تورەعالي تاشەنوۆ

«كوكە» دەپ اتالاتىن ەستەلىكتەر مەن زەرتتەۋ ەڭبەكتەر كىتابىن قۇراستىرۋدا بارىنشا شاتاسقان بولات شاراحىمبايدىڭ "كەيىپكەرى" توقاش بەردياروۆتى تولىق تانىپ-بىلمەيتىن  تورەعالي تاشەنوۆ وقىرمان قاۋىمعا قاتە دەرەكتەر ۇسىنىپتى. ءبىز سونىڭ قايىسىبىر تۇسىنا ءوز تۇزەتۋىمىزدى ەنگىزىپ، ەسكەرتۋ جاساعاندى ءجون كوردىم. قىسقاسى، «كوكەگە» قاتىستى كوكەلەرىمنىڭ قاتەلەرىن ايتۋعا تۋرا كەلىپ تۇر.

بولات شاراحىمباي

ادەتتە قالامگەر قاۋىم  عۇلاما عالىم زەينوللا قابدولوۆ قاداپ ايتقانداي، ادەبيەتتى –  اردىڭ ىسىنە بالايدى. ءوز كەزەگىندە ويلى وقىرماندار دا اقىن-جازۋشىلاردىڭ   شىعارمالارىنان  شىنايىلىقتى كورگىسى كەلەدى.  دەمەك، قولىنا قاسيەتتى قالام ۇستاعان جاندار جايلى جازىلعان دۇنيەلەر دە وسىنداي بيىك  تالاپ دەڭگەيىمەن ولشەنسە كەرەك. قاتەلىككە، ابەستىككە ۇرىنۋعا استە بولمايدى. ەندەشە، ادەبيەتتانۋداعى جاڭساقتىق ابيىر اپەرمەيتىنىن ەكىنىڭ ءبىرى تەرەڭ سەزىنگەنى ءلازىم. وكىنىشكە وراي، بۇگىندە مۇنىڭ ءبارى دە ءبىز ويلاعانداي ەمەس.

اقيىق اقىن توقاش بەردياروۆ تۋرالى «كوكە» دەپ اتالاتىن ەستەلىكتەر مەن زەرتتەۋ ەڭبەكتەر كىتابى قولىمىزعا تيىسىمەن ونىمەن تەزىرەك وقىپ-تانىسۋعا اسىقتىق. كىتاپ بىلتىر الماتى قالاسىنداعى «توعاناي ت» باسپاسىنان 500 دانامەن جارىق كورىپتى. بۇل ەستەلىكتەر كىتابىن  اقىن، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى  بولات شاراحىمباي قۇراستىرىپتى.

ەكى بولىمنەن تۇراتىن كىتاپتىڭ العاشقى بولىمىنە ماقالالار، ەكىنشىسىنە ارناۋ ولەڭدەر توپتاستىرىلىعان ەكەن. الايدا، كىتاپ قۇراستىرۋشى  كوپتەگەن جاڭساقتىقتارعا  ۇرىنعان. اينالدىرعان قىرىق شاقتى ادامنىڭ جازعان-سىزعاندارىن ءتيىستى تالاپقا ساي توگىلدىرىپ بەرە الماعان. ماسەلەن، وسى كىتاپتا (13-17 بەتتەر) جاريالانعان «پوەزيا شىندىعى» اتتى ەڭبەكتىڭ  اۆتورى مۇحتار اۋەزوۆ ەمەس، راحمانقۇل بەردىباي بولاتىن. بۇل زەرتتەۋ ماقالا «سىن جانە بيبليوگرافيا» دەگەن ايدارمەن «سوتسياليستىك قازاقستان» (قازىرگى «ەگەمەن قازاقستان») گازەتىنىڭ 1955 جىلعى 4 جەلتوقسان كۇنگى № 286 (9 868) سانىندا جاريالانعان. بۇعان  الماتى قالاسىنداعى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق كىتاپحاناسىنا بارىپ، سارعايعان گازەت تىگىندىلەرىن اقتارىپ كورسەڭىزدەر، كوزدەرىڭىز انىق جەتەدى. ەگەر ءتىرى بولعاندا مۇنى كورگەن قوس قالامگەر دە بولات شاراحىمبايعا ابدەن وكپەلەپ، قاتتى رەنجىگەن بولار  ەدى.

