ينتەرنەت-كونفەرەنتسيا: ءۋاليحان قايساروۆ (باسى)
مەملەكەتتىك مارتەبەسى بيىك بيلىكتىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن سەزىنىپ، ەل مۇددەسىنە قىزمەت ەتۋگە جان-جاقتى دايار ەكەنىن بىلگەن ءۋاليحان قايساروۆ پرەزيدەنتتىك سايلاۋعا ءتۇستى. ەمتيحاندى ەل كوردى. قايساروۆ مىرزاعا لاۋازىمى جوعارى قىزمەت تاڭسىق ەمەس. كەزىندە سەناتتىڭ دەپۋتاتى بولعان. سونىمەن، ءبىلىمى مەن بىلىگى تولىسقان، بيلىكتىڭ ءتۇرلى باسپالداقتارىنان وتكەن، ساياساتكەر ءۋاليحان قايساروۆ كونفەرەنتسيا بارىسىندا كەلىپ تۇسكەن ساۋالداردىڭ العاشقى لەگىنە جاۋاپ قاتىپ وتىر.
«اباي-اقپارات»
- قۇرمەتتى ءۋاليحان مىرزا, جۇرتتىڭ كوبىنىڭ كوكەيىندە جۇرگەن ءبىر ساۋال بار: سايلاۋ الدىنداعى قازاق تىلىنەن تاپسىرعان ەمتيحاننان قالاي وتپەي قالدىڭىز? ال عاني قاسىموۆ ءوتىپ كەتتى. سوندا سىزدەن نە سۇرادى، شىنىمەن قاتە جىبەردىڭىز بە؟ الدە ءسىزدى ادەيىڭ وتكىزبەدى مە؟ ەگەر قاساقانا وتكىزبەسە نەگە كەيىن اشتىق جاريالامادىڭىز؟
- ولار مەنى قۇلاتتىق دەپ ويلايدى. بىراق شىن مانىندە بۇل ولاردىڭ وزدەرى قۇرعان ساياسي جۇيەسىنىڭ قابىلەتسىزدىكتەن ەمتيحاننان قۇلاعاندىعىنىڭ ايقىن ايعاعى بولدى.
- سىزدىڭشە، قازاقشا تۇك بىلمەيتىن قاسىموۆ سىناقتان قالاي ءوتىپ كەتتى؟
- ونى ساياسي سايقالدىق دەۋدەن باسقا ەشتەمە ايتا المايمىن.
- مىرزاتايعا دەگەن كوزقاراسىڭىز قالاي؟
- مەنىڭ وعان جانىم اشيدى. ايايمىن بايقۇستى. جەتپىس جىل جيناعان ابىروي-بەدەلىن جەتپىس مينۋتتا ءوز قولىمەن جويدى. ونىكى تازا ەزدىك.
مەملەكەتتىك مارتەبەسى بيىك بيلىكتىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن سەزىنىپ، ەل مۇددەسىنە قىزمەت ەتۋگە جان-جاقتى دايار ەكەنىن بىلگەن ءۋاليحان قايساروۆ پرەزيدەنتتىك سايلاۋعا ءتۇستى. ەمتيحاندى ەل كوردى. قايساروۆ مىرزاعا لاۋازىمى جوعارى قىزمەت تاڭسىق ەمەس. كەزىندە سەناتتىڭ دەپۋتاتى بولعان. سونىمەن، ءبىلىمى مەن بىلىگى تولىسقان، بيلىكتىڭ ءتۇرلى باسپالداقتارىنان وتكەن، ساياساتكەر ءۋاليحان قايساروۆ كونفەرەنتسيا بارىسىندا كەلىپ تۇسكەن ساۋالداردىڭ العاشقى لەگىنە جاۋاپ قاتىپ وتىر.
