قازۇۋ-داعى ءتىل تۇيتكىلى قاشان شەشىلەدى؟
«انا ءتىلى» ۇلت گازەتىندە قىزمەت ەتىپ جۇرگەنىمىزدە رەداكتسياعا ءبىر تانىس ستۋدەنت حات الىپ كەلدى. بولاشاق ءجۋرناليستىڭ ماقالاسىنا قازۇۋ-داعى ءتىل پروبلەماسى ارقاۋ بولىپتى. اتى-ءجونى اتالماعان. نەگە ەكەنى ءوز-وزىنەن تۇسىنىكتى، ارينە. بۇل ماسەلە تۋراسىندا سىرتتاي حابارىمىز بولعاندىقتان، حاتتاعى دەرەكتەردى پايدالانا وتىرىپ، ونى قايتا جازىپ شىققانداي كۇي كەشكەنىمىز دە راس. نە كەرەك، ماقالاعا بۇركەنشىك ەسىم بەرىپ، ارناۋلى وقىرمان نومىرىنە ۇسىندىق. بۇركەنشىك ەسىمدى بىزگە دەيىن كىم پايدالانباعان؟ جۋرناليستيكا تاريحىنا ۇڭىلەر بولساق، سوناۋ الاش زيالىلارىنىڭ ءوزى «قىر بالاسى»، «سۇڭقار»، «جەلكەك»، «ماديار» جانە تاعى باسقاداي ءوز-وزدەرىنە ات قويىپ، «جاسىرىنباق ويناعان» ەدى عوي. قىسقاسى، «جۋرناليستيكا فاكۋلتەتى ورىستانىپ بارا ما؟» دەگەن ماقالا جاريالاندى. ارتىنشا رەداكتسيا ىشىندە شۋ شىقتى. گازەتتىڭ باس رەداكتورى ماقسات ءتاج-مۇرات مىرزا كابينەتىنە شاقىرىپ، تۇسىنىكتەمە جازدىردى. وندا «ماقالادا اتالعان جايتتار ايداي اقيقات، وعان كۇمان كەلتىرۋشىلەر بولسا، ماسەلەگە قايتا ورالىپ ءوز اتىمنان زەرتتەۋ ماتەريال دايىنداۋعا ءازىرمىن» دەگەن جولداردى قاعازعا تۇسىرگەن بولاتىنبىز. ءالى دە «جازىلعان جايدىڭ جالعاسىن» جازۋعا ءۇمىتتى ۇزە قويماعان ەدىك. سول ارالىقتا پاقىرىڭىزدىڭ ۇكىمى سىرتتاي شىعارىلىپ، گازەتتىڭ «ءلاپپايشىل» ءتىلشىسى نۇرپەرزەنت دومباي ارقىلى جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى عاليا يبراەۆادان «سۇحبات الىنىپ»، اينالاسى ءبىر اپتانىڭ ىشىندە ۇلت ارازدىعىن قوزدىرۋشى رەتىندە «جەر اۋدارىلدىق» تا كەتتىك.
