قازاقستان «ەلەكتروندىق ۇكىمەت» شەڭبەرىندە قىزمەتتەر سپەكترىن كوبەيتىپ، ارتتىرۋدى جالعاستىرۋدا. سوڭعى جىلدارداعى ءىرى جانە تابىستى IT-جوبانى - eGov جاساپ جانە ونى ىسكە قوسقاننان سوڭ قر كولىك جانە كوممۋنيكاتسيالار مينيسترلىگىندە پايدالانۋشىلاردىڭ ىڭعايلىلىعىن ارتتىرۋ، وپەراتسيالاردى جەڭىلدەتۋ جانە قولجەتىمدى قىزمەتتەردى ءتىزىمىن تولىقتىرۋ بويىنشا جۇمىستار جاساپ كەلەدى.

بۇدان وزگە، تاياۋ ارادا قازاقستاندىقتار تولىق مولشەردە «ەلەكتروندىق ۇكىمەتتىڭ» ارتىقشىلىقتارىن موبيلدىك فورماتتا پايدالانا الادى. mGov-تىڭ كەلۋى eGov دامۋىنىڭ كەلەسى كەزەڭى بولماق.

بيىل قازاقستاننىڭ ەلەكتروندىق ۇكىمەت پورتالىنا 12 جىل تولدى. پورتال مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى الۋداعى بىرىڭعاي تەرەزەسى رەتىندە ىسكە قوسىلعان.

ەلەكتروندى ۇكىمەت پورتالى جۇمىس ىستەي باستاعان ساتتەن بۇگىنگى كۇنگە دەيىن «ۇلتتىق اقپاراتتىق تەحنولوگيالار» اق ازاماتتاردىڭ ۇيدەن شىقپاي-اق الا الاتىن قىزمەتتەر مەن سەرۆيستەر تىزبەسىن ارتتىرۋ جۇمىستارىن جالعاستىرىپ كەلەدى. وسىلاي، پورتال ارقىلى 12 جىل ىشىندە كورسەتىلەتىن قىزمەتتەر مەن سەرۆيستەردىڭ سانى 235-كە دەيىن ارتتى، كومپوزيتتىك قىزمەتتەر پايدا بولدى، 44  قىزمەت ءبىر رەتتىك قۇپياسوزدەردىڭ (sms-پارول) كومەگىمەن قولجەتىمدى بولدى، 38 تولەم تۇرلەرى پورتالدا اۆتورلاندىرىلماعان پايدالانۋشىلار ءۇشىن ونلاين رەجيمگە اۋىستىرىلدى، سونداي-اق «انىقتاماسىز قىزمەتتەر» – ۇشىنشى تۇلعالارمەن ەڭ بەلگىلى انىقتامالاردى سۇراتۋ سەرۆيسى اۆتوماتتاندىرىلدى.

بۇگىنگى كۇنى، «ۇلتتىق اقپاراتتىق تەحنولوگيالار» اق-نىڭ eGov.kz پورتالى ينفراقۇرىلىمىنا 150-دەن اسا اقپاراتتىق جۇيەلەر مەن دەرەكتەر قورى ينتەگراتسيالانعان. ياعني،   «ءبىر تەرەزە»  قاعيداسى بويىنشا كەشەندى قىزمەت كورسەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى جانە ازاماتتار بىرنەشە مەملەكەتتىك ورگاندارعا  بارماي-اق ءبىر عانا سۇراۋ سالۋ ارقىلى قىزمەتتەردى پايدالانا الادى.

قازىر، ەلەكتروندىق ۇكىمەت پايدالانۋشىلاردىڭ جالپى  سانى 7,4 ملن.-نان استى. پورتال ارقىلى كۇن سايىن 100 مىڭنان اسا قىزمەتتەر كورسەتىلەدى.  ەلەكتروندىق تۇردە كورسەتىلەتىن مەملەكەتتىك قىزمەتتەردىڭ كوپتەگەن ارتىقشىلىقتارى بار. ەڭ باستىسى، بۇل ۋاقىت ۇنەمدىلىگى، مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى الۋ ءۇشىن ءۇيىڭىزدى نەمەسە جۇمىس ورنىن تاستاپ كەتۋدىڭ قاجەتى جوق.

بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ دۇنيەجۇزىلىك رەيتينگىندە ەلەكتروندىق ۇكىمەتتى دامىتۋ يندەكسى بويىنشا قازاقستان 33-ءشى ورىندا، ال ازيا ەلدەرى اراسىندا 7 ورىندا تۇر.

ۇكىمەتتىڭ ەلەكتروندىق نۇسقاسىن جاساۋ – بۇگىنگى تاڭدا جاپپاي ترەند جانە بەلگى بولىپ تابىلادى. ينتەرنەت ءداۋىرىنىڭ كەلگەنىن ەسكەرەتىن بولساق، كوپتەگەنە ەلدەر حالىقتىڭ مەملەكەتتىك ورگاندارمەن ءوزارا قارىم-قاتىناسىن بارىنشا جەڭىلدەتىپ، جىلدامداتىپ جانە وڭتايلاندىرۋعا تىرىسىپ جاتىر. بۇگىنگى تاڭدا وعان كۇش سالۋ قاجەت ەكەندىگىنە جانە ونىڭ وزەكتىلىگىنە بارلىعى دا سەنىمدى. الايدا، «ەلەكتروندىق ۇكىمەتتىڭ» ىڭعايلى مودەلىن قۇرۋ بارلىق مەملەكتتىڭ قولىنان كەلە بەرمەيدى. وعان قوسا، مۇنداي جوبانى تەز ىسكە قوسىپ، ءارى ونى رەنتابەلدى، سەنىمدى ءارى ىڭعايلى ەتۋ وتە قيىن. بۇل تۇرعىدا قازاقستان، اسىرىپ ايتقانىمىز ەمەس، يننوۆاتسيالىق جاڭالىق جاسادى. 2006 جىلى egov.kz پورتالىن اشىپ، رەسپۋبليكامىز بار-جوعى 6 جىلدا جاڭا ۇلتتىق جۇيەنى قالىپتاستىرۋدا ءونىمدى تۇردە ءارى تەز الع جىلجىپ قانا قويماي، حالىقارالىق بەدەلدى IT-ساراپشىلار تاراپىنان نازارعا ىلىگىپ، جوعارى باعاعا يە بولدى.

بۇگىنگى تاڭدا قازاقستاننىڭ «ەلەكتروندىق ۇكىمەتىنىڭ» بەينەسى قانداي؟ ونى جاساۋشىلاردىڭ الدىندا قانداي ماقساتتار تۇر؟ جانە دە مەملەكەتتىك قىزمەتتەر قازاقستاندىق پايدالانۋشىلار ءۇشىن قانشالىقتى ىڭعايلى جانە قولجەتىمدى؟

