ينتەرنەت-كونفەرەنتسيا: دۋلات يسابەكوۆ (باسى)
قارا ورمان حالقىنىڭ كوكەيىندەگى ويىن ايتىپ، جوعىن ىزدەۋدەن تانبايتىن، قالامى مەن قازاق ءسوزىن قاتار ۇستاپ، ۇنەمى سەرگەك جۇرەتىن ايگىلى جازۋشى، ادەبي ورتا مەن جالپى وقىرمان ىقىلاسىنا بولەنگەن شىعارمالاردىڭ اۆتورى دۋلات يسابەكوۆ كونفەرەنتسيامىز بارىسىندا كەلىپ تۇسكەن ساۋالداردىڭ العاشقى لەگىنە جاۋاپ بەرىپ وتىر.
«اباي-اقپارات»
ءومىر بايان
يسابەكوۆ دۋلات 1942 جىلى 20 جەلتوقساندا وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى، سايرام اۋدانىندا تۋعان. جازۋشى، دراماتۋرگ. قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىن بىتىرگەن (1966). قازاق كسر تەلەۆيزيا جانە راديوحابار جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميتەتىندە اعا رەداكتور (1967-1968), قازاق سوۆەت ەنتسيكلوپەدياسى باس رەداكتسياسىندا اعا عىلىمي رەداكتور (1968-1970), «جۇلدىز» جۋرنالىندا ءبولىم مەڭگەرۋشىسى (1971-1976), «جالىن» باسپاسىندا رەداكتسيا مەڭگەرۋشىسى (1976-1980), قازاق كسر مادەنيەت مينيسترلىگى رەپەرتۋارلىق-رەداكتسيالىق كوللەگيانىڭ باس رەداكتورى (1980-1988), قازاق تەلەديدارىنىڭ باس ديرەكتورى (1988-1992), «جازۋشى» باسپاسىنىڭ ديرەكتورى، (1992-1995) قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ حاتشىسى بولىپ ىستەگەن.
قارا ورمان حالقىنىڭ كوكەيىندەگى ويىن ايتىپ، جوعىن ىزدەۋدەن تانبايتىن، قالامى مەن قازاق ءسوزىن قاتار ۇستاپ، ۇنەمى سەرگەك جۇرەتىن ايگىلى جازۋشى، ادەبي ورتا مەن جالپى وقىرمان ىقىلاسىنا بولەنگەن شىعارمالاردىڭ اۆتورى دۋلات يسابەكوۆ كونفەرەنتسيامىز بارىسىندا كەلىپ تۇسكەن ساۋالداردىڭ العاشقى لەگىنە جاۋاپ بەرىپ وتىر.
«اباي-اقپارات»
ءومىر بايان
يسابەكوۆ دۋلات 1942 جىلى 20 جەلتوقساندا وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى، سايرام اۋدانىندا تۋعان. جازۋشى، دراماتۋرگ. قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىن بىتىرگەن (1966). قازاق كسر تەلەۆيزيا جانە راديوحابار جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميتەتىندە اعا رەداكتور (1967-1968), قازاق سوۆەت ەنتسيكلوپەدياسى باس رەداكتسياسىندا اعا عىلىمي رەداكتور (1968-1970), «جۇلدىز» جۋرنالىندا ءبولىم مەڭگەرۋشىسى (1971-1976), «جالىن» باسپاسىندا رەداكتسيا مەڭگەرۋشىسى (1976-1980), قازاق كسر مادەنيەت مينيسترلىگى رەپەرتۋارلىق-رەداكتسيالىق كوللەگيانىڭ باس رەداكتورى (1980-1988), قازاق تەلەديدارىنىڭ باس ديرەكتورى (1988-1992), «جازۋشى» باسپاسىنىڭ ديرەكتورى، (1992-1995) قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ حاتشىسى بولىپ ىستەگەن.
العاشقى اڭگىمەسى «جولدا»، «زامانداستار» اتتى جيناقتا 1963 جىلى جاريالاندى. كەيىن «بەكەت» (1966), «اششى بال» (1969), «مازاسىز كۇندەر» (1970), «قارا شاڭىراق» (1973), «تىرشىلك» (1975) پوۆەستەر مەن اڭگىمەلەر جيناقتارى، «قارعىن» (1980) رومانى باسىلدى. تاڭدامالى پوۆەستەرى «ەكى جيىرما» (1983) دەگەن اتپەن جارىق كوردى. بىرقاتار شىعارمالارى ورىس تىلىندە اۋدارىلىپ، «پولىن» (1978), «وتچي دوم» (1979), «سمياتەنيە» (1986) دەگەن اتپەن باسىلدى. جەكەلەگەن تۋىندىلارى ۆەنگر، نەمىس، پولياك، چەح تىلدەرىندە جاريالاندى.
«رەكتوردىڭ قابىلداۋ كۇندەرى» (1975), «اپكە» (1977), «ەرتەڭدى كۇتۋ» (1979), «مۇراگەرلەر» (1982), «الىستان كەلگەن اناناس» (1984), «كىشكەنتاي اۋىل» (1986), «اناسىن اڭساعان قىز»، «ەسكەرتكىش وپەراتسياسى»، «ەسكى ۇيدەگى ەكى كەزدەسۋ»، ت.ب. پەسالارى رەسپۋبليكالىق، وبلىستىق تەاتر ساحنالارىندا قويىلدى. تاڭداۋلى پەسالار جيناعى «جەتى جەلكەن» دەگەن اتپەن 1987 جىلى جارىق كوردى. جەكەلەگەن تۋىندىلارى بويىنشا «گاۋھار تاس»، «دەرمەنە»، «تاۋقىمەت» كوركەم فيلمدەرى ءتۇسىرىلدى.
- دۋلات اعا ءسىز شەبەر جازۋشىسىز، سول شەبەرلىگىڭىزدى پايدالانىپ «ەندىگى پاتشانىڭ كىم بولاتىنىن بىلەم»، دەپ ءوزىڭىزدى تاعى دا قىمباتتاتىپ قويدىڭىز. ءالدە ءبىراز اتاق العان ادامدار جۇرتتىڭ نازارى مەندە بولسىن دەپ تۇرا ما؟ شىنىن ايتىڭىزشى، ايتپەسە، كۇلدىرگى، وتىرىك، قاشاپ ءسوز، قۋما سوزدەن شىنىن ايتايىق, جالىعىپ كەتتىك.