«انا ءتىلى» ۇلت گازەتىندە قىزمەت ەتىپ جۇرگەنىمىزدە رەداكتسياعا ءبىر تانىس ستۋدەنت حات الىپ كەلدى. بولاشاق ءجۋرناليستىڭ ماقالاسىنا قازۇۋ-داعى ءتىل پروبلەماسى ارقاۋ بولىپتى. اتى-ءجونى اتالماعان. نەگە ەكەنى ءوز-وزىنەن تۇسىنىكتى، ارينە. بۇل ماسەلە تۋراسىندا سىرتتاي حابارىمىز بولعاندىقتان، حاتتاعى دەرەكتەردى پايدالانا وتىرىپ، ونى قايتا جازىپ شىققانداي كۇي كەشكەنىمىز دە راس. نە كەرەك، ماقالاعا بۇركەنشىك ەسىم بەرىپ، ارناۋلى وقىرمان نومىرىنە ۇسىندىق. بۇركەنشىك ەسىمدى بىزگە دەيىن كىم پايدالانباعان؟ جۋرناليستيكا تاريحىنا ۇڭىلەر بولساق، سوناۋ الاش زيالىلارىنىڭ ءوزى «قىر بالاسى»، «سۇڭقار»، «جەلكەك»، «ماديار» جانە تاعى باسقاداي ءوز-وزدەرىنە ات قويىپ، «جاسىرىنباق ويناعان» ەدى عوي. قىسقاسى، «جۋرناليستيكا فاكۋلتەتى ورىستانىپ بارا ما؟» دەگەن ماقالا جاريالاندى. ارتىنشا رەداكتسيا ىشىندە شۋ شىقتى. گازەتتىڭ باس رەداكتورى ماقسات ءتاج-مۇرات مىرزا كابينەتىنە شاقىرىپ، تۇسىنىكتەمە جازدىردى. وندا «ماقالادا اتالعان جايتتار ايداي اقيقات، وعان كۇمان كەلتىرۋشىلەر بولسا، ماسەلەگە قايتا ورالىپ ءوز اتىمنان زەرتتەۋ ماتەريال دايىنداۋعا ءازىرمىن» دەگەن جولداردى قاعازعا تۇسىرگەن بولاتىنبىز. ءالى دە «جازىلعان جايدىڭ جالعاسىن» جازۋعا ءۇمىتتى ۇزە قويماعان ەدىك. سول ارالىقتا پاقىرىڭىزدىڭ ۇكىمى سىرتتاي شىعارىلىپ، گازەتتىڭ «ءلاپپايشىل» ءتىلشىسى نۇرپەرزەنت دومباي ارقىلى جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى عاليا يبراەۆادان «سۇحبات الىنىپ»، اينالاسى ءبىر اپتانىڭ ىشىندە ۇلت ارازدىعىن قوزدىرۋشى رەتىندە «جەر اۋدارىلدىق» تا كەتتىك. بىراق، بۇرىنعى قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارى سەكىلدى يتجەككەنگە ەمەس، «انا ءتىلىنىڭ» ىرگەسىندەگى «ەكونوميكا» گازەتىنە قاراي... ەندىگى جەردە ءوز قىزمەتكەرىن قورعاۋ بىلاي تۇرسىن، قايتا قوسىلا «تالاعان» باسشىنىڭ قول استىندا جۇمىس ىستەۋدىڭ ەشقانداي ءمانى قالماعان ەدى. ول ماقالانىڭ ماڭدايشاسىنا ءتىل ءبولىمىنىڭ رەداكورىنان باستاپ، باس رەداكتورعا دەيىن وقىپ شىعىپ، قول قويعاندىعىن وزدەرى دە ۇمىتىپ كەتسە كەرەك. ايتپەسە، اۋەلدەن-اق «انا ءتىلى» دەپ اتالاتىن گازەتتىڭ اتىنا كىر كەلتىرمەۋدى ويلاعان بولار ەدى عوي...
