-بيبىگۇل اپا، 80 جاستىڭ بەلەسىنەن دە ءوتتىڭىز. ارتىڭىزعا قاراپ، وتكەندى باعامداپ، ءجيى ويلاناتىن بولارسىز؟ وتكەن ءومىرىڭىزدى شولعاندا نە ءۇشىن وكىنىپ، بولماسا قۋانىپ، شۇكىرشىلىك ەتەسىز؟

-بيبىگۇل اپا، 80 جاستىڭ بەلەسىنەن دە ءوتتىڭىز. ارتىڭىزعا قاراپ، وتكەندى باعامداپ، ءجيى ويلاناتىن بولارسىز؟ وتكەن ءومىرىڭىزدى شولعاندا نە ءۇشىن وكىنىپ، بولماسا قۋانىپ، شۇكىرشىلىك ەتەسىز؟

-جوق! مەنىڭ وتكەنىم ءۇشىن قاتال وكپەم دە، وكىنىشىمدە جوق. ويتكەنى، ادام بالاسى بولعاننان كەيىن، اربىردەن جاس بولعاننان كەيىن باسىڭدا ءتۇرلى جاعدايلار بولادى. قينالىس ماعان عانا ءتان ەمەس، بارلىعىندا بولاتىن ءجايت. جاستاردىڭ دەنى اڭگىمەسىندە «ويتتىك-بۇيتتىك، قينالدىق» دەپ جاتادى. مەندە قينالىپ-قينالىپ، قۇدايعا شۇكىر، بۇگىندە ول سىننان وتكەن جانمىن. جالپى، مەنى بۋىنىم قاتايىپ، ادام بولىپ، اتاعىم شىعىپ، ەلدىڭ الدىنا شىققانشا، مەنى ەشكىم كوتەرگەن جوق. مەنىڭ ەڭ العاشقى جانكۇيەرلەرىم ەگىنشىلەر، مالشىلار، قارا جۇمىسشىلار بولدى. ويتكەنى كەڭەستەر وداعى كەزىندە بىزدەر، ارتىستەر، كوبىنە گاسترولدە جۇرەمىز. استىق، ەگىن، ءشوپ شابىس، ناۋقان كەزدەرىندە اۋىلدا جۇرەمىز. ول كەزدە قازىرگى ۋاقىتتاعىداي ساحنادا تاڭدامايسىڭ، قازىرگىدەي كەڭ سارايلاردا جوق. سيىر قوراسىن دا ساحنا ەتە بەرەسىڭ. جازدىگۇنى دالادا نە بولماسا ماشينانىڭ ءۇستىن، ەگىن اراسىندا ونەرىڭدى كورسەتە بەرەسىڭ. سول كەزدە ءتىپتى ەستەلىك ءۇشىن قالاتىن سۋرەتكە تۇسەتىندە ءبىزدىڭ ويىمىزدا بولماپتى، ءمان دە بەرمەپپىز. جۇمىسىمىزدى اتقارىپ جۇرگەنگە ءماز بولىپ جۇرە بەرىپپىز. مەنىڭ كۇنىنە ەكى-ءۇش كونتسەرت بەرگەن كۇندەرىم دە بولدى. ءار كونتسەرتتە جيىرماعا دەيىن ءان ايتىپ، ابدەن شارشاپ، ۇيگە كەلىپ جىعىلىپ، ەس ءتۇسىمدى ارەڭ جينايتىنمىن. قازىر ۋاقىتتاعىداي ميكروفون، فونوگرامما بىزدە جوق. ءبىز ءسويتىپ جۇمىس ىستەدىك. مەن ەسىمدى بىلگەلى ءان ايتا بەرەتىنمىن، ءالى دە ايتىپ كەلە جاتىرمىن. بۇرىن شەشەم ءتىلىڭ ءجوندى كەلمەسە دە، ءاننىڭ ناقىشىن بۇزباي، جاقسىلاپ ايتاتىنسىڭ دەيتىن.

-بيبىگۇل اپا، باقساق، بالالىق شاعىڭىزدان قيىنشىلىقپەن بىرگە كەلەسىز...