- «كەلەسى پرەزيدەنتتىڭ كىم بولاتىنى پرەزيدەنت ەكەۋمىزدىڭ ارامىزداعى قۇپيا» دەپ «دات» گازەتى مەنىمەن سۇحباتتاسقاندا ايعايلاتىپ باس تاقىرىپ قويىپ جىبەرىپتى. سۇحبات العان جۋرناليستپەن وسى جونىندە قاتتى سوزگە بارىسىپ قالدىق. «ەندى سەندەرگە سۇحبات بەرمەيمىن» دەگەنگە شەيىن باردىم. پرەزيدەنتپەن كەزدەسكەندە ونداي اڭگىمەنىڭ بولعانى راس. بىراق، پرەزيدەنت ول جاعىن اشىپ ايتا المايدى عوي. ونى حالىق بىلەدى. سايلاۋ قورىتىندىسى بىلەدى. ول جاعى قۇپيا. وسى «قۇپيا» دەگەن ءسوزدى جۋرناليست دابىرايتىپ: «كەلەسى پرەزيدەنتتىڭ كىم بولاتىنى پرەزيدەنت ەكەۋمىزدىڭ ارامىزداعى قۇپيا» دەپ قويىپ قاپتى. مەن مۇنى ارانداتۋ دەپ ەسەپتەيمىن. ولاي دەپ ءۇزىلدى-كەسىلدى ايتۋعا ەشكىمنىڭ حاقىسى جوق. بۇل جونىندە مەن «حالىق ءسوزى» گازەتىنە بەرگەن سۇحباتىمدا اشىپ ايتتىم. ءسىز ايتقانداي، بۇلاي دەپ ساۋەگەيلىك تانىتۋ ءوزىڭدى «تاعى دا قىمباتتاتۋ» ەمەس، ارزانداتۋ، ءوزىڭدى-ءوزىڭ ارانداتۋ دەپ ەسەپتەيمىن.
- قازىرگى قازاق زيالىلارىنا دەگەن كوزقاراسىڭىز قالاي؟ قازىر حالىقتىڭ زيالىلارعا كوڭىلى سۋىپ بارادى. سەبەبى نەدە؟ كەيىنگى ۇرپاققا قانداي وسيەت ۇسىنا الاسىز؟
- قازاق زيالىلارىنىڭ اتى بار دا زاتى جوق. ءبارى جالتاق، جاسقانشاق بوپ بارادى. باتىلدىق تانىتۋ دەگەن - كوشەگە شىعىپ ايعايلاۋ نەمەسە، بيلىكتىڭ جاعاسىنا جارماسۋ ەمەس، ارقاشان دا ءادىلىن ايتۋ. ءبىلىپ ايتۋ. كوزگە كورىنىپ تۇرعان شىندىقتى بۇرمالاماۋ. ءۇيدىڭ شاتىرى جوق بولسا جوق دەپ ايتۋ. ال ءبىزدىڭ زيالى قاۋىم دەپ جۇرگەن بەلگىلى ازاماتتارىمىز جوق شاتىردى بار دەپ ايتۋعا بەيىم تۇرادى. زيالى قاۋىم وكىلى قوعامداعى ورىن الىپ وتىرعان ولقىلىقتاردى اشىپ ايتا بىلۋلەرى كەرەك. تەك سىناپ قانا قويماي قوعام ومىرىندەگى كەلەڭسىزدىكتەردىڭ سەبەبىن اشىق ايتا ءبىلۋى كەرەك. پىكىر ايتۋ مادەنيەتىن دە ۇمىتپاعان ءجون.
كەيىنگى ۇرپاققا وسيەت ايتاتىنداي مەن كەلمەستىڭ كەمەسىنە وتىرىپ، الىس ساپار اتتانعالى وتىرعان جوقپىن. ولارعا ايتار ءبىر-اق ۇسىنىسىم بار - داقپىرت پەن داڭقتىڭ، وتىرىك پەن شىننىڭ ارا جىگىن اجىراتا ءبىلۋدى ۇيرەنىڭدەر.
- كەلەسى پرەزيدەنتتىڭ كىم بولاتىنىن بىلسەڭىز، وندا شىنىندا دا كورىپكەل، ساۋەگەي ەكەنسىز. اتىشۋلى نوسترادامۋس پەن ۆانگانىڭ ءىزباسارى ەكەنسىز. الايدا، دۋلات اعا، ونىڭ كىم بولاتىنىن ءسىز بەن ءبىز شەشپەيمىز. ونىڭ كىم بولاتىنىن ءتىپتى قازىرگى پرەزيدەنت تە بىلمەيدى. ونى 16 ملن حالىقتىڭ تاڭداۋى مەن سايلاۋى شەشەدى. سىزگە قويار ءبىر سۇراعىم بار. كەلەسى پرەزيدەنتتىڭ اتىن اتاماساڭىز دا قانداي ادام ەكەنىن ايتىڭىزشى. بىرىنشىدەن، ول جەرتوناۋ، ەلتوناۋمەن اينالىساتىن وبىر جەمقور ما؟ ەكىنشىدەن، ول قازاقشا سويلەمەي مە؟ ۇشىنشىدەن، ول ۇلتسىزداندىرۋ ساياساتىن ۇستانا ما؟ تورتىنشىدەن، ول ەل تۇگىلى ءوزىنىڭ وتباسىن باسقارا المايتىن بىرەۋ مە؟ بەسىنشىدەن، ونىڭ كوزى جان-جاققا جۇگىرمەي مە؟
- «كەلەسى پرەزيدەنتتىڭ كىم بولاتىنىن بىلسەڭىز نوسترادامۋس پەن ۆانگانىڭ ءىزباسارى ەكەنسىز» دەپ الدەبىرەۋ مىسقىلداي سۇراق قويىپتى.
مەن بۇل سۇراققا جاڭا عانا جاۋاپ بەردىم. ال، كەلەسى پرەزيدەنتتىڭ ەل توناۋمەن، جەر توناۋمەن اينالىساتىن جەمقور بولا ما، جوق پا، ونىڭ كوزى جان-جاققا جۇگىرە مە، جۇگىرمەي مە، ونى الگى ءوزىڭىز ايتىپ وتىرعان نوسترادامۋس تا، ۆانگا دا بىلمەيتىن بولۋى كەرەك.
- دۋلات اعا، ۇل-قىزدارىڭىز بەن نەمەرە-جيەندەرىڭىز قازاقشا بىلە مە؟ ءسىزدىڭ شىعارمالارىڭىزدى تۇپنۇسقادان ءتۇسىنىپ وقي الا ما؟
- ۇل-قىزدارىم تۇگەل قازاقشا بىلەدى. بىلەتىندىكتەرى سونداي، ولار ءتۇستى دە قازاقشا كورەدى.