«اباي-اقپارات»
- قۇرمەتتى ءۋاليحان مىرزا, جۇرتتىڭ كوبىنىڭ كوكەيىندە جۇرگەن ءبىر ساۋال بار: سايلاۋ الدىنداعى قازاق تىلىنەن تاپسىرعان ەمتيحاننان قالاي وتپەي قالدىڭىز? ال عاني قاسىموۆ ءوتىپ كەتتى. سوندا سىزدەن نە سۇرادى، شىنىمەن قاتە جىبەردىڭىز بە؟ الدە ءسىزدى ادەيىڭ وتكىزبەدى مە؟ ەگەر قاساقانا وتكىزبەسە نەگە كەيىن اشتىق جاريالامادىڭىز؟
- ولار مەنى قۇلاتتىق دەپ ويلايدى. بىراق شىن مانىندە بۇل ولاردىڭ وزدەرى قۇرعان ساياسي جۇيەسىنىڭ قابىلەتسىزدىكتەن ەمتيحاننان قۇلاعاندىعىنىڭ ايقىن ايعاعى بولدى.
- سىزدىڭشە، قازاقشا تۇك بىلمەيتىن قاسىموۆ سىناقتان قالاي ءوتىپ كەتتى؟
- ونى ساياسي سايقالدىق دەۋدەن باسقا ەشتەمە ايتا المايمىن.
- مىرزاتايعا دەگەن كوزقاراسىڭىز قالاي؟
- مەنىڭ وعان جانىم اشيدى. ايايمىن بايقۇستى. جەتپىس جىل جيناعان ابىروي-بەدەلىن جەتپىس مينۋتتا ءوز قولىمەن جويدى. ونىكى تازا ەزدىك.
- حالىق ءسىزدىڭ سوڭىڭىزدان ەرىپ كەتۋگە جاقىن. بيلىكتى قولعا العاننان كەيىنگى العاشقى ارەكەتىڭىز قالاي بولماق؟
- ەگەر حالىق سەنىم ارتىپ بيلىكتى قولعا الىپ جاتسام ءبىرىنشى كەزەكتە كەزىندەگى «دالا دەموكراتياسىنىڭ» بۇگىنگى جاڭارعان ءتۇرىن دۇنيەگە اكەلەر ەدىم. «ءاي، ابىلايلاعان» بۇقارلاردى جانىما جينايتىن ەدىم. بۇكىل بيلىكتى حالىققا، ياعني ماعان سەنگەن حالىققا سەنىم ارتىپ، باسقارۋدى ءوز قولىنا بەرەر ەدىم. وسىلايشا قازاقتى مازاقتان دا، ازاپتان دا اراشالار ەدىك.
- ءۋاليحان اعا، ءسىز يمانعالي تاسماعامبەتوۆتى تۇلعا رەتىندە مويىندايسىز با؟ ونىڭ پرەزيدەنت بولۋعا قارىم-قابىلەتى جەتە مە؟
- يمانعالي تاسماعامبەتوۆتى تۇلعا رەتىندە مويىندايمىن. ونىڭ پرەزيدەنت بولۋعا قارىم-قابىلەتى تولىعىنان جەتەدى. بىراق وعان بيلىك تىزگىنىن ۇستاتۋعا بولمايدى. ويتكەنى ول ءوزى ايتقانداي پرەزيدەنتتىڭ ءونىمى. ياعني، ول كەلسە تاز كەپەشىمىزدى قايتا كيەمىز.
- وسى پرەزيدەنتتىك سايلاۋ بولعان سايىن عاني قاسىموۆ پەن مەلس ەلەۋسىزوۆتىڭ تۇراقتى تۇردە كانديدات بولىپ تىركەلۋىنىڭ سىرى نەدە؟ نەگە عاني قاسىموۆ پەن مەلس ەلەۋسىزوۆ؟ العاشقىسىنىڭ گەنەرال، سوڭعىسىنىڭ ەكولوگ بولعانى سىرت ەلدەرگە كوز قىلىپ كورسەتۋ ءۇشىن كەرەك پە الدە...؟ ول نە ءۇشىن كەرەك؟
- قۋىرشاق تەاترىن كوز الدىڭىزعا ەلەستەتىپ كورىڭىز. قۋىرشاقتار عاني مەن مەلس. ساحنا سىرتىنداعى كاراباستىڭ كىم ەكەنى بارىمىزگە بەلگىلى.