-قيىنشىلىقتى كوردىم جاسىمدا. اكەمىزدىڭ رەپرەسسيانىڭ قۇربانى بولعانى بىزگە دە اسەر ەتتى. 37 جىلى اكەم اتىلىپ كەتتى. شەتتەتۋدى دە كوردىم. ءبىر جاعىنان ءبىز وتان سوعىسىنان كەيىن، اشارلىقتى دا كوپ كوردىك. انام كەيىننەن اۋرۋشاڭ بوپ قالدى. ءبىز وتباسىندا بەس قىز، ءبىر ۇل بولدىق. مەن ەكىنشى بالا بولدىم. وتباسىنا باس بولاتىن ەشكىم جوق. ەتى ءتىرى مەن عانامىن. مەن وقۋعا كەتەم دەگەندە، شەشەم بوتاداي بوزداپ، ءبىز قالاي ءومىر سۇرەمىز دەپ جىلاعان. ويتكەنى، سوعىس كەزىندە نانعا كەزەككە تۇراتىنمىن، ۇيدەگى اتقارىلار شارۋالارعا مەن جۇگىرەتىن ەدىم. 12-13 جاسىمنان قارا جۇمىسشى بولىپ، سەمەيدەگى ەت كومبيناتىنا جۇمىسقا ءتۇسىپ، وقۋعا تۇسكەنشە، ءبىرشاما جەردە جۇمىستار جاسادىم. ايتەۋىر، بەس جىل قينالىپ ءجۇرىپ، اقىرى ءاننىڭ تالابى مەنى قىسقان بولۋى كەرەك، قايدا مۋزىكا بولسا، مەن سول جاقتان تابىلاتىنمىن. جەكە وتباسىلىق ءومىرىم وتە قيىن بولدى. تۇرمىس قۇرعاندا دا مەنىڭ ءومىرىم ءجوندى بولعان جوق. ويتكەنى مەن العاش تۇرمىسقا شىققاندا جاس بولدىم، جولداسىم وزىمنەن 13 جاس ۇلكەن ەدى. ءومىر كورگەن، ەكى رەت ۇيلەنگەن ادام. ءسويتىپ، ەكى قىزدى بولدىم. ونىڭ ۇستىنە انام ماعان رەنجىپ، «وقۋىڭدى اياقتاماي تۇرمىسقا شىعىپ كەتتىڭ، اۋىلدىڭ قىزدارى كۇيەۋگە شىعىپ، بالا تۋعاننان باسقا ەشتەڭە بىلمەيدى، وقۋعا بارام دەپ مەنى الدادىڭ» دەپ، مامام مەنىمەن 5-6 جىل حابارلاسپاي قويدى. وقۋدا جۇرگەندە دە قيىنشىلىق كورە باستادىم. مۇعالىمىمدە مەنى دۇرىس جولعا سالمادى ما، اربىردەن ايتىپ جۇرگەن اندەرىمدى ايتا الماي قالدىم. «داۋىسىڭ جوق بولدى، كونسەرۆاتوريادان شىعۋىڭ كەرەك» دەگەندەر تابىلدى. ەندى قايتەم؟ «شەشەمنىڭ دە رەنىشى اسەر ەتىپ، كوز جاسى ءتيدى مە ەكەن؟» دەپ ىشىمنەن ويلاپ قويام. كونسەرۆاتورياعا تۇسكەننەن كەيىن 1951 جىلى جاعدايىم وتە قيىن بولىپ، راديوعا جەكە ءانشى بولىپ، جۇمىسقا تۇسۋگە ءماجبۇر بولعان ەم. ول ماعان ۇلكەن مەكتەپ بولدى. ويتكەنى، ول كەزدە راديودان باسقا ەشتەڭە جوق قوي. راديو ارقىلى تانىلىپ قالعان كەزىم، كەيىن ەل مەنى كونسەرۆاتوريانى ءبىتىرىپ شىققاندا، مەنى تىڭداۋ ءۇشىن ەمەس، كورۋگە كەلەتىن. سونداعى ايتاتىندارى ءالى ەسىمدە: تۋ، مىنا ءانشى بيبىگۇلدى بايسالدى بايبىشە مە دەسەك، شۇيكەدەي، كىشكەنە قارا قىز ەكەن عوي» دەيتىن. ەندى وقۋدى بىتىرگەن، 23-24 جاسار كەزىم گوي. ەلدىڭ قۇلاعى مەنىڭ اندەرىمە ۇيرەنە باستادى. راديو ارقىلى ەل تانيتىن بولدى. راديوعا حات جازىپ، مەنىڭ اندەرىمدى سۇرايتىن بولدى. ءوسىپ-ءوسىپ، كونسەرۆاتوريانى بىتىرەر الدىندا ماعان قيىن بولعاننان كەيىن، 5 كۋرستى بىتىرەردە راديودان شىعىپ كەتتىم. شتاتتا جوقپىن، بىراق ارا-تۇرا شاقىرعاندا باراتىنمىن. ءوزىم قارا جۇمىسشى بوپ كوتەرىلگەننەن كەيىن ءتىلىم شورقاق بولدى، قازاقشانى بىلمەيتىن ەدىم. وسىندا كەلگەندە قازاقشانى تۇسىنەم، بىراق مۇلدەم سويلەي المايتىن ەدىم. ءاننىڭ ءسوزىن قاعازعا قاراپ جاتتاپ الاتىنمىن. اقىرى «مەن قازاقشا ۇيرەنبەسەم بولمايدى» دەگەن ويعا كەلدىم. ءسويتىپ، كىتاپ، گازەت-جۋرنالداردان قازاقشا ولەڭدەردى بىلسەم دە، بىلمەسەم دە جاتتاي بەردىم. راديوداعى ۇلكەن اپايلارىمنان مىنا ءسوزدى قالاي ايتادى دەپ سۇراپ، ولاردىڭ مازاسىندا الدىم. ءسويتىپ، مەن قازاقشانى ءتاپ-ءتاۋىر يگەرىپ كەتتىم.

