«جاھاندىق الەمدەگى زاماناۋي قازاقستاندىق مادەنيەت»
تاقىرىبىنداعى جوبا وسىمەن ءۇشىنشى رەت وتكىزىلىپ وتىر. بۇعان دەيىن
وڭتۇستىك كورەيا جانە انگليا مەملەكەتتەرىندە قازاق مادەنيەتى مەن
ادەبيەتى تانىستىرىلعان بولاتىن. ەندىگى كەزەكتەگى حالىقارالىق فورۋم
بەرلين قالاسىندا ۇيىمداستىرىلعالى وتىر.

فورۋم ەلباسىنىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ:» باعدارلامسى
نەگىزىندە قر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترىلىگىنىڭ قولداۋىمەن قر ۇلتتىق
اكادەميالىق كىتاپحاناسى جۇزەگە اسىرۋدا. سونداي-اق، استانانىڭ 20
جىلدىق مەرەيتويى اياسىندا قازاقستان جازۋشىلار وداعىمەن بىرلەسىپ
وتكىزىلمەك.

فورۋمنىڭ ماقساتى – قازاقستاندىق مادەنيەتتىڭ الەمدىك مادەني كەڭىستىككە
ينتەگراتسيالانۋى بولىپ تابىلادى. فورۋمعا قاتىسۋشى دەلەگاتتاردىڭ
قازاقستان ادەبيەتى مەن مادەنيەتى تۋرالى وي-پىكىرلەرىن بىلۋگە تىرىستىق.

ۇلىقبەك ەسداۋلەت، قر جازۋشىلار وداعىنىڭ توراعاسى:

– مەنىڭشە، ەلدىككە تاربيەلەيتىن، ۇلتتى كەمەلدەندىرەتىن، حالىقتىڭ
وركەنىن وسىرەتىن، قوعامدى دامىتاتىن بەسىكتىڭ ءبىرى، ول - كىتاپحانا. «سەن ماعان
كىتاپحاناڭدى كورسەت، مەن سەنىڭ كىم ەكەنىڭدى ايتايىن» دەگەن سوزدە شىندىق
جاتىر. قازىرگى ءتورتىنشى يندۋستريالىق رەۆوليۋتسيا كەزەڭىندە ءار ۇلتتىڭ
باسەكەگە قابىلەتتىلىگى العان بىلىمىنە بايلانىستى، ويتكەنى وقۋ-بىلىممەن جان-
جاقتى قارۋلانباعان جۇرت جاھاندانۋعا جۇتىلىپ، قۇردىمعا كەتەرى انىق.
ەندەشە، بۇگىنگى قازاقستاندا ەلباسىنىڭ «رۋحاني جاڭعىرۋ: بولاشاققا
باعدار» باعدارلاماسىنا بايلانىستى كىتاپحانالارعا ەنگىزىلىپ جاتقان
تسيفرلاندىرۋ باعىتىنىڭ بولاشاعى ۇلكەن دەپ ءبىلۋ كەرەك.

كوپەن امىربەك، پرەزيدەنت گرانتى مەن «پاراسات» وردەنىنىڭ يەگەرى،
حالىقارالىق «الاش» ادەبي سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى:

– تارىداي شاشىلعان تۇركى حالىقتارى ەتنومادەنيەتىنىڭ ۇلكەن ۇلگىسى –
ولاردىڭ اۋىز ادەبيەتىندە. حالىق سەنىمى مەن رۋحىن جىرلايتىن تۇرمىستىق، عۇرىپتىق، ەڭبەك ءان-اۋەندەرى مەن اڭىز-اڭگىمەلەرى، عاشىقتىق، تاريحي-
ەپيكالىق شىعارمالار، باتىرلىق داستاندار، ماقال-ماتەل، جۇمباقتار سەكىلدى
اۋىز ادەبيەتى عاسىرلار بويى قالىپتاستى. حالىقتىڭ بي ونەرىنىڭ قالىپتاسۋ
تاريحى كونە زاماننان باستاۋ الادى. ەرلەر مەن ايەلدەر ءبيى ءبىر-بىرىنە
ۇقسامايدى. بيشىلەردىڭ بارلىق قيمىل-قوزعالىسى نەگىزىنەن، قول، يىق، باس،
مويىن، بەت-الپەت قيمىلىنا بايلانىستى. ال ەرلەردىڭ بيىندە اياق قيمىلى
باستى نازاردا بولادى.

