بيسميللاھي راحماني راحيم

ءىلىمشى ۇنەمى جاراتۋشىمەن بايلانىستا وتىرادى; ءىلىمىن قابىلدايدى، تىلدەسەدى. ويتكەنى، ءىلىم; «تىرشىلىكتىڭ ءوزى اللامەن سويلەسۋ. سەنىڭ تىرشىلىگىڭدە ءتىرى بولۋىڭنىڭ ءوزى اللامەن سويلەسۋ ءۇشىن عانا، سول ءۇشىن ءتىرىسىڭ. اللامەن اقىلداسىپ، اللامەن سويلەسىپ، اللانىڭ بەرگەنىن الىپ، العانىن قۇپتاپ، ارتىعىنا راحمەت ايتىپ، سونى سىراپ قىلماي، سونى ۇنەمدەپ جۇرۋمەن عانا سەن اللامەن سويلەسە الاسىڭ» - دەپ وقىتادى.

تاياۋدا، «ءبىر اللاعا سيىنىپ، كەل قۇراندى وقىلىق» - اتتى كەزەكتى ءدىني ءىلىم كىتابىما نۇكتە قويىپ باسپاعا تاپسىرعان سوڭ، تاۋبەگە كەلىپ، شۇكىرشىلىك ايتىپ،  انتىنا بەرىك اللا تاعالانىڭ; «راببىلارىڭ بۇيىرادى; ماعان دۇعا قىلىڭدار، دۇعالارىڭدى قابىل ەتەمىن» («عافير»، 40/60) - دەگەن اياتى بويىنشا اللامەن ۇزاق سۇحباتتاسۋدىڭ رەتى كەلدى. بۇگىن سول  ءىلىم-سۇحباتتان 30 كۇن ورازاعا بايلانىستى ەسكەرتۋىن ەكشەلەپ، رامازان ايىنا بايلانىستى جاماعات نازارىنا ۇسىنعاندى ءجون كورىپ وتىرمىن.

« 06.03.2018 ج.      

...ساعان ادام بالاسىنىڭ جاراتىلۋىندا اللا تاعالام قايتا قايتا نەگە ايتادى قۇراندا;

– سەندەردى ءبىر تامشى سۋدان جاراتتىق. سەندەر ءبىر ءمالىم ۋاقىتقا دەيىن ءومىر سۇرەسىڭدەر. احيرەت بولادى، ءبارىبىر سەندەر سول اراعا  كەلەسىڭدەر - دەپ. ال ەندى وسى كەلۋ جولىڭدا، سەنىڭ جاراتىلىسىڭدا، وسىلاي جاراتىلعانىڭ ماسەلەسىندە، سونىڭ بۇكىل تابيعي ءوسۋ جولىن اللا كىم ارقىلى بەردى، سۇيىكتى پايعامبارىڭ ارقىلى بەردى. سوڭعى كىتاپتى كىم ءتۇسىندىردى – سول عانا ءتۇسىندىردى. ول نەسىمەن يەلەندى - سەنىمدىلىگىمەن عانا. ودان بۇرىن قانشاما پايعامبارلار تاڭدالىندى. قاراماعىنداعى قاۋىمىنا ءالى جەتپەي اللاعا نە دەدى ولار;