مۇحتار اۋەزوۆ – ۇلى  جازۋشى، قوعام قايراتكەرى، عۇلاما عالىم، فيلولوگيا عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق  عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ يەگەرى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن عىلىم قايراتكەرى. راحمانقۇل بەردىباي – ايگىلى ادەبيەت سىنشىسى، عالىم، فيلولوگيا عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن عىلىم قايراتكەرى. قاراپ وتىرساڭىزدار، ەكەۋىنىڭ دە اتاق-داڭقى  دەڭگەيلەس. ولاردىڭ ءبىرى – تورتكۇل الەمگە  تانىمال  كلاسسيك جازۋشى بولسا، ەكىنشىسى – سارابدال سىنشى. دەمەك، ءوزى جازباعان زەرتتەۋ ماقالاعا اۆتور ەتىپ كورسەتۋ ارقىلى  مۇحتار اۋەزوۆتى مۇقاتىپ، ادەيىلەپ السىرەتپەستەن، راحمانقۇل بەردىبايدى  راسىمەن بيىكتەتۋگە بولاتىن ەدى عوي. ماقالا سوڭىنا «1955 جىل. El.kz سايتى.  12 قاراشا 2013 جىل» دەپ كورسەتكەن  بولات شاراحىمبايدىڭ  نەلىكتەن  ونىڭ  اۆتورىن الماستىرىپ العانى  تۇسىنىكسىز.

ەستەلىكتەر كىتابىن قۇراستىرۋشى  تاعى بىردە بىلايشا قاتەلەسەدى. اقىن ۇلىقبەك ەسداۋلەتتىڭ «تەنتەك توقاش» ەسسەسىنىڭ «كىتاپ جۋ» دەگەن ءبولىمىن «كىتاپ جازۋ» (132) دەپ شاتاسادى.

بۇعان قوسا-قابات  كىتاپتاعى اۆتورلار بەلگىلى ءبىر جۇيەگە كەلتىرىلىپ، الفاۆيتتىك رەتپەن بەرىلمەگەن. ماسەلەن، باقىت ساربالاەۆتى – باقىت ساربالاۇلى (89), بىرەسە  ب.سارىبالاۇلى (334)  دەپ كورسەتەدى. اسقار ەگەۋباەۆتى – اسقار ەگەۋباي (113; 334), قادىر مىرزا ءاليدى – قادىر مىرزاليەۆ،  قادىر مىرزا ءالى،  (74; 90; 107; 335) دەپ كەلتىرەدى. كۇلپارا جۇماعاليدى – ك. جۇماعاليەۆا (334) دەپ قىسقارتىپ جازادى. اقجارقىن ابيقىزى سمايىلوۆانىڭ  ءبىر ماقالاسى 246 بەتتە، ەكىنشىسى 281 بەتتە ءجۇر. تورەعالي تاشەنوۆتى  255 بەتتەن كورسەڭىزدەر، ەندى بىردە 312 بەتتەن كەزىكتىرەسىزدەر. ەشكىمنىڭ اتقاراتىن قىزمەتى مەن عىلىمي اتاعىن جازباي كەلەدى دە بەيسەنباي (دۇرىسى – بەيسەمباي) كەنجەباەۆتى (28)  – پروفەسسور، گۇلجاھان وردانى (228)  – فيلولوگيا عىلىم(دار)ىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، تويلىباي توماربەكوۆتى (272), دۇرىسى – تويلىباي تومارباەۆتى  – اباي اۋىلى ارداگەرلەر كەڭەسىنىڭ توراعاسى، بۇحارباي پارمانوۆتى (281) – سارىاعاش (قازىرگى تولەبي) اۋدانىنىڭ اكىمى،  تورەعالي تاشەنوۆتى (312) – اقىن  دەپ كورسەتەدى. جۋرناليست، اقىن، اۋدارماشى، ادەبيەتتانۋشى، مادەنيەتتانۋشى، ونەرتانۋشى، بيبليوگراف، باسپاگەر  ءابدىساتتار ءالىپ پەن ءابدىساتتار تاشىمبەتوۆ (تاشىمبەت)  تۇپتەپ كەلگەندە ءبىر ادام ەكەنىن بىلمەيدى نەمەسە بىلگىسى كەلمەيدى. ايتپەسە قازاقستان جۋرناليستەر جانە حالىقارالىق جازۋشىلار وداقتارىنىڭ مۇشەسىن قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى دەپ شاتاسپاس ەدى عوي (234-245) .

