كەشە الماتى قالاسىنداعى ۇلتتىق كىتاپحانادا اقىن، قازاقستاننىڭ يۋنەسكو-داعى تۇراقتى وكىلى ولجاس سۇلەيمەنوۆتىڭ 75 جاسقا تولۋىنا وراي كەزدەسۋ ءوتتى. باردىق. كوردىك. ءبىر ەكى اۋىز تىلدەسىپ، سۇراق قويىپ، سۇراعىمىزعا وراي اقىنىڭ اۋزىنان كەلتە جاۋاپ الىپ قايتتىق.

كەزدەسۋدى جۇرگىزگەن مۇرات اۋەزوۆ ولجاس سۇلەيمەنوۆتىڭ ۇلى اقىن، قازاقتى الەمگە تانىتىپ جۇرگەن تۇلعا ەكەنىنە توقتالدى. ولجاس بولسا، ءار تاقىرىپتىڭ باسىن ءبىر شالىپ، اڭگىمە ايتتى. ءسويتىپ وتىرعاندا «الاش ايناسى» گازەتىنىڭ ءبولىم رەداكتورى، اقىن المات ءيسادىل ولجاستىڭ ورىس تىلىنەن اۋدارعان ولەڭىن وقىپ بەردى. الەم قازاق دەپ تانيدى دەيتىن تۇلعا ءوز شىعارماسىن انا تىلىندە اۋدارما ارقىلى تىڭدادى. ءتۇسىندى، تۇسىنبەدى ونى بىلە المادىق. كوپتىڭ سۇراۋىمەن ءوزى دە ورتاعا شىعىپ، ورىس تىلىندە ءبىر-ەكى ولەڭىن وقىپ بەردى. ولجاس اقىنعا كوكەيدە جۇرگەن كوپ ساۋالدى قويار ۋاقىتتى كۇتىپ وتىرعانىمىزدا سۇراقتى كوپ ىشىنەن ءبىر ادام قويدى. «ءسىزدىڭ اتىڭىزعا ايتىلىپ جاتاتىن سىنعا قالاي قارايسىز؟» دەگەن ساۋالعا ولجاس: «ابايعا دا، شوقانعا دا قارسى بولعان. ماعان دا قارسى. بىراق، مەن سىنبايمىن!» دەپ جاۋاپ قاتتى. جۇرت ءماز بولىستى. دۋ قول شاپالاق. مۇرات اۋەزوۆتىڭ مادەنيەتتى قارسىلىعىنا قاراماستان ەلدىڭ ءار تۇكپىرىنەن كەلدىك دەگەن ادامدار ولجاستىڭ سۋرەتى بەينەلەنگەن كارتينالاردى تارتۋ ەتتى. كەزدەسۋ كەزىندە زالدان سۇراقتار كەلىپ ءتۇسىپ جاتتى. ساۋالداردى ولجەكەڭە ۇسىنىپ وتىرعان مۇرات اۋەزوۆ: «ومىرىمدە تۇڭعىش رەت تسەنزور بولىپ وتىرمىن» دەدى.

كەشە الماتى قالاسىنداعى ۇلتتىق كىتاپحانادا اقىن، قازاقستاننىڭ يۋنەسكو-داعى تۇراقتى وكىلى ولجاس سۇلەيمەنوۆتىڭ 75 جاسقا تولۋىنا وراي كەزدەسۋ ءوتتى. باردىق. كوردىك. ءبىر ەكى اۋىز تىلدەسىپ، سۇراق قويىپ، سۇراعىمىزعا وراي اقىنىڭ اۋزىنان كەلتە جاۋاپ الىپ قايتتىق.