«انا ءتىلىنىڭ» كەلەسى سانىندا (№9) «ءوزىم قازاق بولعان سوڭ انا ءتىلىمدى ارداقتايمىن» دەگەن تاقىرىپتا جاعاسى جايلاۋ، جىميىپ وتىرعان دەكاننىڭ سۋرەتى شاپتالعان سۇحبات باسىلدى. ول سۇحباتىنىڭ العاشقى ازات جولىندا-اق «شىندىعىندا، فاكۋلتەتتىڭ ۇستازدار قۇرامى، ۇستازدار كونتينگەنتى ماقالادا ايتىلعانداي ورىستانىپ بارا جاتقان جوق. ستۋدەنتتەردىڭ 70 پايىزى قازاق ۇلتىنان. ورىس بولىمىندە وقيتىن ستۋدەنتتەردىڭ جارتىسىنان كوبى – قازاق» دەپ باستايدى. وۋ، اينالايىن-اۋ، ەگەر قازاق باسىم بولسا، وندا نەلىكتەن فاكۋلتەتتىڭ التى كافەدراسىنىڭ تورتەۋىن ورىس ءتىلدى مۇعالىمدەر باسقارادى؟ نەلىكتەن جيىنداردىڭ باسىم بولىگى ورىس تىلىندە وتەدى؟ مۇنداي ساۋال قويۋعا سۇحبات الۋشىنىڭ باتىلى جەتپەدى مە ەكەن، ايتەۋىر، بۇدان ءارى نۇرپەرزەنت اعامىز عاليا حانىمنىڭ وڭ جامباسىنا كەلەتىن «ءسىز فاكۋلتەتتى قاي ۋاقىتتان بەرى باسقارىپ كەلەسىز؟ ءسىز كەلگەنگە دەيىن جاعداي قانداي ەدى، قازىر قانداي؟ وڭ جاڭالىقتار ەنگىزە الدىڭىز با؟» دەپ جورتاقتاي جونەلەدى. ناعىز ىزدەگەنگە سۇراعان، «وريگينالنىي» ساۋال! ارمەن قاراي، دەكاننىڭ ىقىلاسپەن قۇيقىلجىتا سويلەگەنى سونشا ونى قۇددى قازۇۋ-داعى «عاسىر رەفورماتورى» دەرسىز...
«ماقالادا كەيبىر فاميليالار قاتە كورسەتىلگەن. دەمەك، ول ادەيى بۇرمالاپ كورسەتىپ وتىر نە اق-قاراسىن بىلۋگە كاسىبي ورەسى جەتپەي وتىر. سونىسىمەن ءوزىن عانا ەمەس، ءوز ورتاسىن، جۋرناليستەر قاۋىمىن ۇياتقا قالدىردى. بۇل تاسادان تاس اتقانمەن نەمەسە ءوزى سۋ ىشكەن قۇدىققا تۇكىرگەنمەن بىردەي» دەگەن جولدارعا از-كەم توقتالا كەتەلىك. مويىنداۋ كەرەك، جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنىڭ قوس كافەدراسىنىڭ تىزگىنى قولىنا تيگەن ۇلتى ورىس ەكى مۇعالىمنىڭ اتا-تەگىندە ءوز ورنىن تاپپاعان ءبىر-ەكى ءارىپ بار. بىراق، ورىس ءباسپاسوزى قازاقتىڭ اتى-ءجونىن ءوز ورفوگرافيالىق-ورفوەپيالىق زاڭدىلىقتارىنا باعىندىرىپ جازا بەرەدى. «جامبىلدى» «دجامبۋل» دەپ، «اۋباكىردى» «اۋباكير» دەپ بىلگەندەرىنشە بۇرمالايدى. بىزگە ءتىپتى ءبارى سولاي بولۋى كەرەك سەكىلدى ءۇنسىز ىشتەن تىنامىز. قۇرىپ قالعىر، سولاردىڭ كومپيۋتەرىندە قازاقشا قارىپ جوق دەگەنگە كىم سەنەدى؟ نامىس قايدا؟ ەندەشە، نەگە بىزگە دە «الەكسادىر»، «ءماريام» دەپ جازباسقا؟ ول تۇرماق عاليا حانىممەن تىلدەسۋشىلەردىڭ «گاليا دجۋنۋسوۆنا» دەپ ءتىل قاتىسقانىن ەستىگەن قۇلاقتا جازىق جوق.