- ەگەر ءتىل ەمتيحانىنان ءساتتى ءوتىپ، پرەزيدەنتتىكە ۇمتىلعانىڭىزدا قانداي نەگىزگى باستامالار ۇسىنار ەدىڭىز؟ ياعني، ءسىزدىڭ ويىڭىزشا ەلدە بولۋى ءتيىس قانداي وزگەرىستەر بار؟ قازىرگى بيلىكتىڭ كەمشىن تۇستارى قانداي؟ ەل ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىن قامتاماسىز ەتۋ مەن باعانى ىرىقتاۋدىڭ قانداي مەحانيزمدەرىن ۇسىنا الاسىز؟
- ا) قازاقتاردى شەتەلدىك ينۆەستورلارعا ەمەس، شەتەلدىك ينۆەستورلاردى قازاقتارعا قۇل قىلار ەدىم. ولارمەن بۇعان دەيىن قول قويىلعان كەلىسىم-شارتتاردى قايتا قاراستىرار ەدىم.
ءا) قازاقتاردى قاناۋدىڭ ارقاسىندا بايلىققا بەلشەسىنەن باتقان ماشكەەۆيچ، شوديەۆ، يبراگيموۆ، كيم، ميتتال ءتارىزدى ارامتاماقتاردىڭ بىزدەن تاپقان پايداسىن ءبىزدىڭ ەكونوميكاعا سالۋعا، بايلىقتىڭ زاڭدى يەسى ەل يگىلىگىنە جۇمساۋعا ماجبۇرلەر ەدىم.
ب) جەتى جانە ودان كوپ بالا تاپقان التىن قۇرساق قازاق انالارىن جانە ولاردىڭ كاملەتكە تولماعان بالالارىن تولىق مەملەكەت قامقورلىعىنا العىزار ەدىم.
ۆ) ءۇش بالاسى بار جاس قازاق وتباسىنا مەملەكەت تاراپىنان تۇرعىن-ءۇي سەرتيفيكاتىن بەرگىزەر ەدىم. ونى جەرگىلىكتى اتقارۋشى بيلىككە وتكىزىپ تەگىن باسپانا الۋعا قول جەتكىزەر ەدىم.
گ) ۇلتتىق قوردى پايدالانىپ قىتايدان العان بۇگىنگى بيلىكتىڭ قارىزىنان قۇتىلار ەدىم. نەگىزى ءپىسىپ جەتىلگەن وي-مۇراتتارىم وتە كوپ. بىراق ول ءبىر سۇحباتقا سيمايدى.
- اق ساقالى اۋزىنان تۇسكەن مىرزاتاي جولداسبەكوۆ دەگەن قاريانىڭ تىرلىگى جانىڭىزعا قاتتى باتقانىن بىلەمىز. بىراق ءسىز مويىماي مىرزاتايدىڭ كوميسسياسىن سوتقا بەردىڭىز. بىراق ءسىز رەنجىمەڭىز، بۇل دا ءبىر الدىن الا دايىندالعان قويىلىم سەكىلدى. ءسىز سايلاۋعا تۇسەسىز. ەمتيحاننان سۇرىنەسىز. سايلاۋدان تىس قالاسىز. سوسىن سوتقا بەرەسىز. سوت ءسىزدى جاقتايدى. ۋاقىت بولسا ءوتىپ كەتكەن. بۇل نە سوندا؟ تەك رەسمي گازەتتەر بولات ءابىلدىڭ كومانداسىنداعى ۋاليحانعا ءوز بەتتەرىنەن ورىن بەرگىسى كەلمەگەن سەكىلدى. ءسىز سايلاۋعا تۇسكەندە دە ولار مەلس، عانيلار سەكىلدى ەگەمەن قازاقستانعا قالاي ءسىزدىڭ دە وي-پىكىرلەرىڭدى شىعارادى؟ بۇل مۇمكىن ەمەس بولاتىن. مىرزاتاي سىزدەن كەشىرىم سۇرادى ما؟ سوتقا بەرگەنشە نەگە ودان كەشىرىم سۇراتپادىڭىز؟ نەگە ول ءالى كۇنگە دەيىن جاۋاپ قاتپايدى سىزگە؟ الدە جاسىرىن ىمىرالاستىڭىزدار ما؟
- ارينە بۇل بيلىكتىڭ ستسەناريىمەن قويىلعان قويىلىم. ءسىز دۇرىس پايىمداعانسىز. ەگەر مەن ۇمىتكەرلەر قاتارىنا ەنگەندە زاڭ بويىنشا ماعان بولىنگەن مۇمكىنشىلىكتى پايدالانىپ بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنان بيلىكتىڭ بىلىعىن جارىققا شىعارىپ، ولاردى حالىق الدىندا ماسقارا ەتەر ەدىم جانە ولاردىڭ ۇستانعان باعىتتارىنىڭ بۇرىس ەكەنىن دالەلدەپ بەرەر ەدىم. سونىمەن قاتار، حالىققا دۇرىس جولدى ۇسىنار ەدىم. مىرزاتاي جولداسبەكوۆ مەنەن كەشىرىم سۇراعان جوق. ماعان ونىڭ ەش قاجەتى جوق. مەن ءۇشىن ول ادام ءوزىن-ءوزى ءولتىردى. ساياساتكەردەن سايقىمازاققا اينالۋدى مەن ءولىم دەپ ەسەپتەيمىن. «مالىم جانىمنىڭ ساداقاسى، جانىم ارىمنىڭ ساداقاسى» دەيدى دانا قازاق. ونى مىرزاتايدىڭ بىلمەۋى مۇمكىن ەمەس. بىلە تۇرا وسىنداي جيىركەنىشتى قىلىققا بارعان ادام دەۋگە اۋىز بارمايتىن پەندەنى حالىقتىڭ تەزىنە سالدىم.
- ءۋاليحان اعا، سىزگە ساتتىلىك تىلەيمىن. ءۋاليحان قايسار اعا، قايسارلىعىڭىزعا ريزامىز. ءسىز دارا شىعىپ، بايگەگە ءتۇستىڭىز. جارماحاندارعا مويىماڭىز. ولار كەشە بيلىكتە بولدى - ۇندەمەدى. ال ءسىز كەزىندە بيلىكتە ءجۇرىپ ۇندەدىڭىز. ايىرمشىلىقتارىڭىز جەر مەن كوكتەي. كىمدى ۇستاز تۇتاسىز؟
- اق-ادال پەيىلىڭە، جۇرەكجاردى تىلەگىڭە مىڭ دا ءبىر راحمەت. حالقىم قولداسا قۇربان بولۋعا قاشاندا دايىنمىن. كەنەسارى حاندى ۇستاز ەمەس، ءپىر تۇتامىن.
- مىرزاتاي جولداسبەكوۆتىڭ سىزگە جاساعان قياناتى دەيمىز بە، قالاي دەسەك ەكەن. جوق، ولاي ايتۋعا تۋرا كەلمەيدى. سىزگە جاساعان قامقورلىعى دەپ بىلەمىن. ايتپەسە ءسىز دە ءوزىڭىز ايتپاقشى سولارداي كلوۋن بولار ەدىڭىز. كەلىسەسىز عوي؟
- مىرزاتاي قياناتتى ماعان ەمەس، وزىنە جاسادى. ءسىزدىڭ ايتىپ وتىرعانىڭىز ماعان جاسالعان «قامقورلىق» ەمەس، حالىققا، ونىڭ داۋىس بەرۋ قۇقىنا جاسالعان قيانات. مەن باسقا ۇمىتكەرلەردەي كلوۋن بولماس ەدىم. ويتكەنى بيلىك مەنەن ولەردەي قورقادى. وعان وزدەرىڭىز دە كۋا بولىپ وتىرسىزدار.
