توقسانىنشى جىلداردىڭ باس كەزىندە باستالعان قىسىلتاياڭ شاق قازاقستاننىڭ ساياسي جۇيەسىن ءالى دە ءوز ۋىسىنان شىعارا قويعان جوق. ال دامىعان ەلدەر الدەقاشان بىزگە شاڭ قاپتىرىپ كەتتى. وتكەن كۇنگە وكىنۋدىڭ قاجەتى شامالى. ەندىگى مىندەت بولاشاقتاعى ماقساتتى ايقىنداۋ. بۇگىنگى زامانعا ساي «ەڭ دۇرىس جولدى» تابۋ.

بۇگىنگى كۇننىڭ ميسسياسى

العا جىلجۋدىڭ ءمانى قالمادى، جوعارىعا ۇمتىلۋعا تۋرا كەپ تۇر. باسقاشا ايتساق، ويىننىڭ ەڭ جوعارعى ساتىسىنا جەڭىل عانا كوتەرىلۋ قاجەت. ازاماتتىق قوعام ەلەمەنتتەرىنىڭ قالىپتاسپاۋى ۇلتتىق دەموكراتيانى ەكسكليۋزيۆتى جوبا رەتىندە قاراستىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. كەز كەلگەن الەۋمەتتىك يننوۆاتسيانى جاساۋعا جول اشىق. ەش كەدەرگى جوق. باسقا حالىقتار ءۇشىن بۇگىنگى زامانعى قازاقتار سەكىلدى بارلىعىن باسىنان باستاۋ قول جەتپەس ارمان بولسا كەرەك، ءسىرا.

توقسانىنشى جىلداردىڭ باس كەزىندە باستالعان قىسىلتاياڭ شاق قازاقستاننىڭ ساياسي جۇيەسىن ءالى دە ءوز ۋىسىنان شىعارا قويعان جوق. ال دامىعان ەلدەر الدەقاشان بىزگە شاڭ قاپتىرىپ كەتتى. وتكەن كۇنگە وكىنۋدىڭ قاجەتى شامالى. ەندىگى مىندەت بولاشاقتاعى ماقساتتى ايقىنداۋ. بۇگىنگى زامانعا ساي «ەڭ دۇرىس جولدى» تابۋ.

بۇگىنگى كۇننىڭ ميسسياسى

العا جىلجۋدىڭ ءمانى قالمادى، جوعارىعا ۇمتىلۋعا تۋرا كەپ تۇر. باسقاشا ايتساق، ويىننىڭ ەڭ جوعارعى ساتىسىنا جەڭىل عانا كوتەرىلۋ قاجەت. ازاماتتىق قوعام ەلەمەنتتەرىنىڭ قالىپتاسپاۋى ۇلتتىق دەموكراتيانى ەكسكليۋزيۆتى جوبا رەتىندە قاراستىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. كەز كەلگەن الەۋمەتتىك يننوۆاتسيانى جاساۋعا جول اشىق. ەش كەدەرگى جوق. باسقا حالىقتار ءۇشىن بۇگىنگى زامانعى قازاقتار سەكىلدى بارلىعىن باسىنان باستاۋ قول جەتپەس ارمان بولسا كەرەك، ءسىرا.

ارتتا قالۋدىڭ دا وزىنە ءتان ارتىقشىلىعى بولادى ەكەن. سىرت كوز بولعاننان كەيىن دەموكراتيالىق الەمگە دە اسىقپاي-اپتىقپاي، باجايلاپ قاراۋعا مۇمكىنشىلىگىمىز بار.وسى جاعدايعا قوسا بۇگىنگى زامان تۋدىرىپ وتىرعان جاڭا مۇمكىندىكتەردى ساتىمەن پايدالانا بىلسەك، كەمەل ساياسي جۇيە قۇرۋىمىزعا بولادى. وعان ءبىزدىڭ شامامىز جەتەتىنىنە ەش كۇمان جوق. ادام بالاسىنىڭ تابيعي جاراتىلىسى سولاي، ادامزات الدىنا ورىندالمايتىن ماقسات قويمايدى. ونداي ۇمىتسىزدەردىڭ سوڭى جيىرماسىنشى عاسىرداعى ۋتوپيالىق يدەولوگيامەن بىرگە جوق بولعان. سول كەزدە عوي، بىزگە بۇگىنگى زامانعا ساي ءومىر سۇرۋگە مۇمكىندىك بەرمەگەن. اقىلعا سىيمايتىن، قايداعى جوق ءبىر تەوريانى ويلاپ تاۋىپ، سونىڭ ەلەسىمەن تاربيەلەمەك بولعان. تەك ادام بالاسىنىڭ تەورياعا كونە بەرمەيتىنىن، تاجىريبەگە جۇگىنەتىنىن ەسكەرمەگەندەرى وكىنىشتى.  ايتپاقشى، وسى تەورياعا جۇگىنۋدىڭ كەسىرى بيلىك پەن حالىقتىڭ اراسىنىڭ الشاقتاپ كەتۋىنە ىقپال ەتتى. بيلىك ۇدايى ءبىر تەوريالاردى ويلاپ تابادى، ال حالىقتىڭ كوندىگىپ، مويىنسۇنعاننان باسقا امالى جوق. بۇل قۇبىلىس بىزگە عانا ەمەس، ءبىزدىڭ كوپتەگەن كورشىلەرىمىزگە دە ءتان.

