«مەن كوردىم ۇزىن قايىڭ قۇلاعانىن» – بۇل اباي جاساعان اۋدارما. اۆتورى بۇرىن لەرمونتوۆ سانالىپ، كەيىن كرىلوۆ دەپ تۇزەتىلىپتى. ال ينتەرنەتتەن قاراسام، «سلوۆا ر. لەۆەنشتەينا، پەرەۆود س نەمەتسكوگو ۆ. كرىلوۆا» دەپ ءجۇر.ەگەر بۇل ولەڭنىڭ تۇپنۇسقاسى نەمىسشە بولسا، ونىڭ يدەياسى قانداي بولدى ەكەن، ورىسشاعا اۋدارىلعاندا وزگەرىپ كەتپەدى مە ەكەن، تەكسەرۋ كەرەك. بىراق ابايدىڭ اۋدارعانى وسى ورىسشا نۇسقا بولعاندىقتان، ءبىز بۇنى تۇپنۇسقا دەپ قارايمىز.

ولەڭ تۇپنۇسقادا ءتورت شۋماق تا، ابايدىڭ اۋدارماسىندا بەس شۋماق. بەسىنشى شۋماقتى اباي جانىنان قوسقان. جانە دە وسى شۋماقتى قوسىپ قانا قويماي، اباي جالپى يدەيانى وزگەرتىپ، ولەڭدى مۇلدە باسقا، بيىك دەڭگەيگە شىعارىپ جىبەرگەن. ءاربىر شۋماققا جەكە-جەكە توقتالىپ كورەيىك.

يا ۆيدەل بەرەزكۋ: سلوميلاس ونا...
ۆەرحۋشكوي ك زەملە ناكلونيلاس ونا...
نو ليستيا نە بلەكلي نا تونكيح ۆەتۆياح،
پوكا نە سپرياتالوس سولنتسە ۆ گوراح.

مەن كوردىم ۇزىن قايىڭ قۇلاعانىن،
باس ۇرىپ قارا جەرگە سۇلاعانىن.
جاپىراعى سارعايىپ، ولىمسىرەپ،
بايعۇستىڭ كىم تىڭدايدى جىلاعانىن؟

تۇپنۇسقادا قايىڭ جاپىراعى قۋراعانىن عانا ايتادى. الداعى شۋماقتاردا دا تابيعاتتاعى قايعىعا دۋشار بولعان جاندى-جانسىز جاراتىلىستار كوپ ۇزاماي ءولىپ، تىنشيتىنىن ايتادى. اۆتور سولارعا قىزىعاتىنىن ءبىلدىرۋ ءۇشىن وقىرماندى سولاي دايىندايدى. ال اباي سول قاسىرەتتەردەن بايانسىزدىق ىزدەيدى. وسى شۋماقتا جاپىراقتىڭ سارعايىپ بارا جاتقانىن ايتىپ، وعان ءوزى جانى اشيتىنىن كورسەتەدى. ابايدىڭ دۇنيەتانىمىندا جاپىراقتىڭ كوپ ۇزاماي ءولىپ قالاتىنى ءوز الدىنا ءبىر قاسىرەت.

اۆتور قايىڭنىڭ ولەتىنىن ايتادى، ال ابايدا قايىڭنىڭ ءولىپ بارا جاتقانى عانا بار.

يا بابوچكۋ ۆيدەل س رازبيتىم كرىلوم:
بەدنياجكا پود سولنەچنىم گرەلاس لۋچوم،
ستاراياس ي سلابوست، ي سمەرت پرەۆوزموچ،
پوكا نە ناستالا حولودنايا نوچ.

مەن كوردىم سىنىق قانات كوبەلەكتى،
و دا بىلەر ءومىردى ىزدەمەكتى.
كۇن شۋاققا جىلىنار قالت-قۇلت ەتىپ،
ودان عيبارات الار جان ءبىر بولەك-ءتى.

