇسىنەمىز. نازارباەۆ تاجىربيەلى ساياساتكەر رەتىندە ءبىرىنشى كەزەكتە قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ قازىرگى جاعدايىن ەسەپكە السا كەرەك. بۇل جەردە دە تاۋەكەل كوپ. جان-جاقتى قارىم-قاتىناستاعى وداقتاس رەسەي قازاقستانداعى بولىپ جاتقان وقيعالارعا بەي-جاي قاراپ وتىرا الايدى»،-دەپ تۇيىندەيدى (مى ۆو منوگيح وتنوشەنياح سويۋزنىە گوسۋدارستۆا، روسسي نەبەزرازليچنو تو، چتو پرويسحوديت ۆ كازاحستانە. ودناكو دۋمايۋ، چتو وبسۋجداەمايا تەما نە پوۆلياەت نا ناشي وتنوشەنيا ي وبششۋيۋ ستراتەگيۋ سوۆمەستنوگو رازۆيتيا).

«Business-gazeta.ru» سايتىندا «نازارباەۆتىڭ جارتى بيلىگى: «پاتشا مەن بايباتشا» ويىنى ما، الدە بيلىك ءترانزيتى مە؟» اتتى كولەمدى ماقالا جارىق كوردى.

«نۇرسۇلتان نازارباەۆ قازاقستاننىڭ ساياسي ەليتاسىن تازالاپ بولىپ، جۇرتقا بيلىكتى ءبولىپ بەرەتىنىن ايتتى» دەپ جازادى. ءسويتىپ پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ جولداۋىن تالداي كەلە، وتكەن جىلدان بەرى تۇتقىندالعان اق جاعالىلاردى تىزبەكتەپتى. ءوزىنىڭ بيلىكتەگى پارمەنىن ۇكىمەت پەن پارلامەنتكە تاپسىراتىن نۇرسۇلتان ءابىشۇلى ەلدىڭ «جوعارعى اربيترى» بولماق پا؟ «Business-gazeta.ru» سايتى «سوڭعى تۇتقىندالۋلارعا قاراعاندا، نازارباەۆ ءوز ەلىندە «دەن سياوپين» بولماق ەمەس» دەپ جازادى.

سونداي-اق، سايت شولۋشىلارى قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ ەگدە جاسقا كەلگەندىگىن ەسكەرىپ، نازارباەۆ مىرزا پوست-كەڭەستىك ەلدەر ىشىندە ەڭ ۇزاق مەرزىمدە ەل باسقارعان پرەزيدەنت رەتىندە گيننەستىڭ رەكوردتتار كىتابىنا ەنۋگە بولاتىنىن، الايدا بۇل ءداۋىردىڭ دە اياقتالاتىنىن ايتادى (ەتوت فاكت يزۆەستەن ۆسەم، تاك جە كاك ي تو، چتو ەپوحا نازارباەۆا، پرەتەندۋيۋششايا نا تو، چتوبى ۆويتي ۆ كنيگۋ رەكوردوۆ گيننەسسا (رازدەل «پوليتيچەسكيە دولگوجيتەلي» نا پوستسوۆەتسكوم پروسترانستۆە), كوگدا-نيبۋد زاكونچيتسيا).

ال اتالعان سايتقا سۇحبات بەرگەن رەسەيلىك ساياساتكەر اندرەي گروزين, «ول دەنساۋلىعىنىڭ جەتكەنىنە دەيىن قازاقستاندى باسقارادى» دەيدى.

«قازاقستان سۋپەرپرەزيدەنتتىك باسقارۋدان، پرەزيدەنتتىك-پارلامەنتتىك باسقارۋ جۇيەسىنە كوشەدى. بۇل بيلىك ءترانزيتى مە دەگەنگە كەلسەك، جوق. ول دەنساۋلىعىنىڭ جەتكەنىنە دەيىن قازاقستاندى باسقارادى. قازاقستاندا سوڭعى جىلدارى مۇراگەر ماسەلەسىنە باس قاتىرىپ جاتقاندار كوپ. بۇنىڭ بارىنە پرەزيدەنت ن. نازارباەۆ وسى جولى نۇكتە قويدى»،-دەيدى ساياساتكەر.

ازىرگە رەسەيلىك ساياساتكەرلەردىڭ تالقىسىنىڭ تاقىرىبى – «نازارباەۆتىڭ جولداۋى ءام بيلىك ءترانزيتى» دەگەنگە سايادى.

شولۋدى نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى جاسادى

Abai.kz