تاياۋدا پۋليتتسەر سىيلىعى ءوز يەلەرىن تاپتى. بيىلعى جىلدىڭ ەڭ ۇزدىك حالىقارالىق جۋرناليستىك زەرتتەۋى «The New York Times» باسىلىمىنا بەرىلدى.

«نيۋ يورك تايمس» باسىلىمىندا رف پرەزيدەنتى ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ الىس-جاقىن شەتەلدەردە كرەملدىڭ ىقپالىن كۇشەيتۋى جايىندا كولەمدى ماقالا جارىق كورگەن. مىنە، ءدال وسى ماقالا پۋليتتسەردىڭ باس جۇلدەسىنە يە بولىپتى. كرەمل ىڭعايىنداعى ساراپشىلار «نيۋ يورك تايمس» گازەتىنىڭ ماقالاسىن بىرجاقتى سىني ماقالا دەپ باعالاۋدا. الايدا، ۋكرايناداعى جانە سيرياداعى احۋالعا بىلەك سىبانا كىرىسكەن پۋتين تۋرالى ماقالا  داۋىس بەرۋ ناتيجەسىندە الدىڭعى ورىنعا شىقسا كەرەك. پۋليتتسەردىڭ كەزەكتى پرەمياسى تۋرالى Abai.kz اقپاراتتىق پورتالىنىڭ ساراپشىلارى ويلارىن ورتاعا سالادى.

دوس كوشىم، ساياساتتانۋشى:

-جالپى بيىلعى جىلعى پۋليتتسەر سىيلىعىن «نيۋ-يورك تايمس» باسىلىمى پۋتين تۋرالى ماقالاسى ءۇشىن العانىن بىلەمىن. بىراق، ول ماقالانى وقىمادىم. سوندىقتان، بالەن-تۇگەن دەپ ماتەريالدى تالداپ بەرە المايمىن. دەگەنمەن، پۋليتتسەر دەگەن سىيلىق، نوبەلدەن كەيىنگى ۇلكەن سىيلىقتاردىڭ ءبىرى عوي. جۋرناليستيكاداعى زەرتتەۋ ماتەريالدار ءۇشىن، ساراپتامالىق ەڭبەكتەر ءۇشىن بەرىلەدى. ونىڭ ساياسي استارى بار دەپ ەسەپتەمەيمىن.

شىندىعىندا باسىلىمنىڭ پۋتين جايلى ماتەريالى ءساتتى شىققان بولار.

پۋليتتسەر سىيلىعى اقش  جۋرناليستەرىنە ارنالعان سىيلىق پا دەيمىن. سەبەبى، سوڭعى ون جىلدا كىل اقش جۋرناليستيكاسىنا بەرىلىپ كەلە جاتىر. ورتالىق ازيا ەلدەرىنەن نەمەسە قىتايدان ءدال وسى سىيلىقتى العان ءجۋرناليستتى ەستىگەن جوقپىز.

ەسەنگۇل كاپقىزى، حالىقارالىق جۋرناليست:

- بۇل جەردە مىناعان نازار اۋدارعان ءجون. 1990 جىللارى ەكى گەرمانيا اراسىنداعى قاقپا قۇلاعاندا "قىرعي قاباق سوعىس اياقتالدى، ءبىتتى" دەگەن. ەندى كورىپ وتىرعانىمىزداي، ۋكرايناداعى جاعداي، قىرىم اننەكتسياسى مەن ءپۋتيننىڭ رەسەي پرەزيدەنتتىگىن يەمدەنۋى سول "قىرعي قاباق سوعىستى" قايتا باستاپ جىبەرگەندەي.

جالپى، شولۋ جاساپ قاراساڭىز كورەسىز، رەسەيلىك باق كوبىنە-كوپ دەزينفورماتورلىقپەن اينالىسادى. اقپاراتتى بۇرمالاپ نەمەسە جالعان اقپارات ۇيىمداستىرىپ تاراتادى. ورىس ارنالارىنان نەمەسە سايتتارىنان، باتىس ەلدەرى مەن اقش-تى قارالاپ، داتتايتىن ماتەريالداردى كۇن سايىن كەزىكتىرەسىز. ال كەرىسىنشە، باتىستى جاقتايتىن پوزيتسيانى ۇستاناتىن باق رەسەيدە جوقتىڭ قاسى.