ەڭ دۇرىسى - باستىقتارعا بايلانىپ قالماۋ. بيلىك ساپالى قىزمەتتىڭ ءبىر بەلگىسى عانا. ءبىز بيلىككە جاي عانا حالىققا قىزمەت كورسەتۋشى دەپ قاراۋىمىز كەرەك. كيىمىڭىزدى تازالاۋعا بەردىڭىز دەيىك. نەمەسە پيتستساعا تاپسىرىس جاسادىڭىز. ەگەر تاپسىرىسىڭىز ۋاقتىلى ءارى ساپالى جۇزەگە اسقان بولسا، قىزمەت كورسەتۋشىگە العىس بىلدىرەسىز عوي. سول سياقتى بيلىك تە سىزگە قىزمەت ەتۋى ءتيىس. ساياساتكەر ءۇشىن سايلاۋشىدان مارتەبەلى ەشكىم بولماۋى ءتيىس. سايلاۋشى تالاپشىل ديكتاتور رەتىندە ساياساتشىنىڭ تۇندە تۇسىنەن، كۇندىز ەسىنەن شىقپاۋى ءتيىس. ساياساتكەر ءسال قاتەلىك جىبەرسە، مىسالى، مۇقيات نازار سالماي قالسا دا، رەتسىز جەردە ەزۋ تارتسا دا، سول ءۇشىن جاۋاپتى ەكەنىن سەزىنۋى كەرەك. ياعني، تيتتەي نارسەدەن ءمۇلت كەتسە قۇردىمعا كەتەتىنىن ۇعۋى ءتيىس. ارينە، بۇل وڭاي شارۋا ەمەس. الايدا، ساياساتكەر بولۋعا بىرەۋدى بىرەۋ ماجبۇرلەمەيدى عوي. اركىمنىڭ ءوز تاڭداۋى. ال تاڭداعان ەكەنسىڭ، وندا تارتىنۋدىڭ رەتى جوق.

ەۋروپا مەن ازيانىڭ ايىرماشىلىعى دا ءدال وسى جەردە. ەۋروپا، ازيا دەپ جىكتەگەندە گەوگرافياعا جۇگىنگەمىز جوق. مىسالى، تۇركيا، كورەيا، جاپونيا سياقتى ەلدەر ەۋروپالىق ستاندارتقا ساي ەكەندەرىن دالەلدەدى. تولىققاندى ساي بولماسا دا، سوعان شىنايى ۇمتىلىس بار. كەرىسىنشە، كارى قۇرلىقتى مەكەن ەتكەن كەيبىر ەۋروپا ەلدەرى «ازيالىق» دەرتكە شالدىققان. بۇل ارادا مەملەكەتتىڭ قاي قۇرلىقتا ورنالاسقانى ەمەس، بولاشاقتا قاي جاقتا بولۋدى قالايتىنى ماڭىزدى.

