«انا ءتىلى» گازەتىنىڭ جىلاشار نومىرىندە (№1(1046), 7-12 قاڭتار، 2011 جىل) «ارىستان تۋعان يساتاي...» /ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىس قولباسشىسىنىڭ كەسەنەسىن كوتەرۋ كوكەيكەستى ماسەلەگە اينالىپ وتىر» اتتى ماقالا شىققان بولاتىن. ماقالاعا وراي رەداكتسياعا وقىرمانداردان پىكىرلەر كەلىپ تۇسۋدە. قۇرمەتتى رەداكتسيا!
جاڭا جىلدىڭ باسىندا جاڭا ءبىر قادام جاساپسىزدار. «انا ءتىلى» با­سى­لىمىنىڭ 2011 جىلعى ءبىرىنشى ءنو­مى­رىنەن «ارىستان تۋعان يساتاي...» /ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىس قولباسشىسىنىڭ كەسەنەسىن كوتەرۋ كوكەيكەستى ماسەلەگە اينالىپ وتىر» اتتى ماقالانى وقىپ، بەك تولعاندىم. سەبەبى بيىلعى جىل تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 20 جىلدىعى، ونىڭ ۇستىنە جەلتوقسان وقيعاسىنا 25 جىل تولىپ وتىر. سوعان تۇسپا-تۇس، تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزە الماي ارماندا كەتكەن كوپتەگەن باتىرلارىمىزدىڭ ءبىرى يساتاي بابامىزدىڭ تۋعانىنا 220 جىل بولىپ وتىر.