سول سەكىلدى، باتىستىق باق-تا رەسەي مەن كرەملدى كۇيەلەۋدى نەگىزگى تەندەنتسياسى ەتىپ العان. BBC مەن CNN سەكىلدى اتى ءماشھۇر تەلە كومپانيالار قانشا جەردە وبەكتيۆتىمىز دەگەنىمەن، شىن مانىندەگى جاعداي ولاي ەمەس. بىرجاقتى، ءبىرسارىندى. مۇنداعى، پۋليتتسەر سىيلىعىن قانداي دا ءبىر ساياسي پوزيتسيا ءۇشىن ەمەس، ءدال وسى "قىرعي قاباق سوعىستىڭ" باستالىپ كەتكەندىگىنەن «نيۋ يورك تايمس» الۋى ابدەن مۇمكىن.

ال ەندى وا-دان ەشكىمنىڭ بۇل سىيلىققا جەتپەۋى – ولاردىڭ تالاپتارىنا ساي ەمەس بولار. جالپى، ءبىزدىڭ ءوزىمىزدىڭ جۋرناليستيكا بۇل دەڭگەيگە جەتكەن جوق. ول سولاي.

داۋرەن قۋات، Abai.kz اقپاراتتىق پورتالىنىڭ باس رەداكتورى:

- الەم ەكى لاگەرلىك جۇيەگە بولىنگەن كەزدەگى «قىرعي قاباق سوعىسى» ءالى جالعاسۋدا. وعان باتىس پەن رەسەي ءباسپاسوزى اراسىنداعى بۇگىنگى ءيتىس-تارتىس ابدەن مىسال بولسا كەرەك. قازىر باتىس پەن رەسەي الەمىندەگى «قىرعي قاباق سوعىسقا» قايسىبىر ەلدەر باقىلاۋشى رەتىندە قاراپ وتىرسا، قايسىبىرى قالاۋىنا وراي تاراپتاردىڭ ءبىرىن قولداپ تا جاتىر. كوپشىلىك، سونىڭ ىشىندە كسرو كۇيرەگەن بەتتە ازاتتىعىن العان ەلدەر مەن بۇرىنعى سوتسياليستىك جۇيەدە ءومىر سۇرگەن ەلدەر، اقش پەن باتىس تاندەمىن قولداسا، قىتاي جاعى كەيدە اقش-تىڭ اقپاراتتىق ارىنىنا قارسى ۇستانىم ءبىلدىرىپ قويادى. ءبىز بۇل رەتتە ەكى تاراپتى دا اقتاپ نە جاقتاپ شىعۋعا ءتيىس ەمەسپىز. ويتكەنى، رەسەي ۋكرايناعا، گۇرجىستانعا، شەشەن حالقىنا قانداي قىسىم جاساسا، اقش پەن باتىس تا تاياۋ شىعىس ەلدەرىن اياعان جوق. اق ءۇي اقش دەموكراتياسىن الدىنا سالىپ بارعان جەرلەردىڭ بارىندە قازىر قان سۋداي توگىلۋدە. تەراكتلەر توقتاعان جوق. سول سياقتى كرەمل «تىنىشتىق ورناتپاق» بولعان ەلدەردىڭ دە تىنىشى كەتىپ، بەرەكەسى قاشىپ ءبىتتى. وسىنى كورىپ، بىلە تۇرا الەم حالقى ءۇنسىز، دارمەنسىز كۇي كەشۋدە.