- ءسىز ءدال قازىرگى كەزدەگى ەلدەگى ساياسي جاعدايدى قالاي باعالايسىز؟ ەكونوميكالىق جاعداي تۋرالى نە بىلەسىز؟ الەۋمەتتىك جاعدايدان قانشالىقتى حاباردارسىز؟
- ساياسي، ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك جاعدايلار تۋرالى ەپتەپ كوزى اشىق ادامداردىڭ ءبارى حاباردار عوي دەپ ويلايمىن. ءبىز «الدىمەن ەكونوميكا، سونان سوڭ ساياسات» دەگەن قاعيدانى ۇستانعان ەلمىز عوي. ەكونوميكا جاعىنان وزگە ەلدەردەن كوش ىلگەرىمىز دەپ ساناعانمەن ەلدەگى جاعدايدى كوزىمەن كورگەن ادامنىڭ ول پىكىرمەن كەلىسە قويۋى ەكىتالاي. «بوناپارتتىڭ ۇيلەنۋى» دەگەن اڭگىمەمدە «... ءۇي جانىندا وتىرعان شۇيكەدەي قارا كەمپىر فەوداليزم كەزىندە تۇتكەن ءجۇنىن سوتسياليزم كەزىندە دە ءۇنسىز ءتۇتىپ قالا بەردى» دەگەن سويلەم بار ەدى. كەزىندە التىنبەك سارسەنباەۆ ءوزىنىڭ ءبىر ماقالاسىندا ءدال وسى سويلەمدى تسيتاتا ەتىپ العان ەدى. سول سياقتى، اۋىل تىرشىلىگى ءالى سول سۇرەڭسىز جاعدايدا. جىل سايىن ميللياردتاعان قارجى بولىنسە دە باياعى كورىنىس وزگەرەر ەمەس. مەنىمشە، سول قىرۋار قارجى اۋىلعا جەتپەيتىن بولۋى كەرەك. ونى تەكسەرىپ جاتقان دا ەشكىم جوق. ال، ساياسي جاعىنا كەلەتىن بولساق، ءبىز سوڭعى كەزدە تىم تويشىل، دابىراشىل بوپ بارامىز. ەلدى تانىتۋ، وزگە ەلدەردىڭ نازارىن وزىمىزگە اۋدارۋ، ءسويتىپ، ينۆەستيتسيا تارتۋ كەرەك شىعار، بىراق، وسىنى دابىراعا اينالدىرىپ، جاستاردىڭ ساناسىن ساياساتپەن ۋلاپ، ولاردى ەركىن ويلاۋ قابىلەتىنەن ايىرىپ جاتقاندايمىز. شەتەلدىك ينۆەستيتسيا دەگەنگە دە تىم اۋەستەنىپ الدىق. الماقتىڭ دا سالماعى بار. ەرتەڭ ول قارجىنىڭ وتەمىن نەمەن قايىرامىز؟ قالاي قايتارامىز؟ جەرمەن بە، الدە، جاڭا اشىلعان كەن ورىندارىمەن بە؟ نەمەرەلەرىمىزدى قىرۋار قارىزدىڭ استىندا قالدىرىپ بارا جاتقان جوقپىز با؟
تىزە بەرسەڭ ونداي ساۋالدار تىزبەكتەلىپ شىعا بەرەدى.
95% پايىز دەگەنگە، ارينە، كۇدىگىم بار. جەرگىلىكتى شەنەۋنىكتەر «شاش ال دەسە باس العان» بولۋلارى كەرەك. 70-80 پايىزدىڭ ءوزى ۇلكەن جەڭىس ەمەس پە؟ ەگەر سايلاۋ كوميسسياسى وسىلاي دەپ جاريالاسا، بالالارى مەن نەمەرەلەرىنىڭ الدىندا مەن ەمەس، سولار ۇيالسىن.
- مەيرام كۇندەرى "دۋمان" ىقشاماۋدانىندا بولعان جاعدايدان حاباردارسىز با؟ زاڭ بار ەكەنىن، ءتارتىپ بولۋى كەرەكتىگىن ءبارىمىز بىلەمىز. دەگەنمەن، ءسىز سول ازاماتتاردىڭ تاعدىرى تۋرالى نە ويلايسىز؟ جالپى، ونداي-وندايدى ويلايسىز با؟
- «دۋمان» ىقشام اۋدانىندا بولعان وقيعادان نەگە حابارىم بولماسىن. شۋىلداپ، زار جىلاپ جاتقان ءۇيسىز-كۇيسىز ادامداردى كورگەندە بويىمدى اشۋ-ىزا كەرنەيدى. بيلىك جاعىن تىڭداپ كورسەڭ سول ادامداردىڭ ءبارىنىڭ ارەكەتى زاڭسىز ەكەن. كەڭىرەك ويلاپ كورسەڭ، وسى ءبىزدىڭ زاڭ وسى ەلدىڭ زاڭدى قوجاسىنا، ياعني، قازاق حالقىنىڭ مۇددەسىنە قارسى جازىلعان سياقتى. قايدا بارساڭ دا ۇيلەرى بۇزىلىپ، جەرى تارتىپ الىنىپ جاتقان قازاقتى كورەسىڭ. «ولاردى شۋلاتا بەرمەي، ءوز جەرىن وزدەرىنە زاڭدى تۇردە ۇلەستىرىپ بەرسەڭدەر قايتەدى؟» دەپ جاۋاپتى ادامدارعا تالاي ايتتىم، ماقالا دا جازدىم. تىڭدار قۇلاق جوق. ءتىپتى، سوناۋ تاراز قالاسىنىڭ ىرگەسىندەگى «رودنيچوك» دەگەن بۇرىنعى ساياجاي قالا اكىمشىلىگىنىڭ ارنايى قاۋلىسىمەن قالا قۇرامىنا ەنىپتى. سول قاۋلىنىڭ شىققانىنا بىرنەشە جىل بولسا دا ءالى ۇيلەرىنە تولقۇجات بەرمەي، تۇرعىندار نە قالادا جوق، نە ساياجايدا جوق، ءارى-ءسارى سەرگەلدەڭ كۇيدە ەكەن. ول بايعۇستاردىڭ بارماعان جەرى، باسپاعان تاۋى قالماپتى. وبلىستىڭ، قالانىڭ اكىمى مەن سوتىنا، باس پروكۋراتۋراعا، پرەزيدەنتكە، ءارى-بەرىدەن سوڭ دەپۋتات دەپ بەكبولات