(سىقاق اڭگىمە)

مەنىڭ ۇستىمنەن دەل قۇلوۆيچ شاعىم ءتۇسىرىپتى. تەندەر كوميسسياسىنىڭ توراعاسى ونى جەردەن جەتى قويان تاپقانداي ۇيالى تەلەفونىما ءوزى قوڭىراۋ شالىپ تۇرىپ، ال، مەن ءۇشىن بەينەبىر سوعىس باستالىپ كەتكەندەي-اق تابان استىندا سۋىت جەتكىزدى. داۋسىندا تابالاۋدىڭ با نەمەسە «ەندى قۇرىدىڭ عوي، بەيشارا» دەگەندەي اياۋشىلىقتىڭ با، ايتەۋىر، ءبىرتۇرلى وزگەشە نىشان بار. تەندەردەن وتپەي قالعاننان بانكروتقا ۇشىراپ قالماسپىن. دەگەنمەن، ايلاپ-جىلداپ تەر توگىپ، جاساعان ەڭبەگىڭنىڭ ناتيجەسىن كورسەڭ قانداي عانيبەت. سوندا دا ءولىم ەمەس قوي، ءمانى-جايىن بىلەيىن دەپ توراعانىڭ ەسىگىن تارتتىم.

توراعا الاقانىن ىسقىلاپ جىبەرىپ، تارتپاسىنان جيىرما بەتتىك ارىزدى سۋىرىپ الىپ، مۇرنىما شەيىن تاقاپ ۇستاتا قويدى. مۇقيات قاراپ، وقىپ شىقتىم. مەنىڭ ۇسىنعان جوباما ءۇش قايناسا سورپاسى قوسىلمايتىن بىردەمەلەر جازىلعان. جيىرما بەتتەن ءىلىپ الار ءبىر دەرەك تاپپادىم. ارىزدىڭ سوڭىندا «مىناۋباي مىرزا - ادامگەرشىلىگى تومەن ادام بولعاندىقتان، ونى تەندەرگە قاتىستىرماۋلارىڭىزدى سۇرايمىن» دەلىنگەن. بىراق، ادامگەرشىلىگى قالاي «تومەندەگەنى»، ونى نەمەن دالەلدەۋگە بولاتىندىعى جايىندا ءلام-يم دەمەگەن.

- قىزىق ەكەن، باسەكە! مۇنىڭ مەنىڭ جوباما نە قاتىسى بار؟ سوندا، وسىنداي تۇككە تۇرمايتىن شيماي-شاتپاق ءۇشىن مەنى تەندەرلىك كونكۋرسقا جىبەرمەيىن دەپ وتىرسىز با؟

(سىقاق اڭگىمە)

مەنىڭ ۇستىمنەن دەل قۇلوۆيچ شاعىم ءتۇسىرىپتى. تەندەر كوميسسياسىنىڭ توراعاسى ونى جەردەن جەتى قويان تاپقانداي ۇيالى تەلەفونىما ءوزى قوڭىراۋ شالىپ تۇرىپ، ال، مەن ءۇشىن بەينەبىر سوعىس باستالىپ كەتكەندەي-اق تابان استىندا سۋىت جەتكىزدى. داۋسىندا تابالاۋدىڭ با نەمەسە «ەندى قۇرىدىڭ عوي، بەيشارا» دەگەندەي اياۋشىلىقتىڭ با، ايتەۋىر، ءبىرتۇرلى وزگەشە نىشان بار. تەندەردەن وتپەي قالعاننان بانكروتقا ۇشىراپ قالماسپىن. دەگەنمەن، ايلاپ-جىلداپ تەر توگىپ، جاساعان ەڭبەگىڭنىڭ ناتيجەسىن كورسەڭ قانداي عانيبەت. سوندا دا ءولىم ەمەس قوي، ءمانى-جايىن بىلەيىن دەپ توراعانىڭ ەسىگىن تارتتىم.

توراعا الاقانىن ىسقىلاپ جىبەرىپ، تارتپاسىنان جيىرما بەتتىك ارىزدى سۋىرىپ الىپ، مۇرنىما شەيىن تاقاپ ۇستاتا قويدى. مۇقيات قاراپ، وقىپ شىقتىم. مەنىڭ ۇسىنعان جوباما ءۇش قايناسا سورپاسى قوسىلمايتىن بىردەمەلەر جازىلعان. جيىرما بەتتەن ءىلىپ الار ءبىر دەرەك تاپپادىم. ارىزدىڭ سوڭىندا «مىناۋباي مىرزا - ادامگەرشىلىگى تومەن ادام بولعاندىقتان، ونى تەندەرگە قاتىستىرماۋلارىڭىزدى سۇرايمىن» دەلىنگەن. بىراق، ادامگەرشىلىگى قالاي «تومەندەگەنى»، ونى نەمەن دالەلدەۋگە بولاتىندىعى جايىندا ءلام-يم دەمەگەن.