– اللا تاعالام، بۇلار مەنى تىڭدامادى، جويىپ تاستاشى - دەپ سۇراۋعا دەيىن باردى. اللا تاعالا; «ولاردىڭ توق مويىندىقتارى ءۇشىن، پايعامبارلاردى ولتىرگەنى ءۇشىن» - دەپ اياتتاردا نەگە ايتادى؟ سەبەبى ول پايعامبارلار اياعىنا ءدىندى جەتكىزە المادى. جەتكىزۋگە قارعىس اتقاندار مۇرشا بەرمەدى. ونداي بولسا، سەنىڭ پايعامبارىڭ وسىنى جەتكىزگەندىكتەن اللانىڭ ءسوزى قۇراندى، كىتاپتا،  نۇر پايعامبار اتاندى. سونىڭ شاپاعاتىمەن بۇگىنگى كۇنگە دەيىن سەندەر ءومىر ءسۇرىپ جاتىرساڭدار. ونىڭ شاپاعاتى سول، اللانىڭ اماناتىن ورىنداپ جاتقان كەزدە رۋحىنىڭ اۋليەلەر رۋحىمەن كەزدەسۋى دە  كەدەرگىسىز وتەدى،  كەزدەسەدى. جابىرەيىل دە اللانىڭ اماناتىن جاساپ جاتان كەزدە، مىڭ جەردە، سان جەردە، ميلليون جەردە تۇرسا دا، بىرىنە ءبىر كەدەرگى جاساماي، بىراق سول كەزدە دە ول ساجدەدە جاتاتىندىعىن ايتادى ساعان. بۇل – اللانىڭ قۇدىرەتى، ادامنىڭ اقىلى بۇعان جەتپەيدى. بىراق، اللانىڭ قۇدىرەتى جەتەدى – اللا قۇددىس. وسىنى قاشان دا ءبىل - دەيدى. بۇگىنگى ساعان ءتاپسىرى تۇسكەن «عافير» سۇرەسىندە اللا ساعان وسىنى مەڭزەۋدە. كۇللى مىنا سەنىڭ تۋىپ جاتقان سۇراقتارىڭ،  نەگە وسى سۇراق بۇگىنگە ساعان سۇراق پەن جاۋاپ بولىپ كەلۋدە دەگەنىم، بۇل الىپ جاتقانىڭ ساتىلاۋ سۇرەسى. سەن ساتىلاناسىڭ. جوعارى قاراي ورلەيسىڭ. ورلەۋگە بۇل سۇرەنىڭ ىقپالى وتە كۇشتى. سەبەبى اللا تاعالا ساعان بارلىق سوزىندە ىشىڭنەن ءبىر قالىپتى سۇراقتى تۋعىزا وتىرىپ، وسى سۇرەدە كوپ ادام ارى قاراي قۇرانعا، ونى وقۋعا، ودان ارى قۇراندى اشۋعا، كۇش قۋاتتارى جەتپەي قالادى. بۇل دا ءبىر پەردە. ءوزىڭنىڭ ىشىڭنەن جاڭاعى پايدا بولعان دۇنيەنىڭ ءوزى دە سول سەبەپتەردەن بولادى. مىڭ سەبەپپەن اللا سەندەردى سىنايدى. بىراق ءبىر سابىرلىقپەن عانا ودان الىپ شىعا الادى. رازىمىسىڭ. قوي سۇراعىڭدى؟

– جاراتۋشى يەم، مىنا قويار سۇراعىم دۇرىس پا، بۇرىس پا، ورىندى ما، ورىنسىز با، ءوزىم دە تولىق بىلمەيمىن. ءبىز كەشەگە دەيىن ورازانى 30 كۇن ۇستاپ كەلگەن ەلدىڭ ۇرپاعىمىز. قۇران كىتابى 30 پارعا ءبولىنىپ قويعان. ءار كۇنى ءبىر پارادان اۋدارىلعاندا، جىلدا قايتالاناتىن وتىز كۇن ورازادا ءبۇتىن قۇراندى ءبىر رەت تۇگەل حاتىمداپ شاعادى ەكەنبىز. بۇگىنگە دەيىن ءبىر قارىپى دە وزگەرمەگەن قۇران بىزگە وسىنى جەتكىزگەن. وسىنى تۇسىنگەن ءبىزدىڭ حالقىمىز رامازان ايىن «30 كۇن ورازا ايى» - دەپ تە اتايدى.

