تالانتتى حالىق بولساق تا تالانتتاردى مويىنداۋىمىز قيىن.

ءان الەمىنىڭ پاديشاسى، كسرو حالىق ءارتىسى بيبىگۇل تولەگەنوۆا

ءبىزدىڭ ەلىمىزدەگى الەۋمەتتىك قورعالماعان توپ مۇشەلەرى قاتارىنا ءباسپاسوز وكىلدەرى دە ەنىپ وتىر، تەك جالعان نامىسقا تىرىسقان ارىپتەستەرىمىز «جۋرناليستەر نەگە الەۋمەتتىك قورعالماعان؟» دەگەن تاقىرىپتى ءسوز ەتۋگە ارلانعانداي. بۇل ءۇشىن ارينە، كىنالىنى ىزدەپ الىسقا بارۋدىڭ مۇلدەم قاجەتى جوق. بۇل ولقىلىققا ءوزىمىز، جۋرناليستەر قاۋىمى، پارلامەنت قابىرعاسىندا وتىرعان كەشەگى ارىپتەستەرىمىز، بۇگىنگى دەپۋتاتتار دا كىنالى.

سونىمەن، بۇل تاقىرىپ اياسىندا ايتىلار ءسوز اۋانى تومەندەگىدەي.

تالانتتى حالىق بولساق تا تالانتتاردى مويىنداۋىمىز قيىن.

ءان الەمىنىڭ پاديشاسى، كسرو حالىق ءارتىسى بيبىگۇل تولەگەنوۆا

ءبىزدىڭ ەلىمىزدەگى الەۋمەتتىك قورعالماعان توپ مۇشەلەرى قاتارىنا ءباسپاسوز وكىلدەرى دە ەنىپ وتىر، تەك جالعان نامىسقا تىرىسقان ارىپتەستەرىمىز «جۋرناليستەر نەگە الەۋمەتتىك قورعالماعان؟» دەگەن تاقىرىپتى ءسوز ەتۋگە ارلانعانداي. بۇل ءۇشىن ارينە، كىنالىنى ىزدەپ الىسقا بارۋدىڭ مۇلدەم قاجەتى جوق. بۇل ولقىلىققا ءوزىمىز، جۋرناليستەر قاۋىمى، پارلامەنت قابىرعاسىندا وتىرعان كەشەگى ارىپتەستەرىمىز، بۇگىنگى دەپۋتاتتار دا كىنالى.

سونىمەن، بۇل تاقىرىپ اياسىندا ايتىلار ءسوز اۋانى تومەندەگىدەي.

1) جۋرناليستەردىڭ ارقاسىندا موداعا اينالىپ، قولدانىسقا ەنگەن جاڭا سوزدەردىڭ ءبىرى «از قامتىلعان» دەگەن ءسوز جانە وسىنداي توپتار پايدا بولدى! تەك وسى توپقا جۋرناليستەردىڭ ءوزى دە كىرەتىندىگىن مويىنداۋعا كەلگەندە نەگە ارلانامىز؟ ءبىزدىڭ قازاقتىڭ جۇپ-جۇمىر سوزىمەن ايتساق «كەدەي وتباسى» دەگەن ءسوز. ءبىزدىڭ جۋرناليستەر ياعني، «الەۋمەتتىك قورعاۋسىز قالعان قاۋىم»! بۇل ءسوزىم ارينە تالاي ارىپتەسىمنىڭ جانىنا باتىپ، جاراسىنا تۇز سەپكەندەي ەتەر! بىراق، مويىنداۋ كەرەك، بۇل اقيقات!مىسالى، قانشاما جۋرناليست باسپانا ءۇشىن شىعارماشىلىعىن جيناپ قويىپ، «اۋدارماشى»، «مۇعالىم»، «ءباسپاسوز قىزمەتكەرى» دەگەن ءوز ماماندىعىنا ساي كەلمەيتىن سالادا جۇمىس ىستەپ ءجۇر. ويتكەنى، «مەملەكەتتىك تۇرعىن ءۇي» باعدارلاماسىنداعى تىزىمگە جۋرناليستەر ەنبەگەن، ياعني جىل سايىن ەل اۋماعىندا تومەن باعامەن ءۇي الۋعا ۇمىتكەرلەر قاتارىندا «ءتورتىنشى بيلىكتىڭ وكىلدەرى» جوق! باسپانادان ۇمىتتىلەردەن قۇجات قابىلداۋ باستالعان كەزدە «حابار»، «قازاقستان»، «ەگەمەن قازاقستان»، «كازاحستانسكايا پراۆدا»، «قازاقپارات» سىندى مەملەكەتتىك باسىلىمداعى ارىپتەستەرىمىز باستارى سالبىراپ، تاۋلارى شاعىلىپ جاتادى. ويتكەنى، ولار جۇمىس ىستەيتىن مەكەمە «اكتسيونەرلىك قوعام» دەپ اتالادى! «اكتسيونەرلىك قوعامنىڭ 100 پايىزدىق اكتسياسىنىڭ يەگەرى «مەملەكەت» دەپ جازىپ، انىقتاما وتكىزسە دە ءبارىبىر! ولاردىڭ قۇجاتتارى كوميسسيا مۇشەلەرىنىڭ قاراۋىنا دا جاتپايتىن «پروچيە» ياعني «ارتۇرلىلەر» دەگەن توپقا جاتادى. بۇل توپتى «ارتۇرلىلەر» دەپ ەمەس «كوڭىل جىقپاستىق» نەمەسە «شۋ شىعارماۋ ءۇشىن» دەپ اتاۋدى ۇسىنامىن، ويتكەنى قۇجاتتارىڭىز قابىلدانادى، ال ونىڭ ەشقانداي ناتيجەسى بولمايدى! سوڭعى ءتورت-بەس جىلدا وسى كاتەگورياعا جاتاتىن بىردە-ءبىر ادامدى باسپانالى بولعان تىزىمنەن كورگەن ەمەسپىن. ناتيجەسىندە، تالانتتى جۋرناليستەر مەملەكەتتىك نەمەسە بيۋدجەتتىك قۇرىلىمدارعا اۋدارماشى، حاتشى بولىپ كەتۋدە. بۇل بىلىكتى كادرلاردى جوعالتۋ دەگەن ءسوز.