مەنىڭ بايقاۋىمشا، «قىرعي قاباق سوعىسىنا» ەندى تاياۋ جىلداردا قىتاي ارالاسادى. قىتاي بىراق، «قىرعي قاباققا» باسقا قىرىنان كەلەدى. قىتايدىڭ اقپارات مايدانىنداعى ۇستانىمى مەيىلىنشە جۇمساق، ءارى مادەنيەت پەن ناقتى ەكونوميكالىق قارىم-قاتىناسقا نەگىزدەلۋى مۇمكىن. بۇل رەتتە رەسمي پەكين پۋليتتسەردىڭ جۋرناليستەرگە بەرەتىن 10-15 مىڭ دوللارىنان دا كوپ سىياقى تاعايىنداۋى جانە ونى اسىرە ساياسيلانىپ كەتكەن جۋرناليستيكاعا ەمەس، مادەني ىقپالداستىقتى نەگىزگى تاقىرىپ ەتىپ العان جۋرناليستيكاعا بەرۋى ىقتيمال. قىتايدىڭ «ۇلى جىبەك جولى» باعدارلاماسىنان سونى بايقاۋعا بولادى. ال، پۋليتتسەردىڭ بيىلعى جىلعى بايگەسىنە كەلسەك (بۇل ءوزى اقش-تا جۋرناليستەرگە بەرىلەتىن ەڭ جوعارعى سىيلىق), ول تاعى دا «قىرعي قاباق سوعىسىنىڭ» وتىن ۇرلەي تۇسەتىن بايگە بولىپ شىقتى. بۇل تاعايىنداۋعا رەسەي ءباسپاسوزىنىڭ وكىلدەرى بۇرىنعىسىنان دا جانىعىپ، باتىس الەمىن جامانداۋعا جانىن سالاتىنى ءسوزسسىز (سونداي كوكەزۋلىك پەن بەتپاقتىققا ورىس تىلىندە اقپارات تۇتىنىپ وتىرعان قازاقستان جۇرتى دا يلانىپ، باتىسقا جۇدىرىعىن تۇيە تۇسەتىنىنە داۋىڭىز بولماسىن). بۇدان كىم ۇتادى؟ قالاي دەگەندە دە، شىنايى ءسوز بوستاندىعىنىڭ ۇتپايتىنى راس. الەمدە بولىپ جاتقان وسىنداي جانە وزگە دە جايتتاردى ءبىز ەۋرازيالىق مەديا-فورۋم اياسىندا تالقىلاۋعا تىرىسىپ ءجۇرمىز. بىراق، فورۋم الەمدىك اقپاراتتىق كەڭىستىكتە قالىپتاسقان قازىرگى احۋالعا بالاما رەتىندە ەشقانداي جوبا ۇسىنا العان ەمەس. بۇنداعى ماسەلە – مەديا-فورۋمنىڭ فورماتىندا نەمەسە ونىڭ تەك ورىس تىلىندە عانا وتۋىندە دەپ ويلامايمىن. ماسەلە - جاڭا مۇمكىندىكتەر مەن تىڭ يدەالاردىڭ ەسكەرىلمەۋىندە. فورۋمنىڭ ساياسات پەن باق-تاعى ساياسي تاقىرىپتاردى بيزنەسكە اينالدىرىپ العان تۇلعالاردىڭ ىقپالىندا قالۋىندا دەپ بىلەمىن.

باسپاسوزدە «قىرعي قاباق سوعىسى» قايتا تۇتانىپ، تورتكۇل دۇنيە تۇتانىپ كەتۋگە شاق تۇرعان الاساپىران زاماندا ءبىز قايتۋىمىز كەرەك؟ مەنىڭشە، ءبىز ۇلتتىڭ مۇددەسىنە وراي اقپاراتتىق فيلتراتسيا جاساي ءبىلۋىمىز قاجەت. باس سالىپ باتىستىڭ نە رەسەي ءباسپاسوزىنىڭ سوڭىنان ەرە بەرۋگە بولمايدى. ويتكەنى قازاق ءباسپاسوزى بىلايعى جۇرتتىڭ جامانىنان جيرەنىپ، جاقسىسىنان ۇيرەنەتىن جاسقا جەتكەن شىعار دەپ ويلايمىن.

ءسوز ازىرشە – وسى. پۋليتتسەردى الىپ جاتقان ارىپتەسىمىزدىڭ ايگىلى جۇلدەسى قۇتتى بولسىن! ءبىزدىڭ وقىرماننىڭ دۇنيەتانىمىن كەڭەيتىپ، كوزقاراسىن بايىتا الاتىن ماقالا جازعان بولسا، مارحابات، اۋدارىپ بەرەيىك.

پىكىرلەردى توپتاستىرعان - نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz