كورىپكەل
«جاماننىڭ ساندىراعىنان...» كەيىن مەنىڭ بەدەلىم كۇرت ءوسىپ كەتتى. جەكەمە حات جازىپ، اقىل-كەڭەس سۇراپ جاتقاندار كوپ. كوبى — قىز كەلىنشەكتەر. اي، نەتكەن تازا، نەتكەن اڭعال حالىق-ەي، بۇل!
بويىمدا ەرەكشە قابىلەت بار ەكەنىنە ءوزىم دە سەنە باستاعان سياقتىمىن. كورىپكەلدەر نەعىپ كوبەيىپ كەتتى دەسەم ءوستىپ سەندىرەدى ەكەن عوي...
ايتپاقشى، مەنىڭ راۋشان تولەنقىزىنىڭ ۇيىنەن باسقا دا ايتقانىم «ءدال كەلگەن» كەز بولعان. ءجا، ءبارىن باسىنان باستايىق...
مەنىڭ كەنجە، باقىت دەيتىن قۇرداستارىم بار. ستۋدەنت كەزدە وسى ەكەۋىنەن كورەسىنى ابدەن كوردىم. مەن تۋرالى شىعارماعان اڭگىمەلەرى جوق. مىسالى، مەن تۇندە ۇشاتىن كورىنەمىن. ءيا، كادىمگى بولمە ءىشىن بويلاپ. كانيكۋلدان كەشىككەن كەزدە «ءولتىرىپ» تاستاعاندارى دا بار. قايتەسىڭ، قۇرداس! قازاقتا قۇرداسقا سوت جوق. رەتى كەلگەندە ولاردى مەن دە ايامايتىنمىن...
«بايعا تيمەگەن قىزدىڭ ءبارى — بالگەر» — دەيتىن «ماقال» بولاتىن سول كەزدە. شىنىندا دا قىزداردىڭ بولمەسىندە، كارتا، قۇمالاق بولاتىن ىلعي. وزدەرى اشادى، كەلگەن قوناقتارعا اشتىرادى، ايتەۋىر، بولاشاققا «ساپار شەگىپ» جاتادى.
كەنجەنىڭ حيرومانتيكامەن اۋەستەنىپ جۇرگەن كەزى. باقىتتىڭ دا ءتاپ-ءتاۋىر قۇمالاق سالاتىنى بار. قىزداردىڭ اراسىندا اجەپتاۋىر بەدەلگە يە.
بىردە ەكەۋى كورشى فاكۋلتەتتىڭ جاتاقحاناسىنا بارادى. سول جەردەگى سۇلۋلار بۇلاردىڭ اۋليەلىگىنە اۋىزدارىن اشىپ، كوزدەرىن جۇمادى. «شىركىن، باۋكەڭ بولعاندا عوي...» — دەيدى باقىت قاراپ وتىرماي، — ناعىز اۋليە سول عوي. ايتقانى اينىماي كەلەدى». «قويشى، باقىت، ۇقسامايدى عوي...» — دەيدى قىزدار. «وللا، ءبىللا» — دەپ قىلعىنادى باقىت. وعان كەنجە قوسىلادى. مەنىڭ نەشە ءتۇرلى ءدال كەلگەن بولجامدارىم تۋرالى قۇيقىلجىتادى...
...قىزدار ماعان قۇرمەتپەن قاراپ قالىپتى. ءبىرتۇرلى بۇرىنعى قالجىڭدارى دا ازايعان. «مەنەن باستايسىڭ عوي...» — دەدى ءبىر كەزدە ءبىرى سۇزىلە قاراپ. «ودان كەيىن — مەن...» — دەدى ەكىنشىسى. قىزدار شۋلاپ كەتتى. مەن شوشىپ كەتتىم. «وسىنشا قىزعا مەنىڭ شامام...».
...جو-جوق، جامان ويلاپ وتىرعان مەن ەكەن. قىزداردىڭ اڭگىمەسى كورىپكەلدىك تۋرالى بولىپ شىقتى. مەن، ارينە، ات-تونىمدى الا قاشتىم. ولاي ايتتىم، بىلاي قارعاندىم، سەنبەيدى. انا ەكەۋى دە اتتاپ باستىرمايدى: «باۋكە، نەڭ كەتەدى...». «اي، بۇل يت بىردەڭە دامەتىپ وتىرعان شىعار...» — دەدى باقىت ءبىر كەزدە. «ويباي، تولەيمىز! — دەيدى قىزدار شۋلاپ. ماناعى ماناعى ما، ەندى ابدەن ساستىم. ءبىر كەزدە ايلا تاپقانداي بولدىم: «مەن بەيسەنبىدەن جۇماعا قاراعان تۇندە عانا اشام...». «كەلىستىك!» — دەدى قىزدار...
