تەلەارنانىڭ قۇدىرەتىن 20-عاسىردىڭ باسىندا-اق ءبىلىپ، ايتقان ادام كوپ. بۇل قۇرالدىڭ ادام ساناسىن قالاي وزگەرتەتىنىنە بۇگىنگى كۇنى مىسال كەلتىرىپ جاتۋدىڭ ءوزى ارتىق، ءراسۋا ءسوز. «ءۇش قيان» گازەتى قازاق كورەرمەنىنە ۇسىنىلىپ جاتقان كەيبىر كينولار تۋرالى جازىپ، تالاي تالقىعا سەبەپ بولعانى راس. جاۋىر بولعان تاقىرىپتى قايتا ارشۋ ءۇشىن ەمەس، بۇل جولى كەڭىرەك، تەلەارناداعى قازاق بەينەسى دەگەن ماسەلەگە ءسوز قوزعاعاندى ءجون كوردىك. سەبەبى، «بۇگىنگى قازاق تەلەارناسىندا كەشەگى قاھارمان، دانا، ەر قازاقتى بۇگىنگى ونىڭ ۇرپاعىمەن بايلانىستىرا الماي وتىر، سوندىقتان قازىرگى وتاندىق تەلەارنا جاساعان جوبالار: حابار بولسىن، كينو بولسىن، كورەرمەن قازاقتىڭ كوڭىلىنەن شىقپايدى. جاساندىلىق كوپ!» دەگەن پىكىر بار. سوسىن، بۇل جاشىكتىڭ ىشىندە قازاق جاقسى كورەتىن كەيىپكەر، وعان ءتان مىنەز، ەرلىك، دانالىق، تاۋەكەلشىلدىك جوق! ۇرپاعىمىز باسقا ۇلتتىڭ كەيىپكەرلەرىنە قاراپ وزدەرىن كارىس، تۇرىك، نەمىس، ورىس قاھارمانى سەزىنىپ كەتتى، قىزدارىمىز كىمگە ەلىكتەرىن بىلمەي ءجۇر دەگەن الاڭدى وي كوپتىڭ كوكەيىندە جۇرگەنى انىق. ولاي بولسا، تاۋەلسىز قازاقستانداعى وتاندىق تەلەارنالارىمىز ۇرپاعى ەلىكتەيتىندەي قازاق قاھارمانىن نەگە سومداي الماي جاتىر؟ نەگە؟ كىم نە دەيدى؟ وسى سالا توڭىرەگىندە جۇرگەن ءبىراز ادامدى اڭگىمەگە تارتىپ كوردىك. وقىپ كورىڭىز.

اكىم تارازي، جازۋشى:

تەلەارنانىڭ قۇدىرەتىن 20-عاسىردىڭ باسىندا-اق ءبىلىپ، ايتقان ادام كوپ. بۇل قۇرالدىڭ ادام ساناسىن قالاي وزگەرتەتىنىنە بۇگىنگى كۇنى مىسال كەلتىرىپ جاتۋدىڭ ءوزى ارتىق، ءراسۋا ءسوز. «ءۇش قيان» گازەتى قازاق كورەرمەنىنە ۇسىنىلىپ جاتقان كەيبىر كينولار تۋرالى جازىپ، تالاي تالقىعا سەبەپ بولعانى راس. جاۋىر بولعان تاقىرىپتى قايتا ارشۋ ءۇشىن ەمەس، بۇل جولى كەڭىرەك، تەلەارناداعى قازاق بەينەسى دەگەن ماسەلەگە ءسوز قوزعاعاندى ءجون كوردىك. سەبەبى، «بۇگىنگى قازاق تەلەارناسىندا كەشەگى قاھارمان، دانا، ەر قازاقتى بۇگىنگى ونىڭ ۇرپاعىمەن بايلانىستىرا الماي وتىر، سوندىقتان قازىرگى وتاندىق تەلەارنا جاساعان جوبالار: حابار بولسىن، كينو بولسىن، كورەرمەن قازاقتىڭ كوڭىلىنەن شىقپايدى. جاساندىلىق كوپ!» دەگەن پىكىر بار. سوسىن، بۇل جاشىكتىڭ ىشىندە قازاق جاقسى كورەتىن كەيىپكەر، وعان ءتان مىنەز، ەرلىك، دانالىق، تاۋەكەلشىلدىك جوق! ۇرپاعىمىز باسقا ۇلتتىڭ كەيىپكەرلەرىنە قاراپ وزدەرىن كارىس، تۇرىك، نەمىس، ورىس قاھارمانى سەزىنىپ كەتتى، قىزدارىمىز كىمگە ەلىكتەرىن بىلمەي ءجۇر دەگەن الاڭدى وي كوپتىڭ كوكەيىندە جۇرگەنى انىق. ولاي بولسا، تاۋەلسىز قازاقستانداعى وتاندىق تەلەارنالارىمىز ۇرپاعى ەلىكتەيتىندەي قازاق قاھارمانىن نەگە سومداي الماي جاتىر؟ نەگە؟ كىم نە دەيدى؟ وسى سالا توڭىرەگىندە جۇرگەن ءبىراز ادامدى اڭگىمەگە تارتىپ كوردىك. وقىپ كورىڭىز.

