نۇرا ماتاي. ەرمەك تۇرسىنوۆ – التىن ادام
توعىز جىلدان بەرى بەرىلىپ كەلە جاتقان «جىل تاڭداۋى» دەگەن ماراپات بار. جىلدىڭ تاڭداۋىنا قاراپ وتىرساق، قۇداي-اۋ كىرمەيتىن دۇنيە جوق ەكەن. ونىڭ ءتىزىمىن www.viborgoda.kz دەگەن سايتتان قاراپ الساڭىز بولادى. ءبىزدىڭ ايپاعىمىز «جىل تاڭداۋىنىڭ» باسقا قىرى.
«جىل تاڭداۋى» قارا ورىستاردىڭ قولىنداعى دۇنيە ەكەن. مىسالى، جىلدىڭ ۇزدىك جۋرناليستەرى رەتىندە بىرنەشە جىل قاتارىنان «ۆرەميا» گازەتىنىڭ تىلشىلەرى تاڭدالىپتى. جانە بيىل ۇزدىك تەلەجۋرناليستتەر دەلىنىپ - ارتۋر پلاتونوۆ پەن رۋبەن اندرياسيان اتالىپتى. بۇل ەكى مىرزانىڭ ءبىزدىڭ قوعامعا قاي ەڭبەگى ءسىڭىپ كەتكەنىن قايدام. بىراق شىعار قورتىندى تاڭداۋ جاسايتىن ادامدار ءورىستىلدى، ورىسشا ويلايتىن جانە تەك قانا ورىس باسىلىمدارىن وقىپ، ورىس ارنالارىن قارايتىن ادامدار ياعني قانشا جەردەن قىزىل مي، ويشىل، كەرەمەت تۇلعا بولسا دا تەگىن ۇمىتقان، شەلەككە وتىرعىزىلعان گۇل سياقتى تامىرسىز پەندەلەر دەگەن ءسوز. قاراپايىم تۇسىنىككە سالعاندا، ءار ادامنىڭ تەگى، ۇلتى، ونىڭ جانىن سالا قورعاشتايتىن قۇندىلىقتارى بولادى. قازاقستاندى قازاقتىڭ مەملەكەتى دەپ مويىنداعىسى كەلمەيتىن سوندىقتاندا مەملەكەتتىك تىلگە - مەملەكەتكە دەگەن قۇرمەتى جوق ازاماتتاردىڭ ءدال بۇگىن تاس ورگە دومالاپ تۇر. «جىل تاڭداۋىنا» قاراپ ولاي دەمەسكە شاراڭ جوق.
ارتۋر پلاتونوۆ پەن رۋبەن اندرياسيان قازاق ءۇشىن نە ىستەدى؟
«ۆرەميا» قازاق ءۇشىن نە ىستەدى؟
توعىز جىلدان بەرى بەرىلىپ كەلە جاتقان «جىل تاڭداۋى» دەگەن ماراپات بار. جىلدىڭ تاڭداۋىنا قاراپ وتىرساق، قۇداي-اۋ كىرمەيتىن دۇنيە جوق ەكەن. ونىڭ ءتىزىمىن www.viborgoda.kz دەگەن سايتتان قاراپ الساڭىز بولادى. ءبىزدىڭ ايپاعىمىز «جىل تاڭداۋىنىڭ» باسقا قىرى.
«جىل تاڭداۋى» قارا ورىستاردىڭ قولىنداعى دۇنيە ەكەن. مىسالى، جىلدىڭ ۇزدىك جۋرناليستەرى رەتىندە بىرنەشە جىل قاتارىنان «ۆرەميا» گازەتىنىڭ تىلشىلەرى تاڭدالىپتى. جانە بيىل ۇزدىك تەلەجۋرناليستتەر دەلىنىپ - ارتۋر پلاتونوۆ پەن رۋبەن اندرياسيان اتالىپتى. بۇل ەكى مىرزانىڭ ءبىزدىڭ قوعامعا قاي ەڭبەگى ءسىڭىپ كەتكەنىن قايدام. بىراق شىعار قورتىندى تاڭداۋ جاسايتىن ادامدار ءورىستىلدى، ورىسشا ويلايتىن جانە تەك قانا ورىس باسىلىمدارىن وقىپ، ورىس ارنالارىن قارايتىن ادامدار ياعني قانشا جەردەن قىزىل مي، ويشىل، كەرەمەت تۇلعا بولسا دا تەگىن ۇمىتقان، شەلەككە وتىرعىزىلعان گۇل سياقتى تامىرسىز پەندەلەر دەگەن ءسوز. قاراپايىم تۇسىنىككە سالعاندا، ءار ادامنىڭ تەگى، ۇلتى، ونىڭ جانىن سالا قورعاشتايتىن قۇندىلىقتارى بولادى. قازاقستاندى قازاقتىڭ مەملەكەتى دەپ مويىنداعىسى كەلمەيتىن سوندىقتاندا مەملەكەتتىك تىلگە - مەملەكەتكە دەگەن قۇرمەتى جوق ازاماتتاردىڭ ءدال بۇگىن تاس ورگە دومالاپ تۇر. «جىل تاڭداۋىنا» قاراپ ولاي دەمەسكە شاراڭ جوق.