- قىزىق ەكەن، باسەكە! مۇنىڭ مەنىڭ جوباما نە قاتىسى بار؟ سوندا، وسىنداي تۇككە تۇرمايتىن شيماي-شاتپاق ءۇشىن مەنى تەندەرلىك كونكۋرسقا جىبەرمەيىن دەپ وتىرسىز با؟

- قاتىسى بولعاندا قانداي؟ شاعىمنىڭ اتى شاعىم، ارىزدىڭ ارتىندا بىلدەي ءبىر ادام تۇر. ونى تۇككە تۇرمايدى دەپ سوگۋدىڭ ءوزى ءسىزدىڭ ىسكەرلىگىڭىزگە كولەڭكە تۇسىرەتىن، ادامگەرشىلىگىڭىزگە كۇمان تۋدىراتىن جاعداي.

- كەشىرىڭىز، بۇل كونكۋرستا مەنىڭ جاساعان جوبامنىڭ قانشالىقتى نەگىزدىلىگى ەسەپكە الىنۋعا ءتيىس قوي. جەمقورلىقتىڭ دەرەگى بولماسا، ءىستى بولىپ، تۇرمەگە وتىرىپ كەلمەسەم، مۇنداي بوس مىلجىڭنىڭ جوباعا نە قاتىسى بار؟

- قاتىسى بولعاندا قانداي. ءسىزدىڭ مىنەز-قۇلقىڭىزدىڭ اتقاراتىن ءرولى ايتارلىقتاي زور. مەن سىزگە جوباڭىزدى قايتارىپ بەرەمىن. مىنا ارىز يەسىمەن بارىپ جولىعاسىز. كەشىرىم سۇراپ، ماملەگە كەلگەن سوڭ شاعىمدى باقىلاۋدان الىپ تاستاۋعا بولادى. سودان كەيىن بارىپ، جوباڭىزدى قابىلداي الامىن.

ءبىر قۇشاق قۇجاتتارىمدى قۇشاقتاپ، فيرماعا كەلگەن سوڭ دەل قۇلوۆيچتى ىزدەۋگە كىرىستىم. ونىڭ باسقاراتىن شاعىن مەكەمەسىنىڭ مەكەنجايىن تاۋىپ باردىم. جۇمىستىڭ قايناپ جاتاتىن ۋاقىتى بولعان سوڭ ءسال قايمىعىپ تۇردىم دا، تاۋەكەلگە باسىپ، ەسىكتى اشىپ سالەم بەرە كىردىم. باسىمدى كوتەرىپ قاراسام، كوكەمنىڭ ۇستەلى بوس تۇر. كابينەتتىڭ كەلەسى بۇرىشىندا تويعان توقتىداي قاراتورى، تومپيعان ەكى جاس ايەل شاي ءىشىپ وتىر. ساسىپ قالدىم. مىنەزدەرى اشىق، جاقسى جاندار ەكەن. ماعان ءبارىن ءتۇسىندىرىپ جاتىر. الدارىنداعى جۇمىس كەستەسىن كورسەتىپ، «ول كىسى ءبىزدى باسقارۋمەن قاتار جاستارعا يماندىلىق جايىندا تاربيە بەرەدى عوي. ءسال كۇتىپ، بىزبەن بىرگە شاي ءىشىڭىز!» - دەسىپ، بايەك بولىپ قالدى. اسىعىس ەكەنىمدى ايتىپ زورعا قۇتىلدىم دا كەڭ ءدالىزدى بويلاپ كوكەمدى ىزدەۋىمدى جالعاستىردىم. دەل قۇلوۆيچ تۇرماق ۇشقان شىبىن دا كەزدەسپەدى. يەن ءدالىزدى بويلاپ بەزىپ كەلە جاتقانمىن. الدىمداعى ءبىر ەسىك باياۋ اشىلدى دا بۇرىنعى ارىپتەسىم جايباسار مىلجىڭباەۆيچ شىعا كەلدى. «جولى بولاتىن جىگىتتىڭ الدىنان جەڭگەسى» ەمەس تۇپ-تۋرا جاكەمنىڭ ءوزى ۇشىراسقانى وسى ەكەن. كابينەتىنە ەنسەم، تاپتىرمايتىن تازىم دەل قۇلوۆيچ سوندا وتىر.

