الماس ابدىكەرىمۇلى. سارباز قانداي ءان سالىپ ءجۇر؟
ۇنەمى تۇيىق جۇرەتىن ۇسەن اسكەردەن بويىندا وزىنە دەگەن سەنىمدىلىگى مەن كۇش-قايراتى مول جىگىت بولىپ ورالدى. اسكەري ءتارتىپتىڭ وڭ اسەر ەتكەنىنە قۋاندىم. سول دوسىممەن جاقىندا سىنىپتاستارمەن باس قوسقاندا كەزدەستىم. وتىرىستىڭ قىزعان شاعى، ۇسەننىڭ ءان باستاپ جىبەرمەسى بار ما... مەكتەپتەگى ءان ساباعىندا «ءاۋ» دەپ كورمەگەن بۇل جىگىتتىڭ مۇنىسىنا ءبارىمىز دە تاڭ-تاماشا قالدىق.
- وۋ، ۇسەكە، مۇنداي ونەرىڭنىڭ بارىن بىلمەپپىن، - دەدىم مەن تاڭدانىسىمدى جاسىرا الماي.
- ءيا، اسكەردە ۇيرەندىك قوي، - دەدى ول. ءسويتتى دە ماحاببات تاقىرىبىنداعى اندەردى بىرىنەن سوڭ ءبىرىن قۇيقىلجىتتى-اي كەلىپ. ءبىرازدان كەيىن:
- ءبىز اسكەردە وسى اندەرگە «شاگايت» ەتەتىنبىز. سوندىقتان ءبارىن جاتتاپ الدىم، - دەدى. بۇل جولعى مەنىڭ تاڭدانىسىمدا شەك جوق:
- قالاي سوندا، «قىزىل گۇلىم-اي، قىزىقتىردىڭ-اي»، «سولايدا، سولاي قاراعىم، وتىزدان اسىپ بارامىن» دەپ اندەتىپ ساپتا جۇردىڭدەر مە؟!
- ءيا، ماحاببات تۋرالى اندەردى كوپ ايتاتىن قازىرگى قازاق انشىلەرىنەن ءبىز دە قالىسپايتىنبىز. اسكەردە مۇنداي اندەر «حيت»، - دەپ قاراپ تۇر.
ۇنەمى تۇيىق جۇرەتىن ۇسەن اسكەردەن بويىندا وزىنە دەگەن سەنىمدىلىگى مەن كۇش-قايراتى مول جىگىت بولىپ ورالدى. اسكەري ءتارتىپتىڭ وڭ اسەر ەتكەنىنە قۋاندىم. سول دوسىممەن جاقىندا سىنىپتاستارمەن باس قوسقاندا كەزدەستىم. وتىرىستىڭ قىزعان شاعى، ۇسەننىڭ ءان باستاپ جىبەرمەسى بار ما... مەكتەپتەگى ءان ساباعىندا «ءاۋ» دەپ كورمەگەن بۇل جىگىتتىڭ مۇنىسىنا ءبارىمىز دە تاڭ-تاماشا قالدىق.
- وۋ، ۇسەكە، مۇنداي ونەرىڭنىڭ بارىن بىلمەپپىن، - دەدىم مەن تاڭدانىسىمدى جاسىرا الماي.
- ءيا، اسكەردە ۇيرەندىك قوي، - دەدى ول. ءسويتتى دە ماحاببات تاقىرىبىنداعى اندەردى بىرىنەن سوڭ ءبىرىن قۇيقىلجىتتى-اي كەلىپ. ءبىرازدان كەيىن:
- ءبىز اسكەردە وسى اندەرگە «شاگايت» ەتەتىنبىز. سوندىقتان ءبارىن جاتتاپ الدىم، - دەدى. بۇل جولعى مەنىڭ تاڭدانىسىمدا شەك جوق:
- قالاي سوندا، «قىزىل گۇلىم-اي، قىزىقتىردىڭ-اي»، «سولايدا، سولاي قاراعىم، وتىزدان اسىپ بارامىن» دەپ اندەتىپ ساپتا جۇردىڭدەر مە؟!
- ءيا، ماحاببات تۋرالى اندەردى كوپ ايتاتىن قازىرگى قازاق انشىلەرىنەن ءبىز دە قالىسپايتىنبىز. اسكەردە مۇنداي اندەر «حيت»، - دەپ قاراپ تۇر.
مىنە، سودان بەرى ءبىرشاما ۋاقىت وتسە دە، دوسىمنىڭ سول ايتقاندارى كوكەيىمنەن كەتپەي قويدى. اسكەردە جاۋىنگەردىڭ رۋحىن كوتەرەتىن، ونىڭ وتانىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىراتىن پاتريوتتىق اندەر ايتىلۋشى ەمەس پە ەدى؟ وسى سۇراقتىڭ جاۋابىن الدىمەن كەڭەستىك كەزەڭدە اسكەردە بولعان اعالاردان سۇراستىردىم. ولاردىڭ بارلىعى بىردەي: «ماحاببات تاقىرىبىنداعى اندەر كوپ ايتىلا بەرمەيتىن. ءبىز «ۆوت پريەدۋ س پوبەدويۋ»، «پروجەكتور شاريت»، «ۋ سولداتا ۆىحودنوي»، «نە پلاچ، دەۆچونكا» سىندى ورىس اندەرىن شىرقايتىنبىز» دەستى. ەندى بۇل كىسىلەر اسكەري بورىشىن كەڭەس زامانىندا وتەگەندەر عوي.
