جاقىندا سەمەي قالاسىنىڭ «ەڭلىك-كەبەك» جانە «اسەم» كينوتەاترلارىندا رەجيسسەر دوسحان جولجاقسىنوۆتىڭ «قۇنانباي» كينوفيلمىنىڭ تۇساۋكەسەرى ءوتتى. مەن – شالعايداعى كورەرمەن، ماماندىعىم مۇعالىم بولعاندىقتان، كينو «ۇلى ۇستاز» ەكەندىگىنە كوزىم ابدەن جەتكەن قازاق رەتىندە قولىما قالام الىپ وتىرمىن. وسى ەكى كينوتەاتردا دا كورەرمەن ورىمدەي جاستار بولعانىنا قاتتى قۋاندىم. ءيا، ولاردىڭ كوپشىلىگىن مۇعالىمدەر جەتەكتەپ كەلگەنى انىق. دوسحاندار قالا باسشىلارىن، قالانىڭ باس يدەولوگتارىن كۇتكەنى انىق ەدى، بىراق وكىنىشى جوق.

بۇگىن ءبىزدىڭ تەلەديدار ەكراندارىن كورەي، تۇرىك، ءۇندى فيلمدەرىمەن قاتار اتى دا، زاتى دا بەيمالىم، امەريكالىق ءومىر سالتىنا ەلىكتەگەننىڭ ءجونى وسى ەكەن دەگەن، الگى شەتەلدىك «مىلنايا وپەرالاردان» دا ساپاسى تومەن، سحەماتيزمگە تولى، ۇلتتىق كولوريتتەن جۇرداي، ءشىپ-شيكى دۇنيەسىماقتار باسىپ كەتتى. ء«وز قايعىم ازداي، وعان مىنا ءماريا قانشىقتىڭ قايعىسى قوسىلىپ، قابىرعامدى قايىستىرىپ كەتكەنىن قاراشى!» دەگەن ەكەن برازيليالىق سەريالدىڭ ىشىنە ابدەن كىرىپ العان اۋىلداعى ءبىر جەڭگەمىز. سول ايتپاقشى ء«بىز قايدا بارا جاتىرمىز؟» دەپ ءتۇڭىلىپ، بۇل اڭگىمەنى جاۋىپ قويعان دا جاعدايىمىز بار ەدى.

ءبىز تاۋەلسىزدىكتى ۇلتتىق يدەياسىز اتتاعان ەلمىز. تاۋەلسىزدىكتىڭ تۋىن كوتەرگەنىمىزگە شيرەك عاسىردىڭ ءجۇزى بولدى، «ۇلتتىق» دەگەن سوزدەن ءالى دە قاشقالاقتايتىندىعىمىز انىق. «ماڭگىلىك ەل» دەگەن يدەياعا جەتسەك بۇگىن جەتتىك. بىراق ونىڭ دا ءمانىن اشىپ، ەلگە جەتكىزىپ جاتقان يدەولوگتارىمىز جوقتىڭ قاسى. ءالى دە سول جوعارى جاققا جالتاقتاۋ. اۋىل، اۋدان، وبلىستاعى باس يدەولوگتارىمىز ءدۇبارا. سوندىقتان ولار ۇلتتىق كينونىڭ پرەمەراسىنا كەلە دە قويماس. «ا، ۆدرۋگ؟» دەگەن ماسەلە بار ەمەس پە؟!