قازىر قيت ەتسە، باۋىرلاستىقتى «جالاۋلاتىپ» قازاق مۇددەسى ءۇشىن كۇرەسكەندەردىڭ باسىنا ۇلت ارازدىعىن قوزدىرۋشى اتاعىن بەرۋ داستۇرگە اينالدى. ءوز ۇلتىن قورعاي الماعان، ال قورعاعىسى كەلگەندەردىڭ ءوزىن اباقتىعا قاماعان قوعامنىڭ بەيوپالىعى قانجارداي باتادى. «اتالمىش ماتەريال سونداي زاڭ بۇزۋشىلىقتىڭ بىرىنەن سانالادى. بىرىنشىدەن، مۇنى ۇلتارالىق ارازدىقتى تۋدىرۋ، ەكىنشىدەن، ۋنيۆەرسيتەت ۇجىمىنىڭ اتىنا جانە مەنىڭ جەكە باسىما جابىلعان جالا دەپ قابىلداۋعا تولىق نەگىز بار. ونىڭ ۇستىنە ماقالادا ەسىمدەرى كورسەتىلگەن ادامدار گازەتتى سوتقا بەرىپ، شەكسىز مورالدىق وتەماقى تالاپ ەتىپ، تولىق جەڭىپ شىعا الادى» دەپ ۇرەي تۋعىزدادى. ەگەر ءبىزدىڭ ماقالامىزدى وقىپ شىققان جان بولسا، ونىڭ ەشقانداي ۇلتارازدىقتى قوزدىرۋدى ماقسات تۇتپاعانىن، كەرىسىنشە ءتىل پروبلەماسىنا قاتىستى كەلەڭسىزدىكتىڭ شەشىلۋىن قالاعان جاناشىرلىق پيعىلمەن جازىلعاندىعىن بىردەن اڭعارار ەدى. اراعا ەكى اي سالىپ بارىپ جازىلىپ وتىرعان بۇل ماقالادا ەشقانداي ءوش الۋ نەمەسە كەك قۋ سەكىلدى ماقسات كوزدەمەيدى. «جۋرناليستيكا فاكۋلتەتى ورىستانىپ بارا ما؟» دەگەن ماقالا جارىققا شىققاننان كەيىن مەملەكەتتىك تىلگە قاتىستى الدەبىر وڭ وزگەرىس بولار دەپ تالماي كۇتتىك. امال نە، «باياعى جارتاس – سول جارتاس» كۇيىندە قالىپ وتىر. قازۇۋ-عا بارعان سايىن قازاق ءتىلى دەپ قابىرعاسى قايىسقان جاستاردىڭ جانارىنداعى مۇڭدى كورگەندە، وزەككە تەبىلگەن ولاردىڭ كوكىرەگىندەگى شەردى سەزگەندە قولىمىزعا قايتا قالام الماسقا لاجىمىز قالمادى. ءيا، سولاي، ار-ۇيات ءماجبۇر ەتتى. جينالىس بارىسىندا ستۋدەنتتەرگە ۇلى كىسى «مەنى «عاليا اپاي» دەمەڭدەر، «گاليا دجۋنيسوۆنا» دەپ اتاڭدار» دەپ ۇرىسقاندىعىن، «سالەمەتسىز بە؟» دەپ امانداسقاندارعا «زدراستە» دەپ ءتىل قاتاتىندىعىن ەستىگەندە ەرىكسىز جاعا ۇستادىق. ال ستۋدەنتتەر قاۋىمى ونىڭ جوعارىدا اتالعان سۇحبات بارىسىندا «مەن انا ءتىلىمنىڭ ۋىزىن انامنىڭ سۇتىمەن ءىشىپ وسكەنمەن» دەگەن ءسوزىن وسى كۇنگە شەيىن ءبىر-بىرىنە ءاجۋالاپ ايتاتىن بولىپتى. وتىرىكتىڭ ءوزىن از دا بولسا قيسىنمەن ايتۋ كەرەك شىعار...
ماسەلەنىڭ ءمانىسىن كوزبەن كورىپ، كوڭىلگە ءتۇيۋ ءۇشىن جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنىڭ دەكاناتىنا ارنايى ات باسىن بۇردىق. عاليا حانىم باسى اۋىرىپ تۇرعاندىعىن سىلتاۋ ەتىپ سۇحبات بەرۋدەن باس تارتتى. ايتكەنمەن، «سۇراقتارىڭدى تاستاپ كەت، وقىپ شىعىپ، جاۋابىن كەيىنىرەك جازىپ قويارمىن» دەيدى.
– ماعان ءسىزدىڭ بىرەۋگە جازدىرعانىڭىز قاجەت ەمەس. قويعان ساۋالدارىما ءوز قۇلاعىممەن جاۋاپ العىم كەلەدى...