كەزدەسۋدى جۇرگىزگەن مۇرات اۋەزوۆ ولجاس سۇلەيمەنوۆتىڭ ۇلى اقىن، قازاقتى الەمگە تانىتىپ جۇرگەن تۇلعا ەكەنىنە توقتالدى. ولجاس بولسا، ءار تاقىرىپتىڭ باسىن ءبىر شالىپ، اڭگىمە ايتتى. ءسويتىپ وتىرعاندا «الاش ايناسى» گازەتىنىڭ ءبولىم رەداكتورى، اقىن المات ءيسادىل ولجاستىڭ ورىس تىلىنەن اۋدارعان ولەڭىن وقىپ بەردى. الەم قازاق دەپ تانيدى دەيتىن تۇلعا ءوز شىعارماسىن انا تىلىندە اۋدارما ارقىلى تىڭدادى. ءتۇسىندى، تۇسىنبەدى ونى بىلە المادىق. كوپتىڭ سۇراۋىمەن ءوزى دە ورتاعا شىعىپ، ورىس تىلىندە ءبىر-ەكى ولەڭىن وقىپ بەردى. ولجاس اقىنعا كوكەيدە جۇرگەن كوپ ساۋالدى قويار ۋاقىتتى كۇتىپ وتىرعانىمىزدا سۇراقتى كوپ ىشىنەن ءبىر ادام قويدى. «ءسىزدىڭ اتىڭىزعا ايتىلىپ جاتاتىن سىنعا قالاي قارايسىز؟» دەگەن ساۋالعا ولجاس: «ابايعا دا، شوقانعا دا قارسى بولعان. ماعان دا قارسى. بىراق، مەن سىنبايمىن!» دەپ جاۋاپ قاتتى. جۇرت ءماز بولىستى. دۋ قول شاپالاق. مۇرات اۋەزوۆتىڭ مادەنيەتتى قارسىلىعىنا قاراماستان ەلدىڭ ءار تۇكپىرىنەن كەلدىك دەگەن ادامدار ولجاستىڭ سۋرەتى بەينەلەنگەن كارتينالاردى تارتۋ ەتتى. كەزدەسۋ كەزىندە زالدان سۇراقتار كەلىپ ءتۇسىپ جاتتى. ساۋالداردى ولجەكەڭە ۇسىنىپ وتىرعان مۇرات اۋەزوۆ: «ومىرىمدە تۇڭعىش رەت تسەنزور بولىپ وتىرمىن» دەدى.

ساۋالداردىڭ اراسىندا ۆالەري تولماچەۆ تۋرالى دا سۇراق بولدى. ولجەكەڭ ۆالەري تولماچەۆ دوسىنىڭ ۇلى ەكەنىن، ونىڭ ماسكەۋدە حالىقارالىق جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىندە وقىعانىن، ديپلوماتيا سالاسىندا، يۋنەسكو- دا كوپتەگەن جۇمىستار اتقارعانىن، توق ەتەرى تولماچەۆتىڭ ەڭبەگى ەرەكشە دەپ باعالايتىنىن ايتا كەلىپ، قازىر ول يتاليانىڭ تۇرمەسىندەگى پسيحيكالىق اۋرۋلارعا ارنالعان بولىمدە جاتقانىن، ونىڭ ىسىمەن ءوزى، ەلشىلىك اينالىسىپ باستاعانىن ايتتى.

كەزدەسۋ سوڭىنا تامان ولجاستىڭ سۋرەتى بەينەلىپ، 75 دەگەن جازۋى بار ءىلىنىپ تۇرعان پلاكات سارت ەتىپ ءاپ-ساتتە شيىرشىقتالىپ جينالىپ قالدى. مۇنى بىردەن بايقاعان مۇرات اۋەزوۆ: «جاماندىققا جورىماڭىزدار»، دەپ بايەك بولدى. اقىرى كەش تە ءبىتتى. ولجاس سۇلەيمەنوۆكە  ساۋال قويار ساتكە دە جەتىپ، تومەندەگىدەي از-كەم سۇحباتتاسىپ قالدىق.

- ولجاس اعا،  «مامىر» دەگەن اي اتاۋىنان نەگە ات-تونىڭىزدى الا قاشىپ ءجۇرسىز؟

- «مامىر» دەگەن ارابشا «رەمونت» دەگەن ءسوز. مايعا قانداي قاتىسى بار ونىڭ؟! ال، مايدى ءازىربايجانشا دا، تۇرىكشە دە «ماي» دەپ ايتادى. جەلتوقسان دەپ ءجۇرمىز. ال، باياعىدا بۇل ايدى «سوعىم اي» دەپ اتاعان. قازىر بۇل ءسوز پولشدا عانا قالعان، قاراايىمداردىڭ  تىلىندە عانا ساقتالعان. ال، ءبىز «جەلتوقسان» دەيمىز. نەگە جەتپىس، سەكسەن ەمەس.

- باسپاسوزدەگى وزىڭىزگە قاتىستى سىندارعا نە دەيسىز؟

- تۇسىنبەيتىن جىگىتتەر بار عوي. مەن نە دەيمىن. جازعاندارىمدى وقىسىن! سوندا ءبارى ايتىلعان.

- «نەۆادا-سەمەي» قوزعالىسىن باسقاردىڭىز عوي. قازاقستاندا اەس سالۋعا قالاي قارايسىز؟

- قازاقستاندا اەس سالۋعا بولمايدى.

«اباي-اقپارات»