دوسحاننىڭ «قۇنانبايى» ناعىز ۇلتتىق كينونىڭ بۇگىنگى شىڭى دەسە بولعانداي! كەشەگى سوۆەتتىك داۋىردە تۇسىرىلگەن ۇلتتىق كينولاردىڭ بيىگى «كىز جىبەك» پەن «اتاماننىڭ اقىرىنان» سوڭ تاۋەلسىزدىكتىڭ باستاپقى قيىن جىلدارىندا بۇل سالا قۇرقۇلاققا ۇشىراعان بولاتىن، «بايتال تۇگىل، باس قايعى» بولدى. ەل ەڭسەسىن كوتەرە باستاعان كەزدە، كينو ونەرى دە بارشا ونەرمەن قاتار بويىن تىكتەي باستاعان سياقتى. «كوشپەندىلەر» شىققاندا قۋانعانىمىز انىق! ول كينونىڭ ۇلتجاندى جاستارعا، اسىرەسە، ورىس ءتىلدى جاستارعا ەرەسەن يگى اسەرى بولعانىن جوققا شىعارۋعا بولمايدى. وسىنداي ويدى «جاۋجۇرەك مىڭ بالاعا» دا باعىشتاعان دۇرىس شىعار. اشىعىن ايتساق، بۇل فيلمدەر ءجاسوسپىرىم بالالار كورەتىن بوەۆيك فيلمدەر بولىپ شىققانىن نەسىنە جاسىرامىز. بىراق بۇل فيلمدەر ۇلتتى ۇلىقتاي المادى، قازاقتىڭ تاريحى مەن مەنتاليتەتىن اشىپ بەرە المادى!

وسى ارادا دوسحاننىڭ ء«بىرجان سالى» تۋرالى دا ءوز پىكىرىمدى ايتا كەتسەم ارتىق بولماس دەپ ويلايمىن. ءبىز كوكتۇرىكتەر زامانىنان تاڭىرىدەن سوڭ اقىن مەن باقسىنى ءپىر تۇتقان ەلمىز. وسى قاسيەت ولاردىڭ كەيىنگى ۇرپاعى – قازاقتاردا ەرەكشە ساقتالعان بولۋ كەرەك. اقىن مەن ءانشى كوك ءتاڭىرلى حالىقتىڭ قاسيەتىنەن تۋا سالعان ەرەكشە جاراتىلىس. ونەرپازىن اۋليە تۇتقان قازاق سۇلۋلىققا قاستاندىق جاساماعان. ابايدى ساباتقان، بىرجانعا قامشى ۇيىرتكەن وجارلىق – ورىس وتارشىلدىعىمەن بىرگە كىرگەن سۇمدىق بولاتىن. فيلم باستالعان بەتتە ءبىرجان باستاعان سەرىلەر توبى قيقۋلاپ قاسقىر قۋىپ كەلە جاتىپ شەكارا ورىس-كازاكتارىمەن كەزدەسىپ قالاتىن جەرى بار. گۇرس ەتكەن مىلتىق داۋىسى قاڭق ەتكەن قاسقىردى جالپاسىنان تۇسىرەدى دە، سەرىلەر ارىنىن سۋ سەپكەندەي باسادى. وتارشىلدىقتىڭ سالتاناتتى قۋاتى، مەنمەن، اسقاق كورىنىسى فيلمدەگى سەرىلەر تۇر عوي، زالداعى كورەرمەننىڭ دە مىسىن باسقانداي. وسى ىزعار ءفيلمنىڭ ءون بويىندا بولىس-بيلەر تاراپىنان ەسەدى دە تۇرادى. زامانىنان وزىپ تۋعان ونەرپاز عۇمىر ءوزىنىڭ دە، ەلىنىڭ دە ەركىندىگىن اڭساپ، ناداندىققا دا، زۇلىمدىققا دا قاسقايىپ قارسى تۇرادى، ءبىرجان تراگەدياسى -- ونەرپازدىڭ دا، ۇلتتىڭ دا تراگەدياسى! «باس-باسىنا بي بولعان وڭشەڭ قيقىم، مىنەكي، كەتىردى عوي ەلدىڭ سىيقىن. وزدەرىڭدى تۇزەلەر دەي المايمىن، ءوز قولىڭنان كەتكەن سوڭ ەندى ءوز ىرقىڭ.» (اباي)

ءيا، ىرىق ورىستا ەدى. باتىستىڭ تۇرپايى ساياساتى ەل ىشىندەگى جاندايشاپتاردى جەلىكتىردى. ناداندار مەن پىسىقتاردىڭ قولتىعىنا دىم بۇركۋشى دە ورىستىڭ ءامىرشىل-اكىمشىل بيلىگى مەن كىرگىزگەن سۇلتاندىق-بولىستىق جۇيەسى، پارتياڭىز دا وسى ورمان ەلىنەن كەلگەن جىكشىلدىك!