– كىم ايتتى ساعان مەنى بىرەۋگە جازدىرادى دەپ...؟
– «انا تىلىنە» بەرگەن سۇحباتىڭىزدا «ارينە، زامان اعىمىنا قاراي وزگە تىلدەردى كوبىرەك وقىعاندىقتان، ءارى كاسىبىمە جانە اتقاراتىن قىزمەتىمە بايلانىستى ارالاساتىن ادامدارىمنىڭ كوبى وزگە ۇلت وكىلدەرى بولعاندىقتان قازاق تىلىندە جازىپ-سىزۋىم كەرەمەت دەپ ايتا المايمىن. ال اۋىز ەكى تىلدە كەز كەلگەن قازاقپەن انا تىلىمدە ەركىن سويلسە الامىن» دەگەن ەكەنسىز. بىراق، ءدال قازىر ءسىزدىڭ قانشالىقتى اۋىز ەكى ءتىلدى ەركىن يگەرگەنىڭىز كورىنىپ تۇر (ەكى ءسوزدىڭ باسىن ارەڭ قۇراپ، قينالىپ سويلەپ وتىرعانىن مەگزەدىك).
– قاي گازەتتەن كەلدىڭ؟
– «جاس قازاق»...
– ونىڭ باس رەداكتورى كىم؟
«قازاقتىڭ بەلدى باسىلىمىنىڭ بىرىندە قانداي رەداكتور وتىرعانىن بىلمەيتىن ادام قالايشا جۋرناليستەر ازىرلەيتىن فاكۋلتەتتى باسقارىپ وتىر؟» دەگەن وي ەسىكتەن شىعىپ بارا جاتقان ءبىزدى بىرازعا دەيىن مازالاۋمەن بولدى. امال نەشىك، ورمەلەي بىلگەندەر وركەشتەن كۇن شاپاعىن العاشقى بولىپ كورە بەرمەك (جىل باسىنا تالاسقان اڭدار تۋرالى ەرتەگىنى ەسىڭىزگە الىڭىز).
ستۋدەنتتەر ۋنيۆەرسيتەتتە قازاق ءتىلىنىڭ پروبلەماسى ۋشىعىپ تۇرعاندىعىن اعىنان جارىلىپ «ازاتتىق» راديوسىنا سۇحبات بەرگەندە ءوزىمىز جاقسى كورگەن ءبىر وقىتۋشى دا جۇرتتان قالىس قالماپتى. بىراق، ول كىسى ۇلت مۇددەسىنەن گورى كافەدرا مەڭگەرۋشىلىگىن ارتىق كورگەندەي مە، قالاي؟ ايتەۋىر، ءوز باسشىلىعىنىڭ جىرتىسىن جىرتىپ «ازاتتىققا» پىكىر ءبىلدىرىپتى. ۇستازدار مەن ستۋدەنتتەر جەپ وتىرعان نانىنان، وقۋىنان ايرىلىپ قالۋدان قاۋىپتەنىپ، پىكىرلەرىن اشىق ايتپايدى. ال الگى اعامىز بۇلايشا جاعىمپازدانباي-اق ەڭ قۇرىعاندا كەيبىرەۋلەر سەكىلدى ءۇنسىز قالۋىنا دا بولاتىن ەدى عوي.
