(اڭگىمە)

1.

تاڭ الدىندا جەر سىلكىندى.

كورپەش ادەتىنشە تەز ويانعان. الاق-جۇلاق ەتىپ، سىقىر ەتكەن تەرەزە مەن اقىرىن تەربەلىپ تۇرعان شامعا كەزەك قاراپ ۇلگەردى. جاستىقتان باسىن كوتەرۋگە دە مۇرشاسى كەلمەي قالىپ ەدى. ءبىر جاقسىسى، ءدۇمپۋ تەز باسىلعانداي. دەگەنمەن، ليۋسترا سىلدىرلاۋىنا قاراعاندا، تولقىنىس كۇشى ءبىرتالاي سياقتى. كەمىندە، ءتورت-بەس بالل بار-اۋ...

كورشى بولمەدەگى نەمەرەسى ەسكە تۇسكەندە ءبىر جۇلقىنىپ، اتىپ تۇرماققا وقتالدى دا، تارتىندى. (ۇلكەن ۇلدىڭ بالاسى قانات قوي. ونى كىشكەنتايىنان باۋىرىنا باسقان. التىنشى سىنىپتا وقيدى). ءوزى ەكى كۇننەن بەرى بەلىنەن شويىرىلىپ، قوزعالا الماي جاتقان-تىن. جانە بالام امان شىعار دەگەن. – «اجەپتاۋىر جىگىت بولىپ قالدى عوي ول دا. سەسكەنە قويماس. ءاي، اۋەلى، سول سەزدى مە ەكەن-ەي جاڭاعى ءدىرىلدى؟!».

ەكى قولىن قۋسىرىنا، ءۇرپيىپ، كوز قيىعىمەن قاسىنداعى ايەلى مارياعا قارايدى. الاكولەڭكەدە اشىق قالعان يىعى اعاراڭداپ، اۋزى اڭقيعان كۇيى، ەشتەڭەدەن قاپەرسىز جاتىر. دىبىر ەتەر ەمەس. «اللاۋ، نە دەگەن ادامدار! ارام ولە مە! – دەپ ەجىرەيىپ، تىكسىنىڭكىرەي قادالدى دا، دەرەۋ ساباسىنا ءتۇستى. – بايعۇس قايتسىن، شارشاپ ءجۇر عوي»...

الماتىنىڭ اراگىدىك تەربەلىپ تۇراتىن «مىنەزى» ەرتەدەن ءمالىم. اي، بىراق، وسىعان بوي ۇيرەتە المايدى ەكەنسىڭ. قورقاسوقتايسىڭ كادىمگىشە... ءبارىبىر، وسىناۋ شۇعىلالى شاھاردان جەرىنە المايتىنىن دا جاقسى بىلەدى. «عاشىقپىن جاۋىنىڭا» دەمەكشى، قارى مەن جاڭبىرىنىڭ ءوزى كوكتەن توگىلەتىن عاجايىپ ءبىر نۇر ەمەس پە! ءتىپتى، اندا-ساندا اۋىر ويدان تەبىرەنگەندەي تەرەڭ تىنىستاپ، قوزعالاقتاپ قوياتىن الگىندەي داعدىسىندا دا تىلسىم سىر بار ما ەكەن...

كورپەش ەپپەن عانا قيمىلداپ، زايىبىنىڭ كورپەسىن قىمتاپ، ءوزى دە ىڭعايلانا جاتىپ، باقىرايىپ، توبەگە تەسىلدى. ودان تەرەزەگە جاققا تاعى ءبىر قايىرىلعان. سىرتتا – قاتقاق. اياز. ۇيىتقىپ، جەل سوققان سەكىلدەندى. ۇشقىنداپ، قار قىلاۋلاي باستاعانداي. دىردەك قاعىپ، اعاش كۇركەنى پانالاعان سابالاق سارى دۇرەگەيىن دە اياپ، جەڭىل كۇرسىندى. سانادا «اي، يت تىرلىك! شىداماسقا جانە لاج جوق» دەگەن تىركەس زۋ ەتتى. كوز الدىنان ءومىر ەلەستەرى زاۋلاپ ءوتتى. الىپ شىڭدارىن شاربى بۇلتتار بۇركەگەن باسى – باتەس، باۋىرى تورقا الاتاۋ بوكتەرىن مەكەندەگەلى دە ەلۋ جىلعا تاياعانىن ويلادى. ون جەتى جاسىندا كەلىپتى. «ارمان ارقالاپ» دەگەندەي، باياعىدا انا-وۋ الىستاعى ارقا دالاسىنان جەتىپ ەدى. وقۋعا...