-باعىڭىز بەن بابىڭىز كەلىسكەن بولار، ەڭبەك جولىڭىزدى باستاعاننان كەيىن تابىستارعا دا جەتە باستاپسىز

-قازاق مەملەكەتتىك فيلارمونياسىمەن وتكىزگەن ون بەس جىلىما ەش وكىنبەيمىن. وبالى نە كەرەك، فيلارمونيانىڭ ارقاسىندا، قۇرمانعازى وركەسترىمەن بىرگە ەلىمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىن تۇگەل ارالادىم. مەن كونتسەرتپەن بارماعان اۋدان، اۋىل جوق شىعار قازاقستاندا. سوندا جۇرگەن كەزىمدە بارلىق اتاق، ماراپاتتى دا الدىم. قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى، كسرو-نىڭ حالىق ءارتىسى، قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك سىيلىعى، كسرو-نىڭ مەملەكەتتىك سىيلىعى، ەڭبەك قىزىل تۋ وردەنى، لەنين وردەنى - ءبارى ماڭداي تەرىمنىڭ ارقاسى ەدى. مەن نەگىزى كونسەرۆاتوريانى العاش بىتىرگەن بويدا وپەرا تەاترىنا جۇمىسقا قابىلدانعان ەدىم. كوپ ۋاقىت وتپەي باسشىلىق، جاسىرىن، وزىمە ەسكەرتۋسىز فيلارمونياعا اۋىستىرىپ جىبەرگەن ەدى. كەيىننەن ەستىپ، 1 جىل بويى تەاتردىڭ جانىنا جولاي الماي، ەسىمە تۇسسە بوتاداي بوزداپ جىلايتىن ەدىم. تەاتردا جۇرگەندە جالاقىم 780 رۋبل بولاتىن، فيلارمونيادا 1500 رۋبل تاعايىندادى. تىم بولماسا ايلىعىم كوتەرىلدى دەپ قۋاندىم. ول كەزدە ەكى بالام بار، انام بار، سولارعا كومەكتەسەم. 1971 جىلى مەن وپەرا تەاترىنا قايتا شاقىردى. مەن كەتكەندە كۇلاش اپاي ايتقان بولاتىن: «ءاي، كىشكەنتاي قىزىم، سەنىڭ قازىر ءتىلىڭ كۇرمەلىپ، قازاقشاعا كەلىڭكىرەمەيدى. ءتىلىڭدى جوندەپ ال، سوسىن مەن ساعان «قىز جىبەكتى» ءوزىم ۇيرەتەم» دەگەن. وعان دەيىن كىشكەنتاي پارتيالاردى ورىنداپ ءجۇرىپ، فيلارمونياعا كەتكەن ەدىم. قايتا كەلگەندە، قازاقشانى ۇيرەنگەنمىن. ەندى «قىز جىبەكتەن» باستايىن دەپ ويلادىم. ەكى كۇن سپەكتاكل بولدى. قارا جەر ايتىپ بارماسىن، نۇرعيسا تىلەنديەۆ ديريجەر بولدى. كاۋكەن كەنجەتاەۆ سپەكتاكلدىڭ رەجيسسەرى بولدى. «قىز جىبەكتى» ايتىپ شىقتىم. كوپشىلىكتىڭ كوكەيىندە كۇدىكتىڭ بولعانىن سەزەم. «قالاي الىپ شىعار ەكەن؟» دەگەن. ابىروي بولعاندا، ءساتتى شىقتى. وسىلايشا، 1975-1995 جىلدار ارالىعىندا تەاتردا جۇمىس ىستەدىم. بىراق تەاتردا كوپ سپەكتاكلدەرگە قاتىسپادىم. بار بولعانى 15-16 سپەكتاكل ەدى. مەنى كوبىنە گاسترولگە جىبەرەتىن. ويتكەنى، تەاترعا قارجى كەرەك، اۋىل-اۋىلدى ارالايمىن. ەڭ قىزىعى، سول ۋاقىتتا ماعان «كولحوزنايا پەۆيتسا» دەگەن اتاق بەرىلگەن ەدى. (راحاتتانا كۇلىپ الدى) «يا، قۇدايىما مىڭ شۇكىر. مەن «كولحوزنايا» اتانۋدان قورىقپايمىن. اۋىلعا بارسام، ەلدىڭ تورىندە وتىرام، حالىق الاقاناندا ۇستايدى، قارنىم توق، ىقىلاستارى ەرەكشە. بۇدان ارتىق نە اتاق، قۇرمەت كەرەك؟» دەيتىنمىن. حالقىما مىڭ ريزامىن. قايدا بارسامدا، جەگەن اسىن جەرگە قويىپ، بارىن ماعان ۇسىنادى. بارا قالسام ءبارى تانيدى، ءالى كۇنگە ەڭكەيگەن كەمپىر شالدان باستاپ، كىشكەنتاي بالاعا دەيىن بىلەدى.

-اناڭىزبەن بۇل كەزدە قايتا قاتىسا باستاپ پا ەدىڭىز؟

-اناممەن كەيىن قاتىسىپ كەتكەن ەدىم. ول بىلاي بولدى. راديوعا شىعىپ جۇرگەن شاعىم. مەن سەمەيدە جۇرگەندە ورىستاردىڭ اراسىندا جۇمىس ىستەدىم. سوندا ولار مەنى ءوز اتىممەن ەمەس، گاليا، كاتيا دەپ اتايتىن. سوندا ماماما «بيبىگۇل دەگەن راديودان شىعىپ جۇرگەن سەنىڭ قىزىڭ ەمەس پە؟» دەپ سۇرايتىن كورىنەدى. سودان كەيىن مامامنىڭ كوڭىلى بەرى قاراپ، قاتىسىپ كەتتىك. 1955 جىلى كۇيەۋىم قاتتى ءىشىپ كەتكەن بولاتىن. قولىمنان ەشتەڭە كەلمەيدى. ول ءىشۋىن قويمادى. شارشادىم. ءسويتىپ، قولتىعىما ەكى بالامدى قىسىپ، كەتىپ قالدىم. ماماما تەلەگرامما سوعىپ ەدىم، دەرەۋ الماتىعا كەلدى. ەكى بالامدى وزىمەن بىرگە الىپ كەتتى. بىزدە كونترولەرشى تەتيا كاتيا دەگەن جاقسى كەمپىر بولاتىن. سول كىسى مەنى قولىنا الدى. ءوزى اۋىز ۇيىندە جاتادى دا، مەنى تورگى ۇيگە ديۆانعا جاتقىزدى. كروۆاتقا جاقىنداتپايدى. سوعان 350 رۋبل تولەپ تۇردىم. ءويتىپ-ءبۇيتىپ كۇن كورە باستادىم.

-باسپاناعا قولىڭىز قاي كەزدە جەتتى؟

-قايدااا؟! باسپانانىڭ قيىندىقتارىمەن قوسا قىزىقتارى دا كوپ بولدى. ەسىمدە، 1960 جىلى بوگەنباي كوشەسىنىڭ بويىنان ءۇي بەردى. الىپ-ۇشىپ سوعان بارسام، ءبىر ورىس ايەل ەسىكتى سىندىرىپ كىرىپتى دە، ءوزى بوساعاسىندا تۇر، قولىندا بالتا. بۇل ءۇيدى ماعان بەرگەن دەسەم، ول: بۇل ءۇي مەنىكى، مەن تۇرعانمىن. ماعان جارتىلاي پودۆالدان ءۇي بەردى، مەنىڭ وندا تۇرۋعا دەنساۋلىعى جارامايدى. بەرى كىرسەڭ، باسىڭدى مىنا بالتامەن جارام دەيدى. كىرسەڭ، انا بولمەگە كىرىپ، تۇراسىڭ دەپ كىشكەنە بولمەنى كورسەتتى. تۇرماساڭ ەرىك وزىڭدە دەدى. ال ءبىز ءبىر قورا ادامبىز. سونىمەن، اراعا ۋاقىت سالىپ، قينالعان سوڭ جىلاپ احمەتوۆ دەگەن اكىمگە قايتا باردىم. بارسام: «تۋ، قاراعىم، نەشە پار اياق كيىمدى توزدىردىڭ كەلە-كەلە؟» دەيدى. مەن: «انام بار، ءوزىم ەكى بالاممەن 14 مەترلىك بولمەدە تۇرامىز، الگى ايەل 22 مەترلىكتە تۇرىپ جاتىر، بىزگە تارلىق ەتىپ ءجۇر» دەپ جاعدايىمدى ايتتىم. 2 بولمەلىك باسقا ءۇي بەرگىزدى. ءسويتىپ، انامدى كوشىردىم سول ۇيگە. ءوزىم الاڭسىز گاسترولدىك ساپارمەن شەتەلگە 3 ايعا كەتتىم. تامىز ايىندا شىققان مەن 7 قاراشانىڭ الدىندا بىراق كەلدىم. كەتەرىمدە ارىز بەرىپ كەتكەم ۇيگە. مەن الماتىما ورالسام، مامام جاڭا 3 بولمەلى ۇيگە بالالارمەن كوشىپ كەتىپتى. ءۇيىمدى بىلمەيمىن. مەكەن-جايى جوق. سۇراستىرىپ، جوبالاپ، كوشكەن ۇيلەردى تاۋىپ، دالادا تۇرىپ: ماما، ماريامگۇل دەپ ايقايلايمىن. ءتورتىنشى ەتاجدان مامام شىقتى كۇلىپ. كۇتىپ الدى. قۋانىپ قالدىق. ءسويتىپ، 1961 جىلى 3 بولمەلى پاتەرگە قولىم جەتكەن ەدى. سول ۇيدە 1975 جىلعا دەيىن تۇردىق. سودان كەيىن بالا-شاعام ءوستى. ەكىنشى رەت تۇرمىسقا شىقتىم. تولەگەن اتتى ۇلىم كەلدى ومىرگە. قىزدارىم مەكتەپكە بارىپ ءجۇردى. ول كەزدە 3 بولمەلى ءۇيى بار، مەنەن باقىتتى ادام جوق. (راحاتتانىپ كۇلىپ الدى) ال وسى وتىرعان ۇيگە 80 جاسقا كەلگەندە جەتتىم. بىلتىر عانا كوشىپ كەلدىم.

-ءۇيدى ۇكىمەت بەرگەن بولار؟

-جوق. ساتىپ الدىم. يمانعالي تاسماعامبەتوۆكە راحمەت، مەگاپوليستەن 3 بولمەلى ءۇي بەرىپ ەدى، جوندەتۋىن جۇرگىزىپ، ەندى كىرەيىن دەسەم، 17 ەتاج بولعاننان كەيىن بولار، باسىم اينالىپ، نەگە ەكەنىن بىلمەيم، قۇلاپ قالامىن. سودان جىلاپ شىعىپ كەتتىم دە، مىنا ءۇي ول كەزدە سالىنىپ جاتىر ەكەن، سول ءۇيدى ساتىپ، قالعان اقشاسىن قىزىمنىڭ پاتەرىن ساتىپ، جەتپەگەنىنە قارىزدانىپ، ساتىپ الدىق.

-مۇندا كىمدەرمەن تۇرىپ جاتىرسىز؟

-قىزىم بار، نەمەرەم - ۇشەۋمىز تۇرىپ جاتىرمىز. ماريامگۇلىم وسىدان 3 جىل بۇرىن قايتىس بولدى عوي. اللاعا شۇكىر، 1 ۇل، 1 قىزىم بار. قىزىمنىڭ ءوزى 60 جاسقا كەپ قالدى. نەمەرەم 37 دە. ماريامگۇلدىڭ 1 ۇلى بار. ونىڭ 2 نەمەرەسى بار. تولەگەن اتتى ۇلىمنىڭ قىزى بار. قازىر ەميراتتا وقىپ جاتىر، ديزاينەر بولام دەيدى.

-بالالارىڭىزدىڭ تاربيەسىنە كوڭىل بولەر ۋاقىتتا گاسترولدە كوپ ءجۇردىڭىز، تاربيەگە ءمان بەرە الماعان بولارسىز؟ قازىر نەمەرە، شوبەرە تاربيەسىنە كوڭىل بولەسىز بە؟

-شىنىمدى ايتسام، مەنىڭ بالالارىم اۋلادا ءوستى. بالالارمەن بىرگە ويناپ جۇرەدى. قىزىمنىڭ ۇلكەنى گيۋزەل 10 جاستا بولدى. گاسترولگە كەتسەم، ۇلكەن قىزىما تاپسىرام. ءسويتىپ 15 جىل جۇمىس ىستەدىم. ءبىر-بىرىنە ەرىپ ءجۇرىپ، ءوسىپ جەتىلدى. ال قازىر نەمەرە، شوبەرەلەردەن بولەك تۇرىپ جاتىرمىن. قولىمدا ۇلكەن قىزىم مەن ءبىر نەمەرەم عانا. ەسىمە ءتۇسىپ وتىر، ءۇي ماسەلەسىمەن 50 گە تولار الدىندا دىنمۇحامەد قوناەۆتىڭ الدىنا كىرۋگە تۋرا كەلدى. روزا دەگەن ءسىڭلىم بولاتىن، ول 3 بالاسىمەن جولداسىنان اجىراسىپ، مەنىڭ قولىما كەلگەن ەدى. ءوزىمنىڭ قىزىم تۇرمىسقا شىققان ەدى، ونىڭ بالاسى بار. الگى 3 بولمەلى ءۇيىمىزدىڭ ءوزى تارلىق ەتە باستادى. ديمەكەڭ سودان ماعان تاڭ قالدى: «قىزىم اۋ، سەندە 50 گە كەپ قاپسىڭ اۋ. ءبىزدىڭ سىيلىعىمىز بولسىن» دەپ، ماعان 5 بولمەلى ءۇي بەرگىزدى. سول ۇيدە 25 جىلداي تۇردىم. 2006 جىلى سول ۇيدەن كوشۋگە ءماجبۇر بولدىم. قىزىم ماريامگۇلىمنىڭ جۇرەگى اۋىرىپ، وپەراتسيا جاستاۋعا قارجى كەرەك بولدى. ساتتىق. ءۇيسىز قالدىم. بۇرىنعى 3 بولمەلى ۇيدە ۇلكەن قىزىم تۇراتىن. قايتا سونىڭ قولىنا بارىپ، 3 جىلداي تۇردىم. بالام ۇيلەنگەن، كوشىپ كەتكەن. كىشى قىزىمدا ۇيلەنگەن ەدى. ءسويتىپ، ۇشەۋمىز بىرگە وسى ۇيگە كوشىپ كەلدىك.

كەيبىر ارتىستەر ماعان وكپەسىن ايتادى: «بيبىگۇل احمەتوۆنا، تانىمال، اتاق لاۋازىمدى بولساقتا، ءبىزدى ۇمىتىپ جاتىر، كوڭىل بولمەيدى، كوپ جەرلەرگە شاقىرمايدى» دەپ. مەن ولارعا قاراعاندا باقىتتى شىعارمىن. ويتكەنى ماعان تىنىم جوق. تەلەديدار، راديو، گازەت جۋرنال بولسىن، كەزدەسۋلەر بولسىن، مەنى ەش جەردەن قالدىرمايدى. قايتا مەن سودان قاشامىن. «اينالايىندار، مەنەن باسقا ادام جوق پا؟ نەگە باسقالاردى شاقىرمايسىڭدار» دەپ».

-حالىققا دا، ۇكىمەتىمىزگە دە ريزاسىز عوي؟

-حالقىما مىڭ راحمەت! ريزاشىلىعىمدى ايتامىن. ويتكەنى حالىقتىڭ ارقاسىندا مەن وسىنداي بيىككە كوتەرىلىپ، اتاعىم جەر جۇزىنە تارادى. مەن قازىر ماسكەۋگە بارسام، ءوزىم تاڭ قالام. وندا مەنى ءبارى تانيدى. وتكەن جىلدارى اشىلۋ سالتاناتىنا قۇرمانعازى وركەسترىمەن باردىق. ساحناعا شىقساق، ەلدىڭ ءبارى اياعىنان تىك تۇرىپ، قول شاپالاقتاپ، اۋزىمدى اشىپ ۇلگەرمەي جاتىپ: «سولوۆەي، سولوۆەي» دەپ، «بۇلبۇلدى» سۇرايدى. مەن ايتام: «ولار «بۇلبۇلدى» سۇراپ جاتىر، ال مەن ايتا الام با، ايتا المايمىن با، ونى ويلامايدى». مىنە، حالىقتىڭ ىقىلاسى. سول «بۇلبۇلدى» اللاعا شۇكىر، ءالى كۇنگە دەيىن ايتىپ كەلەم. مەن ءالى كۇنگە جۇمىس جاساۋدى توقتاتقان ەمەسپىن. مىنە، ەكى كۇن بۇرىن ءوزىڭ بىلەسىڭ، اقتوبەدە بولىپ كەلدىم. ءوزىمنىڭ 80 جىلدىعىما ءبىر باعدارلاما جاسادىم. شاكىرتتەرىم ءبىر ەكى اننەن ايتىپ، ءوزىم 15 تەي ءان سالدىم. بۇرىن ايتقان اندەرىم بار، جاڭا اندەرىم بار، اريالار مەن رومانستارىم بار، شىرقاپ كەلەم، قول قۋسىرىپ وتىرعان ەمەسپىن. زەينەتكە شىقسامدا، زەينەتاقىعا قاراپ وتىرعان ەمەسپىن. بىلەسىز، قۇر زەينەتاقىعا قاراپ، كۇنىڭدى كورۋ قيىن. جىلىنا ءبىر رەت ستيپەنديا بەرەدى. ءويتىپ ءبۇيتىپ سوزامىز ونى.

-وزىڭىزدەن جىرىپ ازعانتاي زەينەتاقىڭىزدان جوق جىتىكتەرگە كومەكتەسەدى ەكەنسىز...

-«قورعاس» بەكەتى جاقتا مۇگەدەك بالالاردىڭ ءۇيى بار. سولارعا قولىمىزدان كەلگەنشە كيىمدەي، قارجىلاي كومەكتەسىپ تۇرامىز. جاڭا جىلدا سىيلىقتار اپارامىز. اۋىز تولتىرىپ ايتاتىنداي قايىرىمدىلىقپەن شۇعىلدانا المايمىن، الەۋمەتتىك جاعدايىم ونى كوتەرە بەرمەيدى. مەنىكى، قولىمنان كەلگەنشە كوڭىل مەن ىقىلاس.

-ءسىزدى حالىق اراسىنان قايىرىمدىلىقپەن اينالىسادى دەپ ەستىگەن ەدىم، سوندىقتان الەۋمەتتىك جاعىنان اۋقاتتىلار قاتارىندا بولار دەۋشى ەدىم...

-باي ەمەسپىن. ... قازىر كەلە جاتقان ءوزىمنىڭ كونكۋرسىما نە ىستەرىمدى بىلمەي وتىرمىن. 20 دان استام قاتىسۋشىلار كەلە جاتىر، 19 قىركۇيەكتە باستالۋى كەرەك. ۇكىمەت اقشا بەرەم دەيدى، ازىرشە بەرە الماي جاتىر. دەمەۋشىلەرگە دەر كەزىندە حات جازعان جوقپىن. مينيسترلىككە سەنگەن ەدىم. جانتالاسىپ، قازىر جان-جاققا حات جازىپ جاتىرمىن. قولدارىڭنان كەلگەنشە كومەكتەسىڭدەر دەپ. بالكىم، قارتايعاندا مۇنىڭ ماعان كەرەگى دە جوق شىعار؟! ءوزىم ويلاپ وتىرمىن، قارىزدانسام دا، بيىل وتكىزەرمىن. كەيىن كورە جاتارمىن.

-اپا، وسىلايشا ساحنادان تۇسپەي، بابىڭىزبەن كەلە جاتقانىڭىزدىڭ سىرى نەدە؟

-ەڭبەك، ەڭبەك، ەڭبەك! مەن كۇندە داۋسىمدى باپتاپ وتىرام. دەمالىپ الىپ، كايتا وتىرام. مىنا ينسترۋمەنتتىڭ (جوندەۋ كرەك وسى جەرىن) قاسىنان شىقپايمىن. جاڭا شىعارمالاردى قارايمىن. ەسكى شىعارمالارىم نە دەگەنمەن ۇمىتىلادى عوي، سولاردى ەسىمە تۇسىرەمىن. اللانىڭ بەرگەن تالانتىدا بار شىعار؟! اكە شەشەمنەن دە كەلگەن بولار؟! بىراق ەڭبەك ەتپەسەڭ، ونىڭ ءبارى ءادىرام قالادى عوي. «شاقىرعانعا بارماساڭ، شاقىرعانعا زار بولارسىڭ» دەگەندەي، شاقىرعان جەرلەرگە دە بارىپ تۇرام. قازىر، ارينە، اياعىم اۋىرادى، قيىنداۋ سوعىپ ءجۇر. قالماۋعا تىرىسام. ايتپەسە، شارۋاسى بىتكەن ەكەن عوي دەپ ايتادى. ماسەلەن، روزا باعلانوۆا اپامىزدىڭ قازىر جاعدايى ءماز ەمەس. دەنساۋلىعىنا بايلانىستى ساحناعا شىعا المايدى. ەشكىم جاعدايى قالاي ەكەن دەپ سۇراپ، ىزدەمەيدى دە. ءدال قازىر ماعان ساحناعا شىعىپ، ءبىر ەكى ءان ايتۋ تۇك ەمەس. وتكەن جىلدارى استانادا ايمان مۇساحودجاەۆا اكادەمياسىنىڭ 10 جىلدىعىنا بايلانىستى ءبىر اۋىز ءان بولسا دا ايتىپ بەرسەڭىز دەپ، شاقىردى. باردىم. «پيراميدادا» كونتسەرت ءوتتى. «گاۋحارتاستى» پيانيستەرمەن بىرگە ايتتىم. كونتسەرتتەن سوڭ شاي بەرىلدى. سوندا نۇرسۇلتان ءابىشۇلى بولدى. ول كىسى: «بيبىگۇل احمەتقىزى، ءسىز ءان ايتقاندا، مەن ەكى جۇدىرىعىمدى ءتۇيىپ وتىردىم» دەيدى. «نەگە؟» دەسەم، «قورىقتىم، ءبىر جەردەن جاڭىلىپ كەتەر مە دەپ» دەيدى. مەن ايتتىم: «وي، نۇرەكە، رەنجىمەڭىز. ەگەر ءاننىڭ كەلىسپەيتىن جەرى بولسا، مەن ساحناعا شىقپايمىن. ساحناعا مەن قاي انمەن شىقسامدا، داۋسىمدى باپتاپ، اركەز جاۋاپكەرشىلىكپەن شىعامىن» دەدىم.

-شىنىندا، بيبىگۇل اپا، وسى ۋاقىتقا دەيىن ساحنادا توسىن وقيعالار كەزدەستى مە؟

-وندايلار بولىپ تۇرادى. بىراق ورەسكەل، ەرسى وقيعالار بولعان ەمەس. بىراق، ءتىل كوزىم تاسقا، شاشالىپ، جوتەلىپ، ءان ايتىپ تۇرعاندا قينالعان ەمەسپىن. ءتىپتى، قازىر اياعىمنىڭ اقساقتىعىن ەلگە بىلدىرمەيمىن. جۇرت بايقامايدى ەكەن ونى.

-دەنساۋلىعىڭىز قالاي، مازالاپ، سىر بەرىپ ءجۇر مە؟

-اللاعا شۇكىر، باقۋاتتىمىن. مەن كۇندە ءبىر ساعات توسەكتە جاتىپ، وتىرىپ، تۇرىپ، جاتتىعۋ جاسايمىن. جاسىمىز كەلدى، جاتتىعۋسىز تاعى بولمايدى. سودان كەيىن تاماقتانىپ، داۋىسىمدى باپتاۋعا وتىرامىن.

-جاس كەزىڭىزدە سپورتتىڭ بەلگىلى ءبىر تۇرىمەن شۇعىلداندىڭىز با؟

-اياعىم اۋىرماي تۇرعاندا، يۆانوۆتىڭ ادىستەرىمەن شۇعىلداندىم. 10 جىلداي سۋىق سۋعا شومىلىپ ءجۇردىم. قازىر قويدىم.