الاش اتتان ءتۇستى. حان تاقتان ءتۇستى. ازاتتىق ارمان بولدى! دوسحاننىڭ «قۇنانباي» ءفيلمىنىڭ دە لەيتموتيۆى وسى! وسكەنباي اسىنداعى دوسحان سومداعان قۇنانباي يىعىنداعى حوۋنجي ەپولەتى دە وسىنى اڭعارتقانداي.

اس. سونشاما كەڭ پانورامادا قامتىلعان. كوز اياسىنا سىيمايتىن كەڭىستىك. نومادتاردىڭ سالتاناتى. كوشپەندىلەردىڭ دالالىق اجارلى-ايشىقتى عۇمىرىنىڭ بازارلى شاعى. قۇنانبايدىڭ كىسىلىك داۋرەنىنىڭ كەمەلىنە كەلگەن بيىگى. دالانىڭ ەكى الىبىنىڭ («ستەپنوي گەركۋلەس»، «ستەپنوي گەني»، ا. يانۋشكەۆيچ) كەزدەسۋىنىڭ ءوزى قانداي كەرەمەت! تيتتەي فالش جوق، ءومىردىڭ وزىنەن ويىپ العانداي كەرەمەت ديناميكا! اس ۇستىندە دە، ودان كەيىنگى بولىمدەردە دە ءبىر تولاستامايدى. اتتىڭ شابىسى، ونىڭ اياق تاستاسى، تۇياق سىلتەسى، ەكى وكپەسىن سوققان كورىك كەۋدەسىنىڭ پىرىلى مەن ىرسىلى ءفيلمنىڭ ءون بويىندا كورىنىس تاۋىپ وتىرادى. بۇل ء«بىرجان سالداعى» كولگە شومىلعان ەكى تۇلپاردىڭ شارپىسۋىنداي قوزعالىس-ديناميكالىق اۋەنىنىڭ جالعاسى ىسپەتتى دوسحانعا عانا ءتان ورنەك بولعانمەن، ءفيلمنىڭ ۇلتتىق ەرەكشەلىگىن كۇشەيتە تۇسەتىن ەلەمەنتكە اينالعان.

يىقتاس، تەڭدەس، سونىمەن بىرگە باقتالاس تا ەكى الىپ: قۇنانباي مەن باراق سۇلتاننىڭ استاعى كەزدەسۋى كەزىندە زەرە انانىڭ (اكتريسا نۇرسيپات سالىقوۆا) دا تۇلعالىق بەينەسى جارق ەتىپ الدىڭعى پلانعا شىعادى. انا-جەر انا، تولعاناي اڭىز ەمەس، كادىمگى قۇنانبايدىڭ شەشەسى. ءتىپتى، مۇحتار اۋەزوۆتەگى ەرتەگىشى، قۇلاعى مۇكىس باتاگوي زەرە اجە دە ەمەس، قايراتكەر، كۇرەسكەر، بۇكىل ەل تاعدىرىن تەرەڭ ويلاي الاتىن كەمەڭگەر ايەل. ەل جۇرەگىندەگى دومالاق انا، قىزاي انا، مۇرىن انانىڭ قۇنانباي زامانىنداعى جالعاسى سياقتى. الىپ – انادان. كەمەڭگەر زەرەدەن كوسەم قۇنانبايدىڭ تۋى زاڭدىلىق!

وسى ءۇش تاعان، ءۇش وبراز، ءفيلمنىڭ ءون بويىندا قامشىداي ءورىلىپ ءجۇرىپ وتىرادى...