بيلىك پەن حالىقتىڭ اراسىن جاقىنداتساق، ەۋروپالىق تاڭداۋ جاسايمىز. ەگەر قولىندا پورتفەلى بار شەنەۋنىك اتاۋلىعا، ءوز بۋىنا كەۋىپ-پىسكەن مەملەكەتتىك قىزمەتكەرگە، قىسقاسى، شەن تاعىپ، شەكپەن كيگەندەرگە جارامساقتانا قاراپ، مايموڭكەلەۋدەن ارىلماساق، وندا ازيات بولىپ قالا بەرەمىز. شەنەۋنىك ءوزىن قىزمەت كورسەتۋشى مەنەدجەرمىن دەپ ەسەپتەۋى كەرەك. ال قىزمەت كورسەتۋ سالاسىنداعى باسەكەلەستىك وتە جوعارى. قىزمەتىڭدى كاسىبي تۇردە اتقارساڭ، العىسقا بولەنەسىڭ. ال اتقارا الماساڭ، كەز كەلگەن ساتتە جۇمىسىڭدى باسەكەگە قابىلەتتى كەلەسى بىرەۋگە وتكىزىپ بەرۋگە مىندەتتىسىڭ. ارينە، بۇدان ەۋروپا ازيادان ارتىق ەكەن دەگەن ۇعىم تۋماۋى ءتيىس. الەم بولعاننان كەيىن اركىمنىڭ وزىنە ءتان ارتىقشىلىعىمەن قاتار، كەمشىلىكتەرى دە بار. ازيادا ادامنىڭ پاراسات-پايىمىن، تەرەڭدىگىن باعالايدى. ازيادا، اقىر اياعى، تاماقتانۋدىڭ ءوزى جاتقان ءبىر فيلوسوفيا. سالاۋاتتىلىق جاعى دا ازيادا الدىڭعى قاتاردا. ال ەۋروپانىڭ كولىكتەرى ماقتاۋلى، ساياسي جۇيەسى جەتىلگەن. تاعدىر سولاي. الايدا، ساياسي جۇيەنىڭ كەمەلدىگى دەگەندە ەۋروپالىق جۇيەدەن اسىپ ەشقايدا بارا المايتىنىمىزدى اشىق مويىنداۋىمىز كەرەك.

بىزدە ساياساتقا ياكي مەملەكەتتىك قىزمەتكە نەمەسە كۇشتىك قۇرىلىمدارعا كوبىنە-كوپ قولىنان ءىس كەلمەيتىن، تاپسىرما بەرۋدى عانا بىلەتىن ادامدار بارادى. بيلىككە تەك قانا جەككورىنىشتى ادامدار بارماۋى ءتيىس. ال جەككورىنىشتى بولماۋ بيلىكتىڭ ءوز قولىندا. ول ءۇشىن ەڭ الدىمەن ويدان قۇراستىرىلعان ارتىقشىلىقتاردان ارىلۋ كەرەك. سوندا عانا قازىرگىدەي سونداي ارتىقشىلىقتار ءۇشىن عانا بيلىككە بارۋدى كوكسەيتىن شولاق ويلىلاردىڭ قاتارى سيرەيدى.

«ورتاق ىسكە» جۇمىلۋ ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ قولىنان كەلمەيدى

دەموكراتيالىق جۇيە كەمەلدەنۋى ءۇشىن «ماعان ءبارىبىر» دەيتىندەردىڭ قاتارى كەمۋى كەرەك. ەڭ باستىسى سول. ال «نەلىكتەن»، «قانشالىقتى» دەگەن ساۋالداردىڭ اسا ماڭىزى جوق. ەڭ باستىسى - «ورتاق ىسكە» جۇمىلۋ. «ورتاق ءىس» دەپ وتىرعانىمىز - «رەسپۋبليكا».

«مەملەكەتتىك دەڭگەيدە ويلايتىندار قازىر كوپ پە ەكەن؟» دەگەن سۇراق تۋاتىنى زاڭدى. وعان دا جاۋابىمىز دايىن. وندايلار پلاتوننىڭ نەمەسە شىڭعىس حاننىڭ زامانىندا كوپ بولىپ پا ەدى؟ نەمەسە ۋاقىتشا ۇكىمەت كەزىندە؟ قاي زاماندا دا رەۆوليۋتسيونەرلەر مەن رەفورماتورلاردىڭ قاتارى سيرەك بولعان. «شىركىن، ءبىزدىڭ جاعىمىزعا شىعاتىندار كوپ بولسا عوي!..» دەگەن وي ولاردىڭ ارمانى بولعان. ەلگەزەك جانداردىڭ لەك-لەگىمەن كەلەتىنى كەيىننەن عوي، ال باستاپقىدا مىندەتتى تۇردە قيىنشىلىق بولادى.

