بۇل الەمدە ماقتانۋعا بىزدەن شەبەر حالىق جوق شىعار، ءسىرا. ونىڭ سىرتىندا ەل بولاشاعىن ويلايدى دەگەن ازاماتتارىمىز ماقتاۋعا دا، ءجۇدا، ماشىقتانىپ العان. ءبىز شىنداپ ماقتانعاندا، كورشىلەس وزبەك، تۇرىكمەندەردى ايتپاعاندا، رەسەيدىڭ ءوزى دە قازاق ەلىنىڭ ءجىبىن ەسە الماي قالادى. ءبوسىپ كەتكەنىمىزدە، اقش-تان باستاپ بۇكىل ەۋروپاڭ دا شاڭ قاۋىپ، ءبىزدىڭ «ەسەلەپ ءوسىپ» كەلە جاتقان ەكونوميكامىزدىڭ جانىندا ولاردىڭ تىرلىگى بەيشارالىق دەڭگەيدە قالادى.

بىزدەگى ۇكىمەتتىك جالعان باسىلىمداردى وقىساڭىز، وسىنداي ويدىڭ  تۋارى - اقيقات. ويپىرماي، راسىندا سولاي بولعانى ما؟! جان-جاعىمىزدى پايىمداپ ءبىر كورەيىكشى. كۇنى كەشە، ەلىنىڭ قارعىسىنا ۇشىراعان پرەزيدەنت تۇسىندا، «فەوداليزم» شىرماۋىندا جاتقان تۇرىكمەندەردىڭ قازىرگى كۇيى بىزدەن جاقسى. ەلەكتر جارىعى، الاۋ وت (گاز), قالا كولىكتەرى، ءتىپتى قارت-قاريالارعا نان دا تەگىن كورىنەدى. باياعى كەڭەس ۇكىمەتى جەتە الماعان كوممۋنيزمگە تۇرىكمەندەر قول جەتكىزىپتى. دەمەك، تۇرىكمەن ەلىنىڭ بۇگىنگى باسشىلىعى قارا باسىنان بولەك ەل قامىن، ۇرپاق بولاشاعىن دا ويلايدى، قارت-قاريالارىن سىيلايدى.

بۇل الەمدە ماقتانۋعا بىزدەن شەبەر حالىق جوق شىعار، ءسىرا. ونىڭ سىرتىندا ەل بولاشاعىن ويلايدى دەگەن ازاماتتارىمىز ماقتاۋعا دا، ءجۇدا، ماشىقتانىپ العان. ءبىز شىنداپ ماقتانعاندا، كورشىلەس وزبەك، تۇرىكمەندەردى ايتپاعاندا، رەسەيدىڭ ءوزى دە قازاق ەلىنىڭ ءجىبىن ەسە الماي قالادى. ءبوسىپ كەتكەنىمىزدە، اقش-تان باستاپ بۇكىل ەۋروپاڭ دا شاڭ قاۋىپ، ءبىزدىڭ «ەسەلەپ ءوسىپ» كەلە جاتقان ەكونوميكامىزدىڭ جانىندا ولاردىڭ تىرلىگى بەيشارالىق دەڭگەيدە قالادى.

بىزدەگى ۇكىمەتتىك جالعان باسىلىمداردى وقىساڭىز، وسىنداي ويدىڭ  تۋارى - اقيقات. ويپىرماي، راسىندا سولاي بولعانى ما؟! جان-جاعىمىزدى پايىمداپ ءبىر كورەيىكشى. كۇنى كەشە، ەلىنىڭ قارعىسىنا ۇشىراعان پرەزيدەنت تۇسىندا، «فەوداليزم» شىرماۋىندا جاتقان تۇرىكمەندەردىڭ قازىرگى كۇيى بىزدەن جاقسى. ەلەكتر جارىعى، الاۋ وت (گاز), قالا كولىكتەرى، ءتىپتى قارت-قاريالارعا نان دا تەگىن كورىنەدى. باياعى كەڭەس ۇكىمەتى جەتە الماعان كوممۋنيزمگە تۇرىكمەندەر قول جەتكىزىپتى. دەمەك، تۇرىكمەن ەلىنىڭ بۇگىنگى باسشىلىعى قارا باسىنان بولەك ەل قامىن، ۇرپاق بولاشاعىن دا ويلايدى، قارت-قاريالارىن سىيلايدى.