- مەن ريزا بولامىن سىزگە، سايقىمازاقتاردىڭ ساناتىنا قوسىلماي قالعان اعامىز باقىتتى ەكەن. مىرزاتايعا راحمەت ايتامىز با، الدە تالايى-تاعدىرى سولاي ما، نە دەسەك تە، كىمنىڭ-كىم ەكەندىگىن سايلاۋ ناۋقانى كورسەتىپ بەردى، وسىلاي بولۋعا ءتيىستى، وسىلاي بولدى، قۇدايدىڭ ءىسى. وسىدان تۋىندايتىن سۇراقتار - ءۋاليحان اعامىز قۇدايعا سەنە مە ەكەن؟ مىنا بيلىك قۇدايدى ۇمىتقانداي ما، اعا؟
- مەن قۇدايدان عانا قورقاتىن اداممىن. مەنىڭ ويىمشا قازاق پرەزيدەنتى ءوزىنىڭ قويىن داپتەرىنە اينالعان، ءوزى توعىز رەت زورلاعان كونستيتۋتسياعا قولىن قويىپ ەمەس، قۇرانعا قولىن قويىپ حالىققا انت بەرۋ كەرەك. ال كونستيتۋتسيا قۇراننىڭ استىندا بولۋ كەرەك.
- بيلىككە كەلسەڭىز شىعىستۇركىستانداعى (التاي ايماعى، تارباعاتاي ايماعى ،ىلە ايماعى ) قانداستارىمىزعا قانداي كومەك كورسەتەسىز؟
- قولدان كەلگەنشە بارلىق جاعدايىن جاساپ شەتتەگى بۇكىل قانداستارىمىزدى جەدەل ەلگە الدىرۋ كەرەك. سوندا عانا ىرگەمىز بۇتىندەلەدى. ويتكەنى، قازاقتىڭ بار مايەگى سولاردا. ولارعا جەرسىنۋ، بىزگە ءسىڭىسۋى ءۇشىن جانە سول جاقتان وڭاي شىعۋى ءۇشىن ءۇش جىلعا قوس ازاماتتىق بەرەر ەدىم. ارعى جاعىن وزدەرى تاڭدايدى. مەنىڭشە، ەڭ ماڭىزدى كومەك وسى بولار ەدى.
- مىرزاتاي تۋرالى ماقالدار شىعىپ جاتىر. «زامانىڭ مىرزاتاي بولسا، نەسىپبەك بولىپ شال!» دەگەن ماتەلدى ەسىتىپ پە ەدىڭىز؟ ءسىز قانداي ماتەل ۇسىنا الاسىز؟
- ونداي ماقالدى ەستىگەن جوقپىن. مەن ماقال ەمەس «بيلىككە مىرزاتايشا مايپاڭداۋ» دەگەن تەڭەۋ شىعارار ەدىم.
- قايسار اعا، سىزگە دەگەن قۇرمەتىم شەكسىز. ال ەندى ءسىز نەگە اشىق كۇرەسكە شىقپايسىز؟ ماسەلەن، قۇراندى ۇستاپ تۇرىپ الاش وردا ۇكىمەتىنىڭ ءىسىن جالعاستىرىپ، ۇلىلاردىڭ ارمان-ماقساتىنا قازاق حالقىن قالايدا جەتكىزۋگە بار كۇش-جىگەرىمدى جۇمسايمىن، قازاق ءتىلىن اقوردانىڭ تورىنە شىعارامىن دەپ اللا الدىندا انت قابىلداساڭىز، قازاقتىڭ ەڭبەكتەگەن بالاسىنان، ەڭكەيگەن قارياسىنا دەيىن ءسىزدىڭ ارتىڭىزدان ەرەتىنىنە ءوز باسىم سەنىمدىمىن. ال ەندى سىزدەن كۇتەرىم ءتۇرلى-ءتۇستى ايەل ءسوزى ەمەس، قاجەت بولسا قان توگەرلىك ەركەكتىك ارەكەت. «رەۆاليۋتسيا بەز جەرتۆ نە بىۆاەت» ۆ. ي.لەنين
- مەن قۇران ۇستاپ حالىق الدىندا انت بەرۋگە، حالىقتى باستاۋعا ءازىرمىن. بىراق بۇگىنگى بيلىك اللاعا سەنبەيدى. ول قازىر تاق ءۇشىن قان توگۋگە ءازىر. ال قان حالىقتىكى. جالاڭاش قولمەن جاۋدى الا المايمىز(!).