سوڭعى جىلدارى ءبىزدىڭ ءدىني باسقارما، باس ءمۋفتيدىڭ فاتۋاسىمەن 30 كۇن ورازانى بىرىڭعاي 29 كۇنگە اۋىستىردى. بۇل داستۇرگە اينالىپ كەتتى. ال كورشى ەلدەر مەن قۇران تۇسكەن اراب ەلدەرىندە 30 كۇن ورازانى جىل سايىن تولىق ۇستايتىنىن كورىپ وتىرمىز.  ەرتەڭگى كۇنى احيرەتتە; «30 كۇن ورازانىڭ ءبىر كۇنىن نەگە  كەم تۇتتىڭ؟» - دەسە، «ءدىني باسقارما سولاي ءپاتۋا شىعاردى»- دەپ ءبىز قالاي اقتالامىز. ءدىني باسقارما، نە مۋفتي بىزبەن بىرگە احيرەتتە جاۋاپ بەرمەيدى عوي، ءار ادام ءوز تىرشىلگىنە ءوزى جەكە-جەكە جاۋاپ بەرەدى. «قۇران 30 پارا، 30 كۇندە 30 پارا تۇگەل وقىلاتىن 30 كۇن ورازانى تۇگەل ۇستاۋىمىز كەرەك» - دەگەن ۋاجگە ناقتىلى جاۋاپ جوق. بىراق ماسەلەنى انىقتاۋدا ءبارى ءبىر سول قۇرانعا جۇگىنۋگە تۋرا كەلەدى. قۇران – اللانىڭ ءسوزى.

ەكىنشى، جىل سايىن رەسپۋبليكا مۇسىلامنادارى ءدىني باسقارماسىنىڭ پاتۋاسىمەن رامازان ايىنداعى ورازا جانە ناماز ۋاقىتى بەلگىلەنەدى. وسى بەلگىلەنگەن ۋاقىتپەن ازان شاقىرىلىسىمەن اۋىز اشىلىپ، اقشام نامازى وقىلادى. قاراپ تۇرساق مولدا اۋىز اشىپ، اقشام وقۋعا كىرىسكەندە دالا جاپ جارىق، باتىستاعى كۇننىڭ شاپاعى جارقىراپ تۇرادى. جالپى، كۇننىڭ كورىنىپ تۇرعان شاپاعى كۇننىڭ باتپاعاندىعىن كورسەتەتىن  كورىنىس. كەشكى نامازدىڭ «اقشام» اتالۋى سول كۇننىڭ نۇرى جويىلىپ، سودان كەيىنگى تىرشىلىكتىڭ شامنىڭ جارىعىنا ۇلاسۋىنا بايلانىستى ەمەس پە؟ تاڭعى ءسارى اسىنان سوڭ; «ءتاڭىرىم، كەلە جاتقان تاڭنىڭ اتىسى مەن كۇننىڭ باتىسى ارالىعىندا تۇتار ورازامىزدى قابىل ەتە گور» - دەپ دۇعا جاسايمىز. سوندا، ءوز دۇعامىزدى ءوزىمىز بۇزىپ وتىرعان جوقپىز با؟ مولدالار «كۇنىڭ باتۋىمەن تالاسىپ اۋىز اشقان ساۋاپ» - دەپ كۇن تولىق باتپاي تۇرىپ اۋز اشتىرىپ جىبەرىپ وتىرعانىن كورگەندە، كوپشىلىك الدىندا كوزگە ءتۇسىپ ءسوز ايتۋدىڭ ءوزى ىڭعايسىز...

– ون ءتورت عاسىر بويى اللانىڭ ءدىن ۇستانۋعا بەرگەن ول جايلى جىبەرگەن ىلىمدەردىڭ بارىندە ءبىرىنشى پايعامبارلارىڭ بار ەكەندىگىن دالەلدەگەن پايعامباردان باستاپ، 124 ميلليون اۋليەلەردىڭ، ىلىمشىلەردىڭ دالەلىن، سوڭعى عاسىردا بىلاي وزگەرتۋ دۇرىس ەمەس. 30 كۇندىك بولىپ  كەلدى، 30 كۇندىك بولىپ ول قالۋى كەرەك. سەبەبى اللانىڭ بەرگەن  قىسى دا، جازى دا سول قالپى ساقتالۋدا. قىسى قىسقارىپ، جازى ۇزارعان جوق. سول تابيعاتتىڭ عالاماتىنا قاراپ اق، اللانىڭ قۇدىرەتىن سەزىپ قانا، اللانىڭ 30 دەگەن كۇنى، 30 كۇن بولىپ تۇرۋى حاھ.

– 30 پارا قۇران، 30 كۇن ورازا، وندا  دا اللا بەلگىلەگەن ءبىر قاسيەت بار عوي.

