قازاقستان – زامان تالابىنا ساي الدىڭعى قاتارلى مەملەكەتتەر قاتارىنا ەنۋ ماقساتىندا ەكونوميكالىق، ساياسي-الەۋمەتتىك، دەموكراتيالىق جانە مادەني وزگەرىستەر جولىمەن سەنىمدى تۇردە نىق باسىپ كەلەدى. پرەزيدەنتىمىز ن.ءا.نازارباەۆ ۇلتارالىق كەلىسىم ماسەلەسىنە ەرەكشە نازار اۋدارادى جانە بۇل ماسەلەنى قازاقستاننىڭ كوشباسشىلىق جولىنداعى باستى ۇستانىمى دەپ اتايدى. قازاقستانداعى ۇلتارالىق كەلىسىم مودەلى بۇگىنگى تاڭدا الەمدىك قوعامداستىق پەن كەڭەستىك داۋىردە ءومىر سۇرگەن مەملەكەتتەردىڭ نازارىن اۋدارۋدا، بىراق ءبىز مەملەكەتىمىزدە ۇلتارالىق كەلىسىمنىڭ بىردەن ورناماعاندىعى تۋرالى ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. بۇل «قازاقستان – 2030» ستراتەگياسىندا كورسەتىلگەن قوعامداعى ازاماتتىق تاتۋلىق پەن ىشكى ساياسي تۇراقتىلىقتى ساقتاۋعا نەگىزدەلگەن دۇرىس ستراتەگيالىق باعىتتى تاڭداۋ ناتيجەسىندە مۇمكىن بولىپ وتىر.

ەلىمىزدە ۇلتارالىق كەلىسىم، ەتنيكالىق جانە ءدىني نانىم سەنىمىنە قاراماستان، قازاقستان حالقىنىڭ ارمانى كورسەتىلگەن، جالپى حالىق بەكىتكەن كونستيتۋتسيا نورمالارىندا بەكىتىلگەن. تاۋەلسىزدىك العان جىلدارى ەلىمىزدە قوعامدىق سانانىڭ وزگەرۋى ورىن الدى. الەۋمەتتىك-مادەني، ساياسي پاراديگمانىڭ اۋىسۋى، جاڭا ەكونوميكالىق قۇرىلىمنىڭ جانە پرەزيدەنتتىك كۇشتى بيلىكتىڭ جاسالۋى، دەموكراتيانىڭ، ازاماتتىق قوعامنىڭ جانە الەۋمەتتىك مەملەكەتتىڭ جەتىلۋى، ازاماتتاردىڭ باستاماسى مەن ىسكەرلىگىنىڭ قاجەتتىلىگى، قازاقستاننىڭ الەمدىك قوعامداستىققا حالىقارالىق قارىم-قاتىناستىڭ تولىق قۇقىلى سۋبەكتىسى رەتىندە ەنۋى بۇل وزگەرىستەردىڭ بارلىعى قۇندىلىقتاردىڭ جاڭا جۇيەسىنىڭ قالىپتاسۋى ارقاسىندا مۇمكىن بولدى. سول كەزدە تاۋەلسىز قازاقستان ۇلتارالىق ىنتىماقتاستىق پەن ءوزارا تۇسىنۋشىلىكتىڭ ەرەكشە تاجىريبەسىن جيناقتادى. بۇل باعىتتاعى نەگىزگى باسىمدىق – ءاربىر قازاقستاندىقتىڭ ءتىلى مەن ءدىنى، مەنتاليتەتىنە قاراماستان، «وتانداستار» دەپ اتالۋ قۇقىعىنا يە بولۋىندا. قازاقستانداعى ەتنوستىق توپتاردىڭ دوستىعى مەن ىنتىماقتاستىعى – ءبىر ادامنىڭ قالاۋىنىڭ قورىتىندىسى ەمەس، ول ءبىزدىڭ كوپ ۇلتتى مەملەكەتىمىزدىڭ تاريحي تاجىريبەسىنەن تۋىنداعان ناتيجە.