- وتكەن عاسىردىڭ 90-جىلدارى قوعامدىق-ساياسي جۇمىستا بولدىڭىز با؟
2. تاۋەلسىزدىك العان كەزدە قايدا ەدىڭىز؟
3. ازاتتىق قازاققا، قازاق ازاتتىققا نە بەردى؟
4. بيلىك پەن حالىقتىڭ اراسى قانشا «شاقىرىم»؟
5. قازاقستانداعى ساياسي سۋبەكت كىم؟
6. قازاقستان ۇلتتىق مەملەكەتكە اينالۋ ءۇشىن قانداي فاكتورلار كەرەك؟
7. قازاقتاردىڭ ۇشتەن ءبىرى شەتەلدە. ەلگە ورالتۋ مۇمكىن بە؟
8. قازاق ءتىلىنىڭ احۋالىن قالاي باعالايسىز؟ مەملەكەتتىك ءتىل ءرولىن اتقارۋعا قانشا ۋاقىت، جالپىقازاقستاندىق ءتىل بولۋعا قانشا ۋاقىت كەرەك؟
9. ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، وپپوزيتسيا جولىنا تۇسكەن ادامدار وعان ساياساتشى بولىپ كەلە مە، الدە كەيىن قالىپتاسا ما؟
10. قازاقستاننىڭ دامۋى ءۇشىن ەڭ باستى فاكتور نە؟
11. قازاقستانداعى بارىنشا ىقپالدى توپ قايسىسى؟
- قوعامدىق-ساياسي جۇمىسقا 1999 جىلى كەلدىم.
- تاۋەلسىزدىك العان كەزدە سولتۇستىك كورەيادا وقۋدا بولدىم.
- ازاتتىق قازاققا مۇمكىنشىلىك بەردى، قازاق ازاتتىقتىڭ جولىن ءوز قولىمەن جاپتى.
- بيلىك پەن حالىقتىڭ اراسى جەر مەن كوكتەي.
- قازاقستاندا ەكى عانا ساياسي سۋبەكت بار. ءبىرىنشىسى نازارباەۆ، ەكىنشىسى حالىق.
- قازاقستاننىڭ ۇلتتىق مەملەكەتكە اينالۋى ءۇشىن ءبىرىنشى دالا دەموكراتياسى قايتا ءتىرىلۋ كەرەك، سوندا قازاقى رۋح تىرىلەدى. تىرىلگەن رۋح ەشتەمەگە بوي بەرمەس.
- قازاقتا «تاسپەن جاپالاقتى ۇرساڭ جاپالاق ولەدى، جاپالاقپەن تاستى ۇرساڭ تاعى دا جاپالاق ولەدى» دەگەن ماقال بار. بيلىك تاس، قازاق جاپالاق. قازاق ءتىلىنىڭ احۋالى وسى. قازاق ءتىلىنىڭ شىن مانىندە مەملەكەتتىك تىلگە اينالۋىنا ەشقانداي ۋاقىت كەرەك ەمەس. نيەت بولسا بولعانى. ۋاقىت الدەقاشان ءوتىپ كەتكەن.
- سەن ساياساتپەن اينالىسپاساڭ، ساياسات سەنىمەن اينالىسادى. ءومىردىڭ ءوزى ساياساتتان تۇرادى. بۇگىنگى بيلىكتىڭ پارتياسى جاعىمپازدار مەن قۇيىرشىقتاردان قۇرالعان. ولاردا وزىندىك پىكىر جوق. ال، وپپوزيتسيا جولىنا تۇسكەن جاندار ار-نامىسىن جوعالتپاعاندار. سوندىقتان ولاردى ساياساتشى دەپ ەسەپتەۋگە بولادى.