ال ولار نەلىكتەن «ورتاق ءىس» «بارشاعا ورتاق» دەپ شەشتى ەكەن؟ ساياسي جۇيەنىڭ قۇرىلىمى تۋرالى ساعاتتاپ ءسوز تالاستىرۋ، پىكىرتالاس كلۋبتارىن قۇرۋ، جاسىرىن گازەتتەر شىعارىپ، بارريكادانىڭ قارسى بەتىندە ءجۇرىپ قۇربان بولۋ... قاتارداعى قاراپايىم حالىق سىرتتان باقىلاعان ۋاقىتتا ءدال ساياساتكەر سياقتى قىزىعىپ، ساياسي جۇيەنى وزگەرتۋ ىسىنە سولار سياقتى كۇمپ بەرىپ كىرىسىپ كەتە الار ما ەدى؟ وعان سەبەپ قانە؟ ياعني، حالىق ساياساتتان ساياساتكەرلەرگە سەنبەگەندىكتەن نەمەسە جەكە باسىنىڭ قاۋىپسىزدىگىن ويلاعاندىقتان قاشادى دەپ ويلاساق، قاتەلەسكەنىمىز. دۇنيەنىڭ ءتورت بۇرىشىندا دا سولاي.

بىرەۋ بالىق اۋلاعاندى ۇناتادى، ەكىنشى بىرەۋ تەلەسەريال كورۋمەن ۋاقىتىن وتكىزەدى. جەلكەندى قايىقپەن جەل قۋاتىنداردىڭ، ىشىمدىكسىز ءومىر سۇرە المايتىنداردىڭ قاتارى دا جۇزدەپ، مىڭداپ سانالادى. بىراق، سولاردىڭ بارلىعىنىڭ دا ساياسي پروبلەمالارعا باس اۋىرتپاۋعا تولىق حاقىسى بار. ءبىز دە، مىسالى، كەيدە ءىسىمىز تۇسەتىنىنە قاراماستان، حيرۋرگ بولۋدىڭ قيىندىعى مەن ۇشاق جۇرگىزۋدىڭ قىر-سىرىنا قانىعا بەرمەيمىز عوي. ولار دا سول سياقتى. بۇل ارادا نەلىكتەن ەركىن تاڭداۋ جاساۋعا مۇمكىنشىلىك بەرىلمەيدى؟ حالىق سايلاۋ ۋچاسكەلەرىنە كۇشپەن اپارىلادى. كۇشتەۋ ىسىمەن مەملەكەت اينالىسادى. وسىلايشا، قىزمەت كورسەتۋشى ينستيتۋت كۇش كورسەتۋشى ينستيتۋتقا اينالىپ شىعا كەلەدى. ءبىزدىڭ ەركىن تاڭداۋ جاساۋىمىزعا مۇمكىندىك بەرۋى ءتيىس مەملەكەتتىڭ ءوزى ءبىزدىڭ سول ەركىندىگىمىزگە قول سالادى. ساياساتقا باس اۋىرتپايتىن، جاڭالىققا جانى قۇمار ەمەس الگىندەي ميلليونداعان حالىق وسى اجداھانىڭ اۋزىندا كەتە بارادى. سول ميلليونداعان حالىقتىڭ بەيقامدىعى، بولعان-بىتكەن جاعدايعا ءمان بەرمەۋى، بارىنە كوندىككەن  سىڭاي تانىتۋى مەملەكەتكە قول بولىپ تۇر. مەملەكەت سولاردىڭ ارقاسىندا ەمىن-ەركىن تايراڭداپ ءومىر ءسۇرىپ جاتىر. الگىندەي حالىقتى باسقارۋ ول مەملەكەت ءۇشىن وڭايدىڭ وڭايى. قالاي يلەيمىن دەسە دە، ءوز قولىندا. اپپاراتتىق جۇيە مەن الگىندەي كوپشىلىكتىڭ اپاتياسى ادەيى ءسوز بايلاسىپ العانداي اسەر قالدىرادى. العاشقى دەموكراتيالىق ەلدەردە دە سولاي بولىپ پا ەدى؟ جۇمسارتىپ ايتقاندا، ءبارى كەرىسىنشە بولاتىن.

ازامات بولۋ دەگەن ءسوز ەرلىك جاساۋ دەگەن ۇعىممەن پارا-پار. حالىقتىڭ تاعدىرى شەشىلەتىن ىسكە ارالاسۋ، حالىق ءۇشىن قىزمەت ەتۋ ەشقاشان قۇرباندىقسىز جۇزەگە اسقان ەمەس. ار-ۇياتتىڭ جولىنا تاڭداۋ جاساعانىڭىزدى تەك سول ارقىلى عانا كورسەتۋگە بولادى.