تىلەۋحانوۆقا دەيىن حات جازىپ، مۇڭدارىن شاعىپتى. سولاردىڭ ءبىر دە بىرەۋىنەن ءالى كۇنگە دەيىن جاۋاپ جوق ەكەن. ابدەن ساسقان بولۋلارى كەرەك، سولاردىڭ باسشىلارى ماعان تەلەفون سوعىپ، ءبىر پاپكا قاعازدارىن جىبەرىپتى. ولاردىڭ بارىمەن تانىسىپ شىققان سوڭ ءبىزدىڭ شەنەۋنىكتەردىڭ حالىقتىڭ مۇڭ-زارىنا سونشالىقتى تاس كەرەڭ، سونشالىقتى نەمقۇرايدى قارايتىندارىنا كوزىم جەتىپ، جاعامدى ۇستادىم. سونان سوڭ وبلىس اكىمى بوزىمباەۆ مىرزاعا حات جازىپ، حالىقتىڭ وتىنىشىنە قۇلاق اسىپ، مۇمكىندىگىنشە كومەك قولىن سوزۋىن سۇرادىم. ودان جاۋاپ تا كەلدى. ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ 30 ناۋرىز ايىندا ءبولىم باستىعى ا. جۇنىسبەكوۆ مەنىڭ حاتىمدى قالا اكىمى ب.ورىنبەكوۆ مىرزاعا جولداعانىن حابارلاپتى. ال، قالا اكىمى جاعدايدىڭ زاڭ بويىنشا رەتتەلىپ جاتقانىن، ءتۇبى بۇل ماسەلە وڭ شەشىمىن تاباتىنىن ءتۇسىندىرىپ ماعان حات جازىپتى. ال، «رودنيچوك» تۇرعىندارى بولسا بۇنداي جاۋاپتى تالاي رەت ەستىگەندەرىن، بۇل جاي عانا شىعارىپ سالما جاۋاپ ەكەنىن ايتىپ زار قاعۋدا. «كەزدەسە قالساڭىز ءبىزدىڭ ءوتىنىشىمىز بەن قولىڭىزداعى قۇجاتتاردى پرەزيدەنتكە تابىس ەتسەڭىز ماسەلە بىردەن شەشىمىن تابار ەدى» دەپ ەرتەڭگى كۇننەن ۇلكەن ءۇمىت كۇتەدى. «ەگەر ول كىسىمەن تاعى ءبىر كەزدەسۋدىڭ ءساتى ءتۇسىپ جاتسا، ءسوز جوق ەڭ باستى ماسەلە ەتىپ سىزدەردىڭ وتىنىشتەرىڭىزدى جەتكىزەمىن» دەپ ۋادە بەردىم. ال، پرەزيدەنتپەن كەزدەسۋ مەنىڭ عانا ەركىمدە ەمەس ەكەنى بەلگىلى.
الايدا، بۇل ماسەلەنى اياقسىز قالدىرماۋعا شامامنىڭ كەلگەنىنشە تىرىسىپ باعارمىن. ءوز ەلىندە، ءوز جەرىندە وتىرىپ ولاردى زار قاقساتىپ قويۋىمىز ۇلكەن قيانات دەپ بىلەمىن. وسى ساۋالداردىڭ ىشىندە «ءسىز ونداي-وندايدى ويلايسىز با؟» دەگەن سۇراق ءجۇر ەكەن (باسپانا ءۇشىن جانتالاسىپ جاتقان حالىقتى ايتادى). سوعان قاراعاندا، سۇراق يەسى مەنىڭ تەلەديدار گازەت بەتتەرىندە ءجيى-ءجيى جاريالانىپ تۇرعان سۇحباتتارىم مەن ماقالالارىمدى وقىماعان، يا بولماسا، بايقاماعان بولۋى كەرەك.
جيىرما جىل ىشىندە ەل باسقارۋعا لايىق ازامات جوق دەگەنگە سەنۋ قيىن ەكەنىن مەنەن بۇرىن سۇراق يەسىنىڭ ءوزى ايتىپ كەتىپتى. «قازاقستاندا تۇراتىن ون ميلليوننان استام قازاق ەل باسقارۋعا لايىق ءبىر-اق ادامدى دۇنيەگە اكەلدى، ەندى ونداي ادام شىقپايدى» دەگەندى كىم ايتىپ جۇرگەنىن بىلمەدىم. ونداي ءسوزدى ايتۋ - ەلدى ماسقارالاۋ، ءبۇتىن ءبىر حالىقتى قورلاۋ دەپ ەسەپتەيمىن. ال، بيىلعى جىلعى سايلاۋعا كەلەتىن بولساق، شىن مانىندە پرەزيدەنت بولۋعا لايىقتى تۇلعا بولمادى. ءتىپتى، پرەزيدەنتتىككە كانديدات جامبىل احمەتبەكوۆ دەگەن ازامات سايلاۋ كەزىندە ن. نازارباەۆقا داۋىس بەردى. ولاي ەتەرىن بىلسە، كانديدات بولىپ نەگە تىركەلدى. نەگە ول ءوز ەلەكتوراتىن، ءوز پارتياسىن قورلادى؟ تۇسىنىكسىز! ەلدى اقىماق ساناۋ ما، ءوزىن قورلاۋ ما، ول جاعىن اقىلعا سيعىزا المادىم. جۋرناليست رەتىندە جۇلدىز قارىنداسىم ونىڭ سەبەپتەرىن ىشتەي تۇسىنەتىن شىعار دەپ ويلايمىن. ال، پرەزيدەنتتىڭ ورتانشى قىزى مەن كۇيەۋ بالاسىنىڭ الەمدەگى ەڭ باي ادامداردىڭ قاتارىنا ەنۋ سەبەبىن انىقتاپ بەرۋ مەنىڭ مىندەتىمە جاتا قويماس. بۇگىن، وسى ساۋالعا جاۋاپ جازىپ وتىرعان كەزىمدە، ياعني، 11 مامىر ايىندا كتك تەلەارناسىنان پرەزيدەنتتىڭ بۇرىنعى ءىس باسقارۋشىسى وتەمۇراتوۆتىڭ ماسكەۋ قالاسىنداعى ەڭ اتاقتى قوناق ءۇيدى 350 ميلليون دوللارعا ساتىپ العانى جايلى اقپارات تاراتتى.
دەمەك، ولاردىڭ ايلىق جالاقىلارى 350 ميلليوندىق قوناق ءۇي ساتىپ الۋعا، شەتەلدەن 5-6 ساراي ساتىپ الۋعا جەتەتىن بولۋى كەرەك!