ارينە، «وقۋ-ۋ» دەپ اۋەسەكتەيتىن دە دانەڭەسى جوق; ساباققا اسا العىر ەدىم دەي المايدى. ورتا مەكتەپتى ءىلىنىپ-سالىنىڭقىراپ بىتىرگەن سوڭ كوپشىلىك دۇرمەككە ىلەسىپ جەتكەن بالا عوي. ايتپەسە، ءدال وسى كورپەشتى عىلىم-ءبىلىم اينالاسىنان ىزدەۋ قيسىنعا كەلە قويماس. الايدا اسا ەسسىز دە جىگىت ەمەس-ءتى; العاشقى سىناقتان-اق مۇرتتاي تۇسكەن سوڭ، نەداۋىر تولعانىپ ءجۇرىپ، ءوزى سەكىلدى جولداستارىمەن قالادا قالىپ قويدى. دانەكەرلەۋشىلەر كۋرسىن تۇگەسكەن. و كەزدە «سمۋ-13»، «سمۋ-15» اتالاتىن قۇرىلىس-مونتاج باسقارمالارى كوپ، سونىڭ بىرىنە جۇمىسقا ورنالاستى. راس، اراسىندا ەكى جىل اسكەر قاتارىندا بولىپ قايتتى. سودان – وسىندا...

ءماريا دا ءوز «تاعدىرلاسى» ەدى. ارميادان ورالعان سوڭ جۇمىسشى جاستار جاتاقحاناسىندا تانىستى. سىلاقشى كورىنەدى. قاراپايىم عانا، ورتا بويلى، اققۇباشا، قولاڭشاش قىزدى ءبىر كورگەننەن-اق ۇناتتى. دالا بالاسىنىڭ كوك اسپاندى، كۇندى، جەلدى سۇيگەنىندەي، وسى جانعا كوڭىلى قالتقىسىز قۇلاپتى. ۇزاماي-اق شاڭىراق تىكتى. ءوستى-ءوندى. ەكى ۇل، ءبىر قىز تاربيەلەگەن... ىسىنە تىڭعىلىقتى ازامات اقىرىنداپ جوعارى ساناتتى دانەكەرلەۋشى-مونتاجشى دەڭگەيىنە كوتەرىلدى. ءماريا دا ءوز كاسىبىنىڭ شەبەرى-ءتىن. قاناتتاسا ەڭبەكتەنىپ، كەزەك جەتكەندە ءۇش بولمەلى ءۇي الدى.

بۇيىرعان جايلارى ترامۆاي دەپوسىنىڭ تۋرا قاسىندا ەكەن. ۇيدەن شىققان بويدا وسى كولىكتىڭ كەز كەلگەنىنە وتىرا قالىپ، قاجەتتى مەجەگە «ءدۇ-ءدۇ-دۇك-ك-ح، ءدۇ-ءدۇ-دۇك-ح-ح، ءدۇ-ءدۇ-دۇك-ك-ك-ح» دەپ ساتىر-سۇتىر، شاقۇر-شۇقىر ەتكەن دوڭگەلەكتەر اۋەنىمەن تەربەلىپ، جونەپ بارا جاتادى.

الماتىنىڭ كوپ قۇرىلىسىن سالعان – وسىلاردىڭ قاتارلاستارى. نەبىر ءزاۋلىم عيماراتتاردا جولداسى ەكەۋىنىڭ دە قولتاڭباسى بار.

نەگىزى، قوساعىنىڭ شىن ەسىمى گۇلماريا ەدى. الماتىعا العاش كەلگەندە اتتارىن «رەداكتسيالاعان» كەيبىر قۇربىلارىنشا «گۇلدى» الىپ تاستاپ «ءمارياسىن» قالدىرۋدى ۇيعارعان سياقتى. ءبازبىر دوس-جاران ءالى كۇنگە دەيىن سولاي اتايدى. كورپەش «گۇلەكەنى» قولاي كورگەن. كەيدە «ماكەن» دەيدى. ال اشۋلانعان ساتتەرىندە: «ءاي، گۇلماريا!» – دەپ گۇر ەتە تۇسەدى. ايەلى كۇيەۋىنىڭ كوڭىل كۇيىن وسىدان-اق بايقار-اۋ.