2) ومىردەن وتكەن جۋرناليست ارداگەرلەر ەشكىمگە كەرەك بولماي ءوتىر!تىپتى، وتاندىق جۋرناليستيكانىڭ نەگىزىن قالاۋشى جانە قالىپتاستىرۋشىلاردى سوڭعى ساپارعا شىعارىپ سالۋدا جەتىم قىزدىڭ تويىنداي وتۋدە. بۇل ورايدا اقپارات مينيسترلىگىنىڭ جۋرناليستەرمەن قوعامدىق جۇمىستى تىعىز ۇيىمداستىرا الماۋى سەبەپ بولىپ وتىر. وسىنداي ۇيىمداستىرۋ جۇمىسى اقساپ جاتقاندىقتان زەينەتكە شىققان جۋرناليستەر قوعامعا كەرەكسىز، ياعني پايداسىز سانالۋدا.

3) جۋرناليستيكاداعى سىن جانرىن دامىتۋ كەرەك، سول ارقىلى باسەكەگە قابىلەتتىلىكتى كۇشەيتۋگە بولادى! ءبىزدىڭ ارىپتەستەرىمىز «سىن» دەگەن ءسوزدى «جامانداۋ» دەپ ءتۇسىنىپ، ەر-توقىمىن باۋىرىنا الا تۋلاي جونەلەدى.

جالپى، قازىرگى جۋرناليستەر ەلگە شىعىپ، ءىس ساپار بارىسىندا پروبلەمالار شەشپەك تۇرماق، ءوزىنىڭ الەۋمەتتىك قورعالۋىن قامتاماسىز ەتە الماي وتىرعاندا قاراپايىم حالىق كىمگە يەك ارتادى؟ كەشەگى نۇرباق مارقۇم بولعانشا سوتتارمەن جاعالاسىپ ءجۇرىپ، «ادىلدىك ىزدەيمىن»، «رەداكتسياعا حات كەلدى» دەگەن ايدارلاردا ەل سەنىمىن ارقالادى، تەمىربەك قوجاكەەۆ، اسقار توقماعامبەتوۆ، سەيىت كەنجەاحمەتوۆتەر فەلەتون جانرى ارقىلى ءمۇيىزى قاراعايداي تۇلعالاردىڭ ءوزىن سىن نايزاسىنا ىلىكتىرەتىن! قازىر شە؟! ءسىز كىمدى ايتا الاسىز، قارا قىلدى قاق جارعان ءتىلشى دەپ، سىنشى دەپ؟!

4) استانادا نەگە ءباسپاسوز ءۇيى جوق؟ قاشانعى جۋرناليستەر باسپاناسىز قاڭعىپ جۇرمەك؟ باس قالادا بوس تۇرعان كوپ كەڭسەنىڭ ءبىرىن قۇجاتتاندىرىپ بەرسە، جالعا الۋ، تولەماقى دەگەندى تولەۋدەن قاشپايمىز عوي.بۇل جەردە ارينە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ قولداۋى قاجەت.

دەگەنمەن، وسى جۋرناليستەر قاۋىمى ءوزىنىڭ جىرتىعىن جاماي الماي وتىرىپ ءۇيسىز-كۇيسىز جۇرگەن سپورتشىلار مەن انشىلەرگە، قاراپايىم ازاماتتارعا كومەك قولىن سوزۋدا.