وسىنىڭ بىردە-ءبىرى بىزدە بار ما؟ ارينە، جوق. كۇن ساناپ شارىقتاعان ەلەكتر قۋاتى، گاز، ازىقتۇلىكتى عانا كورەمىز. جىلدىڭ سوڭعى توقسانىندا (1 شىلدەدەن باستاپ، بارلىق بيۋدجەت قىزمەتكەرلەرى ەكى ايلىق دەمالىسقا ۇستەمە جالاقىسىز كەتەدى دە، ايلىقتى قىركۇيەكتىڭ سوڭىندا ءبىر-اق الادى) قوسىلاتىن 25 پايىز ۇستەمە كىمگە ناپاقا بولماق؟ سوندا ءبىزدىڭ تۇرىكمەندەردەن ارتىقشىلىعىمىز قايسى؟ ولاردىڭ كوممۋنيزم جاعدايىندا جۇرسە دە ءلام-ميم دەپ ماقتانباۋىنىڭ سىرى نەدە؟

وزبەكتەردىڭ جاعدايى دا بىزدەن تومەن ەمەس كورىنەدى. ولار جەكە كاسىپكەرلەرگە سالىناتىن سالىق مولشەرىن بارىنشا ازايتىپ وتىر. تۋمىسىنان ەڭبەكقور وزبەك حالقى ماقتانۋعا بەيىم، اۋپىلدەك قازاقتاردىڭ ءۇيىن سالىپ، بايلىعىن ەسەلەپ ءجۇر. رەسەيدى قاراڭىز، ەل باسقارىپ وتىرعان باسشىلارىنىڭ ءىس-ارەكەتتەرىنە كوزىڭ تويمايدى! ءوز ەلى ازاماتتارىنىڭ قامىن ويلاعاندىق دەپ سولاردى ايتۋعا بولار ەدى. دالەل دەيسىز بە؟ دالەل جەتەدى.

ارعىسىن ايتپاعاننىڭ وزىندە، قازاق جەرىندەگى بايقوڭىردى الىپ كورەلىك. مۇنداعى رەسەيگە قارايتىن مەكتەپ مۇعالىمدەرىنىڭ ورتاشا جالاقىسى - 80-85 مىڭ تەڭگە، ال قازاقستانعا قارايتىن مەكتەپ مۇعالىمدەرىنىڭ الاتىنى - 35-40 مىڭ تەڭگە. ايىرماسى ەكى ەسەدەن ارتىق. بايقوڭىردا تۇراتىن قازاقتاردىڭ ءبىرشاماسى رەسەي ازاماتتىعىن الاتىن كورىنەدى. ونىڭ پايداسى شاش ەتەكتەن. ماسەلەنكي، 10 جىل بويى بايقوڭىرداعى رەسەيگە قاراستى مەكەمەدە قىزمەت ىستەگەن ازاماتقا رەسەيدىڭ كەز كەلگەن قالاسىنان تەگىن پاتەر بەرىلەدى. ءاربىر بالاسىنا بەرىلەتىن جاردەماقىنىڭ كولەمى دە ەداۋىر جوعارى. ال ءار وتباسىنداعى ءۇشىنشى بالاعا رەسەي ۇكىمەتى ارنايى ەسەپشوت اشىپ، 300 مىڭ رۋبل اۋدارىپ قويادى. ءبىزدىڭ تەڭگەمەن 1, 5 ملن نەمەسە 10 مىڭ دوللار اقشا. ونى الگى بالا 18 جاسقا تولعاندا الىپ، ءوز قاجەتىنە جاراتا الادى.

بىزدە قازاق ەلىنە، بولاشاق ۇرپاققا دەگەن وسىنداي قامقورلىق نەگە جوق؟ ءۇشىنشى ەمەس، ونىنشى بالا تۋساڭ دا، 30-40 مىڭ تەڭگەمەن الدارقاتىپ، كوپبالالى انانىڭ توسىنە قۇنى جوق تەمىر تاعىپ جىبەرەدى.

سوندا دەيمىن-اۋ، ءبىز نەمىزگە جەتىسىپ ماقتانامىز، وسى؟ بۇل ءوزى اتا-بابالارىمىزدا بولماعان قانداي «قاسيەت»؟ بىزدىكى، وسى، نە تالتاڭ؟..

«وبششەستۆەننايا پوزيتسيا»

(پروەكت «DAT» № 12 (95) 06 ناۋرىز  2011 جىل