تابىستارى جامان ەمەس-ءتى. شاما كەلگەنشە، كۇنى بۇگىنگە دەيىن اۋىلداعى اعايىننىڭ دا توي-تومالاق، ءولىم-جىتىمىنە وسىلار قارايلاسادى. بىردە جەتىپ، بىردە جەتپەي، تىرنەكتەپ، تىرمىسا ءجۇرىپ، بالالارىن دا ۇيلەدى. زەينەتكە شىعار قارساڭدا ورتالىقتاعى شاڭىراقتى ءساتتى ساتىپ، ەكىنشى ۇل مەن قىزعا جاي اپەرگەن. تۇڭعىشتارى ءۇيدى ۇكىمەتتەن الىپ ۇلگەرگەن-ءدى. ال وزدەرى قالا شەتىنەن ويماقتاي عانا ءتورت بولمەلى تام سالىپ الدى. ەكەۋى دە قۇرىلىسشى ادامدار، باسپانا ساۋلەتى جامان بولعان جوق. اۋلاسى دا كەڭ. مۇقتاجدىق تۋىنداپ جاتسا، تاعى ءبىر ءۇي تۇرعىزۋعا جەر مولىنان جەتەدى...

كورپەش كەيدە رەلس ىرعاعىمەن شايقالىپ كەلە جاتقانىندا جاڭادان بوي كوتەرگەن بەس قابات، التى قابات عيماراتتاردى كورىپ: «شىركىن، وسىندا اۋىلداعى تۋىستاردىڭ ءبارىن كوشىرىپ اكەلىپ ورنالاستىرسام! – دەپ قيالدار-دى. سوڭىنان: – بىراق سونداي جاعداي تۋعان كۇندە ولار ءوزى تاتۋ تۇرا الا ما... جوق پا... ءاي، قايدام-اۋ! ەكى ايدان كەيىن-اق ءارى وتىر، بەرى وتىرعا سالىپ، ىرىڭ-جىرىڭدى تاعى باستايتىنى انىق» دەپ تۇيەدى.

جارقىلداعان جاستىق شاقتى بۇلار دا وتكەرگەن. زامانىنداعى مودامەن كيىندى. ءماريا ەكەۋى قولۇستاسىپ ءجۇرىپ، بي كەشتەرىنىڭ دە كورىگىن قىزدىرىپ باعىپتى. كورپەشتىڭ سول الاڭداردا الدەكىمدەرمەن قاقتىعىسقان، الىسقان-جۇلىسقان... جۇدىرىقتاسقان كەزدەرى دە جوق ەمەس. كەرىتارپا جۇيە سونداي مىنەزگە ءوزى يتەرمەلەيتىن. جاستىق البىرتتىق، ەلدىك ار-نامىس قويدان جۋاس قىلا قويماپتى. بۇگىندەرى سول ءور مىنەزدەن جۇرناق قالدى ما، قالمادى ما؟! ۋاقىت شىركىن نەبىر اساۋلارىڭنىڭ ءوزىن اقىرىنداپ ەزىپ، جانشىپ، يلەۋگە سالىپ، جىنىن الدىرعان باقسىداي قىلادى ەكەن-اۋ. ءاي، بىراق، وسى كورپەشتى مومىن دەۋگە جانە كەلمەس...

مىنا اۋزى اشىلىپ، اقىرىن پىسىلداعان كەمپىرى باياعىدا سالتاناتتى سارايلار، كينو... دراما تەاترلارىنداعى جاڭا قويىلىمدارعا قۇمار-اق ەدى-ەي! قالت ەتسە، كۇيەۋىن دە سوندا تارتقىلايتىن. جاس جۇپ ءبىر-ەكى مارتە كاسىپوداق كوميتەتىنىڭ جولداماسىمەن كىشكەنە ۇلدارىن ەرتىپ قىرىمعا، چەحوسلوۆاكياعا دەيىن ساياحاتتاپ بارىپ، تىنىققان كەزدەرى بار. كەلەشەكتە وسىنى سالتقا اينالدىرىپ، ءورىستى كەڭەيتسەك دەپ ارماندايتىن كەزدەرىن ۇمىتپاپتى. بىراق كەيىن تۇرمىس قيىنداپ، قىسقا ءجىپ كۇرمەۋگە كەلمەي كەتتى. قۋ بەينەت ادىم اشتىرمايدى ەكەن. ءسويتىپ ءجۇرىپ، انە-مىنە دەگەنشە جاستىڭ ۇلعايعانىن دا سەزبەگەندەي. الاتاۋدىڭ اقباس قۇزدارىنداي مۇنىڭ دا شاشى بۋىرىل تارتتى. كەشەگى كوز جاسىنداي مولدىرەگەن جان سەرىگى دە بىرتىندەپ قارتايدى. ۋاقىت ءوز ۇكىمىنە باعىندىرماي قويمايتىن كورىنەدى.