ال، قازاقستان تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزگەننەن كەيىن اسكەرلەرىمىز نەگە ءوز ەلىن، ءوز جەرىن ماقتان ەتەتىن، وتانسۇيگىشتىك تاقىرىپتاعى اندەردى شىرقامايدى؟ قارۋ-جاراق اسىنىپ، قاتارعا تۇرعان جاۋىنگەرلەرىمىزدىڭ «اق شاعالانى» اڭىراتا ايتىپ، قۇدالىقتا جۇرگەندەي «كۇمىس قۇمعان-ايلاعانى» جاراسا ما، ايتىڭىزشى؟! الدە اسكەريلەر اۋىز تولتىرىپ ايتاتىنداي، ساپ تۇزەگەن ساربازدارعا سەنىم مەن جىگەر بەرەتىندەي اسكەري ساپتىق اندەرىمىز جوق پا؟
وسىعان بايلانىستى ءبىز رەسپۋبليكالىق «ۇلان» 0112 اسكەري ءبولىمىنىڭ بولىمشە باسشىسى قادىر نۇرماحانوۆپەن اڭگىمەلەسكەن ەدىك، ول: «بىزدە ماحاببات اندەرىنەن گورى «جىگىتتەر، جىگىتتەر»، «سارباز»، «سارىارقا»، «قازاعىم» سەكىلدى پاتريوتتىق جانرداعى اندەر كوبىرەك شىرقالادى»، دەيدى. ايتسە دە، قادىر سەيىتحانۇلىنىڭ ايتۋىنشا ءالى دە ساربازدىڭ رۋحىن كوتەرەتىن پاتريوتتىق اندەر جەتكىلىكسىز كورىنەدى. ول ولقىلىققا قازىرگى كومپوزيتورلار كىنالى دەپ ەسەپتەپ، پاتريوتتىق اندەر ساۋساقپەن سانارلىق ەكەنىن جەتكىزدى. الايدا سازگەرلەرىمىز بۇل پىكىرمەن كەلىسپەيدى.
قايرات ءجۇنىسوۆ، كومپوزيتور:
- تەلەارنالاردى قوسساڭىز، ارزانقول، توي-تومالاقتا ايتىلاتىن اندەردى ەستيسىز. پاتريوتتىق اندەر بىرەن-ساران عانا ايتىلىپ قالادى. قازىر اندەرىمىزدى تەلەارناعا بەرۋ مۇمكىن بولماي قالدى. ايتپەسە، پاتريوتتىق تاقىرىپتاعى، اسكەريلەرگە ارنالعان اندەرىمىز كوپ-اق. ماقتانعانىم ەمەس، باس-اياعى 50 شاقتى پاتريوتتىق ءانىم بار. وسىعان دەيىن 3 جيناعىم جارىق كوردى. ايتايىن دەگەنىم، اسكەري اندەرگە جارناما جەتىسپەيدى. وسى ماسەلەنى مادەنيەت مينيسترلىگى قولعا الىپ، ناسيحاتتاپ جاتسا، كەز كەلگەن اسكەري ءبولىم سول ءاندى ىزدەستىرىپ، تاۋىپ الادى. ولارعا بىرىنشىدەن، برەند بولىپ تۇرعان ءاندى شىرقاۋ وزدەرىنە دە، بولىمگە دە ءتيىمدى. ەكىنشىدەن، وسى تاقىرىپتا جازاتىن كومپوزيتورلار كوبەيىپ، رۋحتى كوتەرەتىن جاقسى اندەر پايدا بولادى. مىنە، وسىنداي ىستەردى تەزىرەك قولعا الماسا، «اق شاعالا»، «كۇمىس قۇمعان-اي»-دىڭ ءداۋىرى جۇرە بەرەدى.
ءيا، شىنىندا سارباز ءجونى ءتۇزۋ ءان سالسىن دەسەك، پاتريوتتىق اندەردىڭ جارناماسىن جاقسىلاپ جاساۋ كەرەك شىعار، بالكىم. الدە، سول ءسۇيدىم-كۇيدىمنەن گورى وتانعا دەگەن ماحابباتىن كوبىرەك جىرلايتىن ازاماتتى تاربيەلەۋدى ءاربىر وتباسىدان، بالاباقشا مەن مەكتەپتەن باستاعان دۇرىس پا؟ بۇل سۇراقتىڭ جاۋابىن كىم بەرەر ەكەن؟!
«نۇر استانا» گازەتى