بىزدە بۇدان باسقا تاڭداۋ بولماۋى ءتيىس. وزگەلەرگە ۇلگى كورسەتسەك، ءتۇپتىڭ تۇبىندە مۇنىمىز ساپالى دەموكراتيا بوپ وزىمىزبەن قايتا قاۋىشادى. سول كەزدە عانا ءبىز ايداعانعا كونىپ، ايداۋعا جۇرەتىن جۇيەدەن ارىلىپ، «ەلىمنىڭ تاعدىرىنا بەي-جاي قاراي المايمىن» دەيتىندەردىڭ بيلىككە كەلۋىنە جول اشامىز. دەموكراتيانىڭ قۇلدىراۋى كىمگە دە بولسا وتە ۇلكەن سوققى. دەموكراتيا قۇلدىراسا، ودان ەڭ الدىمەن دامىعان ەلدەر زارداپ شەگەدى. ويتكەنى، دەموكراتيا السىرەي باستاسا، ەكى قولىن الدىنا سالىپ، ەرىگىپ جۇرگەندەر مەن قىلمىسكەرلەرگە بوستان-بوسقا الەۋمەتتىك كەپىلدىكتەردى وتەپ بەرۋگە تۋرا كەلەدى. كوڭىلى قالاسا دا، قالاماسا دا، ساياساتكەرگە قارادۇرسىندىككە بارۋعا تۋرا كەلەدى. ال بۇل تاۋەكەلگە بارۋعا جانە وزگەرىس جاساۋعا مۇمكىندىك بەرمەيدى. ەڭ قاجەت كەزىندە وركەنيەتتى تۇردە قيمىل جاساۋعا مۇرسات بەرمەيدى. الايدا، ەگەر وسىلاي جالعاسا بەرگەندە وركەنيەتتى قوعام دا ورناماعان بولار ەدى. وركەنيەتتى قوعام ازدىڭ قالاۋىمەن ورنىعادى. كوپشىلىك وركەنيەتتى قالامايدى. سويتە تۇرا سول كوپشىلىك وركەنيەتتى قوعامنىڭ يگىلىگىن كورگىسى كەلەدى. تاريحي وقيعانىڭ باس كەيىپكەرى بولۋدى جۇرتتىڭ ءبارى بىردەي قالامايدى نەمەسە ەكىنىڭ ءبىرى وعان دايىن ەمەس. بۇل ولاردىڭ قالاۋى. وعان قول سۇعۋعا ەشكىمنىڭ حاقىسى جوق. تەك مويىنسۇنۋ كەرەك.

ازاماتتىق دەگەندى وزىمىزگە بەرىلگەن ارتىقشىلىق دەپ قابىلداۋىمىز كەرەك. ول جاۋاپكەرشىلىك دەگەن ۇعىممەن پارا-پار بولۋى ءتيىس. ازاماتتىق ارتىقشىلىققا قۇندىلىق دەپ قارايتىن ەل ەشقاشان كەزدەيسوق جاعدايدىڭ قۇربانى بولمايدى. ويتكەنى، ول ەل تاريحتىڭ زاڭدىلىقتارىن جاقسى بىلەدى. عارىش كەمەسىندەگىلەر استروفيزيكانىڭ زاڭدىلىقتارىن قالاي مەڭگەرگەن بولسا، ولار تاريحي زاڭدىلىقتاردى سولاي مەڭگەرگەن. كەز كەلگەن ءىستى پروفەسسيونالدارعا تاپسىرۋ كەرەك. ەگەر ساپالى ۇيدە تۇرعىمىز كەلسە، ساپالى تۇرمىس كەشكىمىز كەلسە، ساپالى مەديتسينالىق كومەك پەن ساپالى ءبىلىم الامىز دەسەك، وندا اقىرىنا دەيىن شىداۋىمىز كەرەك. قاراۋلىققا جول بەرمەۋىمىز كەرەك. شەشىم قابىلداۋ، باسقارۋشى مەنەدجەرلەردى سايلاۋ جانە ولاردىڭ تۇجىرىمداماسىنا باعا بەرۋ، ياعني، ءبىر سوزبەن ايتقاندا ەل باسقارۋ ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ قولىنان كەلە بەرەتىن وڭاي شارۋا ەمەس.