2.

ءاسىلى، كارىلىك دەگەن دە بىردەن ساپ ەتە تۇسپەي، اقىرىنداپ، اياڭداپ جەتەتىن كەزەڭ ەكەنىن اڭداپ قالاتىن. قوعامدىق كولىككە كىرگەنىڭدە بۇرىن ەلپ ەتىپ ورىن ۇسىنا قويمايتىن جاستار ەندى سەنى كورگەن بويدا اتىپ تۇراتىن بولسا، ءحالىم مۇشكىل ەكەن دەي بەر. ال كەيبىر قىز-جىگىت قوزعالا قويماسا، ە، مىنالار مەنى ءالى دە جاسىراق سانايدى-اۋ دەپ ەلەڭدەپ، ناساتتانىپ تۇراسىڭ. كورپەش، شىنى كەرەك، ازىرگە قارتتىقتى مويىنداعىسى جوق.

كەيبىر قۇرداستارى اندا-ساندا:
– وۋ، شال! – دەپ قوڭىراۋ شالادى. سىراعا شاقىرادى.
سوندا وسىناۋ سوزگە ازداپ شامداناتىنى راس. كادۋىلگىشە قىزاراقتايدى.
– ءوي، «شالىڭ» نە، اعاتايدىڭ بالاسى؟! قارتايساڭ ءوزىڭ-اق قارتايا بەرمەيسىڭ بە؟ ەلدە نەڭ بار، – دەپ قيتىعادى.
بىرەر ساپتىاياق سىرادان كەتارى ەمەس. اراگىدىك باياعى دۋلى ورتاسىن اڭساپ، ەلەگزىمەي مە. تۇرمىستىڭ تاۋقىمەتىنەن جەڭىلەيىپ، جەلپىنۋگە، سەرپىلۋگە ۇمتىلماي ما.

الدەبىر اقىننىڭ «مەن نەگە اراق ىشەم؟! قالتامداعى اقشامدى ساناپ ىشەم...» دەپ باستالاتىن ولەڭ جولدارى ەسىنە ءتۇستى. ايتكەنمەن، وسىنىڭ قاي شايىردىڭ جىرى ەكەنىن انىقتاي الماي-اق قويدى. سونى، ءبىر، بىلەتىندەردەن ناقتى سۇراپ، تولىق جازىپ الۋى كەرەك ەكەن... سول ايتقاندايىن، بۇل دا تاپقان-تايانعانىن اۋەلدەن ۇيگە تاسۋعا، بالا-شاعاسىنىڭ اۋزىنا توسۋعا داعدىلانىپتى. ماسەلەن، اناۋ قاناتتىڭ ءاربىر «بەسى» – بەس ءجۇز تەڭگە. ءوزى تاعايىنداعان «ستيپەنديا». ول دا اسا ۇزدىك بولماعانمەن، اپتاسىنا «بەستىڭ» ەكى-ۇشەۋىن اكەلىپ، كۇندەلىگىن الدىنا توسىپ تۇرادى. سوندا اتاسىنىڭ ەسى شىعىپ قۋانعانىن كورسەڭىز! جولداستارىنا:

– ءوي، مىناۋ قاعىپ الدى تاعى دا بەس ءجۇز تەڭگەمدى! – دەپ ءماز بولعانىن كورسەڭىز...

كەيىندە تاقيا كيۋدى ادەت قىلا باستاعان. ءومىردىڭ ءوزى ەگدەلىككە، ساليقالىلىققا باس يگىزبەي تىنبايدى ەكەن.

البەتتە، زەينەتكەر ەكەنىنىڭدى تەرىسكە قالاي شىعارارسىڭ. قانشا جاسىرعانمەن، كۇن سايىن جاسارىپ بارا جاتقان جوقسىڭ، ءبارى بادىرايىپ كورىنىپ تە تۇرادى عوي. حە-ە!