اكىم تارازي، جازۋشى:

«پاپا، قازاقتى نەگە قورلايدى؟»

- اسىرەسە، سوڭعى 10 جىل ىشىندە تەلەارنا قازاقتىڭ، بايىرعى ءوزىڭ ايتپاقشى، ەر قازاقتىڭ، ءور قازاقتىڭ وبرازىن ۇساقتاتىپ جىبەردى. قازىر ولاردىڭ كورسەتىپ جۇرگەنى كوشە سىپىرىپ، بازاردى جاعالاعان الدەكىمدەر. ونى قازاق دەپ ايتۋدىڭ ءوزى ۇيات. الماتىداعى ءبىر تەلەارنادا 3-4 جىل بويى الا قاپشىق ارقالاعان مىج-مىج، ۇسقىنسىز قازاقتى كورسەتىپ قويدى. «قازىرگى قازاقتى كورسەتتىم»، - دەيدى جۇرگىزۋشىسى. «سەن سونى كورسەتەم دەپ، قازاعىڭدى ماسقارا قىلىپ، ابدەن قورلادىڭ»، - دەدىم!

«استانا - مەنىڭ ماحابباتىم» دەگەن 12-سەريالى كينو شىعىپ جاتىر. سونىڭ پرەمەراسىنا قاتىستىق. ەكى-ءۇش سەرياسىن كورىپ، جەرگە قارادىم. قاسىمدا ۇلىم الپامىس بار ەدى. شىققاسىن: «پاپا، نەگە سونشا قازاقتى قورلايدى؟»، - دەيدى. نەگە؟ - دەدىم. «قاراڭىزشى، انا تۇرىك قىزى تەلەديداردان پرەزيدەنتتىڭ سويلەگەن ءسوزىن تىڭداپ وتىر، فويەنىڭ ارعى جاعىنان ءبىر جىگىت شىعا كەلەدى، سوعان تۇرا جۇگىرىپ، پرەزيدەنت سويلەپ جاتقان تەلەديداردى ءوشىرىپ تاستايدى!». بۇل بالانىڭ بايقاعانى. ومىردە مۇنداي بولاتىن شىعار. اسىعىس كەزدە تەلەديداردى ءوشىرىپ كەتىپ قالاسىڭ عوي. ال، مۇنى سەن ميلليونداعان ادامنىڭ الدىنا كوركەمفيلم دەپ كورسەتىپ وتىرعان جوقسىڭ با؟ ءفيلمنىڭ يدەياسى بويىنشا، استانانىڭ، پرەزيدەنتتىڭ كەرەمەت بەدەلىن جاساۋ ەمەس پە؟! ونى ءوشىرىپ تاستاپ، پىسقىرىپ تا قاراماي، كورىنگەن جىگىتكە تۇرا جۇگىرەدى. قاتتى ىزا بولىپ شىقتىم.