نۇرتورە ءجۇسىپ، «ايقىن» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى:

– باق نارىعىنداعى ەڭ ماڭىزدى ماسەلە – باسەكەگە قابىلەتتىلىك
بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ ءومىر ءسۇرۋ ماسەلەسى. قازاقستاننىڭ ءار
وبلىسى ءوزىنىڭ اقپاراتتىق سالاسىندا ءومىر ءسۇرىپ جاتىر، سوندىقتان تاجىريبە
الماسۋ ءۇشىن ورتاق پلاتفورما قۇرۋ وتە ماڭىزدى. الداعى جىلدارى وڭىرلىك
بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ ايتارلىقتاي ءوسۋى كۇتىلۋدە. ايماقتاردا
كوپتەگەن جەتىستىكتەر بار. مەديا نارىعى ستاتيستيكالىق ەمەس، تۇتىنۋشىنىڭ
اقپاراتتىق كەڭىستىكتەگى ينتەگراتسياسى وعان شەت ەلدەردەن جوعارى ساپالى
ءونىم الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

ساۋلە دوسجانوۆا، اقىن قازاقستان جازۋشىلارى وداعىنىڭ مۇشەسى،
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى:

– بۇگىنگى تاڭدا قازاقستاندا شەتەلدە قازاق ادەبيەتى مەن مادەنيەتىنىڭ
جەتىستىكتەرىن ناسيحاتتاۋ جۇمىستارى جۇيەلىك دەڭگەيدە جۇرگىزىلۋدە. ول ەكى
كەزەڭنەن تۇرادى: ءبىرىنشىسى - ەڭ ۇزدىك جۇمىستاردى تالداۋ جانە ىرىكتەۋ،
ەكىنشىسى - ولاردى شەتەلدە تانىمال ەتۋ. بۇل سالادا ناقتى ناتيجەلەر بار.
اتاپ ايتقاندا، ەلباسىنىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس قازىرگى زامانعى قازاق
ادەبيەتىنىڭ ۇلگىلەرى «جاھاندىق الەمدەگى زاماناۋي قازاقستاندىق مادەنيەت»
جوباسىنىڭ شەڭبەرىندە قازاق ادەبيەتى بۇۇ-نىڭ 6 تىلىندەرىنە (اعىلشىن،
اراب، يسپان، قىتاي، ورىس، فرانتسۋز) اۋدارىلۋدا. نەگىزگى مىندەت – الەمگە
زاماناۋي قازاق ادەبيەتىنىڭ جەتىستىكتەرىن، سونداي-اق، تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا
مۋزىكا جانە بەينەلەۋ ونەرىنىڭ، حورەوگرافيا، كينو جانە تەاتردىڭ
جەتىستىكتەرىن ۇسىنۋ.

فورۋم اياسىندا ساۋلە دوسجانوۆانىڭ «وگەي جۇرەك» كىتابىنىڭ نەمىس
تىلىندەگى، بايانعالي ءالىمجاننىڭ «دوبروجەلاتەلنىي اسكار» جانە «سكاز
100-لەتنەگو ستەپنياكا» كىتاپتارىنىڭ تۇساۋكەسەرى، سونىمەن قاتار،
«مادەنيەت جانە ونەر» فوتوكورمەسى وتەدى.

تاعى ءبىر ايتا كەتەتىن جايت، فورۋم بارىسىندا بەرليننىڭ ۇلتتىق
كىتاپحاناسىندا «قازاقستان ادەبيەتى مەن مادەنيەتىنىڭ» ورتالىعى
اشىلادى. ورتالىقتىڭ اشىلۋىنا قر پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى
نازارباەۆتىڭ، سونىڭ ىشىندە، ەلباسىنىڭ الەمدىك ساياسي ارەناداعى ورنى مەن
رولىنە ارنالعان كىتاپتارى، سونداي-اق، قازاق، ورىس جانە اعىلشىن تىلدەرىندەگى قازاقستاندىق اۆتورلاردىڭ كىتاپتارى ۇسىنىلادى.
فورۋم دەلەگاتتارى كورنەكتى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى مۇستافا
شوقايدىڭ زيراتىنا بارىپ، «بەرلين-دالەم» مۋزەي ورتالىعى مەن جاڭا
مۋزەيگە، سونداي-اق، «Brandenburger Tor» براندەنبۋرسك قاقپاسىنا جانە
بەرلين قالاسىندا ورنالاسقان كورىكتى جەرلەرىنە ساياحاتتايدى.

ايتا كەتەيىك، ءىس-شارالار اياسىندا مادەنيەت پەن ونەر سالاسىنداعى
مامانداردىڭ ادەبي-مادەني الماسۋ مەن ىنتىماقتاستىق سالاسىنداعى ۇلتتىق يدەياسى شەڭبەرىندەگى جۇمىستار اتقارىلادى.

اسەم ساعيقىزى

اbai.kz