ەسەپشوتىنا اي سايىن تۋرا ءبىر ءجۇز ون بەس مىڭ تەڭگە تۇسەدى. بۇعان دا شۇكىر. مارياعا دا بۇيىرعانى – توقسان مىڭداي. ول بۇعان قوسىمشا جاقىن ماڭداعى كەڭسەنىڭ ەدەنىن جۋىپ، وتىز بەس مىڭ تەڭگەنى جانە تاۋىپ ءجۇر. وسىنى بىلگەن ەلدەگى اعايىن بۇلار كۇرەپ الىپ جاتىر دەگەندەي الاقاندارىنا قاراپ، دامەتەدى دە وتىرادى. راسىن ايتقاندا، شىلقىپ جۇرمەگەنى وزدەرىنە عانا ايان، قالادا ءبارى ساتۋلى ەمەس پە. الدەقاشان جەكە ءۇي بولىپ كەتكەن بالالار دا قازىرگە دەيىن وسىلارعا يەك ارتادى. اسىرەسە، كىشى ۇلدىڭ اقشا سۇراۋى ءجيى. ونىڭ ءبىر جاقسى جەرى، جاعدايدى كۇنىبۇرىن ەسكەرتىپ، قالتا تەلەفونىنا: «اكە، الداعى ايدا ءبىر شارۋاعا ءتورت ءجۇز مىڭ تەڭگەدەي قاراجات كەرەك ەدى، سونىڭ ءبىر، جەتپىس مىڭدايىنا كومەكتەسە الاسىڭ با؟ سوسىن قايتارامىن عوي» دەپ حات جازادى.

ىشتەي قىنجىلاتىن. ايتكەنمەن، ءدال بۇگىن اكەل دەپ القىمنان المايتىنىنا قۋاناتىن ەدى. بەتىنەن قاققان ەمەس. رەتىن قاراستىرىپ، ىلعي بەرەدى. ول اقشانىڭ ورالمايتىنىن دا جاقسى بىلەدى. بالاڭا: «ءاي، اناداعى قارىزدى قاشان قايتاراسىڭ؟» – دەپ جۇرمەسىڭ بەلگىلى.

ەندى بىردە ترامۆايدا كەلە جاتقانىندا اۋىلداعى شوبەرە ءىنىسى قوڭىراۋلاتتى. ەرتەرەكتە العاشقى ايەلىمەن اجىراسىپ، كەيىن باسقا اداممەن تۇرمىس قۇرعان جىگىت-ءتىن. جاسى قىرىقتاردا.

– اعا، جاعدايدى بىلەسىز عوي. باياعى وڭباعان ايەل سوتقا بەرىپتى. اليمەنت تولەمەسەم پالەگە ۇشىراتپاقشى. بىرنەشە جىلعا قاماتاتىن ءتۇرى بار. اقشانىڭ اۋقىمدى بولىگىن تاپتىم. ەندى ءوزىڭىز بۇگىن-ەرتەڭ ەكى ءجۇز ەلۋ مىڭ تەڭگەدەي قارىز بەرسەڭىز. سىزدەن وزگە ارقا سۇيەيتىندەي كىمىم بار، – دەيدى.

كورپەشتىڭ جون ارقاسىن تەر جۋىپ كەتتى. مۇنشا قينالماس. بۋىنسىز جەردەن پىشاق ۇردى دەگەن وسى بولار. سول ءسات دوڭگەلەكتەر ءدۇرسىلى دە «اعا-ا-ا، ەكى ءجۇز ەلۋ-ۋ مىڭ-ڭ تەڭگە-ە تاپ-پ قايتكەندە-ە، ەكى ءجۇز-ز ەلۋ مىڭ-ڭ-ڭ تەڭگە-ە-ە تاپ-پ-پ» دەپ شەكەسىن شىڭىلداتقانى ەسىندە.

– جارايدى، ەندى. ويلاسايىق. ءسال ەرتەرەك ايتىپ قويماعان ەكەنسىڭ، – دەدى باۋىرىنا تەلەفوننان كۇمىلجىپ.

ەرتەڭىنە ماريامەن اقىلداسا كەلىپ، الگى قاراجاتتى تاۋىپ جىبەردى عوي. ونداي جاردەمنىڭ دە قايتپايتىنى تۇسىنىكتى...