بارىنەن بۇرىن پايدالانۋشىلاردىڭ مۇددەلەرىنىڭ ولشەمىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن كىشكەنە ستاتيستيكاعا كوڭىل بولەيىك: 2013 جىلى قر كولىك جانە كوممۋنيكاتسيالار مينيسترلىگىنىڭ ساراپشىلارى ەلەكتروندىق قىزمەت كورسەتۋلەردىڭ 12 ميلليونعا دەيىن ارتۋى كۇتىلۋدە. وعان قوسا، «ەلەكتروندىق ۇكىمەت» جۇيەسىنىڭ بارلىق مۇمكىندىكتەرى جەكە جانە زاڭدى تۇلعالارعا 2 000-نان استام اقپاراتتىق جانە 236 ينتەراكتيۆتىك جانە ترانزاكتسيالىق قىزمەت كورسەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. ارينە، بۇل جەردە ناقتى ايتا كەتكەن ءجون، اڭگىمە تەك egov.kz پورتالى جايندا ەمەس، سونىمەن قاتار elicense.kz پورتالى تۋرالى – «ەلەكتروندىق ۇكىمەت» جۇيەسىنىڭ جەكە جانە مامانداندىرىلعان بولىمىنە قاتىستى. جانە دە، 2013 جىلدىڭ باسىندا فورۋم ساراپشىلارى اقپاراتتىق قوعام ماسەلەلەرى بويىنشا حالىقارالىق كەزدەسۋدە جوعارى باعالاپ، elicense.kz قازاقستاندىق جوباسىن 64 ەلدىڭ 280 جوباسى ىشىندە e-Business كاتەگورياسىندا ۇزدىك دەپ تانىدى. ەگەر «ەلەكتروندىق ۇكىمەتتىڭ» پورتالىنىڭ تىزىمىنە قارايتىن بولساق، بۇگىنگى تاڭدا رەسۋرس ءوز مۇمكىندىكتەرىن 90 قىزمەتكە، 21 سەرۆيسكە دەيىن، مەملەكەتتىك الىمداردىڭ 21 ءتۇرىن تولەۋ، مەملەكەتتىك سالىقتاردىڭ 17 ءتۇرىن جانە سالىق تولەمدەرىنىڭ 4 تۇرىنە دەيىن كەڭەيتتى. تاياۋدا بۇل تىزىمگە جول قوزعالىسى ەرەجەلەرىن بۇزۋشىلىقتى تولەۋ دە قوسىلدى.

«مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى وڭتايلاندىرۋ جانە اۆتوماتتاندىرۋ ناتيجەسىندە تەك قانا ليتسەنزيا بەرۋ مىسالىندا تالاپ ەتىلەتىن تىزىمنەن قۇجاتتىڭ 853 ءتۇرى الىنىپ تاستالىنادى. الدىن الا ەسەپتەۋ بويىنشا مەملەكەتتىك ورگاندارعا تۇسەتىن قاعاز كوررەسپوندەنتسياسىنىڭ جىلدىق كولەمى 10 ميلليون قۇجاتقا قىسقاردى»، - دەپ اتاپ وتىلگەن قر كولىك جانە كوممۋنيكاتسيا مينيسترلىگىنىڭ ءباسپاوز حابارلاماسىندا.

الەۋمەتتىك ماڭىزدى قىزمەتتەردىڭ 100% ەلەكتروندىق فورماتقا كوشىرۋ – بۇل پايدالانۋشىلاردىڭ وپتسيالار ءتىزىلىمىن ودان ءىرڭ كەڭەيتۋ بولىپ تابىلادى. قر كولىك جانە كوممۋنيكاتسيا مينيسترلىگى قىزمەتتەر ءتىزىمىن اتى-ءجونىنىڭ اۋىسۋى، مەملەكەتتىك بازالىق زەينەتاقى تولەمىن تاعايىنداۋ، جك، جەكە نوتاريۋستى، جەكە سوت ورىنداۋشىسىن، ادۆوكاتتى تىركەۋدى ەسەپكە الۋ سياقتى قىزمەتتەرمەن تولىقتىرۋعا نيەتتى. سونىمەن قوسا، كومەككە مۇقتاج ازاماتتاردىڭ جەكە كاتەگوريالارىنا الەۋمەتتىك كومەك تاعايىنداۋ، تۇراتىن ورنى بويىنشا حالىقتى تىركەۋ جانە باسقا دا قىزمەتتەر.