-قازىر ايلاردىڭ سۇلتانى - رامازان ايى عوي. ورازا ۇستادىڭىز با؟

-ورازا ۇستاۋعا مۇمكىنشىلىگىم جوق. ويتكەنى، ءدارىنى كوپ ىشەمىن. كۇنىنە 3 مەزگىل. اسقازانىم مەن باۋىرىما ءدارى قابىلدايمىن. ناماز وقي المايمىن، اياعىم قيىن ءتيىپ ءجۇر. بىراق مەشىتكە بارىپ تۇرامىن، ءپىتىر ساداقا بەرەمىز. كەيدە مال سويىپ، اماندىعىمىز ءۇشىن، اللاعا مىڭ شۇكىرىمىزدى ايتامىز.

-سىرتىڭىزدان قاراپ، اپا، ءسىزدى قايسار ايەل سانايمىز. دەسەك تە جانى نازىك ايەل ادامىسىز عوي. كوڭىلىڭىزدىڭ جابىرقاعان ساتتەرىندە نەدەن جۇبانىش ىزدەيسىز؟ سابىرعا قالاي كەلەسىز؟

-جۇبانىشىم - ءانىم. رەنجىسەم، رەنجىتسە، ۇيگە كەپ، ءانىمدى ايتام. جىلاپ تا، كۇلىپ تە ايتام. ءسويتىپ، تارقاپ، باسىلام. تازارىپ شىعامىن.

-وسىنداي بيىكتەرگە كوتەرىلۋ ءۇشىن قانداي جولداردان ءوتۋ كەرەك؟ ءبىر بەلەستى الۋ ءۇشىن نەنى قۇربان ەتتىڭىز؟

-جەكە ءومىرىمدى قۇربان ەتتىم. ەكىنشى رەت تۇرمىس قۇرعاننان كەيىن، جولداسىممەن 7-8 جىل تۇرىپ، جاراسا الماي، اجىراستىق. تالاي قيىندىقتى دا كورسەتتى. ءۇشىنشى رەت تۇرمىسقا شىققانمەن، ول دا ءساتسىز بولدى. اجىراستىق. ايەل بولعاننان كەيىن، سۇيىسپەنشىلىكتە كەرەك قوي. بىراق مەن ونداي باقىتقا كەنەلە المادىم، ولار ماعان سۇيەنىش بولا المادى. مەن ءان ءۇشىن جارالعان ەكەنمىن. سوندىقتان ءومىرىمدى انگە ارنادىم. ەرىمنىڭ جاعدايىن جاساپ، ۇيدە وتىرا المادىم. سوندىقتان ماعان تۇرمىستا باقىتتى بولۋدى جازباپتى. بىراق ەركە ايەل بولعان ەمەسپىن. «قازاقتىڭ جىگىتتەرىنىڭ ءبارى جامان» دەي المايمىن. ولار تەك  ايەلىن ۇيدە وتىرعىزىپ، تاماق دايارلاتىپ، بالا باققىزۋدى عانا بىلەدى دەمەيمىن. بالكىم، ماعان مەنىڭ جايىمدى تۇسىنەر جىگىت جولىقپاعان بولار؟! سوندا دا مەن باقىتتىمىن. ويتكەنى، بالالارىم، نەمەرە، شوبەرەلەرىم بار. ماعان جولىققان ەر-ازاماتتاردىڭ ءبارى مەنىڭ ءانىم ارقىلى كەلدى. ەگەر مەن ءانشى بولماسام، ولار ماعان جاقىنداماس ەدى. سولاي عوي؟! سوندىقتان ولارعا ايتتىم: «ماعان ءانىم ارقىلى كەلدىڭ. بىراق انگە كەدەرگى كەلتىردىڭ. ءبىتتى!». ءومىرىمدى ولاردان بولەكتەدىم. انامنان باسقانىڭ قولى مەنىڭ ارقاما تيگەن ەمەس. تيگىزگەندە ەمەسپىن. سوعان جەتكىزبەي، قوشتاستىم. ەرلى-زايىپتى بولعاننان كەيىن وعان شىداۋدا كەرەك بولار؟ بىراق مەنىڭ وعان شامام بولمادى. مەنىڭ جۇمىستى الاڭسىز ىستەۋىم كەرەك ەدى. ويتكەنى مەن ەلدىڭ الدىنا شىعامىن. داۋىسىم ورنىندا، كوڭىلىم كوتەرىڭكى، ساحناعا شارىقتاپ شىعۋىم كەرەك.

-قازاق بيبىگۇلدەي قىزىن «كومەيىنە بۇلبۇل ۇيا سالعان» دەپ جاقسى كورەدى، ونىڭ بۇلبۇل ۇنىنە تامسانادى، ءالى دە ساحنادان كورۋدى قالايدى. حالىقتىڭ قىزى، قازاق ءانىنىڭ «گاۋحارتاسى» بولعان بيبىگۇل اپا تولەگەنوۆانىڭ ءالى دە كورەرمەنىن تىك تۇرعىزىپ، قول سوقتىراتىنىنا سەنەمىز، اماندىعىن اللادان سۇرايمىز.

سۇقباتتاسقان لاۋرا قۋاندىققىزى.

«اق بوساعا» گازەتى.