بۇلار دا ەلمەن قاتار نەبىر قيىن كەزەڭدەردى كەشكەن. كۇيبەڭ تىرلىك تيتىقتاتىپ، قاجىپ جۇرگەن كەزدەرىندە كورپەش ءوزىن قانشالىقتى توزعانىمەن، سارتىلداپ، قاۋساعانشا توقتامايتىن ەسكى ترامۆايعا ۇقساتۋشى ەدى. سوندايدا كوز الدىنا سۇيرەتىلىپ، قىبىرلاپ بارا جاتاتىن جارالى قوڭىز نەمەسە مەرتىككەن قۇمىرسقا سۋرەتى دە ەلەستەپ وتەدى. بالا كەزدە ونداي كورىنىستەر تالاي كەزدەستى. بۇل دا اۋىر جۇمىستان كەيىن شاڭىراعىنا قاس قارايا سالپ-سالپ ەتىپ، سۇرىنە-قابىنا جەتەتىن-ءدى.

قالادا كەلە-كەلە ماشينا ءنوپىرى كوبەيدى. قاپتاعان جەڭىل اۆتوكولىك ترامۆاي الدىنا ءتۇسىپ الىپ سۋماڭ قاعاتىن كەز جەتتى. دەسە دە، ءبىر ءسات، تەمىرجول مارشرۋتتارىنىڭ دا ءداۋىرى جۇرگەن. ترامۆايلار دا اسپالى كوپىرلەر ۇستىمەن جۇيتكىدى.

بىراق تىرشىلىك ىرعاعىنىڭ وسىلايشا كۇرت اۋىسۋى، ىعى-جىعى قوزعالىستىڭ شيراۋى دا سان الۋان ساۋالدىڭ شەشۋىن تاپپاي داعدارعان جاسامىس ادامنىڭ جۇيكەسىنە سالماق سالىپ، دىڭكەلەتىپ، تىعىرىققا تىرەيتىن ءتارىزدى. سونداعى جالعىز سۇيەۋشىسى ءماريا عانا. بىراق، نەگە ەكەنىن، بارلىق اشۋ-ىزاسىن تەك وسىدان العىسى كەلگەندەي بۇعان كەيدە بوستان-بوس زەكىپ ۇرساتىنىن ويلادى. قيت ەتسە ءاربىر ىسىنەن كەمشىلىك ىزدەپ، مىسالى، مونشاعا بارعانىندا:

– ءوي، مىنا قاتىن دەنى دۇرىس جوكە دە سالماپتى عوي! – دەپ كىجىنەتىنىن ويلادى.

قانشالىقتى قوقيلانعانمەن، دارمەنسىز جاس بالاداي، سونىڭ قامقورلىعىنا ءزارۋ ەكەنىن ەستەن شىعاراتىنىن ويلادى.

قالاداعى دوس-جاراننىڭ دا ءتۇرلى شارالارىنا ارالاساسىڭ.

بىردە مەيرامحانا الدىندا ايەلىنە كۇڭكىلدەپ ۇرىسىپ تۇردى:
– ءوي، سەن دە ءبىر! تاعى دا ەكى قىر سالىپ قويىپسىڭ عوي مىنا شالبارعا! قىرىق جىل قاتىن بولعاندا ءومىرى ءبىر ۇيرەنە الماي قويدىڭ-اۋ، وسى، كيىم وتەكتەۋدى!
ءماريا جۇدەپ، جاۋتەڭدەي قارايدى:
– شىعاردا قاراي سالمادىڭ با ەندى جاڭا ءوزىڭ؟..
– قايدان بىلەيىن! ە، جارايدى، مۇنى قويشى. بىردەڭە قىلىپ كولەگەيلەي تۇرارمىن. ونان دا تويعا قانشا بەرەمىز، سونى ايتشى! وتىز مىڭ جەتە مە؟
– بىلمەدىم. جەتىپ قالاتىن شىعار سول.
– تاعى ءبىر بەس مىڭ تەڭگە قوس. قارشادايدان قاتار وسكەن يت ەدى. بالاسى كۇندە ۇيلەنىپ جاتقان جوق...
سويتكەن جالعىز سىرلاسى، جاناشىرى كەشە كەشكە قاراي كوزى ءىلىنىپ كەتكەن ساتتە اقىرىن ءتۇرتىپ وياتتى:
– ەكى كۇننەن بەرى ءنار سىزبادىڭ عوي. ەڭ بولماسا ءبىر كەسە ىستىق سورپا ءىششى كانە! – دەيدى.