ارينە، «ەلەكتروندىق ۇكىمەت» پورتالىن پايدالانۋ جايلى ءسوز قوزعالعاندا ادام سايكەستەندىرۋدىڭ بىرنەشە كەزەڭىن تالاپ ەتەتىنىن ءتۇسىنۋى ءتيىس. بۇل اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىكتىڭ قاراپايىم ەرەجەلەرىن ساقتاۋ ءۇشىن قاجەت، ونىڭ ماڭىزدىلىعى ەلدەگى بارلىق حالىقتىڭ مالىمەتتەر بازاسىمەن جۇمىس كەزىندە بىرنەشە ەسەگە ارتادى. بۇگىنگى تاڭدا egov.kz پورتالىنىڭ تۇراقتى جۇمىسىن قامتاماسىز ەتۋمەن ارنايى قۇرىلىم - «ۇلتتىق اقپاراتتىق تەحنولوگيالار» (ۇات) كومپانياسى اينالىسادى. سوڭعى بولعان الەمدەگى اقپاراتتىق جانجالداردىڭ جانىندا ۇات-دا ولاردىڭ قاۋىپسىزدىك جۇيەلەرى جەكە مالىمەتتەردىڭ قۇپيالىلىعىن جايىلىپ كەتۋدىڭ بارلىق مۇمكىن قاۋىپتەرىن كورسەتۋ تۋرالى ايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. كەز-كەلگەن يننواتسيالىق سيپاتتاعى جوبا سياقتى قازاقستاننىڭ «ەلەكتروندىق ۇكىمەتى» وتاندىق ءىت-سالانىڭ دامۋىنا تۇرتكى بولىپ، مۋلتيپليكاتيۆتىك اسەردىڭ كوزىنە اينالدى.

جىل سايىن قازاقستاندىقتار پايدالنۋدىڭ ونلاين-فورماتىنا ىنتامەن ءجيى كوشىپ كەلەدى. بۇل ساتىپ الۋ-ساتۋ قىزمەتتەرى نەمەسە سەرۆيستەردى پايدالانۋ قىزمەتتەرىنە قاتىستى ما؟ بۇل تۇرعىدا مەملەكەتتىڭ مۇمكىنىگى تەك قانا ترەندپەن ءجۇرۋ عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ونىڭ دامۋىن بولجاۋ جانە پايدالانۋشىنىڭ كوڭىل-كۇيىن باعالاۋ ستراتەگيالىق ماڭىزدى بولىپ تابىلادى. ستراتەگيالىق دەيتىن سەبەبىمىز تاڭدالعان شەشىمنىڭ دۇرىستىعىنان وسى IT-تەحنولوگيالار سياقتى قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان سەكتورداعى تابىسقا بايلانىستى.

Android جانە iOs وپەراتسيالىق پلاتفورمالارى – بۇگىنگى تاڭدا ساتىپ الۋشىلار اراسىنداعى سۇرانىستىڭ كوشباسشىلارى، مۇندا پايدالانۋشىلاردىڭ كەزەكتى قيالى قۇرىلعى – سمارتفوندى نەمەسە پلانشەتتى تاڭداۋ كەزىندە پايدا بولادى. قازاقستان، ارينە، ولاردان قالىس قالعان جوق، بۇگىنگى تاڭدا كوپتەگەن جاستار ءوز تاڭداۋلارىن قانداي دا ءبىر موبيلدىك جۇيەگە نەگىزدەي الادى.

سونىمەن قاتار، سوڭعى جىلدارى ءىت-سالاسىنىڭ ساراپشىلارىنىڭ مالىمەتىنشە، رەسپۋبليكادا online-تولەمدەردىڭ بەلسەندى ارتۋى بايقالعان. جانە دە، ولاردىڭ ايتارلىقتاي بولىگى ۇيالى تەلەفون قۇرىلعىلارىنىڭ كومەگىمەن ورىندالادى. ساراپشىلار بۇل جاعدايدى ورىندى دانە زاڭدى دەپ بىلەدى. زاماناۋي ادام كومپيۋتەرلىك ساۋاتتىلىعى اشىلعان سوڭ، تارتىمدى online-قىزمەتتەر مەن سەرۆيستەر ول ءۇشىن قولجەتىمدى بولادى، وسىلايشا ول ورتاستاتيستيكالىق پايدالانۋشى جانە ينتەرنەت-يندۋستريا قولدانۋشىسىنا اينالادى. بۇل جاعدايدا مەملەكتتىڭ مىندەتى – وتىنىمدەرگە سايكەس كەلۋ جانە مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى ىڭعايلى، جەدەل جانە سەنىمدى الۋعا جاڭا مۇمكىندىكتەر ۇسىنۋ.