بۇل جەردە تۇپنۇسقا اۆتورى كوبەلەككە ايانىش بىلدىرەدى. بىراق ءتۇن كەلگەندە تىنىش تاپقانىنا قىزىعادى. ونىڭ قىزىعاتىنىن ءبىز سوڭعى شۋماقتان بىلەمىز. ءبىرىنشى شۋماقتاعىداي، بۇندا دا سوڭعى ەكى جول سوعان دايىندىق.
ال اباي ولگەنشە كۇن شۋاقتا جىلىنعان سىنىق قانات كوبەلەكتەن عيبرات الۋ كەرەك دەپ، ءوزىن جانە باسقا ادامداردى ءولىپ بارا جاتقان جاراتىلىسپەن تاعى دا بايلانىستىرادى. ابايدىڭ تۇسىنىگىندە دۇنيە ءبىر تۇتاس، ەشتەڭە ەشتەڭەدەن بولەك ەمەس، ءبارىنىڭ ءبىر-بىرىندە اقىسى بار. كەزدەيسوق ەشتەڭە جوق، ءار نارسەدە عيبرات بار.

جانە ءبىرىنشى شۋماقتاعىداي بۇل جەردە دە اۆتور كوبەلەكتىڭ سۋىق ءتۇن كەلگەنشە عانا جانتالاساتىنىن، ياعني ودان سوڭ ولەتىنىن ايتسا، ابايدا ءولىم تۋرالى ءسوز جوق.

سترەلكا ۆيدەل يا، كاك ون لان پودسترەليل:
جيۆوتنوە پالو ۆ كروۆي ي بەز سيل،
سو سمەرتيۋ بوروتسيا ونا نە موگلا،
ي جيت پەرەستالا، كاك سولنتسە زاشلو.

مەن كوردىم ويناپ جۇرگەن قىزىل كيىك،
كەۋدەسىنە مىلتىقتىڭ وعى ءتيىپ،
قالجىراپ، قانسىراعان، قاباق تۇسكەن،
كىمگە باتار ول بايعۇس تارتقان كۇيىك؟

تاعى دا سولاي. كيىك كۇن باتقانعا دەيىن عانا قينالدى عوي دەيدى. ال ابايدىڭ ويىنشا ونىڭ كۇيىگى باسقالارعا دا باتۋى كەرەك. كيىكتىڭ قاسىرەتىن ول ءوزى سەزەدى، باسقالاردىڭ سەزبەيتىنىن ءوز الدىنا بولەك قاسىرەت دەپ قايعىرادى.

الداعى ەكى شۋماقتا اۆتور ءولىمدى مەڭزەسە، بۇل جەردە اشىق ايتادى. ال اباي ءۇشىن ونىڭ كۇيىگى عانا ماڭىزدى. ءولىم تۋرالى ايتپايدى.

اح، منە يزمەنيلا پودرۋجكا مويا،
ي سولنتسە پومەركلو داۆنو دليا مەنيا.
نو سمەرت ي پوكوي يا ناپراسنو زوۆۋ
ي س سەردتسەم رازبيتىم جيۆۋ دا جيۆۋ.

مەن كوردىم عاشىق جاردان ۋادەسىزدىك،
ءومىردىڭ قىزىعىنان كۇدەر ۇزدىك.
جىلى جۇرەك سۋىدى، جارا ءتۇستى،
شىقپاعان شىبىن جانمەن كۇن وتكىزدىك.

اۆتور ءسوزىن اھۇرىپ باستايدى. ىشىندەگى زاپىرانىن بىردەن توگىپ، ەموتسياسىن جايىپ سالادى. ويتكەنى ونىڭ و باستان ايتقىسى كەپ وتىرعان ءسوزى – وسى. بۇل تاپ-تازا ماحاببات ليريكاسى. ولگىم كەلەدى، بىراق ولە المايمىن، عاشىعىم تاستاپ كەتكەن قاسىرەتپەن ءالى ءتىرى ءجۇرمىن دەيدى. ءولىمدى اڭسايدى، ءبىر جاعى سول كۇيدەن ءلاززات الىپ، رومانتيكامەن ايتادى.
ال اباي بۇعان ءبىرشاما سالقىنعاندى قارايدى. جىلى جۇرەك سۋىدى، جارا ءتۇستى دەپ كۇيىن ايتادى دا، شىقپاعان شىبىن جانمەن كۇن وتكىزدىك دەپ تاعدىرعا باعىنىشتى ادام رەتىندە، مويىنسۇنادى. اباي ءۇشىن ولىمگە اسىعۋ كەرەك ەمەس، اباي ولىمنەن قورىقپايدى دا. اباي ولىمگە دەيىنگى جاعدايدان عيبرات الادى، سوعان قايعىرادى، اينالىپ كەپ مويىنسۇنادى.
سويتەدى دە تۇپنۇسقادا جوق اۋىرلىعى ءزىل باتپان شۋماقتى تاستاي سالادى.

