ءبىز وسكەن شاعىن اۋىل وزىنشە ءبىر الەم ەدى. جازعى جايلاۋدا اق شاڭقان ۇيلەر قاتارلاپ تىگىلەتىن. كەشكى ۋاقىت كەزىندە ءدوڭ باسىنا جينالعان اۋىلدىڭ ۇلكەندەرى كەيدە شاحمات ويناپ، ءتۇرلى اڭگىمەنىڭ تيەگى اعىتىلۋشى ەدى. مەنىڭ اكەم ابدىحالىق ون قولىنان ونەر تامعان سول اۋىلعا تانىمال اعاش شەبەرى بولدى . ءتورت سىنىپتىق ءبىلىمى بولسا دا جازۋى مارجانداي اندا – ساندا ولەڭ جازىپ وتىراتىن ادەتى بار ەدى. دومبىراسىن قولىنا الىپ كۇي تارتىپ، ونىڭ شىعۋ تاريحىن ايتاتىن. بىردە توپتاسىپ وتىرعان ۇلكەندەر اۋىلدىڭ ەرتەڭى  تۋرالى اڭگىمەلەسىپ وتىردى. اۋىل ادامدارى مەنىڭ اكەمدى «ابە» دەپ سىيلايتىن. ءسىز  مىنا جاستارعا باياعىداعى اڭگىمەڭىزدى ايتىپ بەرىڭىزشى ەستەرىندە ءجۇرسىن. ەندىگى جاستار دۇنيە قۋىپ اۋىلدىڭ بەرەكە – بىرلىگىن ويلامايتىن بولىپ بارادى...

-         باياعىدا ءتورت قۇبىلاسى تۇگەل اسقان داۋلەتتى ءبىر ادام ءومىر كەشىپتى. ءوزى كوپ وقىماعان بىراق ورتاسىنا اسا سىيلى بولىپتى. ءوزىنىڭ كىندىگىنەن جالعىز ۇلى بولىپتى. قاتتى ناۋقاس بولىپ اۋىرىپ جاتىپ، ۇلىن شاقىرىپتى: «ومىردە ادامعا دۇنيە مۇلىك جولداس بولمايدى. مەنىڭ بايلىعىم بىرنەشە ۇرپاققا جەتەدى. ۇرپاقتى بول. ولاردىڭ  بەرەكە – بىرلىكشىل بولۋىنا بارلىق قولدان كەلگەن شارۋانى جاسا»، - دەپ ومىردەن ءوتىپتى. بالاسى اكە اماناتىن ورىنداۋعا ءومىرىن ارناپتى. ءۇش ۇل بىرنەشە قىز بالالى بولىپ باقىتتى عۇمىر ءسۇرىپتى. كۇندەردىڭ ءبىر كۇنىندە ەل  باسىنا كۇن تۋىپ،  جاۋگەرشىلىك قيىن زاماندى باستان كەشىپتى. اكەدەن قالعان مال مۇلىكتەن ايىرىلىپ، جان ساۋعالاپ الىس كوز كورىپ،قۇلاق ەستىمەگەن جەرگە قونىس اۋدارىپتى. ءتىلىن، ءدىلىن سالتىن بىلمەيتىن ەلدە قينالىپ ءجۇرىپ بالا - شاعاسىن ءوسىرىپ ەرجەتكىزىپتى. اسىل، ارداق،كەنجە اتتى ۇلدارى ات جالىن تارتىپ مىنەتىن ازامات بولعان كەزدە اكەسى قارتايىپ اۋرۋشاڭ بولىپتى. ءبىر كەشكە ءۇش ۇلىن شاقىرىپ اتالارى  ايتقان اماناتىن ۇلدارىنا جەتكىزىپتى. «مەن اكەمنەن قالعان التىن-كۇمىستى  تۋعان جەرىمنىڭ ءبىر تاۋىنا تەرەڭ جەر قازىپ كومىپ كەتتىم. سەندەر ءوسىپ ەرجەتكەندە ايتايىن دەپ، جاسىرىپ كەلگەنمىن.ەندى مىنە، ۇشەۋىڭ ءۇش وتباسى بولدىڭدار. اتادان قالعان داۋلەتتى تاۋىپ، يگىلىكتەرىڭە جاراتىڭدار. بىراق جول الىس، قاتەرلى. ءبىر – بىرىڭە سەرىك بولىڭدار. قانداي جاعدايدا بولسىن، بىرلىكتەرىڭنەن ايىرىلماڭدار. قازىنانى تاپقان سوڭ اسىل، ارداق ەكەۋىڭ دۇنيە مۇلىكتىڭ ەكى بولگەنىنىڭ ءبىر بولىگىن تەڭدەي ءبولىپ الىڭدار. قالعانىن كەنجەگە بەرىڭدەر.ويتكەنى كەنجە قاراشاڭىراق يەسى»- دەپ تاپسىرىپتى...