ارتۋر پلاتونوۆ پەن رۋبەن اندرياسيان قازاق ءۇشىن نە ىستەدى؟
«ۆرەميا» قازاق ءۇشىن نە ىستەدى؟
ءسىز كەشىرىڭىز، ۇناسا دا، ۇناماسا دا ايتارىم وسى. سەبەبى بۇل قازاقتىڭ مەملەكەتى جانە بارلىق دۇنيە قازاق ارقىلى جانە ونىڭ قۇندىلىقتارىمەن، سونىڭ كوزقاراسىمەن ولشەنەدى.
ايتپاقشى، «جىل تاڭداۋىنا» وراي جۇرگىزىلەتىن ساۋالنامادا ورىسشا وتەتىنى بايقالادى. سەبەبى، تاڭداۋدىڭ ءبارى قازاقستانداعى ورىستارعا ءتۇسىپ تۇر. ارينە، ءىشىنارا قازاقتاردا ءجۇر. الايدا، مۇنىڭ ءوزى قازاقتىڭ قاھارىنا قالماي ءۇشىن ورايلاستىرعان قۋلىق ەكەنىن بالا سەزەدى. ەندى، ءبىزدىڭ قازەكەڭنىڭ سىيلىق دەسە، شىعار جانى بولەك قوي.
مىسالى، بيىل جىل اكىمى احمەتجان ەسىموۆ دەپ تانىلىپتى. باسقا، باسقا ءدال وسى جەرى سۋ تاتيدى. الماتىنىڭ اكىمى جىل بويى قانداي يگى ءىس ىستەپ كوزگە تۇسكەنىن ەسكە تۇسىرە المادىق. عىلىمعا قوسقان ۇلەسى ءۇشىن دەپ ءبىر سىيلىقتى تورەگەلدى شارمانوۆقا بەرىپتى. توكەڭنىڭ ءدال وسى جىلى اشقان عىلىمي جاڭالىعىن، عىلىمعا قوسقان ۇلەسىن يتپەن ىزدەپ كەزدەستىرە المادىق.
«جىل تاڭداۋىنىڭ» ءبىرتۇرلى ءيسى «ەكسپرەسس ك» باسىلىمىنىڭ جۋرناليستيكا عۇرىپتارىنا ادالدىعى جانە قوعامنىڭ تولەرانتتىلىعى مەن پاتريوتيزمگە قوسقان ۇلەسى ءۇشىن سىيلىققا لايىق دەپ تانىلعانىنان بايقالادى. جالپى، ورىس باسىلىمى قازاقستانداعى پاتريوتيزمگە ۇلەس قوستى دەگەن نە ساندىراق؟! بالكىم، ورىستاندىرۋعا، رەسەيدىڭ ءۇنىن جەتكىزۋدە شىعار؟! الدە جىلدا «ۆرەمياعا» بەرە بەرگەن جالىعىپ «ەكسپرەسس ك» -عا ۇستاتا سالدى ما؟ مىنە، «جىل تاڭداۋىنىڭ» استارى
ءبارىن قويشى، «جىلدىڭ قازاقستان ادامى» اتالىمى بويىنشا التىن ادام سىيلىعى «كەلىن» ءفيلمىنىڭ رەجيسسەرى ەرمەك تۇرسىنوۆقا بۇيىرعانى جاعاڭدى ۇستادى. ال، بۇل اتاق ەرمەك تۇرسىنوۆقا ونىڭ قازاقستاننىڭ حالىقارالىق ءيميدجىن كوتەرۋگە قوسقان ۇلەسى ءۇشىن بەرىلگەنىن ەستىگەندە قانىڭ باسىڭا ءبىر-اق شابادى. تىم قۇرىعاندا، قانات ساۋداباەۆقا بەرىلسە ءسوز باسقا ەدى. جىل بويى تىنىم تاپپاي ەقىۇ-نىڭ جۇمىسىمەن ءجۇردى.
قازاقستاننىڭ حالىقارالىق بەدەلىن كوتەرۋگە ەرمەك ۇلەس قوسسا جەتىسكەن ەكەنبىز. ايتارعا ءسوز جوق. دەگەنمەن، مۇنىڭ استارىندا سىيلىقتى تاعايىندايتىن ونى تاڭدايتىن ادامداردىڭ قازاققا جانە ونىڭ مەملەكەتتىك بەدەلىنە دەگەن كەكەسىنى مەن قورلاۋ جاتىر. ايتپەسە، ەسى دۇرىس ادام ەلدىڭ تالاۋىنا تۇسكەن ەرمەك تۇرسىنوۆتى جىل ادامى دەپ تاني ما؟! ءارى قاراي ايتۋعا جۇيكەم شىدار ەمەس.
«اباي-اقپارات»
