وتكەن اپتادا كورشى رەسەيدىڭ «شەتەلدەگى وتانداستارعا قاتىستى رەسەيدىڭ مەملەكەتتىك ساياساتى تۋرالى» زاڭعا وزگەرىستەر ەنگىزۋى، رەسەيدەن تىسقارى جەردە ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ورىستاردىڭ اراسىندا ۇلكەن پىكىرتالاس تۋعىزدى.

وتكەن اپتادا كورشى رەسەيدىڭ «شەتەلدەگى وتانداستارعا قاتىستى رەسەيدىڭ مەملەكەتتىك ساياساتى تۋرالى» زاڭعا وزگەرىستەر ەنگىزۋى، رەسەيدەن تىسقارى جەردە ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ورىستاردىڭ اراسىندا ۇلكەن پىكىرتالاس تۋعىزدى.

رەسەيدىڭ «REGNUM» اگەنتتىگىنە سۇحبات بەرگەن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى يۋري زاحاروۆ ءوز سوزىندە رەسەيدىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ جۇمىسىن سىنعا الىپتى. زاحاروۆتىڭ پايىمداۋىنشا، ماسكەۋ قازاقستانداعى ىقپالىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن ەشتەڭە ىستەمەي وتىرعان كورىنەدى. رەسەيلىك ءجۋرناليستىڭ «نەگە قازاقستانداعى ورىس ۇيىمدارى ورىس ءتىلىنىڭ مارتەبەسىن كوتەرۋگە اتسالىسپايدى؟ بۇل رەسەيدىڭ مىندەتى ەمەس قوي» دەگەن ساۋالىنا «ۆسەمۋ سۆوە ۆرەميا. مى تولكو زاكونچيلي وبسۋجدات ناتسيونالنۋيۋ دوكترينۋ. ي ۆىزۆالي نەزدوروۆىي اجيوتاج ۆ وبششەستۆە. ناشە وبششەستۆو نە گوتوۆو ك كاردينالنىم رەشەنيام، دا ي ۆرەميا نە پريشلو. تاكيە ۆوپروسى ستاۆياتسيا پەرەد وچەرەدنىمي ۆىبورامي پرەزيدەنتا رەسپۋبليكي. دو نيح وستاەتسيا 2 گودا. زا 2 گودا روسسيا دولجنا، ەسلي ەتو نورمالنوە گوسۋدارستۆو، كوتورىم رۋكوۆوديات زدراۆومىسلياششيە ليۋدي، پاتريوتى، ماكسيمالنو پوددەرجات رۋسسكيح ليۋدەي ۆ كازاحستانە. پوسترويت يم كۋلتۋرنىە تسەنترى، دات دەنەگ نا بيزنەس. يا تاكوي ۆاريانت منوگو راز پرەدلاگال» دەپ جاۋاپ بەرىپتى.
دەسەك تە زاحاروۆتىڭ اشقان «سەنساتسياسى» مۇنىمەن بىتپەيدى. ونىڭ ويىنشا، قازاق حالقى ورىس بولماسا، ءوز مەملەكەتىن دە قۇرا المايدى ەكەن. ول بىلاي دەدى: «مى زدەس منوگوە يسپىتالي نا سەبە زا 20 لەت. بىل داجە وگولتەلىي ناتسيوناليزم پەرۆىح لەت. مەتودوم پروب ي وشيبوك، مەتودوم سپوروۆ، مى پريشلي ك پونيمانيۋ توگو، چتو ۆسە مى ۆ ودنوي لودكە. چتو كازاحي بەز رۋسسكيح سۆوە گوسۋدارستۆو نە پوسترويات. چتوبى پوسترويت ساميم، يم نۋجنو ناروجات ەششە 18 ميلليونوۆ. پرەزيدەنت پونيماەت، چتو رۋسسكيە - ەتو كلەيكايا ماسسا مەجدۋ جۋزامي. ونا نە داەت ۆوزموجنوستي وگوليت شاشكي. ۆوت ۆ ەتوي لوگيكە ي نادو دۆيگاتسيا. ۆسە ۋ ناس پولۋچيتسيا. ليش بى نام نە مەشالي، ۆ توم چيسلە ي يز رف. يم نادو چەتكو وسوزناۆات - كازاحي، پولۋچيۆ سۋۆەرەنيتەت، نيكوگدا نە بۋدۋت سترويت زدەس روسسيۋ. ۆ پروتيۆنوم سلۋچاە، سمىسل سۋۆەرەنيتەتا تەرياەتسيا. نو تە 35% رۋسسكيح، كوتورىە سەگودنيا زدەس پروجيۆايۋت، دولجنى يمەت ناتسيونالنو پروپورتسيونالنوە پرەدستاۆيتەلستۆو ۆ ورگاناح ۆلاستي، وگوۆورەننوە زاكونوم. ي نە دليا توگو، چتوبى پرەزيدەنت پەريوديچەسكي بيل كاكوگو-نيبۋد چينوۆنيكا پو گولوۆە زا ياۆنىە پەرەكوسى ۆ ناتسيونالنوي پوليتيكە. ەتو دولجنو بىت پروپيسانو ۆ زاكونە، ۆ كونستيتۋتسي ي ۆو ۆسەح پودزاكوننىح اكتاح: ەسلي ەست 30% رۋسسكيح، يح دولجنو بىت 30% ۆو ۆلاستي» («كازاحي بەز رۋسسكيح سۆوە گوسۋدارستۆو نە پوسترويات» 2010 گ. وكتيابر).