- ءسىز ءوزىڭىزدى قاي دەڭگەيدەگى جازۋشىمىن دەپ ويلايسىز. ماسەلەن مەن ءسىزدىڭ «تىرشىلىك»، «سۇيەكشى» اتتى حيكاياتىڭىزدى بال كۇنىمدە جىلاپ وقىپ، سىزگە باس ۇرىپ ءجۇرۋشى ەدىم. كەيىن ەسەيگەندە قايتالاپ وقىپ كورسەم، شۇبالاڭقى سويلەم، وي قايتالاۋ نەمەسە ءبىردى ايتىپ بىرگە كەتۋ دەگەن وتە كوپ ەكەن. ءسىز وسى جايتتاردى بايقاي الاسىز با؟ جالپى «قارعىن»-نان كەيىن قانداي كولەمدى تۋىندى جازا الدىڭىز؟
- ءوزىمنىڭ قاي دەڭگەيدەگى جازۋشى ەكەنىمدى ءوزىم قالاي ايتپاقپىن؟ ونى سىزدەر بىلەسىزدەر. قالىڭ وقۋشى بىلەدى. وسى كەزگە شەيىن تەك ءومىر شىندىعىن جازۋعا تىرىسىپ كەلدىم. وقۋشىنى، اق قاعازدى الداماۋدى ماقسات ەتتىم. بۇدان بىلاي دا سولاي بولماق. ءبىر سۇيسىنەرىم - ينتەرنەت بولسىن، گازەت-جۋرنال بولسىن، قاساقانا تاس لاقتىرعىسى كەلگەندەر بولماسا، ءبارىنىڭ ايتارى - مەنىڭ شىعارماشىلىعىمدى جوعارى باعالايدى ەكەن. ال، «قارعىن» رومانى بولسا ءالى قولدان تۇسەر ەمەس. مەن ونى ستۋدەنت-جاستارمەن وتكەن كەزدەسۋلەردەن انىق سەزىندىم. ءتىپتى، سول روماندى جەكە كىتاپ ەتىپ شىعارۋىمدى سۇراعان تىلەكتەردى كوپ ەستيمىن. بالكىم، بيىلعى جىلدىڭ سوڭىندا، يا بولماسا كەلەر جىلى روماندى جەكە شىعارىپ قالارمىن. قانشا دانا شىعارۋ كەرەكتىگىن وقۋشىلاردىڭ وزدەرى انىقتاپ، سۇرانىس بىلدىرسە قۇبا-قۇپ بولار ەدى.
سوڭعى ونشاقتى جىل ىشىندە دراماتۋرگياعا كوپ كوڭىل ءبولىپ كەلە جاتقانىمدى وقۋشى قاۋىم جاقسى بىلەتىن شىعار. وسى جىلدار ارالىعىندا 7-8 پەسا جازىپپىن. ولاردىڭ ءبارى كورەرمەندەرگە جول تارتتى. جۋىردا عانا م.اۋەزوۆ اتىنداعى اكادەميالىق دراما تەاترىندا «جاۋجۇرەك» اتتى پەسامنىڭ پرەمەراسى ءوتتى. ورىس، كارىس تەاترلارىندا پەسالارىم ءجۇرىپ جاتىر. «ەكى پەسا - «تور»، «وكپەك جولاۋشى»، - سانكت-پەتەربۋرگ، ومبى تەاترلارىندا قويىلدى. «توردىڭ» سانكت-پەتەربۋرگتە قويىلۋى-قازاق دراماتۋرگياسىنىڭ مەرەيى شىعار دەپ ويلايمىن، الدە، ۇيرەنشىكتى نارسە مە؟ ول جونىندە قازاق گازەتتەرىنەن گورى ورىس باسىلىمدارى كوبىرەك جازدى. ءبىز سولاي ەكەنبىز. ءبىر-ءبىرىمىزدىڭ تابىسىمىزعا قۋانا بىلمەيدى ەكەنبىز. نەمقۇرايدىلىق پەن سەلقوستىق تۇبىمىزگە جەتپەسە بولعانى. سول پەتەربۋرگتىڭ ۇلكەن ءبىر مەملەكەتتىك تەاترى «ءانشى قۇستار فەستيۆالى» دەگەن پەسامدى ساحنالاۋعا كىرىسىپ كەتتى. ناۋرىز ايىندا بارىپ، تەاتر ۇجىمىمەن تانىسىپ، سويلەسىپ قايتتىم. پرەمەرانىڭ 3-قاراشاعا بەلگىلەنگەنىن بۇگىن تەلەفونمەن حابارلادى. ءسوز اراسىندا ايتا كەتەيىن، ءبىزدى ەكونوميكاسى قارىشتاپ دامىعان ەل رەتىندە ولار 30-40 مىڭ دوللار كوستيۋمدەر تىككىزۋ ءۇشىن كومەك سۇراپ ەدى. «قۇستار فەستيۆالى» بولعان سوڭ كوستيۋمدەرى قىمبات ەكەن. كومەك بەرەدى-اۋ دەگەن ەكى-ءۇش اداممەن سويلەسىپ كورىپ ەدىم، ءبارى «جوق» دەگەننەن باسقا ءسوز ايتا المادى. اشەيىندە ەكى-ءۇش ءان ايتقان شەتەلدىك انشىلەرگە شاشىلاتىن قارجى قازاق دراماتۋرگياسىنىڭ رەسەيدىڭ رۋحاني استاناسىندا قويىلعالى جاتقانىنا ساراڭدىق تانىتتى.
سپەكتاكلدىڭ بىلتىرعى جىلدان بيىلعى جىلعا اۋىسۋىنىڭ باستى سەبەبى وسى بولدى. شاشىلمايتىن جەردە شاشىلاتىن قازاق ەكەنىمىزگە تاعى ءبىر كوزىم جەتتى. بۇل مەنىڭ عانا ەمەس، قازاق دراماتۋرگياسىنىڭ تابىسى ەمەس پە ەدى. امال نە؟ ءبىز وسىندايمىز.
- ارمىسىز دۋلات اعا! ادەبيەتتە «ءبىر اداممەن اۋىرۋ» دەگەن ۇعىم بار. ول اسىرەسە جاستار جاعىندا كوپ بولىپ جاتادى. مەن دە وقۋعا تۇسكەن كەزدەرى «سىزبەن اۋىرعانمىن». ءسىزدى «پايعامبار» سانايتىنمىن. شىعارمالارىڭىزدى تۇگەلگە جۋىق وقىدىم. سودان بولار، جۇرەگىمنىڭ تۇبىنەن ورىن الدىڭىز. بىراق، سول كەرەمەت شىعارمالاردىڭ اۆتورى كەي كەزدەرى «ءبىرتۇرلى» پىكىر ايتىپ ءجۇر. مىسالى، «ءدىنىمىز وزگەرسە وزگەرسىن»، «ورالمانداردى اكەلۋدىڭ كەرەگى جوق» ت.ب. دەگەندەي. اناۋ جازۋشى ءابدىجامىل نۇرپەيىسوۆتىڭ 86 جاسقا كەلگەن شىعارماشالىق كەشىندە «اعامىز بىزگە مەنى ماقتاماڭدار، ايتپەسە زالدان شىعىپ كەتەم دەدى» دەي كەلدىڭىز دە ونى «ءتىرى جۇرگەن پايعامبار» دەدىڭىز. اۋزىڭىز قالاي باردى؟ نەگە بۇل ءسوزدى ەستىگەن ءابدىجامىل شىعىپ كەتپەدى؟ ماقتامايمىز دەپ ۋادە بەرىپ الىپ «پايعامبارعا» تەڭەگەنىڭىز قاي ساسقانىڭىز؟ جالتاقسىزدار... بىردە بيلىككە شۇيلىككەن سىڭاي تانىتىپ الىپ، بىردە سولاردىڭ ىعىندا جۇرەسىزدەر. كىمگە سەنەمىز؟ زيالى قاۋىمنىڭ نەگە تابانىنىڭ ءبۇرى جوق؟ بۇل جالپى سۇراقتار... ال، ەندى ناقتى سۇراعىمدى ايتايىن: «قازاق ادەبيەتىندەگى اقىن-جازۋشىلار بولسىن، ادەبيەتشى عالىمدار بولسىن سوڭعى كەزدە شىن جۇرەگىمەن حالىققا جانى اشىپ، ەڭبەك ەتىپ جۇرگەنى بار ما؟ بار بولسا كىمدەر؟» وسىنى ءوز اۋزىڭىزدان ەستىسەم دەپ ەدىم.