- قازاقستاننىڭ دامۋى ءۇشىن ەڭ باستى فاكتور - تازا ادامنىڭ قولىنا حالىق اتىنان بيلىك بەرۋ.
- ءسىزدىڭ سۇراعىڭىزدى مەن تولىق ءتۇسىنىپ وتىرمىن. بىراق ءوز ويىمدى ايتقىم كەلەدى. قازاقستانداعى ەڭ ىقپالدى توپ - حالىق. وكىنىشتىسى، بۇگىنگى بيلىك ونى سەنىمنەن دە ۇمىتتەن دە ايىردى. بۇگىنگى كەۋدەسىن كەرگەن جەمقور توپتاردى حالىق قولداماسا ەشكىم دە ەمەس. ويتكەنى، حالىق قۇدايدان ءبىر جاس قانا كىشى.
- ءسىزدى سوڭعى كەزدە «رۋحانيات» پارتياسىنا كەتەدى دەپ ءجۇر. بۇل پارتيانىڭ بولاشاعى تۋرالى پىكىرىڭىز قانداي؟ ازىرشە اتى دا، زاتى دا جوق پارتيانى جاڭا دەڭگەيگە كوتەرۋ ءۇشىن قانداي ۇلەس قوسپاقشىسىز؟
- «رۋحانيات» پارتياسىنىڭ باسشىسىن مەن جاقسى بىلەمىن. كيمەپ-ءتى بىرگە بىتىردىك. وعان مەن سەنەمىن. حالىق قولداسا، ارينە، پارتيانىڭ بولاشاعى بار. بىراق قازىر مەنىڭ الدىمدا پارتياعا كىرۋ جونىندە ماسەلە تۇرعان جوق.
- قاجىمۇقان عابدوللا ۇيىمداستىرىپ جاتقان «قازاق ەلى» اتتى ۇلتتىق قوزعالىسقا كوزقاراسىڭىز قانداي؟ نەگە سول جىگىتتەردءىڭ قاسىنان تابىلمادىڭىز؟
- قاجىمۇقان عابدوللا ۇيىمداستىرىپ جاتقان «قازاق ەلى» اتتى ۇلتتىق قوزعالىسقا كوزقاراسىم جاقسى. ولار مەنى تاياۋدا الماتىدا وتكەن جينالىسىنا شاقىردى. بىراق مەن بارا المادىم. قىرعىزستاندا ەدىم. قازىر مەن ولاردىڭ ساياسي كەڭەسشىسىمىن.
- نازارباەۆتى جەكپە-جەككە شاقىرىپ ەدىڭىز، سونىڭ اقىرى نە بولدى؟ شىعا قالار بولسا، ءسىز جەڭەر مە ەدىڭىز؟
- نازارباەۆتى ساياسي الاڭدا جەكپە-جەككە شاقىرعانىم راس. بىراق ەش جاۋاپ بولعان جوق. ەگەر شىقسا، ارينە، جەڭەر ەدىم.
- «ازاتپەن» ات قۇيرىعىن كەسىستىڭىز بە؟ سايلاۋعا تۇسەر كەزدە نەگە ولارمەن اقىلداسپادىڭىز؟ قانشا دەگەنمەن، «ازاتتىڭ» ساياسي بيۋروسىندا مۇشەسىز عوي؟
- «ازات» جسد پارتياسى ساياسي كەڭەسى مەن پرەزيديۋمىنىڭ مۇشەسىمىن. سوندىقتان پارتيادان شىعارۋ تۋرالى شەشىمدى تەك سەزد شىعارادى. مەن ءوزىم ءۇشىن شەشىم شىعارىپ قويعانمىن.
- ۇلتشىلدار قازىر نەمەن اينالىسۋى كەرەك دەپ ويلايسىز؟
- ۇلتشىلدار قازىر ءبىر جۇدىرىق بولىپ جۇمىلۋ كەرەك
- مۇرات ادجيدىڭ كىتاپتارىن وقىدىڭىز با؟ كوزقاراسىڭىز قالاي؟
- وكىنىشكە وراي، مۇرات ادجيدىڭ كىتاپتارىن وقىعان جوقپىن.