كەيىن 10 شاقتى سەرياسىن كورسەتتى تەلەديداردان. وپەراتور كەرەمەت تۇسىرگەن. استاناعا عاشىقتىقتى كورسەتىپ، قالانى ادەمى سۋرەتتەيدى. ال، سول ادەمى قالادا كىمدەر ءومىر ءسۇرىپ جاتىر دەپ ويلايسىز؟ ۇرى-قارى، جەڭىلتەك ايەل، زيناقور ەركەك، بيلليارد سوڭىندا جۇرگەن جىگىتتەر، قاراقشىلار. ىشىندە ءجوندى ءبىر ءارتىس تە جوق! باسىنان اياعىنا دەيىن بويانىپ العان قىزداردى باس كەيىپكەر قىلىپ ءتۇسىرىپتى. ولاردىڭ بەلى جىڭىشكە، اياعى ۇزىن بولسا بولدى ما؟ ونەر دەگەن ءارتىستىڭ ۇلتتىق كەيپىنە قارايدى. قازاقتىڭ قاراپايىم قىزى بار ەمەس پە؟

«ماحاببات ماشاقاتىندا» (يرونيا ليۋبۆي) قازاق قىزى ورىستىڭ جىگىتىنە كەتىپ قالادى. مۇنىڭ ار جاعىنداعى ارام وي - قازاقتىڭ وتباسىن بۇزۋ. ءبىر سۇحباتىندا رەجيسسەر ءبىزدىڭ ونداي ويىمىز جوق ەدى دەپتى. ويى بولماسا، نەگە قازاق پەن قازاقتىڭ اراسىنداعى ماحابباتتى سومدامايدى؟
مۇنىڭ بىردەن-ءبىر سەبەبى، ءبىزدىڭ كەيبىر تەلەارنالار ساتىلعان. ولاردىڭ قوجالارى قازاقستاننان تىس جەردە وتىر. قازاق حالقىن ىدىراتۋ ساياساتىن ۇستانىپ وتىرعان ادامدار. قازاقتىڭ وبرازىن جاساماۋعا جۇمىس جاسايدى. مەن مۇنى وتكەندە ۇلكەن جينالىستا ايتتىم.
«قازاقستان» تەلەارناسىنىڭ ورنى بولەك.

نۇرلان ونەرباەۆ, قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى:

- جالپى، جۋرناليستەر ەلدى ەلەڭ ەتكىزەتىن «وتكىر» جاڭالىقتارعا اۋەس. سوسىن، قازىرگى كينونىڭ وبرازى مەن جاڭالىقتارداعى وبرازدىڭ اراجىگىن اجىراتا الماي قالعان جاعداي بار. كينونى دا ەلەڭ ەتكىزەتىن جاڭالىق ەتىپ كورسەتكىسى كەلەدى. ال، قازىرگى جۇرتتى نە ەلەڭدەتۋى، نە قىزىقتىرۋى مۇمكىن؟ بۇگىنگى كۇننىڭ بەينەسى دەپ، قوعامداعى بىلىقتى كينو قىلىپ تۇسىرسەك، كورەرمەننىڭ قاتارىن كوبەيتەمىز، پايدا كورەمىز دەپ ويلايدى. بۇل جەردەگى ماقسات، - تەك پايدا! جىلتىراق كينو جاستاردى ەلەڭدەتۋى مۇمكىن. ونىڭ تۇپكى ماعىناسى، ۇلتتىق سانا-سەزىمى ارقىلى جاستاردى تاربيەلەۋدى ەشكىم ويلاپ جاتقان جوق. بىزدە كينوگەرلەر تاريحي تاقىرىپتارعا بارا المايدى، بارعىسى دا كەلمەيدى. جۇرتقا وي سالىپ، سەزىمىن وياتاتىن، نامىسىن تۇرتەتىن دۇنيەگە باسىن قاتىرعىسى كەلمەيدى. نەگە؟ ويتكەنى ونىڭ قايتارىمى تەز ەمەس.«ءبىرجان سالدى» كوردىك، بىراق ءبىرجاندى ايەل قۇمار قىلىپ جىبەردى دەگەن ەل اراسىندا پىكىر بار. «مۇستافا شوقاي» دا وسىنداي سىنعا قالدى. ابىلاي حانىمىزدى دا جەتىستىرە المادىق.كەزىندە تەلەارنانىڭ بىرىندە جۇمىس جاساپ جۇرگەندە قاراپايىم قازاقتىڭ ءبىر وتباسى ارقىلى قازاقتىڭ تىرلىگىن، بۇگىنگى بەينەسىن كورسەتكىمىز كەلگەن فيلم تۇسىردىك. جارتى ساعاتتىق قانا وسى «ءبىر بالا» دەگەن ءفيلمدى ەل قابىلدادى. ول جەردە قازاقى وتباسىنىڭ جاعدايى بار ەدى.
ماسەلەن، ءوزىم قاتىسقان «قازاقتىڭ جانى» حابارى ارقىلى ابايدىڭ قارا سوزدەرى، بەردىبەك، تولەن اعالارىمىزدىڭ شاعىن اڭگىمەلەرى ارقىلى بۇگىنگى قازاقتىڭ كوزعاراسىن، بولمىسىن اشۋعا تىرىستىق.بۇگىنگى نە كورىپ وتىرمىز؟ باعدارلامالاردىڭ اتى قازاقشا دەمەسەڭ، بارلىعى رەسەيلىك، شەتەل حابارلارىنىڭ كوشىرمەسى.