ءبىز ءوز تاراپىمىزدان يۋري فيليپوۆيچپەن بايلانىسقا شىعىپ، از-كەم سۇحباتتاسۋعا تىرىستىق:
- يۋري فيليپۇلى، ءسىز قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ مۇشەسىسىز. رەسەيلىك اقپارات اگەنتتىگىندەگى پىكىرىڭىز ءوز ۇستانىمىڭىز با، الدە؟..
- مەنىڭ ۇيالى تەلەفونىمنىڭ قۋاتى ءبىتىپ تۇر. ءسىز ماعان تۇستەن كەيىن حابارلاسىڭىز.
- ءسىز مۇشە بولىپ وتىرعان اسسامبلەيا قازاقستان بيلىگىنىڭ ىقىلاسىنان كەندە ەمەس. سىزدەرگە پرەزيدەنت سەنەدى. بىراق سولاي بولا تۇرا، «قازاقتار ورىستارسىز مەملەكەت قۇرا الماس ەدى» دەگەن بايلامعا توقتادىق» دەيسىز.
- مەن سۇحباتتا وعاش نارسە ايتقانىم جوق. تەك رەسەيدىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى ءبىزدىڭ جۇمىسىمىزعا كوڭىل بولمەيدى دەگەنىم راس.
- ول قانشالىقتى قاجەت؟ ءسىز قازاقستاننىڭ ازاماتىسىز عوي.
- مەن اسىعىپ تۇرمىن. ءسىز ماعان تۇستەن كەيىن حابارلاسىڭىز... (تۇستەن كەيىن)
- ءسىز مەنىڭ تۇستىك اسىمدى ىشۋگە مۇمكىندىك بەرمەي وتىرسىز.

سەيتقازى ماتاەۆ، قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ توراعاسى:
- 90-جىلداردىڭ باسىندا باق بەتتەرىندە وسى سىندى پىكىرلەر جاريالاناتىن. سەبەبى تۇسىنىكتى. جاس تاۋەلسىز ەلمىز. سىرتكوز بىزگە «كۇنى ەرتەڭ قىتايدىڭ پىشاعىنان قورقىپ، رەسەيدىڭ قۇشاعىنا تىعىلادى» دەپ سىناپ قارادى. بىراق سونداي ءدوڭ ايبات ماقالالاردىڭ باسىم كوپشىلىگىنە پرەزيدەنت اكىمشىلىگى تاراپىنان تويتارىستار بەرىلدى. ەستەرىڭىزدە بولسا، قازاق تۇزىنىڭ ءدامىن تاتىپ، توپىراعىنان سىرت اينالعان جيرينوۆسكي قازاقتىڭ «قارا تىزىمىنە» ءىلىنىپ قالعانىن سىرت كوز ۇمىتقان جوق.
زاحاروۆتىڭ جۇمىس ورنى - قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى. ول قوعامدىق بىرلەستىك. ونداي ۇيىمداردىڭ تۇتاس مەملەكەتتىڭ اتىنان پىكىر بىلدىرۋگە جانە كورشى ەلدىڭ ءسىم ۆەدومستۆوسىنا سىن ايتۋعا قۇقى جوق. سەبەبى رەسەي مەن ءبىزدى سان عاسىرلىق تاتۋ كورشىلىك جالعاستىرىپ تۇر. بىراق بۇل «قازاقستان رەسەيسىز مەملەكەت بولا المايدى» دەۋگە قۇقىق بەرمەيدى. ايتالىق، اسسامبلەيا توراعاسىنىڭ تاعى ءبىر ورىنباسارى ەرالى توعجانوۆ «قازاق ورىسسىز دا مەملەكەت قۇرادى، ءبىز ۇلتتىق مەملەكەتپىز» دەپ اشىق ايتا الا ما؟ جوق. دەمەك، ارىپتەسى ايتا المايتىن پىكىردى زاحاروۆ ايتىپ وتىر. ال ءبىز ءوز تاراپىمىزدان «زاحاروۆتىڭ پىكىرى دۇرىس» دەي المايمىز.

دوس كوشىم، «ۇلت تاعدىرى» قوزعالىسىنىڭ توراعاسى:
- «قازاقستان رەسەيسىز مەملەكەت بولا المايدى» دەۋ، بيلىكتەگى ورىستاردىڭ ۇلەس سالماعىن ارتتىرۋ، وزدەرىن قولدايتىن ەلەۋلى كۇشتىڭ بارىن بۇكپەسىز جەتكىزۋ - ورىس قاۋىمداستىعى ارەكەتىنىڭ ايقىن بەلگىسى! «زاحاروۆتار» وسىنداي ويدى تۇركيادا نەمەسە بالتىق جاعالاۋى ەلدەرىنىڭ بىرىندە ايتا المايدى. قازاق ورىسقا دەيىن دە ءوز مەملەكەتىن قۇرىپ، دامىعان، كۇشەيگەن ەل بولدى. بەرىدەن العاننىڭ وزىندە، كەرەي مەن جانىبەك قازاق مەملەكەتتىلىگىن قۇرعان كەزدە ورىس قايدا بولدى؟ بىزگە مۇنداي پىكىر جاڭالىق ەمەس. سەبەبى ۇلت زيالىلارى باس قوسقان جيىنداردا مەنىڭ مۇنداي پىكىرلەرمەن بەتپە-بەت كەلەتىن كەزدەرىم كوپ.
«قازاق قوعامى وسى تاقىلەتتەس پىكىرلەر تىيىلدى» دەپ ارقا-باسىن كەڭگە سالعانداي كۇن كەشە باستاعانداي ەدى. مىنا پىكىر ءدوپ كەزىندە ايتىلدى ما دەيمىن. ولاي دەيتىنىم، زاحاروۆ پىكىرى قالعىپ كەتكەن قازاقتىڭ ساناسىن وياتقانداي بولدى.

گۇلبارشىن ايتجانباي

«ايقىن» گازەتى