تىم قۇرىعاندا ءوزىنىڭ ارىپتەستەرى بولىپ تابىلاتىن قالامگەر قاۋىم – اقىن-جازۋشىلار مەن ادەبيەت زەرتتەۋشىلەرىنىڭ اتىن-ءجونىن دۇرىستاپ جازا الماعانىنا جول بولسىن. كىتاپ قۇراستىرۋشىنىڭ مۇندا دا وزىنشە «جاڭالىق» اشىپ، ابەستىككە ۇرىنعانى ۇيات-اق! مىسال دەيسىز بە، جەتىپ-ارتىلادى. ماسەلەن،  مۇزافار الىمباەۆتى – مۇزافار ءالىمجانوۆ (115), امانحان ءالىمۇلىن – امانحان ءالىموۆ (72; 80),  بىرەسە امانحان ءالىم (310; 311), قاليجان بەكحوجيندى – قاليجان بەكقوجين (248), راحمانقۇل بەردىبايدى – راحمانقۇل بەردىباەۆ (289), مالىك عابدۋلليندى – مالىك عابدۋلين (174), انۋاربەك دۇيسەنبيەۆتى – ءانۋار دۇسەنبيەۆ (220), ءابىلماجىن جۇماباەۆتى – ءابىلماجۇن جۇماباەۆ (46), تولەۋجان يسمايلوۆتى – تولەۋجان ىسمايىلوۆ (104; 184; 195), تولەۋجان ىسمايلوۆ (126), تولەۋجان يسمايىلوۆ (191),  بەيسەمباي كەنجەباەۆتى – بەيسەنباي، بەيسەمباي كەنجەبايۇلى (44), نەمات كەلىمبەتوۆتى – نەمەت، نەمات كەلىمبەت    (273),   يسرايل ساپاربايدى – يسرايل ساپارباەۆ (302), قاپان ءساتىبالديندى – قاپان ساتىپالدين (184),  اسقار سۇلەيمەنوۆتى – اسقان سۇلەيمەنوۆ (220),  يۋري  تىنيانوۆتى – يۋري تانيانوۆ (180) دەپ جازىپ، وقىرمانداردى ابدەن شاتاستىرادى. بۇدان بولەك 1986 جىلدىڭ سوڭىندا  الماتىدا ورىن العان جەلتوقسان وقيعاسىنا (كوتەرىلىسىنە) بىردەن-ءبىر سەبەپشى بولعان كەڭەس وداعى كوممۋنيستىك پارتياسى  ورتالىق كوميتەتىنىڭ باس حاتشىسى ميحايل سەرگەەۆيچ گورباچەۆتى – ميحايل سەرگەەۆيچ گوربوچەۆ (205), توقاڭنىڭ مايدانداس دوسى ەرنازار سمايىلوۆتى – ەرنازار يسمايلوۆ (288), اعايىن ءىنىسى قۇتتىباي قالىباەۆتى – قۇتتىبەك قالىباەۆ   (290),  اقيىق اقىن توقاش بەردياروۆتىڭ بارلىق كىتاپتارى، البومدارى مەن قولجازبالارىن ۇپتەپ كەتكەن جانار، الدە جانات مەدەتوۆانى – جانار، الدە جانات مەدەنوۆا (288) دەپ قاتە جازادى.

ەندى  تورەعالي ءالىپۇلى تاشەنوۆكە توقتالايىق.

