مەملەكەت باسشىسى ن.نازارباەۆتىڭ وڭتۇستiك قازاقستان وبلىسىنداعى ساپارىنان كەيiن ەل iشiندە بiرقاتار جىلى پiكiرلەر قالدى. سونىڭ بiر پاراسىن گازەت بەتiنە جاريالاپ وتىرمىز.

تاۋەلسiزدiككە قول جەتكiزگەن جىلدارى بiزدiڭ قازاق حالقى وزگەلەرگە قاراعاندا، ەرەكشە قۋاندى. سوندىقتان دا شىعار، ەلدiڭ ەڭسەسiن تiكتەپ، ەگەمەندiكتiڭ قازىعىن نىقتاپ قاقتى. ارينە، بۇل كوش تiزگiنiن قولعا ۇستاعان ەلباسى ەڭبەگiنiڭ جەمiسi دەۋگە بولادى. ءوز الدىنا وتاۋ تiككەن قازاقستان حالقى اشتىقتىڭ، قاتتى كۇيزەلiستiڭ ازابىن تارتقان جوق. ءوز ارباسىن ءوزi سۇيرەتiپ، قاتارعا قوسىلدى. مال سانىن كوبەيتتi, جەر جىرتىپ، ەگiن ەكتi. ءسويتiپ ءجۇرiپ داستارحانىن دانگە تولتىردى. بۇل حالىقتىڭ ىنتىماعىن ۇيىستىردى. قازاق دەگەن ەلدiڭ قوناقجاي پەيiلiن، دالاسىنداي دارقان مiنەزiن وزگەلەر دە مويىندادى.

1992 جىلى ەلباسى ن.نازارباەۆ تۇركيانىڭ سول كەزدەگi پرەزيدەنتi سۇلەيمەن دەميرەلدi ەرتiپ، ارىستانبابقا ءتاۋ ەتتi. سول جەردە ەلدiڭ  اقساقالى رەتiندە ەكi پرەزيدەنتكە "وزدەرiڭ بيلەگەن ەلدiڭ كوسەگەسiن كوگەرتiڭدەر" دەپ باتا بەرگەن ەدiم.  سول ءۇمiت ورىندالدى دەپ ايتۋعا بۇگiن تولىق نەگiز بار. ءار قوعام ءوز دامۋىن رەتتەگەن، جولعا قويعان ءوز تۇلعاسىن دارiپتەپ جاتسا، بۇل كەيiنگi ۇرپاققا ۇلكەن ساباق. مۇنى كەشە تۇركiستانعا كەلگەن تۇركيا پرەزيدەنتi دە اتاپ ءوتتi. ول ەلباسىعا بيلiكتiڭ ەجەلگi بەلگiسi - اسا تاياقتى تابىس ەتە تۇرىپ، مەملەكەت باسشىسىن تۇركiتiلدەس حالىقتاردىڭ كوشباسشىسى دەپ تانيتىنىن جەتكiزدi.

مەملەكەت باسشىسى ن.نازارباەۆتىڭ وڭتۇستiك قازاقستان وبلىسىنداعى ساپارىنان كەيiن ەل iشiندە بiرقاتار جىلى پiكiرلەر قالدى. سونىڭ بiر پاراسىن گازەت بەتiنە جاريالاپ وتىرمىز.

تاۋەلسiزدiككە قول جەتكiزگەن جىلدارى بiزدiڭ قازاق حالقى وزگەلەرگە قاراعاندا، ەرەكشە قۋاندى. سوندىقتان دا شىعار، ەلدiڭ ەڭسەسiن تiكتەپ، ەگەمەندiكتiڭ قازىعىن نىقتاپ قاقتى. ارينە، بۇل كوش تiزگiنiن قولعا ۇستاعان ەلباسى ەڭبەگiنiڭ جەمiسi دەۋگە بولادى. ءوز الدىنا وتاۋ تiككەن قازاقستان حالقى اشتىقتىڭ، قاتتى كۇيزەلiستiڭ ازابىن تارتقان جوق. ءوز ارباسىن ءوزi سۇيرەتiپ، قاتارعا قوسىلدى. مال سانىن كوبەيتتi, جەر جىرتىپ، ەگiن ەكتi. ءسويتiپ ءجۇرiپ داستارحانىن دانگە تولتىردى. بۇل حالىقتىڭ ىنتىماعىن ۇيىستىردى. قازاق دەگەن ەلدiڭ قوناقجاي پەيiلiن، دالاسىنداي دارقان مiنەزiن وزگەلەر دە مويىندادى.

