«ادىلەتقيسسا»: مولتەك سۋرەتتەمەلەر

بەلگىلى قوعام قايراتكەرى، «ازات» قوزعالىسىنىڭ بەلدى باسشىلارىنىڭ ءبىرى، ساياساتشى ساعات ءجۇسىپتىڭ 2010 جىلى جارىق كورگەن «ادىلەتقيسسا» كىتابىنان ۇزىندىلەر جاريالاماقپىز...

سۋرەت: س.ەرعاليدىڭ مۇراعاتىنان الىندى.

ساعات ءجۇسىپ:

قازاقتىڭ تانىمال ساياسي تۇلعالارى جونىندە قىسقاشا، ءۇستىرت كوزبەن جازىلعان وسى پاي̆ىمداۋلارىمدى تەك قانا جاقسى نيەتپەن، ىقىلاستى سەزىممەن جازعانىمدى اي̆تقىم كەلەدى.

سۋرەت: alash.kz.

كىرىسپە

كوزىنەن ايرىلسا دا، ءالى كوزى ءتىرى بەلگىلى ساياسي قايراتكەر، باسكەر/ليدەر، حالىق ازاتتىعىنا قاۋقارلى ءارى سانالى عۇمىرىن بەرۋدەن وكىنبەگەن، تايىنباعان، ىنتى-شىنتىسىمەن بار كۇش-جىگەرىن سارپ ەتىپ، قىزمەت ەتكەن، بىراق كوزگە كورىنبەگەن، كورىنۋگە ۇمتىلماعان، الاشىنا ادال جانداردىڭ ءبىرى – ساعات ءجۇسىپ.  بۇل – سيرەك جاندارعا بۇيىرعان ءناسىپ ءارى اياۋلى عۇمىر.

ساكەڭنىڭ ەندىگى ءبىر ەرلىگى – ول ساياساتپەن اينالىسا ءجۇرىپ، اينالاسىنا، قاندىكويلەك جولداستارىنا دەگەن، وزىنە قوياتىن تالاپتى دا قويا بىلگەندىگى جانە سونى سول كەزدە، سول بەتتە ايتا، جازا بىلەتىنى. ادامنىڭ ىشكى الپەتىنە مونيتورينگ جاساي جۇرگەندىگى، جاسقانبايتىنى – قازاقتا سيرەك قۇبىلىس. اسىلى، بۇل «پلاتون ماعان دوس، بىراق اقيقات ودان دا قىمبات» دەيتىن ءتامسىلدى بەرىك ۇستاعان قايراتكەردىڭ تىرلىك تۇتقاسى. ساكەڭ شىنايى ادال، قاتال تالاپ قويعاندار عانا ناعىز قايراتكەر ەكەنىن جاقسى ۇققان ازامات. پىكىرىمىزدى وتكەن شاققا بۇرىپ كەتتىك، ويتكەنى، اعامىز بۇگىندە 80-نەن اسقان اقساقال. ول تاپقانىن دا، جوعالتقانىن دا تالعاجاۋ ەتۋدەن كەتكەن جاستا. سوندىقتان ونىڭ «ادىلەتقيسسا» دەگەن جۇقا كىتاپشاسى، تالاي توم-تومداردان دا اۋىر، ار-ۇياتى، نامىسى، شىندىعى سورعالاعان سالماقتى تۇجىرىمدار.   ۇلتقا، تۇلعالارعا، قايراتكەرلەرگە نە جەتەي جۇرگەنىن پايىمداعان دۇنيە.

ساعات اعامىز وتىرىك پەن شىندىقتى كورە تۇرا ءۇنسىز قالا المايتىن، الداسپانداي وتكىر ادام. قازاقتا بۇنداي كىسىلەر سيرەك. سول سەبەپتى كەيىنگى ۇرپاققا ونەگە بولسىن دەگەن ويمەن جاريالاپ وتىرمىز. بۇل بۇگىنگى ساياساتكەرگە كەرەك ءسوز. بۇل پىكىر-پايىم بۇگىندە كوزى جوق كىسىلەردىڭ ءتىرى كەزىندە جارىققا شىقتى. ەندى بۇنىڭ اسەرى تەك جاس ۇرپاق ءۇشىن عانا. بۇل قازاق ساياساتىنىڭ ءپاسى نەگە تومەن دەگەن ساۋالعا ءىشىنارا بولسا دا شىنايى ءارى جاناشىر جاۋاپ.