قازۇۋ-دىڭ كىرەبەرىسىندە تالاپكەرلەرگە ۋنيۆەرسيتەت فاكۋلتەتتەرى تۋرالى ماعلۇماتتىق تاقتايشالار ءتىزىلىپ تۇر. ويدا-جوقتا شىعىستانۋ فاكۋلتەتىنە قاتىستى ماتىنگە كوزىمىز ءتۇسىپ كەتتى. «شىعىستانۋ فاكۋلتەتى – ورتالىق قازاقستاندىقتىڭ بىلىكتى جوعارى پەداگوگيكالىق كادرلارى جۇمىس ىستەيدى، قىزىقتى جانە شىعارماشىلىق وقۋلىق – تاربيەلىك ۇدەرىس جۇزەگە اسادى، عىلىمي زەرتتەۋلەر وتكىزىلەدى، قانعان ستۋدەنتتىك ءومىر قاينايدى. قازاقستاندا شىعىس ەلدەرىنىڭ فاكۋلتەتى ەلشىلىك جۇرگىزەدى، سونىمەن قاتار قىتايدىڭ ەڭ ءىرى ۋنيۆەرسيتەتتەرىندە، وڭتۇستىك كورەيلەردە، تۇركيادا، يراندا، ينديادا، جاپونيادا، مىسىردا، سيريادا جانە باسقا دا ەلدەردە وقىتۋشىلارمەن ستۋدەنتتەر عىلىمي جۇمىستارمەن شەت ەل تىلدەرىن وتەدى» دەگەن جولداردى وقىعان كوز ۇيالعانداي. سويلەم قۇرىلىمىنداعى ستيليستيكالىق قاتەنى ايتپاعاندا، لەكسيكالىق، ياعني ماعىنالىق ولقىلىقتاردىڭ ءوزى بادىرايىپ تۇر. قايداعى «قانعان ستۋدەنتتىك ءومىر قاينايدى»؟ «فاكۋلتەتىمىزدە قىزىعى مەن شىجىعى مول ستۋدەنتتىك ءومىر كۇتىپ تۇر» دەسە بولماي ما؟
ەگەر الدا-جالدا جولىڭىز ءتۇسىپ قازۇۋ-دىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىنە باس سۇعا قالساڭىز، ءا دەگەننەن «رۋسسكي يازىك ۆ سوۆرەمەننوم ميرە» دەپ دابىرايتىپ جازىلعان جازۋعا ۇشىراساسىز. نەگە قازاق ءتىلى تۋرالى ءبىراۋىز ءسوز جوق دەپ ويلاۋىڭىز بەك مۇمكىن. بار. بىراق، ونى سوناۋ تۇكپىردەگى اجەتحاناعا جاقىن ماڭايدان تاۋىپ الاسىز. ونىڭ ءوزى رۋحتى كوتەرەتىن جالىندى ءسوز ەمەس، ابدەن جاۋىر بولعان «مەملەكەتتىك ءتىل مەرەيى» دەگەن تىركەس قانا. قازاق ءتىلى تۋرالى الاش زيالىلارىنىڭ ايتقان ءبىر اۋىز ءسوزى فيلولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ ۇزىننان-ۇزاق سوزىلعان دالىزىنە تارلىق ەتكەنى مە؟
ماسەلەگە بارىنشا دايەكتىلىكپەن كەلۋ ءۇشىن قازۇۋ-داعى ستۋدەنتتەر اراسىندا ساۋالناما جۇرگىزىپ قايتتىق. سولاردىڭ 14 پايىزى ورىس ءتىلىنىڭ ۇستەمدىگى ازداپ بايقالادى دەپ ەسەپتەسە، 22 پايىزى ونداي پروبلەما جوق دەپ ەسەپتەيدى. ستۋدەنت جاستاردىڭ 64 پايىزى سوڭعى كەزدە قازۇۋ-دا مەملەكەتتىك ءتىل مانسۇقتالادى، ءتىپتى بۇل كۇننەن كۇنگە ءورشىپ بارادى دەگەن كوزقاراسىن جەتكىزدى. ساۋالناما سوڭىندا ستۋدەنتتەردىڭ جازعان سىن-ەسكەرتپە، ۇسىنىستارىنىڭ ىشىندەگى بىرنەشەۋىن جاريالاي كەتكەندى ءجون كوردىك:
– قازۇۋ-دا ءىس-قاعازدار تەك رەسمي تىلدە جۇرەدى. بىلتىر تاجىريبەلىك كەلىسىم-شارتتى قازاقشا الا الماي ءبىراز ابىگەرگە تۇسكەنىمىز بار. ۇسىنىسىم – وقۋ ورىنداعى ءىس-قاعازدار قازاق تىلىندە جازىلسا;
– داعدارىس كەزىندە اقىلى وقيتىن ستۋدەنتتەرگە جەڭىلدىكتەر جاسالسا. وسى جاعى بىزدە جەتىسپەيدى. جاقسى وقيتىن ستۋدەنتتەردىڭ تەگىن ءبىلىم الۋىنا جول اشىلسا;
– جاستار تەوريامەن عانا شەكتەلمەي، پراكتيكاعا كوبىرەك تارتىلسا. شىعارماشىلىق ورتا قالىپتاسۋىنا مۇمكىندىك بەرىلسە;
– جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىندە باق سالاسى بويىنشا ەشقانداي ءبىلىمى جوق تىلەپبەرگەنوۆا ايمان دەگەن مۇعالىم تەلەرەپورتاج ساباعىنان ءدارىس بەردى. ول كىسى ءبىر اۋىز قازاقشا بىلمەسە دە، قازاق توبىنا ساباق وقىدى. سويتە تۇرا، ءتورت ستۋدەنتتى ەمتيحانعا جىبەرمەي قويدى.