استاعى قازاق دەگەن حالىق، ونىڭ دەگدارلارى مەن بەكزاتتارى، سامساعان قالىڭ تەكتىلەرى! وتىز ەكىنشى جىلعى قازاقتى ءبىرىنىڭ ەتىن بىرىنە جەگىزگەن اشارشىلىق قىرعىننان كەيىن ولاردى جوعالعان دەگەنبىز. بار ەكەن! دوسحانداي ىزدەۋشىسى بار ەكەن، تىم بولماسا كينوفيلم ارقىلى ارتتاعى ۇرپاققا كورسەتكەنى قانداي جاقسى بولدى! ايتپەسە سوۆەتتىك كەزەڭدە تۇسىرىلگەن اقان سەرى تۋرالى فيلمدەگى ساعىنايدىڭ اسىن كورگەنبىز. باياعى سول سوتسياليستىك رەاليزم ءادىسى بويىنشا باي مەن كەدەيدىڭ تاپتىق تارتىسىنا قۇرىلعان اس ەدى! ارتىستەر مەن رەجيسسەردا كىنا جوق، زامان سونداي بولاتىن.

مەن ءومىر سۇرگەن ولكەنىڭ اۋزى دۋالى قاريالارى ايتىپ وتىرۋشى ەدى، ماقانشىنىڭ بۇعىبايىندا 1913 جىلى مامبەتتىڭ قاناعات بولىسى (قابانباي باتىردىڭ تىكەلەي ۇرپاعى) اكەسى سۇلەيمەنگە اس بەردى دەپ. بۇل قازاق-قىرعىز عانا ەمەس، ورىس-قىتاي قاتىسقان ۇلى ءدۇبىرلى اس بولعان كورىنەدى. سوندا ءىلياس جانسۇگىروۆ اتقا شاپقان بوزبالا ەكەن. اتقا شاپقان بالادا الاپات كۇش بولادى، قۋاتتى رۋح بولادى. ءىلياستىڭ ەپيك اقىن بولۋىنا، اسىرەسە "قۇلاگەر» پوەماسىنداعى ساعىنايدىڭ اسىن جازۋدا ۇلكەن ىقپالى بولدى ما ەكەن دەپ ويلايمىن. ال، دوسحاننىڭ جاڭالىعى، بايگە، كۇرەس، انشىلەر، بيشىلەردى بىلاي قويعاندا – «جەز بۇيدالى بوز ىنگەن». بۇل تۇرىك تەكتەس حالىقتاردىڭ ەپوستىق جىرلارىنىڭ بارىندە كەزدەسەدى. قىرعىزدىڭ «ماناس» جىرىنداعى «كوكەتايدىڭ اسىندا» اسا كوركەم بەينەلەنگەن. بۇنىڭ شارتى – ايەل ادام تىرجالاڭاش شەشىنىپ، شاشىن تارقاتقاندا ول توبىعىنان تومەن توگىلىپ، ۇلى دەنەسىن تۇتاس جاۋىپ، التىن-كۇمىس ارتىلعان جەز بۇيدالى بوز ىنگەندى تىسىمەن شەشىپ الىپ، جەتەكتەپ كەتۋى كەرەك. دوسحان ساقتار مەن عۇنداردان باستاۋىن الاتىن كوكتۇرىكتەردىڭ ەستە جوق ەسكى سالتىن قايتا جاڭعىرتىپ، وزىندىك شەشىممەن جارقىراتا كورسەتكەنىنە ريزا بولدىق.

ەندىگى ءبىر سانالى جۇرتتىڭ كوكىرەگىندە كۇدىك بولىپ جۇرگەن تۇيىتكىلدى وقيعا – «قودار-قامقا» وقيعاسى بولاتىن. شىندىعىندا ءبىز، قازاقتىڭ كوپ وقىرمانى، مۇحتار اۋەزوۆتىڭ «اباي جولى» ەپوپەياسىن ومىردەگىدەي قاز قالپىندا قابىلدادىق. ۇيتكەنى ءبىز دە سول زاماننىڭ «پرودۋكتسياسى» ەدىك. قاتتى سەندىردى، قاتتى سەندىك. ءومىردى ابايشا كورىپ، ابايشا شامىرقانباسقا ءاددىمىز دە قالماعان ەدى. ويلانساق، بۇگىن ويلانىپ ءجۇرمىز، مۇحتارعا سولاي جازعىزعان زامانى مەن جاۋلارى ەكەنىن تۇسىنسەك، جاڭا تۇسىندىك. دەسە دە، تاريحي شىندىق جانە كوركەم شىندىقتىڭ بولاتىندىعىن بىلگەن ارتىق ەمەس دەپ ويلايمىن. تاريحي شىندىق سول – قودار مەن قامقا وقيعاسى ومىردە بولعان، جانە ول اباي ومىرگە كەلمەي تۇرىپ بولعان. كوركەم شىندىق سول – مۇحتار ونى ابايدىڭ ون ءۇش جاسىنا، دوسحان ابايدىڭ جەتى جاسىنا اكەلدى. بۇل كوركەم شىعارمالاردىڭ شىرايىن كەتىرمەي، اجارىن قايتا اشا تۇسكەنى انىق.