ازامات ءوزىنىڭ قالاۋىنا ساي تاڭداۋ جاساۋ قۇقىعىن تولىققاندى پايدالانۋى ءتيىس. ساياسي باعدارلامالاردىڭ اراسىنان وزىنە كەرەگىن تاڭداۋعا جەتەتىن شاما-شارقى بولۋى كەرەك. حالىق سەرگەك بولعان ۋاقىتتا عانا ساياساتكەر دە سەرگەك بولا باستايدى.

ازاماتتىق دەگەننىڭ ءوزى بەلگىلى ءبىر دارەجەدە جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەپ، موينىمىزعا مىندەت ارتۋى ءتيىس. ارينە، كونستيتۋتسيالىق زاڭداردىڭ شەڭبەرىنەن شىقپاۋىمىز كەرەك. ول زاڭدار ازاماتتىق ۇستانىمى جوقتاردىڭ دا قۇقىعىن اياققا تاپتاماۋى ءتيىس. ياعني، ولار دا ەل قاتارلى جۇمىس ىستەپ، الەۋمەتتىك قىزمەتتى پايدالانۋعا حاقىلى. تەك تاڭداۋ قۇقىعى عانا جوق.

ازاماتتىق ۇستانىمى جوقتار نەگىزگى سالىقتاردان عانا ەمەس، اسكەري قىزمەتتەن دە بوساتىلۋى ءتيىس. ەگەر ءوز ەلىنىڭ تاعدىرىنا بەي-جاي قارايتىن بولسا (نەمەسە بۇل مەملەكەتتى ءوزىمنىڭ ەلىم دەپ سانامايتىن بولسا), ونى اشىق مويىنداۋلارى كەرەك. ەشقانداي دا وتىرىككە جول بەرىلمەۋى ءتيىس. ياعني، «نەگە مەنىڭ شارۋام بولماۋى ءتيىس؟» دەپ قاراۋى كەرەك. نەمەسە «شارۋام جوق» دەپ وتىرا بەرسىن. سىزگە ءبارىبىر مە؟ ال ماعان ولاي ەمەس، مەن ءوز ەلىمنىڭ تاعدىرىنا بەي-جاي قاراي المايمىن.

ازاماتتىق ۇستانىمى جوقتاردى وسى ەلدىڭ اۋماعىندا بيزنەسپەن اينالىسۋ مۇمكىندىگىنەن ايىرۋ كەرەك. جەكە كاسىپكەرلىكپەن ءوزىن وسى ەلدىڭ ازاماتىمىن دەپ سانايتىندار عانا اينالىسا الاتىنداي بولۋى كەرەك. ال ازاماتتىق ۇستانىمى جوقتاردىڭ جالدامالى قىزمەتكەر رەتىندە كەز كەلگەن مەملەكەتتىك مەكەمە مەن جەكە قۇرىلىمداردا جۇمىس ىستەۋىنە ەش كەدەرگى جوق. ارينە، ەڭبەك زاڭدىلىقتارى تولىعىمەن ساقتالۋى ءتيىس.

ازاماتتىق ۇستانىمى جوقتارعا ازامات بولۋعا دا جول اشىق. ارينە، ەگەر قالاۋى بولسا! قوعام الىنباس قامال سالمايدى. جاي عانا كىم قالاي ءومىر سۇرگىسى كەلسە، سولاي ءومىر ءسۇرسىن دەگەن ەڭ باستى ءپرينتسيپتى انىقتاپ بەرەدى. ەگەر ادام ءوز ومىرىنە بەي-جاي قارايتىن بولسا، قوعام دا وعان ءدال سونداي كوزقاراستا بولۋى كەرەك.

سويتە تۇرا، مىنا جايتتى دا ەستەن شىعارماعان ءجون: ءوز تۇرمىسىن تۇزەگەن ادام اراقتان باس المايتىن اداممەن كورشى تۇرعىسى كەلمەيدى عوي. ءوز ءومىرىن قاي ارناعا بۇرامىن دەسە دە ونىڭ ءوز ەركى. سول سياقتى وعان جيرەنىشتى كوزبەن قاراۋعا ءبىزدىڭ دە حاقىمىز بار.