كەزىندە مەنى «ەكى جۇلدىزعا» شاقىردى. مەن مۇنداي حابارعا بارمايتىنىمدى ايتتىم.

قازىر ساندىق تەلەارنالارعا كوشۋ ءۇشىن كوپ قاراجات بولىنەيىن دەپ وتىر. ەگەر ساندىق جۇيەگە وتەتىن بولساق، تەك مەملەكەتتىك ەمەس، بارلىق ارنالار ساندىق جۇيەنى تەگىن پايدالانادى دەگەن اڭگىمە كوتەرىلدى. ولار نەگە پايدالانۋ كەرەك؟ قازاقتىڭ بەينەسىن جاسامايتىن، قازاقتىڭ نامىسىن ويلامايتىن، مادەنيەتىمىزدى دارىپتەمەيتىن، ونەرىمىزدى ناسيحاتتامايتىن باسقا تاۋەلسىز تەلەارنالار نەگە قازىنانىڭ ەسەبىنەن ءبىزدىڭ قوعامعا قارسى جۇمىس ىستەيتىن حابارلاردى ناسيحاتتاۋى كەرەك؟ وزدەرىنىڭ تەلەارنالارى ارقىلى رەسەيدىڭ جاڭالىعىن، كينوسىن بەرەدى. ءبىز سول ءۇشىن ولارعا مەملەكەتتىڭ قازىناسىنان اقشا بەرۋىمىز كەرەك پە؟بىزدە نامىس جوق!

.

Cەرگەي ءازىموۆ، كينورەجيسسەر:

- ومىردە ەڭ قيىنى - جالعىزدىق. قازاقتا ونداي ەشقاشان بولمايتىن شىعار دەپ ويلايتىنمىن. قازىر سول بىزگە كەلدى. قازىر قازاق قالالىق. اۋىلدا جۇمىس جوق دەيدى. سول قازاق جالعىز وتىرىپ ءشاي ىشەدى، ءوزىن عانا ويلايتىن، وزىنەن اسپايتىن دەڭگەيگە قۇلدىرادى. ءبىز سول تاقىرىپتى كينو قىلىپ تۇسىردىك. سوڭعى تۇسىرگەن ءفيلمىم - «كەشىككەن ماحاببات»، وعان جەرار دەپاردە قاتىسقانى بەلگىلى. جاقىندا ماعان فرانتسيادان حات كەلدى. حاتتى جەراردىڭ اتىنان كومەكشىسى، ورىسشا بىلەتىن ارنو فرەلي جازعان. سونى سوزبە-ءسوز وقىپ بەرەيىن:

«جەرار دەپاردە پرياتنو ترونۋت فيلموم «پوزدنيايا ليۋبوۆ».

جەرار پروسيل مەنيا پەرەدات ۆام، چتو ون سوۆەتۋەت ۆسەم كازاحسكيم كينەماتوگرافيستام، رابوتنيكام «كازاحفيلما»، سكونتسەنتريروۆاتسيا ۆ رابوتە ناد ناتسيونالنىمي سيۋجەتامي ي رازۆيۆات يح. ي چتو تولكو س تاكيمي تەمامي، پودچەركيۆايۋششيمي نارودنىي حاراكتەر، كازاحسكي كينەماتوگراف موجەت ۆىيتي نا ناتسيونالنىي ي مەجدۋنارودنىي رىنوك. ون دۋماەت، چتو بروساتسيا سەگودنيا پرويزۆوديت فيلمى «پو-امەريكانسكي» - ەتو وشيبكا، كوتورۋيۋ سوۆەرشايۋت ۋجە زاچاستۋيۋ رۋسسكيە. ۆ دوكازاتەلستۆو تومۋ - رۋسسكيە فيلمى تاك ي نە موگۋت ۆىيتي نا ميروۆوي رىنوك.