«قۇنانباي» فيلمىندەگى «بيلەر سوتى» تۋرالى جەكە توقتالىپ وتسە ارتىق بولماس. بيلەر ساحناسى م. اۋەزوۆتىڭ «ەڭلىك كەبەگىندە» ەرەكشە ەدى عوي. كينونىڭ ارتىقشىلىعى دا سول بولسا كەرەك، ءار ءبيدىڭ ىشكى تولعانىستارىن دا قامتۋعا ۇمتىلىس بايقالادى. ۇلى اكتەر نۇرماحان ءجانتورين كوپتەگەن فيلمدەرىندە ۇنسىزدىكپەن-اق ىشكى تولعانىستارىن كورەرمەنىنە جەتكىزىپ كەلدى ەمەس پە؟! ال، ءاسانالى-پاۋزا شە؟! دوسحان كينونىڭ وسى ارتىقشىلىعىن جاقسى پايدالانعان-اۋ دەپ ويلايمىن. اسىرەسە، دوسحاننىڭ شەشىم قابىلدار كەزدەگى ىشكى تولعانىسىنان، كورىپ وتىرعان كورەرمەن – ءوزىڭ تەرلەپ كەتەسىڭ. بيلەر ىشىندە وڭگەدەن يىعىمەن وزىق تۇرعان سەمەيدەگى اباي اتىنداعى مۋزىكالىق دراما تەاترىنىڭ اكتەرى، قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى بەكەن يماحانوۆ سومداعان وبرازى. ول «ەڭلىك كەبەكتەگى» نايماننىڭ ۇرت، قىڭىر ءبيى ەسپەنبەت ەمەس. دالا زاڭىن اسا قۇرمەتتەپ، كوزىنىڭ قاراشىعىنداي ساقتاعان، «قاسىم حاننىڭ قاسقا جولىنان»، «ەسىم حاننىڭ ەسكى جولىنان» مول حابارى بار، ءاز تاۋكەنىڭ «جەتى جارعىسىن» جاتقا بىلەتىن كوشەلى بي. بايسال مەن سۇيىندىكتىڭ اياعىن اتتاتپاي، ورىندى ۋاجىمەن بۋىپ تاستاعاندا سەنبەسكە امالىڭ جوق.

بيلەر سوتىنىڭ ۇكىمى ورىندالار ساتتە ءىشىڭ قالتىرايدى. سازارعان، بەدىرەيگەن ىشكى تولعانىستاعى كەيىپتەر. ءبىر تومىرىق كۇي، ەڭسەنى باسقان اۋىر سەزىمدەر تالايلاردىڭ بورىك-تىماقتارىن كوزدەرىنە ءتۇسىرىپ، قودار قىلمىسىن وزدەرى جاساعانداي كۇيگە تۇسىرگەن سياقتى.