بىرتە-بىرتە تىيىمداردان تۇراتىن جۇيەنى ءبىرجولا كۇيرەتۋىمىز كەرەك. دالىرەك ايتساق، جەكە تۇلعا رەتىندە قالىپتاسۋىمىزعا زيانىن تيگىزەتىن كەز كەلگەن كەدەرگىنىڭ كوزىن جويۋىمىز كەرەك. ءوزىن-ءوزى قۇرتامىن دەگەن ادام ءتۇپتىڭ تۇبىندە قۇردىمعا كەتىپ تىنادى. وسى كۇنگە دەيىن سونداي تىيىمدار ءبىزدى قارادۇرسىندىككە تاربيەلەپ، وزىندىك مەنىمىزدى جوعالتتى. ال ەكىنشى بىرەۋلەر سول تىيىمداردىڭ ارقاسىندا بايىپ جاتتى. ءدال وسى تىيىمدار مەملەكەتتىك ورگاندار مەن كۇشتىك قۇرىلىمدارداعى كوررۋپتسياعا جول اشىپ، قىلمىستى ءورشىتتى. ەسىرتكى مافياسىن زاڭداستىرۋعا جول بەرۋ قۇردىمعا كەتۋدىڭ اقىرى ەكەنىن دە ەستەن شىعارماعان ءجون.

«قاتتى كەتىپ قالمايمىن با؟..»، «مەنى دۇرىس تۇسىنبەي قالادى-اۋ» دەگەن ۇعىم-تۇسىنىكتەن ارىلىپ، شىنايى ارەكەتكە كوشۋىمىز كەرەك. ەلدىڭ ەت جۇرەگىن ەلجىرەتۋدى ماقسات ەتپەدىك. ءبىزدىڭ مىندەت - ەلدى قاسىرەتتەن قورعاپ قالۋ. ساياساتكەرلەر قالىڭ كوپشىلىكتىڭ مۇددەسىن كوزدەيتىندەرىن ءسوز جۇزىندە ايتاتىن بولسا، ءبىز ءىس جۇزىندە قالىڭ كوپشىلىكتىڭ مۇددەسىن كوزدەيمىز.

«ماعان ءبارىبىر» دەپ باس شۇلعىپ وتىرا بەرەتىندەردىڭ قاتارى ازايۋىن اسقان شىدامدىلىقپەن دە، تاعاتسىزدانا دا كۇتۋگە بولادى. شارشاماي-تالماي ۇگىت-ناسيحات جۇرگىزۋ كەرەك. الايدا، ءبىز اڭساعان قوعامدى قۇرۋ ءۇشىن حالىقتىڭ قانشا پايىزىنىڭ ازاماتتىق ۇستانىمى ويانۋى ءتيىس؟ جيىرما ما؟ الپىس پا؟ تۇسىنىكسىز. بۇل تۋرالى قۇراما شتاتتاردى قۇرعاندار دا باس قاتىردى ما ەكەن؟..

كۇتىپ وتىرۋعا ۋاقىت جوق. ەسەسىنە، ءبىز بارمىز. ءيا، ءبىز بارمىز. جانە ءبىز «ماعان ءبارىبىر» دەپ وتىرا المايمىز. ءبىز قيالداعى بەينە ەمەسپىز. «مەن بارمىن» دەپ ورتاعا شىعا الاتىن ءبىز بارمىز. ءبىز «ەلىمنىڭ تاعدىرىنا بەي-جاي قاراي المايمىن» دەپ اشىق ايتا الامىز.

رەسپۋبليكا ءدال وسى ەڭ باستى تاڭداۋدان باستالادى. ال ول ەلدىڭ تاريحىنداعى قالعان جاعدايداردىڭ ءبارى دە كەزدەيسوق بولعان جايتتار. ولاي بولماعان كۇننىڭ وزىندە دە، ونىڭ سونشالىقتى ماڭىزى جوق. ەگەر ءبىزدىڭ ارامىزدان سۋىرىلىپ شىعىپ، «مەن بارمىن!» دەيتىندەر شىعاتىن بولسا، ولاردىڭ ارقايسىسى تسەزارعا، ۆاشينگتونعا، شىڭعىس حانعا نەمەسە ماحاتماعا پارا-پار ەرلىك جاساعان بولىپ ەسەپتەلەدى. التى ميلليون بولا ما، التى مىڭ بولا ما، التى ءجۇز بولا ما، ءتىپتى التى ادام بولا ما، ءبارىبىر.

ءادىل تويعانباەۆ، ۇلتتىق ستراتەگيا ساراپتاما ورتالىعىنىڭ جەتەكشىسى.