- «مەنىمەن اۋىرعانىڭىز ءۇشىن»، ءبىر كەزدە مەنى «پايعامبار» ساناعانىڭىز ءۇشىن راحمەتتەن باسقا ايتارىم جوق. بىراق، جەر بەتىندە قانشا دانىشپان بولسا دا ادام-پەندەنى پايعامبار ساناۋعا بولمايدى. پايعامبار ءيسى مۇسىلمان ءۇشىن بىرەۋ-اق، ول -مۇحاممەد (ع.س). ال، سىزگە وعاش بوپ كورىنگەن پىكىرلەرىم بولسا ايتا كەتەيىن - «ءدىنىمىز وزگەرسە وزگەرسىن» دەپ مەن ەش جەردە ايتقان ەمەسپىن. اسىرە دىنشىلدەردىڭ تىم ءدىندار بوپ، ءدىندى ۇلتتان جوعارى قوياتىنىنا قارسى بولدىم. قازاقتىڭ بۇكىل بولمىسى مەن مادەنيەتىن تەك يسلامعا اپارىپ تىرەپ، قازاق مادەنيەتىن يسلامنان كەيىنگى ناتيجە دەپ قارايتىندارعا قارسىلىق ءبىلدىردىم. يسلامعا دەيىن دە قازاقتا مادەنيەت بولدى عوي، وعان دەيىن ءتورت اياقتاپ جۇرگەن مال ەمەس ەدىك قوي. ءدىن - ۇلتتىڭ ۇستانعان باستى نانىمى، قاعيداسى، يدەولوگياسى. ەگەر ۇلت بولماسا ءدىن ءوز الدىنا ءومىر سۇرە المايدى عوي. ءار ءبىر ءدىن بەلگىلى ءبىر ۇلتتىڭ باستى سەنىمى بولعان فيلوسوفيالىق نەگىز بولسا، سول ءدىن سول ۇلتتىڭ ءومىر ءسۇرۋ سالتىنا لايىقتالادى. قازىر اسىرە دىنشىلدەر ءبىزدىڭ عاسىرلار بويى ايتىپ، جازىپ كەلگەن قاسيەتتى ءسوزىمىز «اللانى» تابان استىنان «اللاح» دەۋگە كوشتى. كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ كەزىندە ورىستار «اللا» دەمەي «اللاح» دەپ جازىپ كەلگەندە ءبارىمىز ىزالانىپ، «اللا» دەپ ايەلدەرىنە ات قويىپ كەلگەن ولار «اللاعا» كەلگەندە نەگە «ح» ءارپىن قوسادى» دەپ تالاي سىناعانبىز. ەندى ءوزىمىز «اللاحقا» كوشە سالدىق. «ادامنىڭ باسى - اللانىڭ دوبى» دەپ عاسىرلار بويى ماقالداتىپ كەلگەن قازاق، «اللانىڭ ءوزى دە راس، ءسوزى دە راس» دەپ جازعان ءوزىمىزدىڭ ءتول ءسوزىمىزدى قايتا جازامىز با؟
كەيبىرەۋلەر: «باسقا ءدىننىڭ ادامدارى يسلامدى قابىلداپ جاتىر» دەپ قۋانادى. ارينە، ول قۋانىشتى جاي. بىراق، ولار اراب مادەنيەتىن قابىلداعان جوق قوي. ولار اراب كيىمىن كيىپ، ارابشا ولەڭ ايتىپ، اراب پوەزياسىن تۇپنۇسقادان وقي المايدى عوي. سوندىقتان دا مەن ەڭ اۋەلى ءوز ۇلتىمدى، قازاعىمدى جوعارى قويامىن. ۇلت بولماسا ءتىل دە، ءدىن دە بولمايدى. وسى پىكىرىمدى كوپ ادام ۇشقارى تۇسىنەدى ەكەن. ال، قازاق بولماسا بولماي-اق قويسىن، ءدىن امان بولسىن دەگەن قاعيدانى ۇستاناتىندار بولسا ولاردىڭ ۇلتتىق ساناسىن ۇشكىرىك شالعان دەپ تۇسىنەمىن. ال، يسلام - ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىز بەن ۇلتىمىزدىڭ اجىراماس بولىگى، باستى ءدىنى.
ورالماندار جونىندە دە پىكىرىم بەلگىلى. پرەزيدەنتپەن جولىققاندا دا بۇل ماسەلەنى كوپ سويلەستىك. قازاقستاندا ۇلتىمىزدىڭ سانىن كوبەيتۋ ءۇشىن شەتتەگى قانداستارىمىزدى كوبىرەك كوشىرىپ اكەلۋىمىز كەرەك دەگەن پىكىر ايتتىم. سول پىكىردى وقىماعانسىز با، الدە، وسىلاي بۇرا سويلەۋ قازاقتىڭ تۋا ءبىتتى مىنەزى مە؟ تۇسىنبەدىم.
- دۋلات اعا، اسسالاۋماعالەيكۋم! قويار سۇراعىمدى ءتۇسىندىرىپ ايتا السام. قازاقتا: «اناۋ -نايمان، مىناۋ - دۋلات»، دەپ الالاپ ءبولىنۋدى «رۋشىلدىق» دەيمىز. ال: «اناۋ - شىمكەنتتىك، مىناۋ - اتىراۋلىق»، دەپ الالاپ ءبولىنۋدى: «جەرشىلدىك» دەيمىز. بۇل ەكەۋى - دەرت. قازاقتىڭ دەرتى. بۇدان باسقا تاعى دا ەكى دەرت بار: «مىناۋ قالانىكى، اناۋ - اۋىلدىكى» دەپ الالاپ ءبولىنۋ. مىسالى، كەشە الماتىداعى دۋماندا جەر سۇراعان «اۋىلدان كەلگەندەردى»ساباپ قۋعانىن ەستىگەندە، قالالىق («كورەننوي» دەيمىز) الماتىلىقتار بيلىكتىڭ بۇل ارەكەتىنە قالاي رازى بولعانىن كوردىڭىز عوي. ءبىر قازاقتى ءبىر قازاق ساباپ، قاماپ جاتقاندا، ءۇشىنشى ءبىر قازاقتىڭ سوعان قۋاناتىنىن سوندا كوردىم. بۇل ءبولىنۋدىڭ اتىن نە دەپ قويار ەدىڭىز. بۇل ءبولىنۋدىڭ دە اتاۋى بولۋ كەرەك قوي.