-  30 جانە 33. نەگە اللا تاعالام «سۇبھان اللاح، الحامدۋليللاھ. اللاھۋ اكبار» - دەپ 33-تەن قايتالاپ ايتتىرادى. سەبەبى جانناتتا بولعاندا سەندەر سول جاستا بولاسىڭدار. سەندەر ەكى دۇنيەمەن تىعىز بايلانىستاسىڭدار. سەبەبى، اللا  وسى كەرەمەتىن جوعارا جاقتا كورسەتەتىندىگىن، وسى ومىردەگى كورگەن قيىندىعىڭدى، كورگەن قورلىعىڭدى، سول جاقتا سىي ەتىپ قايتارىپ بەرەتىندىگىن، وسى جەردە ىستەگەن كۇناڭنىڭ جازاسىن سول جاقتا نە ءۇشىن  الاتىندىعىن ايتادى. ونداي بولسا 30 كۇن ورازا جوعارى جاققا جانناتقا بارۋعا، بىردەن ءبىر قولىڭداعى اشار كىلتتىڭ ءبىرى بولىپ ەسەپتەلىنەدى. 30 كۇن بولماسا، ول بۇرمالانعان دۇنيە ەسەبىندە بولادى. قاي عاسىردا دا ول بەلگىلەنگەن ۋاقىت وزگەرمەۋى كەرەك. ەرتەڭگى بولاتىن كۇنگە وزگەرىس، ەرتەڭگى كەلەتىن احيرەتكە، ۇلكەن جاۋاپقا تۇسكەندەي وزگەرىس الىنبايدى. اللانىڭ ەرەكشە ءبىر كەلگەن ايانىمەن عانا بولماسا، قۇدايدىڭ رۇقساتىمەن بولماسا، ونسىز دا ۋاقىتتارىڭ  تەزدەتىپ جۇرۋدە. بىراق ۋاقىتتىڭ ءجۇرۋى كۇننىڭ 30 دان 29 عا اۋىستىرىلۋىنا ەشقانداي ىقپال بولماۋى ءتيىس. كىم قۇرانعا قايشى تىپشىلىك ەتسە ول دىننەن شىعادى.

– استاپىر اللا. فاتۋانى مۋفتي شىعارىپ تۇر عوي. مۋفتي جۇرتتى يمانعا شاقىرۋشى. ونى «دىننەن شىقتى» - دەپ قالاي ايتا الامىز؟

– ءوزىڭ ايتتىڭ عوي. قۇران اللانىڭ ءسوزى. سۇرا ودان، دالەلى نە، عايىپتان وعان قۇران اياتتارى سياقتى، ايان ءتۇسىپ پە؟ ونىڭ دىننەن شىعىپ كەتكەندىگى، بۇگىنگى سەندەردىڭ ءدىني ۇستانىپ جۇرگەن كۇنالارىڭنىڭ ارتۋى - دەگەن ءسوز. ونىڭ دىننەن شىعىپ كەتكەندىگىن سول ءدىني  باسقارمادا وتىران ادامدار جاقسى بىلەدى. اللانىڭ سوزىمەن كۇنا جاساعان جان قانداي لاۋازىمى بولسا دا  دىنىنەن شىعىپ كەتەدى.  تەك  ول عانا ەمەس، جاي مۇسىلمان ادام دا...

–سوندا كىمگە سەنەمىز؟ - دەگەن سۇراق تۇرادى عوي.

– بۇل جەردە ادامنىڭ بويىندا مىنانداي دۇنيە تۋادى، اۋليەگە سەنەمىز بە، پاش ەتكەن پايعامبارعا سەنەمىز بە، ۇلت سەنىپ جۇرگەن  حازىرەتكە سەنەمىز بە؟- دەۋلەرىڭ مۇمكىن. سول سەبەپتى اللا سەندەرگە «اللاعا عانا سەن» - دەيدى. قۇدىرەتى كۇشتى قۇدايعا سەن دە;