– بولاشاق باق وكىلدەرى سالالىق جۋرناليستيكا بويىنشا وقىتىلاتىن بولسا;
– ستۋدەنتتەر سارايىنداعى الماتى قالاسىنىڭ اكىمى ا. ەسىموۆپەن كەزدەسۋ ورىس تىلىندە ءوتتى. كونفەرەنتسيا، جيىن، جينالىس، سايىس ت.ب. شارالاردىڭ ءبارى قازاق تىلىندە وتكەنىن قالايمىز;
– قازاقتىڭ ۇلتتىق يدەولوگياسىن ناسيحاتتاپ جۇرگەن اقىن-جازۋشىلارمەن ءجيى كەزدەسۋلەر ۇيىمداستىرىلسا (قازاق ءتىلىن دامىتۋعا باعىتتالعان مادەني شارالار ءجيى وتكىزىلسە;);
– بۇگىنگىدەي داعدارىس ۋاقىتىندا قاراجاتتان قىسىلعان جاستاردىڭ قوسىمشا جۇمىس ىستەۋىنە كەدەرگى كەلتىرىلمەسە;
– جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنىڭ دەكانى ع. ءجۇنىسوۆنا ەڭ قۇراعاندا دالىزدە جۇرگەندە قازاقشا سويلەسە ەكەن;
– تالاپشىل وقىتۋشىلاردىڭ سانى ارتسا;
– وقۋ ورنىنداعى اسكەري كافەدرا نەگىزىنەن ورىس تىلدىلەردەن قۇرالعان. اسكەري كافەدرا قازاقىلىققا قاراي مويىن بۇرسا دەيمىز.
ارمان اۋباكىر، «اباي-ينفورم»
ءسىز نە دەيسىز؟
مىرزان كەنجەباي، اقىن:
– «نۇر وتاننان» ب. جۇماعۇلوۆ كەلگەلى قازۇۋ ورىستىلدىلەنىپ بارادى دەگەندى ەستىگەنىمە دە جىلدان استى. ەگەر بىرەۋ ماعان عاليا يبراەۆا جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىن تۇگەلدەي ءورىستىلدى فاكۋلتەتكە اينالدىرادى دەسە دە تاڭدانبايمىن. وعان قاشاننان ورىس ءتىلى، ورىس سالت-ءداستۇرى جاقىن. بىراق، قازاق تاعدىرىنا، قازاق تىلىنە جانى اۋىرعان جاپ-جاس جىگىتتى ۇلت ارازدىعىن قوزدىرۋشى دەگەنگە دەيىن اپارادى دەپ ويلاماعان ەدىم. بۇل الدە ناداندىق، الدە قارا باسى ءۇشىن قانداي زۇلىمدىققا دا بارادى دەگەنگە سەبەپ بولا الاتىن ءسوز سياقتى. سۇمدىق قوي... 1937 جىل بولسا، مۇندايلاردان ءبارىن دە كۇتۋگە بولا ما دەپ قالدىم.