ۆ تو ۆرەميا، كاك يرانسكيە، بەلگيسكيە يلي ينديسكيە فيلمى س ياركيم ناتسيونالنىم ستيلەم سموگلي ۋتۆەرديتسيا ۆ ميرە كينو. يمەننو پوەتومۋ ون س رادوستيۋ ۋچاستۆوۆال ۆ ۆاشەم فيلمە.

...تەپەر ۆام رەشات ي دەيستۆوۆات!» (حات قىسقارتىلدى، - رەد.)

ۇلتتىق تاقىرىپ، پروبلەمالار باستان اسادى. الەمدە ۇلت رەتىندە جويىلعان جوقپىز. ءبىزدىڭ ۇلتتىق ءداستۇرىمىز، ادەت-عۇرپىمىز، وتباسىمىز نە بولىپ جاتىر، نە وزگەرىس، قيىنشىلىق بار؟ جاستار ۇلكەندەردى قۇرمەتتەي مە؟ وسىنداي تاقىرىپتاردى جاساۋىمىز كەرەك. ۇلتتىق پروبلەمالاردى شەشۋ جولدارىن كورسەتۋمىز كەرەك! ونداي كينو بولسا، ۇلتتىق مىنەز، ونىڭ بولمىس بەينەسى انىق كورىنىپ تۇرار-ەدى.

مەن باسقانى ايتىپ قايتەم، ءوزىم وسىنداي ەكى تاقىرىپتى جاسادىم دەپ ايتا الامىن. ءبىرىنشىسى، «راي دليا مامى»، ەكىنشىسى - «كەشىككەن ماحاببات».

جاقىندا ماڭعىستاۋدا يسا-دوسان كوتەرىلىسىنىڭ 140 جىلدىق تويىنا قاتىستىم. ولاردىڭ ەرلىگى تۋرالى مىندەتتى تۇردە كينو ءتۇسىرۋىمىز كەرەك. سەبەبى، بۇل 19-عاسىردىڭ سوڭعى كوتەرىلىسى. ار-نامىس، رۋح، ەرلىك، ورلىك تە تابىلادى وسى كوتەرىلىستەن. ازعانتاي عانا حالىق بەس جىل بويى يمپەريامەن سوعىستى. پاتشا اسكەرىنىڭ بالا-شاعانى اياۋسىز قىرعان قاتىگەزدىگى تاعى بار. وسىنىڭ ءبارىن سۋرەتتەي الساق، كەرەمەت كينو شىعادى!

جاقىندا، سىزدەردىڭ باسىلىم كوتەرگەن قازاق قىزىنىڭ اعاسى جوق پا؟ («ءۇش قيان»، №16 (474) 06.05.2010) دەگەن ماقالانى وقىدىم. راس، وندا ايتىلعان ماسەلەلەردى جاسىرا المايمىز. قازاق قىزىن، ۇلىن قورلاماۋىمىز كەرەك. كەرىسىنشە، قازاقتىڭ قىزى مەن ۇلى ۇلگى الاتىن كەيىپكەرلەرگە اينالۋى كەرەك.
ءبىز ۇلگىلى كەيىپكەر جاساۋىمىز كەرەك!

اشىربەك سىعاي,قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى, مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى, بەلگىلى تەاتر سىنشىسى:

- قازىرگى ءبىزدىڭ تەلەارنالار اقپاراتتىق ءرول اتقارىپ وتىر. ولاردىڭ وبراز جاساپ وتىرۋعا ۋاقىتى دا جوق.

ماسەلەن، ءوزىم ونەر زەرتتەۋشىسى بولعاسىن، ونەر شەبەرلەرىنىڭ، ساحنا مايتالماندارىنىڭ اتى اتاۋسىز كەتىپ بارا جاتقانىن ويلايمىن. مىسالى، ىدىرىس نوعايباەۆ، ءانۋار مولدابەكوۆ، نۇرمۇحان ءجانتورين، رايىمبەك سەيىتمەتوۆ، تاڭات جايلىبەكوۆ، سەيفوللا تەلعاراەۆ، قارمىسوۆ، شولپان جانداربەكوۆا، ءسابيرا مايقانوۆا، فاريدا ءشارىپوۆانىڭ ءومىرى نەگە قىزىقتى ەمەس؟! جارتى ساعات، 40 ميناتتاي بەرسە، جۇرت ونى قىزىقتار ەدى. ونى بايىپتاپ، ساراپتاپ بەرە السا، تارتىمدى بولادى.