- قازاقتا ساناي بەرسەڭ دەرت كوپ. سونىڭ باستىسى - رۋشىلدىقتىڭ جىل سايىن ۋشىعىپ بارا جاتقانىندا. رۋشىلدىققا بەرىلۋ - ۇلت بولماۋدىڭ العى شارتى. ول - توعىشارلىقتىڭ، بىلىمسىزدىكتىڭ، ناداندىقتىڭ، ساناسىزدىقتىڭ بەلگىسى. ولار ۇلتتىڭ جاۋى.
- ارمىسىز اعا، اقىن جازۋشىلار تاراپىنان، ءتىلىمىز، رۋحانياتىمىز ءۇشىن قانداي قارقىندى قارەكەت جاساي الادى؟ بۇگىنگى ءجۇرىپ جاتقان ءتىل ساياساتىندا، تاقياڭىزعا تار كەلەتىندەي كەرەعار دۇنيە بار ما؟
- ءتىل ساياساتىمەن جۇكتى بولعانىمىزعا جيىرما جىلدان استى. جۇكتىمىز دەپ ءجۇرمىز، جۇكتى بولساق وسى ۋاققا شەيىن تۋار ەدىك. سوعان قاراعاندا قۇرساعىمىزدا بالا جوق قوي دەيمىن. مىنە، ك.ءماسىموۆتىڭ ايتۋى بويىنشا 2020 جىلى تۇگەل قازاقشا سويلەيدى ەكەنبىز. وتكەن جىلعى ءتىل جونىندەگى ءوزى وتكىزگەن فورۋمدا ول وسىلاي دەپ قاۋلى قابىلداپ، ءبارىمىزدى سوعان سەندىردى. وعان شەيىن قوجاناسىردىڭ ايگىلى اڭگىمەسىن باستان كەشىرمەسەك نەعىلسىن. مەن ۇسىنىس ايتار ەدىم: وعان شەيىن ءماسىموۆ مىرزا وسى ورىندا وتىرا بەرسىن. جيىرما ءبىر جىل شىداعان قازاق ەندى توعىز جىلعا شىدار. سوندا نە دەر ەكەن جارىقتىق!
- وفيتسيالنو زاياۆيۆ چتو ۆى زناەتە يميا سلەدۋيۋششەگو پرەزيدەنتا - ۆى پليۋنۋلي نا 16 كازاحستانۆەۆ. گدە جە يح ۆىبور؟ گدە دەموكراتيا ي مەريتوكراتيا؟ گدە ۆى ناحوديتەس؟ ۆ بانانوۆوي رەسپۋبليكە يلي ۆ كازاحستانە؟
وتۆەتتە نا ۆوپروس: ۆى وسوزناەتە چتو، سكازاۆ ۆى زناەتە سلەدۋيۋششەگو پرەزيدەنتا ۆى پوتۆەرديلي چتو ناشەي سترانە بەزرازليچنو نا گولوس نارودا؟
تولكو پوجالۋيستا نە گوۆوريتە چتو نە بۋدەتە وتۆەچات نا ۆوپروس، يز زا توگو چتو ۆوپروس بىل زادان نا رۋسسكوم يازىكە. ۋ مەنيا كلاۆيشا نەت، نو يا كازاحسكي يازىك سكورەە ۆاس لۋچشە زنايۋ. پروستو يا نە ۆيجۋ نەوبحوديموستي پيسات ليريچەسكيە سكازكي كوگدا سترانا لەتيت پود وتكوس.
س ۋۆاجەنيەم راسسكازۋ "سۋيەكشي" - ەرجان الاش.
- ورىس تىلىندە سۇراق قويعان، «سۇيەكشى» پوۆەسىن (اڭگىمە دەپتى) قۇرمەتتەۋشى ەرجان الاش دەگەن ازامات تاعى دا بولاشاق پرەزيدەنت جايلى سۇراق قويىپتى. مەن ول سۇراقتارعا جوعارىدا قازاقشا جاۋاپ بەردىم. ونى ورىس تىلىندە قايتالاپ جاتۋدىڭ قاجەتى جوق شىعار.
- دۋلات اعا ءومىردىڭ كوبى كەتىپ ازى قالدى، وكىنىشىڭىز نە؟ نەگە جازباي كەتتىڭىز؟ - قازىرگى ادەبيەتتە تۇشىنىپ وقيتىن شىعارما نەگە جوق؟ مۇحتار ماعاۋين، كەشە دۇنيەدەن وتكەن قادىر اعالارىمىز سياقتى ادەبيەتكە نەگە ادالدىق تانىتپايسىز؟ بيلىككە سىن ايتۋدى توقتاتپايمىن دەيسىز، سودان وزگەرىپ جاتقان ناقتى دۇنيە بار ما؟ نەگە قازاقتىڭ ءبىر ءجونى ءتۇزۋ تەلەارناسى جوق؟
- قازىرگى ادەبيەتتىڭ بەتىن مۇناي باسىپ كەتكەن. تازارتىپ قاراساڭىز تابىلادى. مۇناي دەپ وتىرعانىم -كىمنىڭ اقشاسى بولسا، سول كىتاپ شىعاراتىن بولدى دا، تازا ادەبيەت سول قوقىستىڭ استىندا قالدى. ءوزىڭىز ايتىپ وتكەن م. ماعاۋين مەن كۇنى كەشە ارامىزدان كەتكەن ق.مىرزا ءالي مىرزالاردىڭ ادەبيەتكە دەگەن ادالدىعى ول ەكەۋىمەن عانا بىتپەسە كەرەك. وسى جۇرگەن اقىن-جازۋشىلاردىڭ ءبىر دە ءبىرى ادەبيەتكە ادال بولعان جوق دەپ ايتا المايمىن. ءسىزدىڭ ايتىپ وتىرعانىڭىز - تالانت دەڭگەيى بولۋى كەرەك. ال، تالانت جۇرتتىڭ بارىنە بىردەي شاشىلمايدى. كوركەم شىعارما ءبىر باسقا دا، ازاماتتىق، ساياسي كوزقاراس الۋان ءتۇرلى. ءار جازۋشىنىڭ ءوز پىكىرى بار، ساياسي كوزقاراسى بار. ول ءومىر اعىمىنا قاراي وزگەرىپ تە وتىرماق. تەلەارنالار جونىندە قانداي پىكىردە ەكەنىمدى بىلەتىن سياقتىسىز. بىزدەگى ايىقپاس كەسەلدىڭ ءبىرى - وسى تەلەارنالار بوپ وتىر. وزىندىك باعىتى، وزىندىك ءستيلى، وزىندىك بەت-بەينەسى جوق، بىرىڭعاي كوشىرمە، نەمەسە، شاتتى-بۇتتى قويىرتپاق. ايتاتىن ءسوز بار-اۋ، بىراق، تىڭدايتىن قۇلاق بولماي تۇر عوي. قۇلاق جوق ەكەن دەپ قاراپ جاتپاسپىن. رەتى كەلگەندە، ءوتىمدى جەردە ايتىپ كورەرمىن.