«انا ءتىلى» گازەتىنىڭ جىلاشار نومىرىندە (№1(1046), 7-12 قاڭتار، 2011 جىل) «ارىستان تۋعان يساتاي...» /ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىس قولباسشىسىنىڭ كەسەنەسىن كوتەرۋ كوكەيكەستى ماسەلەگە اينالىپ وتىر» اتتى ماقالا شىققان بولاتىن. ماقالاعا وراي رەداكتسياعا وقىرمانداردان پىكىرلەر كەلىپ تۇسۋدە. قۇرمەتتى رەداكتسيا!
جاڭا جىلدىڭ باسىندا جاڭا ءبىر قادام جاساپسىزدار. «انا ءتىلى» با­سى­لىمىنىڭ 2011 جىلعى ءبىرىنشى ءنو­مى­رىنەن «ارىستان تۋعان يساتاي...» /ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىس قولباسشىسىنىڭ كەسەنەسىن كوتەرۋ كوكەيكەستى ماسەلەگە اينالىپ وتىر» اتتى ماقالانى وقىپ، بەك تولعاندىم. سەبەبى بيىلعى جىل تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ 20 جىلدىعى، ونىڭ ۇستىنە جەلتوقسان وقيعاسىنا 25 جىل تولىپ وتىر. سوعان تۇسپا-تۇس، تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزە الماي ارماندا كەتكەن كوپتەگەن باتىرلارىمىزدىڭ ءبىرى يساتاي بابامىزدىڭ تۋعانىنا 220 جىل بولىپ وتىر.
يساتاي تايمانۇلىنىڭ 220 جىل­دىعىنا وراي سۇيەگى جاتقان اقتوبە وبلىسى، قوبدا اۋدانى، شەيىتسايداعى زيراتىنا كەسەنە تۇرعىزامىز دەگەن بەلگىلى ازاماتتاردىڭ ويلارىن قولدايمىن. وتە دۇرىس دەپ ەسەپتەيمىن. سەبەبى ەلىمىز تاۋەلسىزدىك العالى بەرى 2003 جىلى يۋنەسكو دەڭگەيىندە ماحامبەت اقىنىمىزدىڭ 200 جىلدىق مەرەيتويىن تويلادىق. باسىنا كەسەنە كوتەرىلدى. بوكەي ورداسىنىڭ سوڭعى حانى جاڭگىر حاننىڭ بەيىتىنە دە ۇلكەن كەسەنە تۇرعىزىلدى. ونى پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆ ءوزى بارىپ اشتى. مىنە، سول ۋاقىتتان بەرى ەسىمىن ەل قاستەرلەيتىن باتىر، ارىستان جۇرەكتى يساتايعا كەسەنە تۇرعىزىلماعانىنا ىشتەي رەنجۋلى ەدىك. دەگەنمەن «يساتاي» قوعامدىق قورىن اشقان ازاماتتاردىڭ وسى باستاماسى قولداۋ تاۋىپ، بابامىزدىڭ باسىنا كەسەنە تۇرعىزىلىپ جاتسا، ۇلكەن تاعىلىمدى ءىس بولار ەدى. وتكەنگە ورالىپ ايتار بولسام، وسىدان جيىرما جىل بۇرىن يساتاي اتامىزدىڭ 200 جىلدىق مەرەيتويىن تويلاعانبىز. مەن ول كەزدە «قازاقفيلم» كينوستۋدياسىندا ىستەيتىنمىن. باتىرعا ارناپ «مىنگەنى يساتايدىڭ اقتابان-اي» دەگەن ءبىر ساعاتتىق 7-8 بولىمنەن تۇراتىن ءبىر جاعىنان ادەبي، ءبىر جاعىنان دەرەكتى فيلم تۇسىرگەن بولاتىنبىز. وعان ول كەزدە قولداۋ جاساعان اتىراۋ وبلىستىق مادەنيەت باسقارماسى ەدى. بۇل 1991 جىل، تاۋەلسىزدىككە ەندى عانا جەتكەن ۋاقىت بولاتىن. سول فيلمگە ستسەناري جازعان قازاقتىڭ بەلگىلى جازۋشىسى، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى، تاريحشى انەس ساراي بولسا، رەجيسسەرىمىز امانگەلدى تاجىباەۆ دەگەن ازامات بولدى. مەن سول دەرەكتى ءفيلمنىڭ تۇسىرەتىن توبىنىڭ ديرەكتورى بولدىم. سىزدەردە شىققان ماقالادا امانعالي قۇرمانوۆ دەگەن ازاماتتىڭ ەسىمى اتالادى. ول ازامات - يساتاي بابامىزدىڭ تىكەلەي بەسىنشى ۇرپاعى. سول جىگىتىمىز ءوزىنىڭ ءتۇر-تۇسىمەنەن، بەينە-بولمىسىمەنەن يساتاي اتاسىنان اۋمايدى ەكەن. اتالعان فيلم­دە اتاسىنىڭ ءرولىن سول امانعالي قۇرمانوۆ ويناپ، سومداپ شىققان بولاتىن. ءبىز يساتاي بابامىزعا كينو ءتۇسىرۋ ارقىلى حاس باتىردى ەلدىڭ جادىندا قالدىرۋدى، وسكەلەڭ ۇرپاق تاريح بەلەستەرىندە وتكەن باتىر بابالارىن ەستە تۇتسىن دەگەن ماقساتىمىزبەن كوپ­شىلىكتىڭ ىقىلاسىنا بولەنگەن ەدىك. ال بۇگىنگى كۇنى يساتاي بابامىزعا كەسەنە تۇرعىزىپ جاتساق، ۇلكەن عيبراتتى ءىستى بىتىرەتىنىمىز انىق.
ماقالاعا وراي ايتارىم، اتالعان ماقالادا: «قانشاما جول سالىپ، كەسەنە تۇرعىزىپ، تۋريستىك مارشرۋتقا ەنگىزگەنمەن، ەلدەن تىم جىراقتا، جاپان دالادا جالعىز ءوزى جاتقاندىقتان، ونىڭ باسىنا اعىلىپ بارۋشىلار سانى ءبارىبىر كوبەيمەيدى» دەگەن جۇرت­شىلىقتىڭ ءبىر توبى باتىردىڭ سۇيە­گىن سەرىگى ماحامبەتتىڭ قاسىنا قايتا جەرلەۋ قاجەت دەپ ايتىپ وتىر. مەنىڭ بۇعان ايتارىم، بىرىنشىدەن، ول جەردە يساتاي باتىر جالعىز ءوزى جاتقان جوق: ون التى جاسار وسپان دەيتىن بالاسىمەن بىرگە جاتىر. سونىمەن قاتار اراسى 100-150 مەتر جەردە يساتايمەن بىرگە جانىن قيعان جۇزدەن بەس جۇزگە شەيىن ساربازداردىڭ سۇيەكتەرى جاتىر. بەيىتتەرى بار. سول سەبەپتى ونى ساربازدارىنان ءبولۋدىڭ ەشقانداي قيسى­نى جوق. ەكىنشىدەن، اللا بۇيىرعان اق ءولىم قاي جەردە بۇيىرسا، سول جەردە ماڭگىلىك جاتۋ كەرەك. ال، بارىمىزگە بەلگىلى، قىتاي مەنەن ەۋروپا اراسىندا جول سالىنىپ جاتىر عوي. سول جول­دىڭ بويىندا كوپتەگەن توقتاۋ ورىندارى بولاتىنى بەلگىلى. سولاردىڭ ءبىرى وسى يساتاي باتىرىمىز جاتقان جەرگە جاقىنىراق جەردەن ورنىقسا جاقسى بولار ەدى. ودان بولەك، يساتاي بابامىزدىڭ توڭىرەگىندە قۇرىلىسقا كەرەكتى اقتاستار بار. بالكىم، جاقىن ارادان شاعىن زاۋىت سالىنسا، ەل جىلىسىپ، جاقىندار ەدى. قۇدايعا شۇكىر، ەلىمىز قارىشتاپ دامىپ كەلەدى. وسى ىستەردى جاساۋ ءبىزدىڭ بيلىكتەگى ازاماتتاردىڭ قولىنان كەلەدى. ال كەسەنە تۇرعىزۋ بارىسىنا وراي ايتارىم، كەسەنە قۇلپىتاسىندا يساتاي بابامىزدىڭ ۇلدارى جاقيا، وسپان، ءدىنبايانداردىڭ اتتارى جازىلۋ كەرەك. بۇل ۇسىنىستاردان بولەك، وسىنداي الىپ تۇلعا، ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگى جولىندا شەيىت بولعان يساتاي تايمانۇلىنا كەسەنە تۇرعىزۋعا قولداۋدى حالىق اراسىندا ناسيحاتتاۋ ءۇشىن باتىس وبلىستارداعى گازەتتەردە ماقالالار شىقسا، تەك حالىق قانا ەمەس، ۇكىمەت تە وسى ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىرۋدى قاپەرىنە السا، اسىل ەرىمىزگە جاساعان زور قۇرمەت بولار ەدى.

ءلاتيفوللا قاپاشەۆ،
جازۋشى

http://anatili.kz/?p=5593#more-5593