سەرىك ەرعالي

سۋرەت: wikipedia.org.

جاسارال قۋانىءشالى تۋرالى

ءبىزدىڭ قازاق ساياساتكەرلەرىنە مىناداي̆ كەڭەس اي̆تقىم كەلەدى. ول ساياسي جۇمىستى ميىعىنان كۇلىپ ءجۇرىپ اتقارۋ، ساياساتتىڭ كەي̆بىر قالتارىستارىنا، وكىنىشتى جاعدايلارىنا فيلوسوفيالىق كوزبەن قاراۋ. كەزدەسكەن وكىنىشتەر مەن وپىق جەگەن وقيعالاردى تەز ۇمىتىپ، ولارعا ەسكىقاباقي تراگەديا نەمەسە جەڭىلدى كورىپ قاراماعان ءجون ەكەن. وي̆تكەنى، بۇل وتە قيىن. تەمىردەي̆ مىقتى جۇيكە قاجەت.

ساياسي قارسىلاسىڭا، پىكىرىڭمەن كەلىسپەي̆تىن ادامعا «ءاپ بالەي̆، سەنى مە» دەپ كەكتەنۋ، ءوزىڭدى سول ءۇشىن ىشتەي جەۋ بارىپ تۇرعان زيان ەكەنىن تالاي باستان كەشتىم. ونداي̆ ادەتكە بوي الدىردىڭ - ءبىتتى، ساياساتتا ۇزاق ءومىر سۇرە الماي̆سىڭ. دۇشپانىڭ كوبەي̆ىپ، دوسىڭ ازاي̆ىپ، ەڭ باستىسى دەنساۋلىعىڭدى جەگىدەي̆ جەگىزىپ، تەز سارقىلادى ەكەنسىڭ.

مەنىڭشە، جاسارال بوي̆ىنداعى ۇلتىنا دەگەن وراسان زور سۇيىسپەنشىلىگىن، ءبىلىمىن مەن قاي̆رات، جىگەرىن ىسىراپقا سالىپ جۇمساي̆تىن سياقتى بوپ كورىنەدى.

جاسارالدىڭ جەلتوقسان كوتەرىلىسىن كونستيتۋتسيالىق سوتقا جەتكىزۋى، ن.نازارباەۆتى سوتقا بەرۋى، «دياپازون» گازەتىمەن سوتتاسۋى ارقايسىسى ءبىر تاريحي وقيعا ەمەس پە؟ نەگە وسى وقيعالار كەزىندە جاسارالدىڭ قاسىنان ۇلت پاتريوتتارى، ونىڭ قولداۋشىلارى از تابىلدى؟ نەگە ونى قاسىنا ادامدار ۇيىرسەك ەمەس؟ نەگە قازاقتار وزدەرىنىڭ جاسارال سياقتى ۇلدارىن سونداي̆ كەزدە جالعىز قالدىردى؟ بۇل سۇراقتاردىڭ توڭگىرەگىندە جاسارالدىڭ ءوزى دە وي̆لانىپ، ءوز تاراپىنان دا سەبەپ ىزدەسە قاي̆تەدى؟

ەشقانداي̆ ىمىراشىلدىقتى مويىنداماۋ، قاجەت ەمەس جەردەن دۇشپان تاۋىپ الۋ، وزىنەن دەڭگەي̆ى تومەن قارسىلاستارمەن كۇرەسۋ. ماڭىزى جوق نارسە ءۇشىن پرينتسيپشىلدىكە بارۋ  نەمەسە ودان اينۋ، ونىڭ كوپ كۇشىنىڭ شاشىراۋىنا، ىسىراپ بولۋىنا، دەنساۋلىعىن قاجىتۋعا اسەر ەتتى مە دەپ وي̆لاي̆مىن؟ سونىڭ ناتيجەسىندە، قاسىندا ءجۇرىپ، ادال قىزمەت ەتكەن دوستارىنىڭ كەتىپ قالۋى، ارىپتەستەرىنىڭ وعان كوڭىلى قالىپ تەرىس اي̆نالۋى سياقتى جاعداي̆لار جاسارالدىڭ ومىرىندە از بولعاڭ جوق.