- ءۋاليحان، «نوقتالى باسقا ءبىر ءولىم». مۇسىلمان ەلدەرىنەن ۇلگى الىپ ەلدى كوشەگە شىعار. بولات پەن جارماحان قۇساپ «كوشەگە شىقساڭ ولتىرەدى. ۇيدە وتىرىپ بوقتاعاننان ءارى اسپاڭدار»، دەپ ۇگىتتەمە. قان توگىسپەي ماقساتقا جەتۋ جوق. ولىمنەن قورىقپا! سوندا عانا پرەزيدەنت بولاسىڭ.
- ولىمنەن قورقىپ وتىرعان جوقپىن. الدىندا ايتىپ كەتكەنمىن. قۇدايدان عانا قورقامىن. بۇگىنگى قياناتقا قاسقايا قارسى تۇرار جىگىتتەر بىرىكسە، باستاۋعا مەن دايىنمىن.
- جوسپارىڭىز قانداي؟ جاڭا پارتيا قۇراسىز با نەمەسە قازىرگى تىركەلگەن پارتيالاردىڭ بىرەۋىنە قوسىلاسىز با؟ قازاقستاندا ۇلتتىق مەملەكەت قۇرۋ جونىندە نە ويلايسىز؟
- پارتيا جونىندە ويلانۋدامىن. قازاقستان ونسىز دا ۇلتتىق مەملەكەت. ويتكەنى، الەمدىك نورما بويىنشا مەملەكەت قۇراۋشى ۇلتتىڭ سانى 65 پايىزدان اسقاننان كەيىن ول اۆتوماتتى تۇردە ۇلتتىق مەملەكەت دەپ تانىلۋى ءتيىس. تەك بۇگىنگى بيلىك ونى مويىنداماي، ستاتيستيكانى بۇرمالاپ وتىر.
- ءۋاليحان مىرزا، ءسىز «كەنەسارى حان» قوعامدىق قورىن باسقاراسىز.
قازاقتىڭ سوڭعى حانىنىڭ باسىن قاشان ەلگە اكەلىپ، رۋحىمىز كوتەرىلمەك؟
سانانىڭ دەكولونيزاتسياسىن جۇرگىزىپ، ەل ەڭسەسىن كوتەرۋ ءۇشىن قانداي ءىس اتقارۋعا جاردەمدەسە الاسىز? نۇسقالار: الاش يدەياسى، ۇلتتىق تاريح تۋرالى ەڭبەكتەردىڭ جارىققا شىعارىپ، مۇمكىندىگىنشە ءبىر بولىگىنىڭ تەگىن تاراتىلۋىن قارجىلاندىرۋعا ءوزىڭىزدىڭ نەمەسە قالتالى ازاماتتاردىڭ قاراجاتىن تارتۋ جانە ت.ب.
- «كەنەسارى حان» قورىنا 1 جىل ىشىندە حالىقتان تۇسكەن قارجى 27 مىڭ تەڭگە. قالعان قارجىنىڭ ءبارى وزىمنەن شىقتى. حان باس سۇيەگىنىڭ قايدا ەكەنى بەلگىلى، بىراق قايتارۋ جولىندا كوپ كەدەرگىلەرگە كەزدەسىپ وتىرمىز. دەنەسى قازاقستانعا اكەلىنگەن. الاش يدەياسى مەن ۇلتتىق تاريحتى ءبولىپ قاراۋعا بولمايدى. وتارسىزدانۋ ءۇشىن ەكەۋى دە اۋاداي قاجەت. جاردەم جونىنە كەلەر بولساق، جۇرگەن جەرىمىزدە ۇلت پەن الاش يدەياسىن جاعىمىز تالماي ناسيحاتتاپ جۇرەيىك. ودان ارتىق قانداي جاردەم كەرەك.
جالعاسى بار
«اباي-اقپارات»