ءۇنسىز باس يزەدى. ىدىستى الا بەرگەندە ءماريانىڭ قولىنا قولى ءتيىپ، تۋرا تەمىر ۇستاعانداي بولعانى. الاقانى كوڭ بولىپ قاتىپ كەتكەندەي. ايەلىنە جانىنىڭ اشىعان-اي!

ىشتەي بۇدان بىلاي وسىعان بوسقا جەكي بەرمەيىنشى دەپ تۇيگەن.

كەيدە ءتۇس كورەدى. تۇسىنە ءوزى تۋىپ-وسكەن ەسكى قوڭىر ءۇي كىرەدى. كوبىنە شەشەسىمەن سويلەسىپ جۇرەر-ءدى. نەگە ەكەنىن، اكەسىنىڭ كىرۋى سيرەك. قازىر ەكەۋى دە جوق...

دەپوعا جاقىن تۇرىپ، عۇمىر بويى تەمىرجول قاتىناسىن پايدالانعاندىقتان با، ارا-اراسىندا قۇلاعىنا ۆاگونەتكالار دوڭگەلەگىنىڭ ءدۇبىرى كەلەدى.

مىنە، ەندى سوناۋ ەسكى ترامۆايلار سەكىلدى ءوزى دە ەكى-ءۇش كۇننەن بەرى سالدىراپ، «شاشىلۋدىڭ» از-اق الدىندا جاتىر. بەلى جۇرگىزبەيدى. تۇلا بويى ءزىلباتپان. ودان تۇماۋراتتى. الپىس التى جاس دەگەن دە وڭاي ەمەس-اۋ. جاس ۇلعايعان سايىن ءتۇرلى-اۋرۋ-سىرقاۋ دا اينالدىرا باستايتىن سياقتى. «ولاي-بىلاي بولساق، سۇيەگىمە كىم تۇسەر ەكەن. قايدا جەرلەيدى» دەگەن دە ويلار جالت ەتەدى.

قاراپ تۇرساڭ، ارسىز اجالدان قورىقتىڭ نە، قورىقپادىڭ نە، جەتىپ كەلسە نە دەي العاندايسىڭ! «ءاي، ايتكەنمەن، ءولىمدى ازىرگە قويا تۇرايىق. بىتىرەتىن ءبىراز شارۋالار بار» دەپ ىشتەي مىرس ەتتى. كوز الدىنان تىركەسكەن ترامۆايلار ەلەسى جوڭكىلە جوسىدى.

قازىر، ءوزى، الماتىدا ولاردىڭ دا ءجۇرىستى توقتاتقانىنا تالاي بولىپتى-اۋ. انەگۇنى سىرتىنان كوردى، دەپو اۋلاسىندا ەسكىسىن قويىپ، جاڭالارى دا ۇيمەلەپ، قاڭتارۋلى تۇر...

قايتادان قالعىپ كەتكەن ەكەن. كوزىن اشقاندا بالبىراپ تەرلەپ جاتقانىن اڭعاردى. راحاتتانا ويانعان. ءدال بۇگىن قاناتتىڭ مەكتەبىنە، اتا-انالار جينالىسىنا بارۋى كەرەك ەكەنى ەسكە ءتۇستى. وسى كۇندى كوپتەن اسىعا كۇتكەنى ەسكە ءتۇستى. ۇمىتىپ كەتە جازداپتى.

تەرەزەگە جالت ەتىپ قارادى. كۇن ارقان بويى كوتەرىلگەن سەكىلدى. ءۇيدىڭ ءىشى جاپ-جارىق. بەلىنىڭ اۋىرعانى دا كىلت تىيىلعانىن ءبىلدى. ءوزىن انادان جاڭا تۋعانداي جەپ-جەڭىل سەزىندى. تۇماۋدان دا قۇلان-تازا ايىققانىن اڭدايدى. ءدۇر سىلكىنىپ، ورنىنان اتىپ تۇرەگەلدى.

ەلەڭدەپ، سىرتقا قۇلاق تۇرگەن. الىستان ترامۆاي دوڭعالاقتارىنىڭ دىبىسى تالىپ جەتەتىندەي.