قازىر قازاقى وبراز جاساپ جۇرگەن ەشكىم جوق. يساتاي، ماحامبەت تۇگىل بۇگىندە ارامىزدا جۇرگەن ءتاۋىر قىزدار مەن جىگىتتەردىڭ بولمىسىن جاساۋعا بولماي ما؟ سول وبرازدى جاساۋعا تالپىنىپ جۇرگەندى كورىپ تۇرعانىم جوق. سوسىن بىرەۋمەن - تۇكيامەن، رەسەيمەن بىرىگىپ تۇسىرەمىز دەپ قازاقتىڭ ءۇنى ەستىلمەي قالدى.

قارجىدان قىسىلا ما، الدە قازاق تالانتسىز با؟ بۇل - ەلدى ەسكەرمەۋ، نامىسىن اياققا تاپتاۋ.

ابايدىڭ ءوزى دۇرىس ءتۇسىرىلدى مە، ايتشى؟ بۇكىل ەلگە تاراعان رومان-ەپوپەيا 8-10 سەريا بولىپ بىزگە نەگە ورالمايدى؟ ءانۋار ءالىمجانوۆتىڭ وچەركتەرى، ساپارلارى تۋرالى اڭگىمەلەرىنەن، يا بولماسا، «ۇستازدىڭ ورالۋى» دەپ، ءال-فارابي تۋراسىندا تەلەفيلمدەر جاساسا عوي، قانداي كەرەمەت بولار ەدى؟! جاستار اتا-باباسىنىڭ عۇمىرىن، وسكەن ورتاسىن، وتكەن كەزەڭنىڭ تابيعاتىن ءتۇيسىنىپ، سەزىنىپ، ەلىكتەر ەدى عوي. قازىر باس-اياعى جوق دۇنيەلەردى جاساپ، سىنعا قالىپ جاتىر. قوعام دا ۋ-شۋ. ءتىپتى، دەپۋتاتتار ارالاسىپ جاتىر. سوندىقتان ەلدى ويلاۋ كەرەك. قازىر مەن سودان قورقامىن. حالىققا رۋح بەرىپ، رۋحاني قاناعاتتاندىرۋ كەرەك.

«بالاپان» تەلەارناسى اشىلدى، باسىندا قۋاندىق. ەندى، ءوزىڭ تىڭداپ كورشى! وبراز تۇگىلى، دۇرىس سويلەي الماي وتىرمىز. ءسوزىن ەستىسەڭ، كۇلەسىڭ. وسىلاي ەكەن دەپ، بالا ەرتەڭ سولاي سويلەپ شىعادى. كوركەمدىك، رۋحاني جاعىنا ءمان بەرۋ كەرەك. ۇكىمەتكە كىنا جوق، تەلەارنا اشىپ بەردى. ءتىل ۇيرەنەتىندەي، مىنەز ۇيرەنەتىندەي ءتاۋىر فيلم، حابارلار جاساپ كورسەتۋگە بولادى عوي ەندى.

ماسكەۋ بىلگەنىن ىستەيدى، بىزدىكى كورگەنىن ىستەيدى. «ەكى جۇلدىز» سونىڭ مىسالى. جۇرگىزۋشىسى عاجاپ، كەرەمەت شىقتى دەپ ماقتايدى. جاقسى دەپ ايتا المايمىن. تاربيەلى، دايىندالعان، سۇزگىدەن، تالقىدان وتكەن حابارلار ەمەس، قالاي بولسا، سولاي. ماسكەۋلىك مىرزالار مەن حانىمداردىڭ «ۇلگىسىن» الىپ، ءبىزدىڭ، قازاقستاندىق حانىمدار مەن مىرزالار كۇلكىگە قالدى.
كۇلكىگە قالدىق!

.