-         اعايىندى ۇشەۋ جولعا شىعىپ، ايلاپ – جىلداپ ءجۇرىپ ، ارىپ – شارشاپ  اكەسى ايتقان مەكەنگە جەتىپتى. بىرنەشە كۇن قازىپ مول بايلىققا قول جەتكىزىپتى. ۇشەۋى قاتتى قۋانىپ اۋىلعا قايتىپتى. قايتىپ كەلە جاتىپ ءبىر  ۇلكەن شاھارعا  جەتكەن كەزدە اۋىلدىڭ ءبىر ادامى كەزدەسىپ اكەلەرىنىڭ ومىردەن وتكەنىن جەتكىزىپتى. ۇشەۋى قاتتى قايعىرىپ ەلگە جەتۋگە ءالى دە جول الىس سوندىقتان ات كولىكتى تىنىقتىرىپ ءبىر ەكى كۇن ايالداۋدى ءجون كورىپتى. كەنجە ۇيىقتاپ جاتىپ تۇسىندە ەكى اعاسى ەكى ارلان قاسقىرعا اينالىپ وزىنە ءتونىپ كەلە جاتقانىن كورىپ شوشىپ ويانىپتى. ۇيقىسى كەلمەي ءبىراز جاتىپتى... ەكى اعاسى شاھاردى ارالاپ كەلە جاتىپ ءبىر بال اشىپ وتىرعان تاۋىپكە كەزدەسىپتى. ەكەۋى تاۋىپكە اكەسىنىڭ اماناتىن ايتىپ وزدەرىنىڭ ەرتەڭگى ءومىرى تۋرالى سۇراپتى. بالگەر سەندەر ەگەر اكەڭنىڭ ايتقانىن ورىنداساڭدار بار بايلىققا ىنىلەرىڭ يە بولادى، وزدەرىڭ سونىڭ قۇلى بولاسىڭدار، دەپ سايراپتى. ەكەۋى اقىلداسىپ ءىنىسىنىڭ كوزىن جويىپ، بايلىقتى ءبولىسىپ الۋعا كەلىسىپتى.

- ەرتەڭ جولعا شىعامىز سەن بارىپ بازاردان تاماقتار ساتىپ اكەل ، - دەپ ءبىراز ءدىلدا بەرىپ ءىنىسىن بازارعا جۇمساپتى. كەنجە بازار ارالاپ كەلە جاتىپ كەشەگى اعالارى جولىققان  تاۋىپكە كەزدەسىپتى. ول ءوزىنىڭ كورگەن ءتۇسىن ايتىپ، جورىپ بەرۋىن سۇراپتى. بالگەر انا ەكى اعاڭ سەنى ءولتىرىپ بار بايلىقتى الىپ قالماقشى. سوندىقتان سەن انداعى تاماققا ۋ قوسىپ الىپ بارىپ جەگىز. ايتپەسە ولەسىڭ، اكەڭ ايتقان امانات  «بەرەكە – بىرلىك» ول انشەيىن قيال دەپتى. سول  مەزەتتە كەنجە ۋدى الىپ بارلىق تاماققا قوسىپتى. قايتىپ قوسقا كەلگەن بەتتە كەنجەنى ەكى اعاسى  سوزگە كەلمەستەن الىپ ۇرىپ ءولتىرىپ تاستاپتى. ەكەۋى تاماققا تويىپ الىپ ەندى جۇرمەكشى بولعاندا ۋلانا باستاپتى. سول كەزدە بايلىقتى الۋعا كەلگەن بالگەر  اسىل مەن ارداققا قاراپ:

-  اكە اماناتىن ورىنداپ،  بىرلىككە كەلسەڭ بۇل بايلىق ۇشەۋىڭنىڭ ۇرپاعىڭا جەتەدى ەكەن. اماناتقا قيانات جاساۋ كەشىرىلمەس كۇنا، - دەپ ميىعىنان كۇلىپ بايلىقتى الىپ كەتىپتى...

دالەلحان ابدىحالىقۇلى

Abai.kz