مەكتەپ – بۇل وسكەلەڭ ۇرپاقتى وتانسۇيگىشتىك پەن توزىمدىلىككە تاربيەلەيتىن بىردەن-ءبىر ۇيىم. مەكتەپتەردەگى وتكىزىلەتىن ءىس-شارالاردى ۇيىمداستىرۋدا ءارتۇرلى ءادىس-تاسىلدەر مەن فورمالاردى قولدانۋ تاربيەنى جانداندىرۋ مەن قارقىنداتۋدىڭ باستى جولدارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. بۇل ءىس-شارالار مەن بايقاۋلار جالپىحالىقتىق، جالپىمادەني، ۇلتتىق داستۇرلەردى قالپىنا كەلتىرۋ مەن جاس ۇرپاقتى وتانسۇيگىشتىككە تاربيەلەۋگە باعىتتالعان. ماسەلەن، تاراز قالاسىنداعى №40 گيمنازيا وبلىستىق قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىمەن، «رادونەج» ورىس قوعامىمەن، نەمىستەر قوعامىمەن، «اي نۇرى» تاتار-باشقۇرت مادەني ورتالىعىمەن كوپ جىلدان بەرى بىرلەسە قىزمەت ىستەپ كەلەدى، وبلىستىق جانە قالالىق ءىس-شارالاردى بىرىگە ۇيىمداستىرادى، ءداستۇرلى «روجدەستۆولىق كەزدەسۋ»، پۋشكين جانە ەسەنين وقۋلارىن وتكىزەدى. گيمنازيا – وبلىستىق «حوروۆود درۋجبى» جانە «كرۋگ درۋزەي» فەستيۆالدارىنىڭ ۇيىمداستىرۋشىسى جانە وتكىزۋشىسى. قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى وتكىزگەن ءىس-شارالاردىڭ كوبىسى گيمنازيا وقۋشىلارى مەن پەداگوگتەرىنىڭ جانە «پارۋس» مەكەمەسىنىڭ قاتىسۋىمەن وتەدى.

ۋاقىت كورسەتكەندەي، رەسپۋبليكامىزدا مەملەكەت پەن ءتۇرلى ۇلت پەن ۇلىستى بىرىكتىرگەن ۇلتتىق-مادەني بىرلەستىكتەر ءوزارا ۇيلەسىمدە جۇمىس ىستەيدى. بۇل جۇمىس بارىسىندا حالىقتاردىڭ قايتا ورلەۋى مەملەكەت تاراپىنان قولداۋعا يە بولدى جانە ۇلتتىق تۇراقتىلىق پەن جالپىحالىقتىق كەلىسىم، ەتنومادەنيەتتىڭ بىرلەسۋى مەن دامۋىن قامتاماسىز ەتۋدە ءوز ناتيجەسىن بەردى. قازاقستان وركەنيەتتىڭ دامىعان، ءتۇرلى مادەني مودەلدەردىڭ وركەندەگەن ورنىنا اينالدى دەپ سەنىمدى تۇردە ايتۋعا بولادى. قازاقستان كوپ ۇلتتى مەملەكەتتەر قاتارىنا جاتادى جانە مەملەكەت ايماعىندا تۇراتىن ءتۇرلى ەتنوستاردىڭ مادەنيەتىن دامىتۋ ارقىلى ءوز تاۋەلسىزدىگىن نىعايتۋ باعىتىن ۇستانادى.

ۇلت كوشباسشىسى ن.ءا.نازارباەۆ: «ءبىزدىڭ ەۋرازيالىق ءتۇپ تامىرىمىز شىعىس پەن باتىستى، ەۋروپا مەن ازيانى بىرىكتىرگەن تەڭدەسى جوق كوپ مادەنيەتتى دامۋدىڭ قازاقستاندىق نۇسقاسىن جۇزەگە اسىرۋعا مۇمكىندىك بەردى»، – دەپ اتاپ كورسەتتى. قازاقستاندا كەڭەستىك داۋىردە ميلليوننان اسا نەمىستەر تۇرعان. ول باسقا ۇلتتاردىڭ ۇشتەن ءبىرىن قۇرايتىن، بىراق 1990 جىلدارى ولاردىڭ سانى كوشىپ-قونۋ ناتيجەسىندە كۇرت ازايدى، سوندىقتان تەك نەمىس دياسپوراسىن عانا ەمەس، ونىڭ ءتىلىن، مادەنيەتىن ساقتاۋ تۋرالى وزەكتى ماسەلەلەر تۋدى. سول سەبەپتى، نەمىس مادەني ورتالىعى نەمىس، قازاق، ورىس تاعى باسقا ۇلتتاردىڭ ادەت-عۇرپىن، سالت-ءداستۇرىن ەستە ساقتاۋ ماقساتىندا ءتۇرلى ءىس-شارالار وتكىزىپ تۇرادى. مەنىڭ ويىمشا، العىس ايتۋ كۇنىن، قازاقستان حالىقتارىنىڭ بىرلىگى كۇنىن، ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنىن، ۇلكەن ەل – ۇلكەن وتباسى فورۋمىن، قازاقستان حالىقتارىنىڭ سپارتاكياداسىن وتكىزۋ قوعامعا ءتۇرلى ماسەلەلەردى شەشۋگە كومەكتەسەدى.

الەكساندر گيبنەر،

جامبىل وبلىستىق نەمىستەر قوعامى قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ پرەزيدەنتى

Abai.kz