مەن كوردىم دۇنيە دەگەن ءيتتىڭ كوتىن،
جەپ ءجۇر عوي بىرەۋىنىڭ بىرەۋى ەتىن.
ويلى ادامعا قىزىق جوق بۇل جالعاندا،
كوبىنىڭ سىرتى ءبۇتىن، ءىشى ءتۇتىن.

اۆتور عاشىعىم تاستاپ كەتپەسە ءومىر كەرەمەت بولار ەدى-اۋ دەگەندەي سارىنمەن سويلەسە، اباي ماسەلەنىڭ وزەگىنە ءبىر-اق ۇمتىلادى. ماسەلە جاردا دا ەمەس، ماسەلە ماحابباتتا دا ەمەس، ماسەلە ءومىردىڭ بايانسىزدىعىندا دەيدى. جاقسى كورىپ سوڭىنا تۇسەتىندەي نارسە ەمەس، ادامدار ىزگى ەمەس، ءوزىڭ دە پەرىشتە ەمەسسىڭ، سوندىقتان بۇل ومىردە ويلى ادامعا قىزىق جوق دەيدى. ءبىر مەزگىل الدانىپ، سىرتىڭمەن ەلىتەرسىڭ، بىراق جۇرتتان جاسىرعان قايعىڭ ءبارىبىر ىشىڭدە جاتىر عوي دەيدى.

اۆتوردىڭ بار ايتارى عاشىعىم-اي دەپ اھۇرۋ بولسا، ابايدىڭ ايتپاعى دۇنيەنىڭ بايانسىزدىعى. بىراق اباي اھۇرمايدى، شامادان تىس ءتۇڭىلىپ، تىلدەمەيدى دە، باردى بار، جوقتى جوق دەپ قانا ايتادى.

ال ەندى، ابايدىڭ ءولىمدى ايتپاي، ءار شۋماقتا ولىمگە دەيىنگى ايانىشتى ءحالدى عانا ايتىپ وتىرعانىندا تاعى ءبىر سىر بار. ءار ادام دۇنيەگە كەلگەن سوڭ، ولىمگە قاراي بەت الادى. بىراق ول كورەشەگىن كورمەي كورگە ءبارىبىر كىرە المايدى. قۇلاعان قايىڭ، سىنىق قانات كوبەلەك، جارالى كيىك، جىلى جۇرەگى سۋىعان عاشىق جىگىت پەن كەز كەلگەن ءتىرى ادامنىڭ جاعدايى ءبىر دەيدى.

بىراق، تاعى دا ءبىر قايتالاپ ايتۋ كەرەك، اباي ەشتەڭەدەن تۇڭىلمەيدى، وقىرمانىن دا ءتۇڭىلدىرىپ شوشىتپايدى. ولىمگە قۇمارتپايدى. ول وسى ومىرگە بارىنشا وبەكتيۆ قاراۋ كەرەك ەكەنىن ەسكە سالادى. ويتكەنى ومىردەن كوپ نارسە كۇتكەن ادام وعان قول جەتكىزە الماي قور بولاتىنىن بىلەدى.

ابايدىڭ تىرشىلىككە قاتىستى ويلارىن باسقا ولەڭدەردەن ىزدەۋ كەرەك.

ارمان المەنبەت

اۋەلگى جاريالانعان سايت: madeniportal.kz

Abai.kz