توقاڭدى كورمەگەن، ونى تولىق تانىپ-بىلمەيتىن  تورەعالي  تاشەنوۆ  اقيىق اقىن  تۋرالى ويىنا كەلگەنىن دولبارلاپ جازا بەرەدى ەكەن. جەرۇيىق ىزدەگەن اسانقايعى بابامىز:

ەكى كەلەس، ءبىر تالاس،

بال تاتىعان جەرىڭ-اي.

اعايىنىڭ ارالاس،

تاتۋ ەكەن ەلىڭ-اي، –

دەپ تاڭدانا تامسانعان كيەلى كەلەس پەن سول وڭىردەن تۇلەپ ۇشقان  ارقالى اقىن توقاش بەردياروۆتى بىلمەۋ تىم  ۇيات-اق. ماسەلەن، ونىڭ «تاعدىرلى توقاش اقىن» اتتى ماقالاسىندا «ءوزىنىڭ تۋعان كەلەسىندە عانا 70, 80 جىلدىقتارى قاراپايىم عانا اتالىپ وتكەن» (255) دەگەن سويلەم بار. دۇرىسى -- 50, 60, 70 جىلدىق مەرەيتويلارى بولۋ كەرەك ەدى. اقىننىڭ  80 جىلدىق مەرەيتويى تەك ونىڭ ەسىمىن ەنشىلەگەن № 127 جالپى ورتا مەكتەبىندە  عانا اتاپ وتىلگەن. سول تورەعالي تاشەنوۆ «توسىن توقاشتىڭ تورقالى تويى» دەپ اتالاتىن ماقالاسىندا «سودان بەرى وتكەن 30 جىلدىڭ ىشىندە بىردە-ءبىر كىتابى باسىلىپ شىقپاپتى» (315) دەپ سوعادى. دۇرىسى – 26 جىل ىشىندە  بولۋ كەرەك ەدى. 1989 جىلى الماتى قالاسىنداعى «جالىن» باسپاسىنان اقىن توقاش بەردياروۆتىڭ  «چتو ۆ سۋمكە؟» اتتى ولەڭدەر جيناعى باقىتجان قاناپيانوۆتىڭ اۋدارۋىمەن ورىس تىلىندە جارىق كورگەن بولاتىن. ءسوز ورايى كەلگەندە  اقىننىڭ تۇڭعىش قىزى ەلميرا تورقىسبەكقىزى بەردياروۆانىڭ العاشقى ماماندىعى – ستوماتولوگ ء(تىس دارىگەرى). ونىڭ يتالياندىق ءىرى بيزنەسمەن  جۇبايىنىڭ اتى-ءجونى  – لەسلي پول، ۇلىنىڭ ەسىمى   دجاكومو – ەسكەندىر ەكەنىن دە ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك.  اناسى يتاليانشا دايارلاعان تاعامدارىنىڭ بىرىنە  ءوزىنىڭ ۇلىنىڭ اتىن قويعان جاعدايى تاعى بار. ەلميرانىڭ ەكىنشى ماماندىعى – سۋميليە ەمەس، سومەلە (شاراپ ءىسىنىڭ مامانى). توقاشتىڭ ەكىنشى قىزىنىڭ اتى-ءجونى زۋحرا قۇدايبەرگەنوۆا ەمەس، زۋحرا تورقىسبەكقىزى بەردياروۆا. مۇنى  تاپتىشتەپ ايتىپ وتىرعانىمىزدىڭ  سەبەبى  اتالمىش كىتاپتا بۇلاردىڭ ءبارى دە (315) تولىق ءارى ناقتى كورسەتىلمەگەن.

اقىن، مەملەكەتتىك جانە قازاقستان كومسومولى، سونىمەن قاتار قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ حالىقارالىق «الاش» ادەبي سىيلىقتارى مەن «قۇرمەت» وردەنىنىڭ يەگەرى، قازاقستانعا ەڭبەگى سىڭگەن باسپا قىزمەتكەرى، شاحيماردان ەسەنوۆ اتىنداعى اقتاۋ تەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قۇرمەتتى پروفەسسورى ەسەنعالي راۋشانوۆتىڭ «تەڭىز-تەڭىز ويلاردا تەربەلدىم كوپ...» دەپ اتالاتىن  ارناۋ ولەڭىنىڭ (322-323) تاقىرىبى قويىلماعان. اقىن، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇقاعالي ماقاتاەۆ اتىنداعى سىيلىعىنىڭ يەگەرى، ارىس قالاسىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى امانحان ءالىمۇلىنىڭ «توقاش كوكەمە» اتتى ولەڭىنىڭ باسىنداعى:

جالعىز ۋىس توپىراق

تۋعان جەردەن بۇيىرسىن.