- ە، اللا، امانات ەتتىم، - دەسەڭ سونىڭ جاۋابىن اللا ساعان، سول ۇكىمەت ارقىلى دا كوتەرە بىلەدى، كورسەتە دە بىلەدى. بىراق سونى سۇرايتىندار بار ما؟ جوق. سۇرالماي تۇرعان سەبەبى نە، ءدىننىڭ اينالاسىنداعىلار وزدەرى دە ءالى دە دىنگە سىڭە قويماعان دەگەن ءسوز. مۇمكىن ءدىننىڭ اينالاسىندا ولار جان باعۋ ءۇشىن جۇرگەن شىعار، اللانى قالاي كورەدى ولار، اللا  ولارعا سولاي كورىنەدى. مۇمكىن ولار ءدىندى بۇزۋ ماسەلەسىندە جۇرگەن شىعار، بىراق اللا بار جاعدايدا ءوزىنىڭ دىنىنە قورعانىن قويىپ قويعانىن بىلمەيدى ولار. سول سەبەپتى دە ءدىن ءىلىمى بۇل ءوزىڭنىڭ الدىندا قالاي  كوتەرىلىپ وتىرعان بولسا، بۇرىننان دا بەرىلىپ كەلە جاتقان دۇنيە. ءدىندى ۇستانۋدا وتە تەرەڭ ىلىمدىلەردى ۇستاۋ كەرەك. وتە تەرەڭ ىلىمدىلەر ءدىندى ۇستاۋى كەرەك.

اللانىڭ ءامىرىنسىز دىندە ەشتەڭە ايتىلمايدى، ەشتەڭە جازىلمايدى. سەنىڭ پىكىرىڭ سەن ارقىلى جەتكەن جاماعاتقا ەسكەرتۋ. نەگىزى اۋىزدى اشىپ بارىپ ناماز وقۋ كەرەك. بىراق تاماقتى ىشپەي وقۋ كەرەك. سەن ەگەر اۋزىڭدى بەكىتكەن كۇيى ناماز وقىعان بولساڭ، ءتارتىپتى بۇزاسىڭ. ازان شاقىرىلعان سوڭ اۋزىڭدى اشاسىڭ دا، اۋزىڭ اشىلعان كۇيى بارىپ ناماز وقيسىڭ. كۇننىڭ باتۋىن كوزىڭ بار كورۋىڭ كەرەك.

– مەنىڭ مەككەدە كورگەنىم، ازان نامازعا شاقىرۋ، ودان كەيىن دۇكەنشىلەر دۇكەندەرىن جاۋىپ، بەس ون مينۋتتان كەيىن بارىپ ساجدەگە بارادى. دەمەك، ازان نامازدان بەس-ون مينۋت بۇرىن ايتىلادى. بىزدە كۇن باتپاي تۇرىپ ازان ايتىلىسىمەن اپىل عۇپىل ساجدەگە قۇلايمىز.

- بۇل وزەكتى ناقتى قويىلعان سۇراق. ونسىز دا «ءبىز قارنىمىز اشىپ وتىرعاندا، ارەڭ وتىرعاندا، سونى قانشالىقتى كۇتىپ وتىرامىز»- دەيتىن جاندار دا بولار، بىراق تاقۋالارعا قاتىستى دۇنيە بۇل ءوز جولىمەن ورىندالا بەرەدى.

- اۋىز اشپاي تۇرىپ نامازعا بارۋعا بولمايدى دەگەن اڭگىمەڭىزدى ۇعىندىم.

– اۋىزدى اشقان سوڭ عانا اقشام وقىلادى. ول اركىمنىڭ ءوزىنىڭ اللاعا دەگەن كورسەتەتىن قۇلشىلىعىنىڭ نۇرلى جاعى. نيەتى سوندىق اۋىز اشار بولعاننان كەيىن، ازان شاقىرعاننان كەيىن كۇندى كۇتىپ وتىرىپ وقىسا، ول ءوزىنىڭ نيەتى. اللا تاعالام ادام بالاسىنا كۇش سالمايدى. بىراق اۋىز اشىلىپ بارىپ اقشام وقىلۋى كەرەك ەكەنىن ەستە ۇستاعان ءجون. اۋزى بەكىتۋلى كۇيى ناماز وقىسا ول كەلەسى  كۇنگە ەسەپ بولىپ كەتەدى.