بيلەر سوتى الدىنداعى جانە دار الدىنداعى قودار بەينەسىن ەرەكشە ايتۋىمىز كەرەك. (تيۋز-دىڭ اكتەرى جاقسىبەك قۇرمانبەكۇلى) جاڭىلمايتىن جاق، سۇرىنبەيتىن تۇياق جوق. ول فيلمدە -- قۇنانباي مويىنداعان باتىر. ءبىز دە مويىندادىق. ءبىز دە قۇنانبايمەن بىرگە وكىنە وتىرىپ جازالادىق! بۇل اكتەردىڭ بولاشاقتاعى فيلمدەردە ۇلتتىق گەرويلاردى، ماسەلەن الاش كوكسىلدەرىنىڭ بەينەسىن سومداۋدا مۇمكىندىكتەرى اسا مول-اۋ دەگەن وي كوڭىلدە قالدى.

فيلمدەگى باراق سۇلتان بەينەسى – ەرەكشە ءساتتى شىققان بەينە. ء(«بىرجان سالدا» جانبوتانىڭ ءرولىن ويناعان، م. اۋەزوۆ اتىنداعى اكادەميالىق دراما تەاترىنىڭ اكتەرى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى ايدوس بەكتەمىروۆ) تاريحتان بەلگىلى سولتابايدىڭ باراعى، اياگوز وكىرىگىنىڭ اعا سۇلتانى، ابىلفەيىز حاننىڭ تۇقىمى، ادولف يانۋشكەۆيچتىڭ بەينەلەۋىندە – «ستەپنوي گەركۋلەس». ءفيلمنىڭ ءون بويىندا بىردە انا قىرىمەن، بىردە مىنا قىرىمەن كوزگە ۇرىپ وتىراتىن باراق قايسىسىندا بولسىن قالدىقسىز، بارىمەن اقتارىلىپ، تىزگىنىن تارتپاي كورىنەدى. دەتال – اساۋ ۇيرەتىپ جۇرگەن باراق! وتتاي جانعان قايرات پەن سەزىمنىڭ شارپىسۋلارى، ءوز ۋاقىتى ءوزىنىڭ يىنىندەگى سەنىمدىلىك، ومىرگە قۇشتارلىق تاعى قانداي بۇلقىنىستار توعىسى، ءبارى-ءبارى بار! ال، قۇنانباي حابارىن ەستىگەن كەزدەگى ويعا قالىپ، سەندەلىپ، ساپتاماسىمەن سۋ كەشىپ بارا جاتقانداعى تولعانىسىنىڭ ىشىندە سەن دە بارسىڭ! اكتەر بەكتەمىروۆتىڭ باراعى كوپتەن بەرى ءبىز كينودان كەزدەستىرمەگەن، سونىعا تارتقان تۇلپارداي بەينە ەكەن، ءاسانالىنىڭ بەكەجانىن ەسكە تۇسىرەدى، بىراق باسقا قىرىنان... بۇل دا ەلىن سۇگەن ەر. بۇل دا كوكىرەگىن ەشكىمگە باستىرمايتىن ءور. كەرەك جەرىندە قۇرىق بەرمەس بويلاۋىق! كەرەك جەرىندە بويبەرمەستىڭ ناعىز ءوزى! قاجەت بولسا، ماقساتىنا جەتۋ ءۇشىن جەكپە-جەكتەن دە تارتىنبايدى! وكپەگە قيسا دا ولىمگە قيمايتىن قازاقى مىنەز، باقتالاسى بولسا دا قۇنانبايدى جاۋىنا قيماعان مارتتىك -- باراق سۇلتاندى دا بۇل فيلم ۇلتىنىڭ قاھارمانىنا اينالدىرعان. حان تۇقىمى دەسە، سۇلتان دەسە كىرجيىپ، ءتىس كورسەتىپ شىعا كەلەتىن شولاق مىنەزىمىزدەن ارىلا باستاعاندايمىز.

مەن كينوسىنشى ەمەسپىن، كەرەك بولسا بۇل ونەردىڭ زاڭدىلىقتارىن دا بىلمەيمىن. سوندىقتان «ستسەناري مىنا جەردە بىلاي بولسا، وپەراتور مىنا جەرىن بىلاي تۇسىرسە بولار ەدى» دەگەن «بىلگىشتىكتەن» دە اۋلاقپىن. كوكىرەگىمدى تولتىرىپ قۇساعا اينالعان، شەرىمدى قوزعاپ، شەرمەندەمدى شىعارعان كوڭىلىمنىڭ نالاسىن ايتا السام، سول دا جەتەر.