موبيلدىك قوسىمشالار – بۇگىنگى تاڭدا سمارتفوندار مەن پلانشەتتەرگە ارنالعان ىڭعايلى باعدارلامالار عانا ەمەس، قانشاما ميلليونداعان اينالىمى بار الپاۋىت يندۋستريا بولىپ تابىلادى. باعدارلامالىق قامتاماسىز ەتۋدى جاساۋشىلارعا تاپسىرما – اشىلاتىن مۇمكىندىكتەر، ىڭعايلىلىعى، قاراپايىمدىلىعى جانە سەنىمدىلىگىنىڭ بىرەگەيلىگى بويىنشا باسەكەلەستەردىڭ ۇسىنىستارىنان اسىپ تۇسەتىن ءونىم جاساۋ. سوندا بۇل جاعداي تاياۋ ارادا وزگەرۋى ءتيىس. وتاندىق پروگرامميستتەر بىرنەشە پەرسپەكتيۆالىق ستارتاپتاردى ىسكە قوستى. ال، «ەلەكتروندىق ۇكىمەتتىڭ» موبيلدىك بالاماسىن قالىپتاستىرۋ تاپسىرماسى پايدا بولعاننان بەرى باعدارلامالىق كەشەن جاساۋعا قىزىعۋشىلىق ايتارلىقتاي ارتۋى مۇمكىن.

جەتەكشى ۇيالى بايلانىس وپەراتورلارىنىڭ ءبىرىنىڭ مالىمەتىنشە سوڭعى جىلدارى قازاقستاندا ءموبيلدى پايدالانۋشىلاردىڭ پايدالاناتىن ينتەرنەت-ترافيكتىڭ مولشەرلەرى 166 ەسەگە ارتقان. وعان قوسا، ۇيالى بايلانىس پەن ءموبيلدى ينتەرنەتكە تاريفتەر وسى كەزەڭدە 17 ەسەگە قىسقارعان. جانە دە، ۇيالى باي لانىس نارىعىنداعى باسەكەلەستىك شەڭبەرىندەگى تۇراقتى پراكتيكا ينتەرنەتكە قولجەتىمدىلىك جىلدامدىعىن ايتارلىقتاي ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن بايلانىستىڭ جاڭا ستاندارتتارىنا كوشۋ بولدى. مۇنىڭ بارلىعى تاياۋ بولاشاقتا بەلسەندى جانە جەتىلگەن ءموبيلدى پايدالانۋشىلار سانى تەك قانا ارتىپ وتىرادى، ادامدار ءموبيلدى قۇرىلعىلار ارقىلى بارلىق مۇمكىن قىزمەتتەردى الۋعا دايىن جانە ونى قالايدى.

دەمەك، «ەلەكتروندىق ۇكىمەتتىڭ» موبيلدىك نۇسقاسىن دامىتۋ بويىنشا ۇكىمەتتىك جوسپارلار جاڭا يننوۆاتسيالىق جاڭالىق قاتارىنا ەنۋ مۇمكىندىگىنە يە جانە دە ول قازاقستاننىڭ ينفوكوممۋنيكاتسيالىق سەكتورىن قالىپتاستىرۋ ءادىسى مەن تاجىريبەسى وزىق جانە بىرەگەي بولىپ قالاتىنىن ءىس جۇزىندە دالەلدەيدى.

Abai.kz