اللانىڭ سەندەرگە كورسەتكەن عالاماتتارى كوپ، سول كوپ عالاماتتاردىڭ قايسىسىنا قارسى شىعا الاسىڭدار سەندەر. جەر بەتىندە كەزىپ جۇرگەندە ادامدار وزدەرىنەن بۇرىنعىلاردىڭ تاعدىرلارى نە بولعانىن قالاي بايقامايدى. سول  بۇرىنعىلارداڭ تاعدىرلارى نە بولعانىن قالاي سەندەر ۇقپايسىڭدار. ول ادامدار سەندەرگە قاراعاندا الدە قايدا كۇش جاعىنان دا، اقىل جاعىنان دا، وزدەرىنىڭ ىستەگەن قىلىقتارى جاعىنانا دا ارتىق ەدى. ولاردىڭ جاراتىلىسى سەندەرگە قاراعاندا باسقا بولدى، ولاردىڭ ۇعىنۋ پاراساتتىلىعى دا جاقىنداۋ بولدى اللا تاعالاما. نەگە سونىڭ وزىندە دە ولار قارسى شىقتى. ولار باياعىدا سول كوكتەن كەلگەن قارعىس اتقاننىڭ شىرماۋىندا قالعان ادامدار. ونداي بولسا سونداي قاۋىمدار جايىلىپ، كوپ بولعان سايىن دوزاق وتىنا باراتىندىعى دالەل. ال ەندى اللا تاعالا مىنا اياتتا ساعان;

- نەگە سەندەر كوزدەرىڭدى اشىپ قارامايسىڭدار – دەسە، سەندەرگە ول قاتىسى جوق، ولار سولاي جويىلىپ كەتكەن سياقتى. ولار جويىلعانىمەن، ولاردىڭ جاتقان جەرىندە، وسكەن جەرىندە سەندەر جۇرسىڭدەر عوي. سەندەر سولاردىڭ  دانەگى سياقتىسىڭدار عوي. سولار سياقتى اقىلدارىڭ بار، سولار سياقتى ويلارىڭ بار. بىراق سەندەرگە اللانىڭ وتە ۇلكەن ەرەكشەلىگى، شەكسىز مۇعجيزا، بەتىڭدى بۇرساڭ امان ەسەن، ەكى دۇنيەدە سەنى ساقتايتىن قۇران بەرىپ تۇرعاندا، سەن ءالى دە «مۇسىلمان بولۋ دەگەن نە، پايعامبار دەگەنىمىز كىم، ءدىندى قالاي ۇستاۋعا بولادى، نەگە ورازانى بۇلاي قىسقارتىپ جاتىرمىز» - دەگەن، «نەگە؟»- دەگەن سۇراقتارمەن ءالى دە ءبىر قارپايىم عانا دۇنيەنى قابىل الا الماي جۇرۋلەرىڭنىڭ سەبەبى نەدە؟ سەبەبى، ءالى دە سەندەردىڭ بويلارىڭنىڭ تازا ەمەستىگى. بۇدان تازالايتىن تەك قۇران عانا، اللا عانا ەكەندىگىن ايتتى. «مەنى تازالاشى، كوزىمدى اشسى» - دەسەڭ، تازالايتىن قۇداي. بەت بۇرىپ مويىنداماۋلارىڭنىڭ  ارقاسىندا سەندەر وسى قالىپتا جۇرسىڭدەر...»

يا، بۇل ءتاڭىرىمنىڭ «عافير» سۇرەسى تاپسىرىنەن الىنعان ءۇزىندى ەسكەرتۋى. سوندىقتان، ءتىڭىردىڭ امىرىمەن جازىلىپ وتىرعان بۇل ەسكەرتپە ەل يگىلىگىنە جارار – قازىنا، ءوزىم ءۇشىن اللامنىڭ  ديدارىنا قاۋىشۋ ءۇشىن جازىلعان دانەكەر دۇنيە بولۋىن تىلەيمىن.

باقتىباي اينابەكوۆ

ىلىمگەر-جازۋشى

Abai.kz