كىرە بەرە باستىرمالاتىپ ايتىپ جاتىرمىن. جوبانىڭ قىرۋار كۇشپەن جاسالعانىن، بارىنەن بۇرىن قالانىڭ دامۋىنا ۇلكەن قارقىن بەرەتىنىن، جالپى جاستاردىڭ بولاشاعى ءۇشىن مەنىڭ ادامگەرشىلىگىمە وڭ باعا بەرۋىن سۇراپ، جالىنىپ-جالپايىپ جاتىرمىن. داكەڭ دە تۇسىنىگى كەڭ ادام عوي. ارىزىن قايتارىپ الۋعا ۋادە بەردى. ءتىپتى دەرەۋ سول جەردەن توراعاعا تەلەفون سوعىپ تا ۇلگەردىك. الايدا، توراعا تاس-تالقان بولدى. ونىڭ ايتۋىنشا، بۇل تەلەفونمەن شەشىلە سالاتىن شارۋا ەمەس ەكەن. ول ءۇشىن الدىمەن داكەڭ مەنىڭ ادامگەرشىلىگىمە جاعىمدى باعا بەرگەن مىنەزدەمە دايارلاپ، بۇرىنعى پىكىرىنەن باس تارتاتىندىعىن جازباشا مالىمدەيدى. وعان زاڭگەر، پسيحولوگ، فيلوسوف، ءدىنتانۋشى، تاريحشى، لينگۆيست، مەديك سىندى مامانداردان تۇراتىن ون لاۋازىم يەسى باسشىلار قول قويادى، قولدى ەلتاڭبا بەينەلەنگەن ءار مەكەمەنىڭ مورىمەن راستايدى، ەڭ سوڭىندا ءبارىنىڭ زاڭدى ەكەنىن نوتاريۋس كۋالاندىرادى.

- جارايدى! مەن ساعان بۇرىنعى پىكىرىمنەن باس تارتاتىندىعىم جايىندا جازىپ، «ادامگەرشىلىگى جوعارى» دەگەن باعامدى بەرگەن قاعازدى ەرتەڭ سارسەنبىنىڭ ساتىندە اكەلەمىن. سەن بىراق ماعان تەندەردەن بولىنەتىن سومانىڭ ون پايىزىنا تەڭ كەلەتىن اقشانى قولما-قول اكەلىپ بەرگەن سوڭ عانا ونى الاسىڭ. قالعان قول قويدىرۋ، اناۋ-مىناۋ ءوز پروبلەماڭ. ال، تەندەردە جەڭىمپاز بولاتىندىعىڭا كەپىلدىكتى توراعا ەمەس مەن بەرەمىن، - دەدى، دەل قۇلوۆيچ.

قيسىنعا كەلمەسە دە كەلىسۋگە ءماجبۇر بولدىم. ەرتەڭىندە ايتقانىن ەكى ەتپەي ورىندادىم. ول دا ۋادەسىندە تۇرىپ، ءبىر جاپىراق قاعازدى قولىما ۇستاتتى. وسىلاي ءساتتى باستالعان ءىسىم ەندى قول قويدىرۋعا كەلگەندە العا جىلجىماي-اق قويدى. الگى قۋلاردىڭ ءاربىرىنىڭ قولىن قويدىرۋىم وزىنشە ءبىر توي-تومالاققا اينالدى. الدىمەن ولاردى كەزەك-كەزەگىمەن مەيرامحاناعا اپارامىن، سوسىن، ساۋنالاتادى، ءتۇن جامىلا اقىلى قىزمەت كورسەتەتىن كوبەلەكتەرمەن كوڭىل كوتەرەدى. اقشا دەگەن قالتامنان سۋشا سىرعىپ كەتىپ جاتىر. ءسويتىپ ءجۇرىپ، ول شارۋانى دا ءبىتىردىم-اۋ، ايتەۋىر.

ەڭ سوڭىندا نوتاريۋسقا كەلگەندە ونىڭ كوزىنە مەنىڭ سۋ جاڭا كولىگىم ىلىكتى دە دەرەۋ قولقا سالدى. تەندەر السام ءبارى بولا جاتار دەگەن ويمەن كولىكتى سول جىگىتتىڭ اتىنا «وفورميت» ەتە سالدىم.

وسىلايشا، يت اۋىرەمەن ءجۇرىپ، ءبىر ايدىڭ قالاي وتكەنىن دە بىلمەي قالىپپىن. سويداقتالىپ قويىلعان قولدار مەن بىلشيتىپ باسىلعان مورلەرگە تولى قاعازدى الىپ توراعاعا جەتسەم ول:

- تەندەردىڭ ۋاقىتى بىتكەن، كونكۋرس باياعىدا ءوتىپ، جەڭىپ شىققان ۇمىتكەرلەر قاراجاتتارىن الىپ قويعان، - دەپ، قاراپ تۇر.

«اباي-اقپارات»