توقاش كوكەم.

... كوكەم سولاي ءبىر كۇنى اق قۇس بولىپ

ۇشىپ كەتتى ءوزىنىڭ كەلەسىنە.

ەسەنعالي راۋشانوۆ

دەگەن ولەڭ جولدارىن  ەپيگراف  ەتىپ بەرمەگەن (324). كەيبىر  اۆتورلار تۋىندىلارىنىڭ بۇرىن قاي باسىلىمدا، ياكي كىتاپتا جاريالانعانىن كورسەتۋدى  دە ۇمىت قالدىرعان.

فوتوسۋرەتتەرگە ءسوز جازۋدا دا بىرقاتار ولقىلىقتار ورىن العان. سەيفوللا وسپان، جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆ، توقاش بەردياروۆتىڭ اتى-ءجونىن ايتپاستان،  جاي عانا «قازاقتىڭ ءۇش شىڭى»  دەي سالعان. مۇنى قالامگەر قاۋىم بولماسا، بىلايعى جۇرت قايدان ءبىلسىن؟! تاعى بىردە  اقىننىڭ ۇلكەن قىزى ەلميرانىڭ ەسىمىن ەلەمەستەن، جاي عانا «توقاڭ تۇڭعىشىمەن» دەپتى. وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى، سارىاعاش اۋدانى، كەلەس ءوڭىرى، قوشقاراتا اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ ورتالىعى – بەسقۇبىر اۋىلىنداعى مادەنيەت ءۇيىن بەسقۇدىق اۋىلى مادەنيەت سارايى دەپ قاتەلىككە جول  بەرگەن. وزبەكستاننىڭ جاڭاجول قالاسىن يانگيەل اۋىلى دەپ كورسەتكەن.

رەسپۋبليكالىق قوعامدىق-ساياسي «ايقىن» گازەتىنىڭ  ءتىلشىسى، اقىن  تورەعالي تاشەنوۆتىڭ  نەلىكتەن ءجيى جاڭىلىسا بەرەتىنىنە  تاڭدانىپ، تاڭقالۋدان باسقا امال تاپپاي وتىرمىز.  كەيدە ول ءوزى بارماعان، كورمەگەن  نارسەلەر جايلى دا دولبارلاپ، جوبالاپ جازا سالۋعا قۇمار. مىسال دەيسىز بە، جەتىپ-ارتىلادى. ماسەلەن،  ول  2016 جىلى 30 ناۋرىزدا قازاقستان جازۋشىلار وداعىندا وتكەن اقيىق اقىن توقاش بەردياروۆقا ارنالعان «كوكە»  دەپ اتالاتىن ەستەلىك كىتاپتىڭ تۇساۋكەسەر راسىمىنە كەلىپ قاتىسقان جوق. الايدا، ءوزى قىزمەت ىستەپ، جالاقى مەن قالاماقى الىپ جۇرگەن باسىلىمنىڭ 2016 جىلعى  6 ءساۋىر كۇنگى № 50  (2926)  سانىندا اقتان قوڭىر دەگەن  بۇركەنشىك اتپەن  «جانازىق» دەپ ايدار تاعىپ،  «توقاش تومىنىڭ تۇساۋكەسەرى» اتتى ءبىر-اق ابزاتستان تۇراتىن شاپ-شاعىن ماقالا جاريالادى. ءبىز ونىڭ تورە عالي دەگەن بۇركەنشىك اتپەن دە ماقالا جازاتىنىن بىلەمىز.