ەرلان سايروۆ،
ساياساتتانۋشى:

- قازاق تەلەۆيدەنيەسىنىڭ ماسەلەلەرىن كوتەرگەن كەزدە ءبىز بۇگىن عالامدىق اقپاراتتىق كەڭىستىكتە ءومىر ءسۇرىپ وتىرعاندىعىمىزدى ەسكەرۋىمىز كەرەك.
بۇگىن جاھاندانۋ ۇردىستەرىنە بايلانىستى ءاربىر ادامنىڭ ساناسىنا مىڭداعان اقپاراتتىق اعىمدار اسەر ەتەدى. سونىمەن بىرگە ءبىز وسى اقپاراتتىق ونىمدەردى تۇتىنۋشى حالىقپىز. ال، ول ونىمدەر ءبىزدىڭ جەتكىنشەك ۇرپاقتىڭ ساناسىنا كەرى اسەرىن تيگىزىپ جاتقاندىعى بارلىعىمىزعا بەلگىلى.
سوندىقتان وسىنداۋ ينتەللەكتۋالدىق قوقىسقا جاۋاپ بەرە ءبىلۋ قاجەت. ءبىز تەلەديداردىڭ نەگىزگى فۋنكتسياسى تاربيەلەۋ ەكەندىگىن ۇمىتىپ بارا جاتقان ءتارىزدىمىز. ويتكەنى قانداي جاڭا ءفيلمدى كورسەڭ قازاق قىزىنىڭ بويىنا ءبىزدىڭ ۇلتقا جات قاسيەتتەردى جاپسىرىپ، قىزداردى سالداقى ەتىپ كورسەتىپ قويادى. اتا-اناعا دەگەن قۇرمەت مۇلدەم دالادا قالعان. ال وسى ءونىمنىڭ بارلىعى مەملەكەتتىڭ قالتاسىنان شىعىپ جاتىر عوي.
قازىر جاعداي وزگەرىپ، ءبىراز بەتبۇرىس بولىپ جاتقان ءتارىزدى. بالالارعا ارنالعان ارنا اشىلدى. ەندى نەگىزگى مىندەت وسى كانالدى ۇلتتىق قۇندىلىقتارعا تاربيەلەيتىن ونىمدەرمەن تولىقتىرۋ. بۇل جەردە مىندەتتى تۇردە قازاقي مادەنيەتتىڭ بەلگىسى بولۋى قاجەت.
تاريحي پەرسوناجدارعا كەلەتىن بولساق، بيىل قازاقتىڭ عۇلاما عالىمى، XIX عاسىردا دۇنيەجۇزىنىڭ اتاقتى عالىمدارىمەن تەڭ تۇسكەن اتاقتى شوقان ۋاليحانوۆقا تۋعانىنا 175 جىلدى. وسى داتاعا ارنالىپ، بىردە-ءبىر فيلم نەمەسە دەرەكتى فيلم دە تۇسىرىلگەن جوق.
بۇل - ۇلكەن وكىنىش.

.

بولات جەتەكباي,
«قازاقفيلم» كينوستۋدياسىنداعى كوركەمدىك كەڭەس جانە ستسەنارلىق-رەداكتسيالىق القانىڭ رەداكتورى, اقىن:

- قازىر قازاق مادەنيەتى يەسىز، ماقسات-مۇددەسىز، بەي-بەرەكەت جاعدايدا زامانانىڭ كۇيلەتكەن اعىمىنا ءتۇسىپ بارا جاتقانعا ۇقسايدى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، ءبىز مادەني حاوستامىز، كوسموس ءالى جاسالعان جوق.
بالانىڭ قولىنا ۇستارا ۇستاتۋعا بولمايدى. وزىنە دە، باسقاعا دا قاۋىپتى. كينونى دا كىم كورىنگەننىڭ قولجاۋلىعى قىلۋعا بولمايتىن ەدى... وكىنىشكە قاراي، بۇل ونەر قازىر كوركەمدىك، يدەيالىق تۇرعىدا جالاڭاش، قورعانسىز، اڭعال-ساڭعال الباردىڭ كۇيىندە تۇر. مەملەكەتتىڭ اقشاسىنا ويىنا كەلگەندى ءتۇسىرۋ بەلەڭ الدى دا «كينو الەمىن» يگەرىپ العاندار مەملەكەتتىڭ وزىنە بوي بەرمەي كەتكەنىنە كۋا بولىپ وتىرمىز.
قازاقى ءدىلدى قالىڭ ەلدىڭ دە مۇددەسى بار!

سۇحباتتى جۇرگىزگەن
داۋرەن سەيىتجانۇلى

«ءۇش قيان» گازەتى.  تۇپنۇسقاداعى تاقىرىپ: «قازاق تەلەارنالارىندا قازاقتىڭ بەينەسى نەگە «جوق»؟