1992 جىلى ەلباسى ن.نازارباەۆ تۇركيانىڭ سول كەزدەگi پرەزيدەنتi سۇلەيمەن دەميرەلدi ەرتiپ، ارىستانبابقا ءتاۋ ەتتi. سول جەردە ەلدiڭ  اقساقالى رەتiندە ەكi پرەزيدەنتكە "وزدەرiڭ بيلەگەن ەلدiڭ كوسەگەسiن كوگەرتiڭدەر" دەپ باتا بەرگەن ەدiم.  سول ءۇمiت ورىندالدى دەپ ايتۋعا بۇگiن تولىق نەگiز بار. ءار قوعام ءوز دامۋىن رەتتەگەن، جولعا قويعان ءوز تۇلعاسىن دارiپتەپ جاتسا، بۇل كەيiنگi ۇرپاققا ۇلكەن ساباق. مۇنى كەشە تۇركiستانعا كەلگەن تۇركيا پرەزيدەنتi دە اتاپ ءوتتi. ول ەلباسىعا بيلiكتiڭ ەجەلگi بەلگiسi - اسا تاياقتى تابىس ەتە تۇرىپ، مەملەكەت باسشىسىن تۇركiتiلدەس حالىقتاردىڭ كوشباسشىسى دەپ تانيتىنىن جەتكiزدi.

جالپى، ەكi ەلدiڭ ىنتىماقتاستىعى سوناۋ 90-شى جىلدارى تاۋەلسiزدiك العان كۇننەن باستالعان. سودان بەرi بiزدە ۇلى دوستىقتىڭ بەلگiسiندەي حالىقارالىق قازاق-تۇرiك ۋنيۆەرسيتەتi بوي كوتەردi. باۋىرلاس قالالاردىڭ سانى كوبەيدi. بۇل ىنتىماقتاستىق بولاشاق ۇرپاق ءۇشiن ماڭگi دوستىقتىڭ كەپiلi بولىپ قالاتىندىعى داۋسىز.

ءادiھام شIلتەرحانوۆ،

جازۋشى، سوعىس جانە ەڭبەك ارداگەرi.

پرەزيدەنت قاي وڭiرگە بارسا دا جەرگiلiكتi بارلىق سالاعا ۇلكەن سەرپiلiس اكەلەدi. تۇركiستانداعى كەزدەسۋدە ەلباسى بiلiم ساپاسى تۋرالى تاعى دا ەرەكشە توقتالدى. مەنiڭ ويىمشا، بالاباقشادان باستاپ، مەكتەپ، ارناۋلى، جوعارى وقۋ ورىندارى اراسىندا ساباقتاستىق، كاسiپتiك كوزقاراس قالىپتاسقانى ءجون. شىنى كەرەك، بiلiم سالاسىندا ساننان ساپاعا، قۇر سوزدەن iسكە كوشەتiن كەز كەلدi. عىلىم سالاسىندا وزىق جەتiستiككە جەتە بiلسەك، سوندا عانا الەم جۇرتى وزiنەن-ءوزi قازاق تiلiن ۇيرەنۋگە ۇمتىلادى. بiزگە تەحنوكراتتىق وي-ءورiس قاجەت. ءاربiر قازاقتىڭ ۇل-قىزى كومپيۋتەردiڭ، جوعارى تەحنيكانىڭ قۇلاعىندا ويناسا عانا كەلەشەگiمiز كەمەلدەنەدi. ۇلت ساپاسى مەن ساناسىن كوتەرۋگە پرەزيدەنت بارلىق جاعداي جاساپ وتىر. «100 مەكتەپ، 100 اۋرۋحانا» باعدارلاماسى اياسىندا دۇنيەجۇزiندەگi وزىق مەكتەپتەردەن كەم ەمەس بiلiم وشاقتارى بوي كوتەرۋدە. ەلدەگi جوعارى وقۋ ورىندارىنا الەمنiڭ جەتەكشi ۋنيۆەرسيتەتتەرiنiڭ رەيتينگiنە ەنۋگە ۇمتىلۋ جونiندە تالاپ قويىپ وتىر. بارلىق جوعارى وقۋ ورىندارى جاڭا عاسىر تالابىنا ساي، جاھاندىق باسەكەگە قابiلەتتi مامانداردى ازiرلەۋi تيiس.

تاعى بiر ايتا كەتەرلiگi, ەلباسى الەمدiك كەڭiستiك اياسىندا تۇركi دۇنيەسiنiڭ الاتىن ورنى تۋرالى ۇنەمi ايتىپ كەلە جاتىر. رۋحاني بiرلiگi بار مەملەكەتتەر عانا ينتەگراتسيالىق جۇيەگە كiرiگە وتىرىپ، ەلدەردiڭ iرگەسiن مىقتاپ، مادەنيەتiن ورنىقتىرا الادى. كەڭەس وكiمەتi تۇسىندا تۇركiتiلدەس ەلدەردiڭ بiر-بiرiمەن ىنتىماقتاسۋعا مۇمكiندiگi بولمادى.