ەڭ الدىمەن ايتارىمىز بۇل ماقالاعا دۇرىستاپ تاقىرىپ قويىلماعان. اڭگىمە توقاشتىڭ تومى ەمەس، تەك  ءبىر عانا جالقى ەستەلىك كىتاپ جايلى بولىپ وتىر. ەكىنشىدەن، ءىس-شارا شىعارماشىلىق وداقتىڭ فويەسىندە ەمەس، شاعىن عانا ءبىر بولمەسىندە   ءوتتى. ۇشىنشىدەن، باسقوسۋدا تىلەك ايتپاعان  جازۋشىلار – جۇماباي شاشتايۇلى، تالعات ءسۇيىنبايۇلى، تولىمبەك الىمبەكۇلىن ءسوز سويلەپ، ەستەلىكتەرىمەن ءبولىستى دەگەنى  وتىرىك.  تورتىنشىدەن،  سارىاعاش اۋدانىنان كەلگەن جەرلەس ىنىلەرىنىڭ (دۇرىسى – ءىنىسىنىڭ)  اتى-ءجونىن ء(ابدىساتتار ءالىپ) كورسەتپەگەن. بەسىنشىدەن،  «مۇحتار اۋەزوۆتەن باستاپ كوپتەگەن كورنەكتى تۇلعالاردىڭ (دۇرىسى – 44 اۆتوردىڭ) زەرتتەۋ ەڭبەكتەرى مەن ەستەلىكتەرى توپتاستىرىلعان كىتاپ قالىڭ وقىرمان ءۇشىن قۇندى دۇنيە ەكەنى انىق» دەگەن سويلەمدە دە ناقتىلىق جوق. سوندا اتاقتى اقىن-جازۋشى، عالىمدارمەن قوسا-قابات اۋىلدىڭ قاراپايىم تۇرعىندارى دا تۇلعا بولعانى ما؟!  ارينە، بۇل جەردە ءبىز كەيىنگىلەرىنىڭ بەدەلىن استە تۇسىرگەلى وتىرعان جوقپىز. التىنشىدان، «سوندىقتان مينيسترلىك تاراپىنان قايتا باسىلىپ، كىتاپحانالارعا تاراتۋ جاعى قولعا الىنۋى ءتيىس» دەگەن سويلەمدە قاي مينيسترلىك ەكەنىن جازۋدى ۇمىت قالدىرعان.

ماقالا جازۋدا ءجيى جاڭىلىسا بەرەتىن ءتىلشى تورەعالي تاشەنوۆ  وقىرماندى اداستىرۋعا، شاتاستىرۋعا بولمايتىنىن بىلمەي مە ەكەن؟! ول  جىبەرگەن اعاتتىقتارى ءۇشىن گازەت  بەتىندە ءوز وقىرماندارىنان كەشىرىم سۇراۋى كەرەكتىگىن ەسكەرتكىمىز كەلەدى. كيەلى ونەر ادامدارى، سونىڭ ىشىندە اقىن-جازۋشىلار جايلى جازىلعان ەستەلىكتەر مەن زەرتتەۋ ەڭبەكتەردە وقىرماندى اداستىراتىن  جاڭىلىستىرۋلارعا،  جاڭساقتىقتارعا، ابەستىك مەن ادەپسىزدىككە  جول بەرۋگە  استە بولمايدى دەپ بىلەمىن.

قۇرمەتپەن، قارلىعاش ۇسەنقۇلوۆا، مۇحتار اۋەزوۆ اتىنداعى وڭتۇستىك قازاقستان مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى فيلولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ ۇزدىك ديپلوم يەگەرى، اتالمىش جوعارى وقۋ ورنىنداعى اقپاراتتىق ءبىلىم بەرۋ ورتالىعىنىڭ كىتاپحاناشىسى،  ماگيسترانت، 2016 جىلى شىمكەنت  قالاسىنداعى «ازيات» باسپاسىنان  «ادەبيەت الەمى» سەرياسىمەن جارىق كورگەن «توقاش بەردياروۆ «تالانتىمەن تالايدى تامساندىرعان تىلسىم تاعدىر تۋرالى تولعانىستار» اتتى ءبىرىنشى كىتابىنىڭ قۇراستىرۋشى رەداكتورى.