جاسارال – ءسوز جوق، سەركە بولارلىق تۇلعا. اتتەڭ، اي̆نالاسىندا ادامداردى ۇي̆ىرسەك ەتۋ قابىلەتى بولسا عوي̆…

سۋرەت: internettv.kz.

حاسەن قوجاحمەت تۋرالى

قازاق ساياساتكەرلەرىنىڭ ءبىر اۋرۋى – وتىرىك ماقتاۋعا، وتىرىك ماداققا قارسى تۇرا الماي̆تىندىعى، سەنگىشتىگى، ەرگىشتىگى.

قازاقتىڭ تۇڭعىش ديسسيدەنتى حاسەن قوجاحمەتتىڭ وتكەن عاسىردىڭ سەكسەنىنشى جىلدارى كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ وتارشىلدىق، ورىستىڭ شوۆينيستىك ساياساتىنا قارسى ارەكەت-قيمىلدارى، اتاپ اي̆تقاندا، وتارشىل ساياساتقا قارسى ۇنپاراقتار تاراتۋى، ءار ءتۇرلى حاتتار مەن شىعارمالار جازىپ، نارازىلىق ءبىلدىرۋى، سول ءۇشىن تۇرمە ازابىن كورۋى ءسوز جوق، قازاقتىڭ تاۋەلسىزدىك جولىنداعى تاريح بەتتەرىندە وزىنە لاي̆ىقتى ورنىن الۋعا ءتيىس قاي̆راتتىلىق.

بىراق، حاسەن سول كەزدە سول تىرلىكتەرىن جاساعان كەزدە، كەي̆ىن ۋاقىتى كەلگەندە ەلىنەن، حالقىنان ماراپات، اتاق الامىن، سول ەڭبەگىمدى حالقىمنىڭ الدىندا تارتىپ، «مەنىڭ ەڭبەگىمدى باعالاڭدار!» دەپ تالاپ قويامىن دەپ، جوسپارلاپ اتقارعان جوق قوي.. ونداي̆ پيعىلى دا بولماعانى انىق.

قازاقستان تاۋەلسىزدىك العان جىلداردان باستاپ حاسەنگە بىرەۋلەردىڭ اي̆تقان:
«سول كەزدەگى ەڭبەگىڭ ءۇشىن حالىق قاھارمانى دەگەن اتاققا لاي̆ىقسىڭ» دەپ وتىرىك قولپاشتاعان سوزدەرىنە ول قارسى تۇرا المادى. سول وتىرىك سوزدەردىڭ سوڭىندا ءالى كۇنگە دەي̆ىن الدانىپ كەلەدى. ناتيجەسىندە، حاسەن سول باياعى ديسسيدەنتتىك دەڭگەي̆دەن كوتەرىلە المادى، پەندەشىلىكتەن اسا الماي̆تىن كوپ قازاقتىڭ ءبىرى بولىپ قالدى.

ارينە، حاسەن سياقتى ۇلدارىنا لاي̆ىقتى باعا بەرمەۋ، ولاردىڭ ۇلتىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن دۇرىس پاي̆دالانباۋ سو ەلگە، سول قوعامعا، سول ەلدىڭ باسشىلارىنا سىن. وسىدان بارىپ مۇنداي̆ ەلدىڭ قولى جەتكەن تاۋەلسىزدىگىنىڭ قادىرى، ادىلەتتىڭ قانشالىقتى بار-جوقتىعى، ونىڭ بەت-ءپىشىنى انىقتالادى. بىراق، بۇل – باسقا اڭگىنە.

Abai.kz