تاعى ءبىر كەلەڭسىزدىك - وليمپيادادان جۇلدەلى ورالعان سپورتشى، حالىقارالىق بايقاۋدان سۇبەلى سىباعا العان ءانشى-بيشىلەردى ماتەريالدىق كوتەرمەلەۋ، ءتىپتى پاتەر كىلتىن تاپسىرۋ سالتاناتتارى بار. ال، ەل ابىرويىن اسقاقتاتىپ، ۇلتتىق ماقسات پەن مۇددەگە ەڭبەك ەتكەن جۋرناليستەرگە تۇك تە جوق!

ناتيجەسىندە وتاندىق بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ باسىم بولىگى اركىمنىڭ ەسىگىن جاعالاپ، «پتيچي پراۆو» قۇقىعىنا يە. بىراق، وسى جۋرناليستەردىڭ اراشا تۇسۋىمەن قانشاما مادەنيەت، ءبىلىم نىساندارى تىستەگەننىڭ تىسىندە كەتكەن جەرىنەن كەرى قايتارىلدى!

5) وتاندىق جۋرناليستيكانى وقىتۋ بارىسىندا كوزى كەتكەن ارىستارىمىزدىڭ ەسىمى ايتىلمايدى، ولاردى ناسيحاتتاۋ بارىسىندا جەرشىلدىككە بوي الدىرۋ ءۇردىسى قالىپتاسىپ وتىر. مەملەكەتتىك تاپسىرىس نەگىزىندە شىعاتىن كىتاپتاردىڭ دەنى جىل سايىن بەلگىلى ءبىر اۆتورلاردىڭ ەڭبەگىمەن شەكتەلىپ قالۋدا. بۇل ءباسپاسوزدىڭ دامۋ بارىسىنا كەرى اسەرىن تيگىزۋدە. مىسالى، قازاق جۋرناليستيكاسىنداعى تۇڭعىشتاردىڭ ءبىرى سانالار ءنازيپا قۇلجانوۆا، ماسكەۋدە تۇرىپ بار قازاقتى مويىنداتقان تاكەن الىمقۇلوۆتاردىڭ مەرەيتويىن ۇيىمداستىرار جوقتاۋشىسى نەگە جوق؟!

6) قازاقستاندا بۇگىنگى تاڭدا وتىزعا جۋىق جۋرناليستىك ۇيىمدار بار، ولاردىڭ جۇمىستارى سەمينارلار مەن ترەنينگتەر ۇيىمداستىرۋ، ءبىرىن ءبىرى قۇر ماقتاۋدان اسپاي وتىر. بۇل جەردە كىنالىنى الىستاپ ىزدەپ قاجەتى جوق، باسى پىسپەي جۇرگەن ءوزىمىز، ياعني جۋرناليستەر كىنالىمىز.سوندىقتان قۇر داۋرىعا بەرمەي، ناقتى شارالاردى قولعا الۋ كەرەك. ونىڭ ىشىندە;

- الداعى ۋاقىتتا جۋرناليستەر ۇيىمىنداعى پرەزيدەنتتتەر مەن باس ديرەكتورلار جۋرناليستەردىڭ الەۋمەتتىك قورعالۋى تۋرالى قوردالانعان پروبلەمالاردى بىرىگە كوتەرۋى قاجەت.

- اتى باردا زاتى جوق بۇل ۇيىمداردىڭ باسىن ءبىر جەرگە شوعىرلاندىرۋ كەرەك.

- پارلامەنتتەگى دەپۋتاتتارمەن جۇمىس توبىن ۇيىمداستىرىپ «جۋرناليستەردىڭ الەۋمەتتىك قورعالۋى» تۋرالى قولدا بار زاڭدارعا وزگەرىستەر نەمەسە تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ كەرەك. سوندا عانا يدەولوگيانىڭ قۇلاعىن ۇستاعان جۋرناليستەر ەل يگىلىگى ءۇشىن ناقتى دا شىنايى جۇمىس ىستەي الادى.

ايتپەسە، تاۋىققا شاشقان جەم سەكىلدى تيىن تەبەن بەرگەنىنە مازاق بولعان جۋرناليستەردى كىمگە تەڭەي الامىز؟

باسپاناعا دا، باسقاعا دا زار، «الەۋمەتتىك قورعالماعان» دەپ توپقا جۋرناليستەردە ەندى، كوماندالىق ادىستەن شاشاۋ شىعىپ، جۇمىسسىز جۇرگەندەردىڭ دە دەنى جورنالشىلار قاۋىمى. زاڭدى تۇرعىدا قورعالماعان دا جۋرناليستەر!

سوندا ءبىز ءتورتىنشى بيلىك وكىلى دەگەن سوزگە قانشالىقتى لايىقتىمىز؟! دوس جىلاتىپ ايتادى، دۇشپان كۇلدىرىپ ايتادى.