- دۋلات اعا، وڭتۇستىك باتىس ازياداعى اراب ەلدەرىندەگى توڭكەرىس ءبىزدىڭ ەلگە دە كەلەدى. ويتكەنى، اۆتوريتارلىق قوعامنىڭ بارار جەرى - سول. بۇلتالاقتاماي سوعان دايىندالۋ كەرەك. سونداي جاعدايدا ءسىز ءوز ءرولىڭىزدى قالاي دەپ ويلايسىز؟ وعان جەتكىزبەۋدىڭ امالىنا باس قاتىرىپ ءجۇرسىز بە؟ ارتىڭىزدان زيالى ورتانى ەرتۋگە تاۋەكەل ەتەسىز بە؟
- اراب ەلدەرىندەگى ءوتىپ جاتقان دۇربەلەڭ ءتۇبى بىزگە دە جەتەدى دەپ سەنىممەن ايتقان ساۋالعا جاۋاپ بەرۋىم قيىن دا قورقىنىشتى. ونىڭ بەتىن اۋلاق قىلسىن. بىراق، ءوز جەرىنە باسقا ەلدىڭ بومباسى ءتۇسىپ جاتقاندا الاقايلاپ قۋاناتىن ەلدىڭ ەرتەڭى قالاي بولماق. مەن ءوز پرەزيدەنتىمدى قولداماعان كۇننىڭ وزىندە ونى اۋىستىرۋ ءۇشىن بوتەن ەلدىڭ بومباسى ءوز جەرىمىزگە كەپ جارىلىپ جاتقانىنا قۋانباق تۇگىلى قايعىدان قان جۇتىپ، ولەتىن سياقتىمىن. سورلى ليۆيا حالقى! ەندى ولار ءدال وسىنداي حالگە جەتۋ ءۇشىن 50-60 جىل بەيبىت ءومىر ءسۇرىپ، ودان دا ۇزاق ۋاقىت جاڭا پسيحولوگيا قالىپتاسۋىن كۇتەدى. كورەرسىڭدەر، ونشاقتى جىل وتكەن سوڭ ليۆيا حالقى كاددافيگە جاڭا ەسكەرتكىشتەر قويۋعا كىرىسەدى.
ءوز ەلىمىزدىڭ تاعدىرىن ءوزىمىز شەشكەندى ءجون كورەم. جاۋدىڭ كومەگىن كۇتۋ - وزىڭە جاسالعان ۇلكەن قاستاندىق. سانانىڭ تومەندىگى.
- جەكە ءوزىڭىز ازامات، مادەنيەتتانۋشى، جازۋشى رەتىندە س.سادۋاقاسۇلىنىڭ رۋحىنىڭ الدىندا قانداي پەرزەنتتىك (رۋحاني) ءسوز ايتقان بولار ەدىڭىز؟
- سماعۇل سادۋاقاسوۆتىڭ قازاق تاريحىنان الاتىن ورنى، ارينە، ەرەكشە. بىلۋىمشە، ونىڭ ۇلت ءۇشىن جان اياماي كۇرەسكەنىن، ونىڭ تاريحىمىزدان الار ورنىن ەشكىم ۇمىتقان جوق. تالاي ماقالالار مەن كىتاپتار جازىلدى. جازۋشى بەيبىت قويشىباەۆ س. سادۋاقاسوۆ ءومىرىن ەگجەي-تەگجەيلى زەرتتەپ، ۇلكەن كىتاپ جازدى. ال، ونىڭ سۇيەگىنىڭ كۇلىن جەرلەيتىن ۇلتاراقتاي جەردى استانا قالاسىنىڭ اكىمى ي. تاسماعامبەتوۆ قيماي وتىر دەگەنگە سەنگىم كەلمەيدى. مەن بىلەتىن يمانعالي ونداي يمانسىز ەمەس. مۇندا باسقا ءبىر سەبەپ جاتقان شىعار. الدە، باسقالاي جوسپارى بار ما ەكەن؟ ونداي ۇلى قايراتكەردىڭ كۇلىن بۇكىل ەل بولىپ جەر قوينىنا تاپسىرۋىمىز كەرەك.
- دۋلات اعا، كىتاپتارىڭىزدى وقىپ تۇرامىز، جاقسى جازۋشى ەكەنىڭىزدى ءوزىڭىز دە بىلەسىز. ال، رۋعا ءبولىنۋ دەرتىنە كەلەر بولساق، مىنا دەرەكتەرگە قاراپ راسىمەندە رۋشىلدىق بار-اۋ دەپ ويلايمىن. ءۇش ءجۇزدىڭ بالاسى دا ەل باسقارۋدا تەڭ بولسا، سوعان ىقپال ەتسەڭىز دەگەن تىلەگىم بار. قانات ساۋداباەۆ - دۋلات رۋىنان. شوكەەۆ، قالمىرزاەۆ، كاربۋزوۆ، قوجامجاروۆ - دۋلات - شىمىر رۋىنان، مامي، كۇلىباەۆ - دۋلات- جانىس، ا.مۇسابەكوۆ -دۋلات- بوتباي، تۇريسبەكوۆ -دۋلات-سيقىم. جالايىرلار: ق.توقاەۆ، م.نارىكباەۆ، ب.بۇلعاقباەۆ. قانات بوزىمباەۆ.
- ن.م.م. دەگەن ازامات بۇگىنگى بيىك لاۋازىم يەلەرىنىڭ قانداي رۋدان ەكەنىن ءتىزىپ شىعىپتى. يا، بۇل -ويلانارلىق جاي ەكەن. بۇرىن ءمان بەرمەپپىن. مۇنىڭ باستى سەبەبىن 9-جاۋاپتا ايتىپ ءوتتىم. باسقا قوسىپ-الارىم جوق.
جالعاسى بار