ءفيلمنىڭ كۋلميناتسياسى، شىرقاۋ شەگى – قۇنانبايدىڭ وتارشىل ورىس بيلىگىمەن ايقاسى! بار گاپ وسىدا! دوسحاننىڭ كەرەمەتى سول – ءفيلمنىڭ قوزعالىس ديناميكاسىن ۇزبەي، ورشىلدىكپەن قۇنانبايدى بيىك شىڭنىڭ باسىنا الىپ شىعۋى...

الاشتىڭ قانىن ىشكەن سەمەيدىڭ تۇرمەلەرىنىڭ دە «باعى» جانعانى وسى تۇس بولدى! بۇگىن دە تۇرمە دەسە قازاقتىڭ ازا بويى قازا بولادى. ال قۇنانباي زامانىندا كوز كورىپ، قۇلاق ەستىمەگەن ءتىپتى سۇمدىق ەدى عوي! وتارشىلدىق قازاق دالاسىنا ءدام-تۇزىن الىپ كەلگەن جوق، مىلتىعىن كەزەپ، پۋشكاسىن سۇيرەپ، اسىرەسە وسى تۇرمەسىن ورناتا كەلدى.

شاڭعىر-شۇڭعىر اشىلىپ-جابىلعان تەمىر ەسىكتەر، تەمىر تورلار، شالدىر-شۇلدىر اياق-قولداعى كىسەن، تەپكىدەن دە وتكەن گۇرس-گۇرس باسقان جەندەت ەتىك، مىنە -- جاندارم رۋسيا! وسى قۇبىجىق-قۇدىرەت فيلمدە بار «سالتاناتىمەن» كورىنىس تاپقانداي. سۇراق-جاۋاپ تەرگەۋدەگى قۇنانباي مويىماعان، سىنباعان، اسقاق ءور قالپىندا قايتا بيىكتەي، سامعاي تۇسكەدەي، ەلىنىڭ الدىندا، ارىنىڭ الدىندا ادال! ءبىزدى الاڭداتقان، نەسىن جاسىرايىق، كەنەسارىعا بايلانىستى تۇس ەدى، ءبىزدىڭ پايىمىمىزدان دا ارتىق شىقتى! كۇلبىلتە جوق، قاسقايىپ وتىرىپ شىندىقتى سورعالاتتى!

قازاق ادەبيەتىنىڭ جاناشىرى ءھام قازاق جازۋشىلارىنىڭ وقىرمانى رەتىندە ءوز پايىمداۋىمشا كينو دا ادەبي-كوركەم تۋىندى. ادەبيەت ناسيحاتتالماعان جەردە ۇلتتىق تاربيەنىڭ ءباسى تومەن. ال، دوسحاننىڭ «قۇنانبايى» ۇلى تۇلعانىڭ تالايلى تاعدىرىن ەكى ساعاتتىڭ اياسىنا سىيعىزعان باس-اياعى جۇپ-جۇمىر كوركەم شىعارما، ۇرپاقتى ءور رۋحقا تاربيەلەيتىن ويلى دۇنيە!

دوسحان قازىر كەمەل شاعىندا، قاس شەبەرلىكتىڭ شىرقاۋ شىڭىندا! ونىڭ ساۋساعى قازىر قيمىلداپ كەتسە ونەر سورعالايىن دەپ تۇر. مۇحتار اۋەزوۆتىڭ قۇنانبايى باسقا، ىرىسحان مۋسين اعامىزدىڭ قۇنانبايى باسقا، ءتىپتى تۇرسىن جۇرتبايدىڭ دا قۇنانبايى ەمەس! دوسحان جولجاقسىنوۆتىڭ قۇنانبايى – دوسحاننىڭ عانا قۇنانبايى!

(سۋرەتتەردە "قۇنانباي" فيلمىنەن كورىنىستەر)

قۇسمىليا نۇرقاسىم،

Abai.kz