ايالدار كۇنتۋعان. كەشىككەن ۋادە
«ەشتەن كەش جاقسى» دەگەن ماتەلدى كىمنىڭ قالاي تۇسىنەرىن بىلمەيمىن، وسى ءسوزدى ءبىزدىڭ اق جاعالىلاردىڭ ەڭ ءسۇيىپ تىڭداپ، قۇلاقتارىنا مايداي جاعىپ جانە ونى بۇلجىتپاي ورىندايتىنىنا مەن كامىل سەنەمىن. ۇنەمى قازاق مۇددەسىن كەشىكتىرىپ ەسكە الىپ، «...بۇلاي ىستەمەسەك بولمايتىن سياقتى...» دەپ بىدى-بىدىلاپ پىكىر ءبىلدىرىپ جاتاتىندارىنا تالاي كۋا بولدىق. ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىعىنا اياق باسقاندا كارىم ءماسىموۆ ايرىقشا «وي» ايتتى. نە دەدى دەيسىز عوي. «24 ساعات مەملەكەتتىك تىلدە سويلەيتىن تەلەارنانىڭ قاجەتتىلىگى ايقىن سەزىلەدى»، - دەدى ءماسىموۆ بايلانىس جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ القا ماجىلىسىندە. قۇداي-اۋ، قاجىمۇقانۇلى ءوزى تۇسىنبەسە دە، ءبىر اۋىق قازاق ءباسپاسوزى نە قوزعاپ، نە جازىپ جاتىر، ولاردى ويلانتاتىن باستى سۇراق نە دەپ تە ويلامايدى ەكەن-اۋ... ايتپەسە، «ايقىن سەزىلەتىنىن» ايتىپ زار قاققالى 20 جىل بولعانىن بىلەر ەدى عوي. قويۋ مۇرتىن قايىرا سويلەپ، «مۇنداي ماسەلەنىڭ شەشىمىن تاپپاي مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋدى جانە وسى توڭىرەكتەگى باسقا دا شارالاردى ىلگەرى جىلجىتۋ مۇمكىن ەمەس» دەپ جەردەن جەتى قويان تاپقانداي «جاڭالىق اشقانىن» كورمەيسىز بە؟
«ەشتەن كەش جاقسى» دەگەن ماتەلدى كىمنىڭ قالاي تۇسىنەرىن بىلمەيمىن، وسى ءسوزدى ءبىزدىڭ اق جاعالىلاردىڭ ەڭ ءسۇيىپ تىڭداپ، قۇلاقتارىنا مايداي جاعىپ جانە ونى بۇلجىتپاي ورىندايتىنىنا مەن كامىل سەنەمىن. ۇنەمى قازاق مۇددەسىن كەشىكتىرىپ ەسكە الىپ، «...بۇلاي ىستەمەسەك بولمايتىن سياقتى...» دەپ بىدى-بىدىلاپ پىكىر ءبىلدىرىپ جاتاتىندارىنا تالاي كۋا بولدىق. ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىعىنا اياق باسقاندا كارىم ءماسىموۆ ايرىقشا «وي» ايتتى. نە دەدى دەيسىز عوي. «24 ساعات مەملەكەتتىك تىلدە سويلەيتىن تەلەارنانىڭ قاجەتتىلىگى ايقىن سەزىلەدى»، - دەدى ءماسىموۆ بايلانىس جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ القا ماجىلىسىندە. قۇداي-اۋ، قاجىمۇقانۇلى ءوزى تۇسىنبەسە دە، ءبىر اۋىق قازاق ءباسپاسوزى نە قوزعاپ، نە جازىپ جاتىر، ولاردى ويلانتاتىن باستى سۇراق نە دەپ تە ويلامايدى ەكەن-اۋ... ايتپەسە، «ايقىن سەزىلەتىنىن» ايتىپ زار قاققالى 20 جىل بولعانىن بىلەر ەدى عوي. قويۋ مۇرتىن قايىرا سويلەپ، «مۇنداي ماسەلەنىڭ شەشىمىن تاپپاي مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋدى جانە وسى توڭىرەكتەگى باسقا دا شارالاردى ىلگەرى جىلجىتۋ مۇمكىن ەمەس» دەپ جەردەن جەتى قويان تاپقانداي «جاڭالىق اشقانىن» كورمەيسىز بە؟
ايتپاقشى، كارىم ءماسىموۆ مىرزانىڭ ەسىنە بۇنداي باستامانىڭ بۇرىننان بارلىعىن، «ايقىن سەزىلەدى» ەمەس، ايتا-ايتا جاۋىر بولعان تاقىرىپ ەكەنىن سالا كەتەيىك. مىسالى، 2000 جىلدارى بۇگىنگى «ەلارنا» تۇساۋىن كەسەر كەزدە داريعا نازارباەۆا حانىم مەملەكەتتىك تىلگە دەگەن اسقان «مەيىرباندىلىعىمەن» «بۇل تەلەارنا 100 پايىز قازاقشا سايرايدى» دەگەن بولاتىن... كەيىندەپ، «وعان ءالى ەرتە ەكەن، قازاقشا تەلەارنالاردى قارايتىن قاۋىم از» دەپ ءبىر-اق قايىرعانى بار. يا، ءبىر بۇل ەمەس، مۇنداي تەلەارنانى «انە قۇرامىز، مىنە قۇرامىز» دەگەن جەل سوزدەر ەلدى كەزگەلى قاشان. ۇكىمەت اۋىسقان سايىن قۇرعاق ۋادەگە قارىق بولاتىن حالىق قانا. ۇمىتپاساق، وسى قاجىمۇقانۇلىنىڭ ۇكىمەتكە قونجيا سالا، «جۋىق ارادا مەملەكەتتىك تىلدە سارنايتىن تەلەارنا اشامىز ءارى ءوزىم دە وسى ءتىلدى كوپ وتپەي ۇيرەنەمىن» دەگەن ۋادەسى بار-ەتىن. ودان بەرى اتشا زۋلاپ 5-6 جىل ءوتتى. ونى قويشى، قازاق باسىلىمدارى «ۋادەڭ قايدا، ۇكىمەت» دەپ تالاي مارتە جازعان. بىراق وعان ەشكىم مىڭق ەتپەگەسىن جىلى جاۋىپ قويعان ەدى. ءبىرىنشى ۋادەسىنىڭ ورىندالار كەزى ەندى جەتكەن سىڭايلى. ال «وزىمدە قازاقشا ۇيرەنەمىن» دەگەنى... «قارا تانۋدان» ارى اسپاي تۇرعانىن جۇرتتىڭ ءبارى بىلەتىن شىعار.
نە دەسەك تە، تەلەارنانىڭ اشىلعانىن بارشا حالىق قالايدى. وتكەن جىلى تۇساۋىن كەسكەن «بالاپان» بالالار ارناسىنىڭ كابەلدىك جۇيەدە عانا كورسەتىلەتىنىن ەسكەرسەك، دەنى اۋىلدا تۇراتىن قازاقتاردىڭ كورە الماي وتىرعانى جاسىرىن ەمەس. سانمەن بىرگە ساپانىڭ دا كەرەكتىگىن ءماسىموۆ مىرزا ۇمىتپاعانى ءجون.
بۇل دا الداعى 5-6 جىلدىڭ بىرەگەي «جوسپارى» بولىپ جۇرمەسىن دەڭىز...
«اباي-اقپارات»