سوڭعى كەزدە شەتەلدەگى قازاقتاردىڭ اتا جۇرتقا بەت العان ۇلى كوشى سايابىرلاپ قالعانى بەلگىلى. بىرنەشە جىلدىڭ الدىندا قازاق ەلى كوشىپ كەلگەن شەتەل ازاماتتارىنا ازاماتتىق بەرۋدى قيىنداتىپ، "قازاقستاندا تۇراقتى ءتورت جىل تۇرعاندارعا عانا ازاماتتىق بەرىلەدى" دەگەن زاڭ شىعارعان ەدى. بۇل زاڭنىڭ ىشىنە اتا جۇرتىم دەپ كەلگەن ەتنيكالىق قازاقتار دا قامتىلىپ، قازاق كوش تۇبەگەيلى توقتاۋعا تاقاعان بولاتىن.

قۇدايعا شۇكىر، وسى زاڭدى قوعام بەلسەندىلەرى، ۇلتشىل قاۋىم، كوزى اشىق قايراتكەرلەر بىرلەسە دابىل قاعۋدىڭ ارقاسىندا كۇشىن جويىپ، ازاماتتىق قايتادان بەرىلە باستادى. ەندى ايتپاعىمىز مىناۋ. قازىر ءتۇرلى əلەۋمەتتىك جەلىلەردەن قىتاي قازاعىنىڭ اشىق قىسىمعا ۇشىراپ جاتقانىن كورىپ، ەستىپ، ءبىلىپ وتىرسىزدار . سول قىسىمعا قاراماي امالىن تاۋىپ ەلگە كەلىپ، تابان تىرەۋگە نيەتتەنگەن اعايىنعا ازاماتتىق الۋ ءəلى دە əۋرە-سارساڭعا تولى بولىپ تۇر. قاعازباستىلىق پەن جاسىرىن كەدەرگىلەر ءالى بار. ەلگە امان جەتىپ، "ازاماتتىق السام بولدى" دەپ ۇركىپ-قورقىپ جەتكەن جۇرتقا: "تۇراقتى تىركەۋ شىقسىن" دەپ ءۇش اي كۇتكىزەدى. ول شىققان سوڭ، "ىقتيارحاتقا" (ۆيد نا جيتەلستۆو) شىت جاڭا قۇجاتتار جيناپ، ونى كۇتىپ جانە ەكى-ءۇش اي جۇرەدى. سودان كەيىن "ىقتيارحات" قولعا تيگەسىن بارىپ ازاماتتىققا قۇجات رəسىمدەي باستايدى.

وسى جارتى جىل ارالىقتا ارعى بەتكە ەكى رەت وتۋگە تۋرا كەلەدى. سەبەبى، ول جاقتان بەرى قاراي قىتاي ازاماتتارى قازاقستانعا تەك ءۇش اي كولەمىندە ءجۇرىپ-تۇرۋعا رۇقسات الىپ زورعا شىعادى. وسى ءۇش اي ىشىندە قايتىپ بارماساڭ، ارتا قالعان تۋىس بار، تۋعان بار سولاردان قايتا-قايتا قۋزاتقىزىپ، ءتىپتى كەلمەيتىن سىڭاي تانىتساڭ سول تۋعاندارىڭنىڭ ءبىرىن كەپىلدىككە الامىز دەپ قالايدا قىتايعا كەلتىرۋدىڭ ايلا-شارعىسىن ىستەتەدى. سوسىن بارماي كور. وسىلاي بارادى دا، سەنىمسىزدەر قاتارىنا قوسىلىپ، جەڭىل بولسا، ون بەس كۇن، اۋىر بولسا "ساياسي ۇيرەنۋ" دەگەن لاگەرگە اتتانىپ كەتە بارادى. جارايدى، "ىقتيارحات" شىقتى دەلىك، بىراق ونى العان ادام ءəلى قىتاي ازاماتى. "ىقتيارحاتتى"  العانىمەن ونىڭ ەشقانداي پايداسى جوق. ەركىن، كەڭ كەزدە شەكارادان كىرىپ-شىعۋعا كوپ جەڭىلدىگى بار شىعار. ال قازىرگىدەي قىسىلتاياڭ ۋاقىتتا ونىڭ پايداسىنان زيانى كوپ بولىپ تۇر. ياعني، كەلگەن اعايىن تەزدەتىپ ازاماتتىق الا الماي، ۋاقىتتان ءبىر ۇتىلسا، بۇل جاقتاعى كەسىمدى ۋاقىتى ءبىتىپ قىتايعا بارىپ كەلەمىز دەپ تاعى ءبىر ۇتىلىپ جاتىر.

وسى جەردە قوعام بەلسەندىسى، قازاق كوشىنىڭ وڭالۋىنا ۇلكەن سەپتىگىن تيگىزىپ، ازاماتتىق تانىتىپ جۇرگەن اۋىت مۇقيبەك اعامىزعا جəنە شەتتەن كەلگەن قانداستار مəسەلەسىمەن اينالىسىپ جۇرگەن ابزال قۇسپان، ۇلاربەك دəلەي سىندى اعالارىمىزعا ساۋال قويعىم كەلەدى. "ازاماتتىق بەرۋدى كوپكە سوزباي، "ىقتيارحاتسىز-اق" بىردەن بەرۋگە قازاق ەلىنىڭ قۇزىرەتى جەتپەي مە؟"

بۇرىن ارعى بەتتە جۇرگەندە ءبىر كوز، ءبىر قۇلاعىمىز وسى اتا-جۇرتقا ەلەڭدەپ تۇراتىن. ەندى قازىر ەلگە كەلگەن سوڭ، ارعى بەتتەگى اعايىننىڭ قازىرگى ءحالىن كورىپ، ۇيقىمىز قاشا باستادى. "قاي جەرىڭ اۋىرسا، جانىڭ سول جەردە" دەگەن ءسوز تەگىندە راس ەكەن. ۇلتتى دا تۇتتاس ءبىر تۇلعا دەسەك، قىسپاقتاعى قىتاي قازاعى ۇلتىمىزدىڭ ۇلكەن ءبىر بولشەگى، تۇتاس ءبىر اعزاسى اۋىر ءحالدىڭ استىندا جاتىر دەۋگە بولادى. سول اۋىرعان جەرىمىز قىتايداعى قانداستار ءۇشىن سəلدە بولسا قام جەمەگەن، ۋايىم شەكپەگەن الاڭسىز قازاقتىڭ قازاقتىعىنا دا سىن بولار.

ءسوزدىڭ توقەتەرى كوشىپ كەلگەن قازاقتى ساندالتا بەرمەي، قازاققا ءۇش قايناسا سورپاسى قوسىلمايتىن وزگە كوشىپ كەلۋشى ۇلتتارمەن تەڭ ساناماي،  وزگەشە ستاتۋس بەرىپ، جىلدام ازاماتتىق الۋعا، ەرتەرەك ءسىڭىسىپ كەتۋگە جاعداي جاسالسا ەكەن دەيمىز.

قۇرمەتپەن: جاقسىبەك قاقان

Abai.kz