«ەندى سەندەردى جەلكەمنىڭ شۇقىرى كورسىن» دەپ كەتكەم. اسىرەسە بەيسەنبى كۇنى ول جاققا اتتاپ باسپايمىن. بىراق، بويداقتا ەس بولمايتىنى راس ەكەن، بىردە ءدال بەيسەنبى كۇنى بارا قالىپپىز. قىزدار ورتاعا الدى. قۇتىلۋ ءۇشىن وتىرىك ايتقانىمدى ايتسام، سەنبەيدى: «ۋادە بەرگەنسىڭ...». مىنا ەكەۋى دە تاقىمداپ بارادى. كەنەت... سانام جارق ەتە قالدى. ءبىر قىزدىڭ بالكوندا تۇرعاندا، شاراپتىڭ بۋىمەن، قۇربىسى تۋرالى ايتقان اڭگىمەسى ەسىمە ءتۇستى. ۇزىناعاشتىڭ جىگىتى... ماحاببات حيكاياسى، قىزدىڭ ءتىپتى ولەڭ جازعانى... ءبارى-ءبارى... ابىروي بولعاندا، انا جىگىتتى دە ءبىر رەت كورىپ قالعانىم بار. ءبىز بۇل جاتاقحاناعا ەندى اياق باسىپ جۇرگەندە ۇزىن بويلى، بۇيرا شاشتى، قوڭقاق مۇرىندى ءبىر جىگىت ءدال وسى بولمەدەن شىعىپ كەلە جاتىپ، ماعان الارا قاراعان. كەيىن كورىنبەي كەتكەن...
— جارايدى، — دەدىم ەندى الاقانىمدى ىسقىلاپ. — سەنەن باستايىن، — دەدىم سوسىن الگى قىزعا بۇرىلىپ، — بىراق كەلىسىپ الايىق، اتالارىم قۇلاعىما نە سىبىرلاسا، سونىڭ ءبارىن ايتام. ىركىپ قالسام، وزىمە اۋىر بولادى...»
قىز شوشىپ كەتتى. بىراق بىلۋگە دەگەن قۇمارلىق جەڭگەن سياقتى، كەلىستى. مىنا قىرسىقتى قاراسايشى، نە كارتا سالۋدىڭ، نە قۇمالاق اشۋدىڭ رەتىن بىلمەيدى ەكەم. ءبارىبىر تىعىرىقتان شىعار جول تاپتىم. «مەن تامىر ۇستاپ، ايتامىن، — دەدىم بارىنشا بايسالدى بولۋعا تىرىسىپ، — مىنالار سياقتى وتىرىك ايتپايمىن...».
كوزىمدى تارس جۇمىپ، تامىر ۇستاپ وتىرمىن. ەكى-ءۇش مينۋتتان سوڭ انا ەكەۋى شيقىلداي باستادى. «ءتايت، ارۋاقتى قاشىراسىڭدار...» — دەدىم كوزىمدى اشپاعان كۇيى. سوسىن اسىقپاي، انا قىزدىڭ بار «تاريحىن» بايانداپ شىقتىم. جىگىتتىڭ بەت-بەينەسىن سۋرەتتەگەنىمدە ءبارىنىڭ اۋىزدارى اشىلىپ قالدى. «جاقىن جەردى كورسەتىپ تۇر، الماتىنىڭ مىنا جاعى سياقتى...» — دەدىم ۇزىناعاش جاقتى سىلتەپ. قىزدىڭ ولەڭ جازعانىن ايتقانىمدا ەستەرى شىعىپ كەتتى. ماعان ءبارىن مولدىرەتىپ ايتىپ بەرگەن قىز دا اۋزىن اشىپ، اڭقيىپ وتىر. ءسىرا، ۇمىتىپ قالعان...
مەن «بولجامىمدى» بىتىرگەندە، بولمە ىشىندە قۇلاققا ۇرعان تاناداي تىنىشتىق ورنادى. «ول... كەلە مە؟ — دەدى ءبىر كەزدە الاۋلاپ وتىرعان الگى ارۋ. بۇل — مەن كۇتپەگەن سۇراق ەدى. قايتادان كوزىمدى تارس جۇمىپ، اپپاق بىلەككە جارماستىم. «كەلمەيدى!» — دەدىم سوسىن، — سەن رەنجىمە، بىراق ماعان سولاي دەپ تۇر...».
تىم-تىرىس. ءبارى قورقىپ قالعان سياقتى. «باۋىرجان، انا بولمەگە بارىپ، وڭاشا سويلەسۋگە بولا ما؟ — دەدى ءبىر قىز ۇركەكتەي قاراپ. ءسىرا، قۇپياسى جۇرتقا ءمالىم بولادى دەپ ۇرەيلەنىپ وتىر. «جوق! — دەدىم مەن، — سەندەر بىلمەيسىڭدەر عوي، بۇل — وتە اۋىر نارسە...».
«اي، سەن انانىڭ ءبارىن قايدان بىلەسىڭ؟ — دەدى ەكى قۇرداسىم سىرتقا شىققاسىن. «اتالارىم ايتتى!» — دەدىم مەن...
...مىنە، وسىلاي، قىزدار. جالپى كورىپكەل اتاۋلىدان اۋلاق جۇرگەن دۇرىس. الداعىنى تەك اللا بىلەدى!
باۋىرجان باباجانۇلىنىڭ Facebook-تەگى پاراقشاسىننان
Abai.kz