جاڭا قازاقستان ورتالىق ازياداعى مەملەكەتتەر اراسىندا كوشباسشى مەملەكەتكە، ونىڭ پرەزيدەنتi ن.نازارباەۆ تۇركi الەمiنiڭ ليدەرiنە اينالىپ وتىر. كەشە عانا تۇركيا پرەزيدەنتi ابدۋللاھ گۇل ءوز سوزiندە ەلباسىنىڭ تۇركi ەلدەرiن بiرiكتiرۋدەگi قاجىرلى ەڭبەگiن باعالاپ، تۇركi الەمiنiڭ كوشباسشىسى ەكەنiن ايعاقتايتىن اساتاياق ۇستاتتى. بۇل قازاق ەلiنە دەگەن ۇلكەن قۇرمەت دەپ بiلەمiن.

وڭالباي اياشەۆ،

پەداگوگيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور.

قازاق جەرi -- تۇركi الەمiنiڭ تامىرى، ەجەلدەن مادەنيەتتەردiڭ توعىسقان الاڭى. قازاقستان پرەزيدەنتi 2006 جىلى انتاليادا وتكەن سامميتتە تۇركiتiلدەس مەملەكەتتەردiڭ اسسامبلەياسىن جانە اقساقالدار كەڭەسiن قۇرۋ قاجەتتiگiن ۇسىنعان بولاتىن. مiنە، بۇگiن سونىڭ جەمiسi مەن ناتيجەسiن كورiپ كەلەمiز. تۇرiك ەلi باۋىرلاس، تامىرلاس ەل قازاقتارمەن باسەكەلەس ەمەس، قايتا كەرiسiنشە، قازاقستاننىڭ كۇشەيگەنi جالپى تۇركi الەمi ءۇشiن ولجا. ال، پرەزيدەنت ن.نازارباەۆ تۇركيا پرەزيدەنتi ابدۋللاھ گۇلمەن كەزدەسۋiندە قازاقستاندا تۇركi دۇنيەسi اكادەمياسى اشىلاتىنىن مالiمدەدi. ونداعى ماقسات - ءتۇبi بiر تۋىستاس ەلدەردiڭ تاريحي، مادەني، رۋحاني مۇراسىن زەرتتەيتiن عىلىمي ورتالىق قۇرۋ. ءارi قازاق جەرiنiڭ گەوساياسي، گەوگرافيالىق ورنالاسۋى تۇركi الەمiنiڭ ورتالىعى بولۋعا لايىقتى. بۇگiنگiدەي جاھاندانۋ كەزەڭiندە تۇركi تەكتەس ۇلتتار تاريحىن جاڭعىرتۋ كەرەك ەكەنi راس. بۇل پرەزيدەنت ن.نازارباەۆتىڭ كەلەشەككە ارقاشان سەرگەك قارايتىنىن كورسەتەدi. ياعني، قازاقستاننىڭ مەملەكەت باسشىسى تۇركi الەمiنiڭ كوشباسشىسى ەكەنiن iسپەن دالەلدەپ كەلەدi.

قوس ەل پرەزيدەنتi باس قوسقان جيىندا قازاق ەلiنiڭ باسشىسى ن.نازارباەۆ جوعارى وقۋ ورنىندا ساپانى كوتەرۋگە بايلانىستى تاپسىرما بەردi. بiز وسى باعىتتا كەشەندi تۇردە جۇمىس iستەيتiن بولامىز. جىل سايىن تۇركيادان 50-گە جۋىق پروفەسسور كەلiپ ساباق بەرۋدە. ۋنيۆەرسيتەتتiڭ عىلىمي الەۋەتi ۇلكەن. قازiر وقۋ ورنىنىڭ فيليالدارىنا تالاپكەرلەردi قابىلداپ جاتقان جوقپىز. بۇرىنعى ستۋدەنتتەر وقۋ ورنىن اياقتاعان سوڭ فيليالدار تۇگەل جابىلادى. وقۋ ورنىن دامىتۋ جونiندە 2012 جىلعا دەيiنگi ستراتەگيالىق باعدارلامامىز بار. وسى باعدارلاما اياسىندا ەلباسى ن.نازارباەۆتىڭ تاپسىرماسىن ورىندايمىز.

ماحير ناكىپ،

ق.ا.ياساۋي اتىنداعى حقتۋ-دiڭ بiرiنشi ۆيتسە-پرەزيدەنتi,

مەنەدجمەنت عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور.