قازاقستاندا ءار سالاداعى ايەلدەردىڭ ۇلەسىن ارتتىرۋ ءۇشىن مەملەكەت تاراپىنان ۇلكەن جۇمىستار اتقارىلۋدا. وعان دالەل – مەملەكەت تاراپىنان قابىلدانعان “2030 جىلعا دەيىنگى وتباسىلىق جانە گەندەرلىك ساياسات” وندا، ەلىمىزدىڭ نازىك جاندىلارىنا كومەك كورسەتىپ، قولداۋ شارالارى جان-جاقتى قاراستىرىلعان.

الايدا بۇل ماسەلەدە ءبىز ويلاۋعا ءتيىس ءبىر ماڭىزدى ۇعىم بار. ول ءبىزدىڭ ۇلتتىق سالت-ءداستۇرىمىز. دەمەك، وتباسىلىق جانە گەندەرلىك ساياسات تۇجىرىمداماسى جايلى ءسوز بولعاندا ءبىزدىڭ ۇلتتىق مەنتاليتەتىمىز دە نازاردان تىس قالماۋ كەرەك.

جالپى، ءبىزدىڭ حالقىمىزدا قىز بالانىڭ ءۇي تازالىعىن ساقتاۋعا، اۋلەت بىرلىگى مەن وشاق بۇتىندىگىن ساقتاۋعا ۇيرەتكەن.

ال، تاريحتاعى ەرلىگى ۇلگى بولعان انالاردىڭ ءىسى بۇگىنگى قوعامداعى نازىك جاندىلارعا دا ۇلگى بولۋى ءتيىس. دەمەك، وتباسىلىق جانە گەندەرلىك ساياسات تۇجىرىمداماسى جايلى ايتقاندا  وسىنداي باي تاريحىمىزدان دا بەي-جاي قالماۋعا نازار اۋدارۋ كەرەك.

ال، ءبىزدىڭ ۇعىمىمىزداعى قازاق ايەلىنىڭ مىنەزى مەن تۇلعاسى قانداي؟ ول ەڭ اۋەلى ەر-ازاماتىنىڭ ابىرويلى بولۋىنا جاردەمدەسىپ، بالا تاربيەسى مەن ولاردىڭ جارقىن بولاشاقتارى ءۇشىن دۇرىس تاربيە بەرە بىلگەن. ەڭ اۋەلى ەر-ازاماتىنىڭ ابىرويىن ويلايتىن سەبەبى – ەگەر جولداسى وتباسىندا ۇلگىلى، ابىرويلى بولسا، ونى كورگەن بالالارى دا سول سەكىلدى بولماق. دەمەك، قاي ورتادا بولسا دا ەر-ازاماتتىڭ سىيلى بولۋى، ول وتباسىنىڭ ۇلى مەن قىزىنىڭ تاربيەلى، دۇرىس، تولىق وتباسى بولۋىنا تىكەلەي ىقپال ەتپەك. ال، وتباسىنداعى وسى قاراپايىم قۇندىلىق پەن داستۇرلەر ۇلتتىق يدەولوگيانىڭ باستاۋى دەۋگە بولادى.

ءبىز بۇگىنگى قوعامدا وتباسى تۋرالى ايەلدەر تەڭدىگى تۋرالى ايتقاندا حالقىمىزدىڭ وسى ءبىر اياۋلى قاسيەتتەرى تۋرالى ايتپاي كەتە المايمىز. سوندىقتان دا حالقىمىزدا ايەل ادامنىڭ ورنى مەن ماڭىزى تۋرالى كوپتەگەن ناقىل سوزدەر قالعان. ويتكەنى ۇرپاق جانە ۇلتتىڭ بولاشاعى نازىك جاندىلاردىڭ ءىس-ارەكەتىنە بايلانىستى ەكەنىنە تالاي مىسالدار كەلتىرۋگە بولادى. قاشاندا ارا اعايىننىڭ تاتۋلىعىن ويلاپ، بالالارىن ەل نامىسىن قورعايتىن نامىستى ازامات ەتىپ تاربيەلەۋ-كەشەگى انالاردان جالعاسقان ءىز.

وسىنداي ەش ماڭىزىن جويمايتىن ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمىز بۇگىنگى كەزەڭ تۇرعىسىنان دا ۇلكەن مانگە يە بولۋى قاجەت-اق.

سوناۋ بابالارىمىزدان بەرى جەلىسىن ۇزبەي جالعاسىپ كەلە جاتقان وسى ءبىر قۇندىلىق قاشان دا ءوز ماڭىزىن جويمايدى. دەمەك، بۇل سول كەزەڭنەن قالىپتاسقان ۇلتتىق ۇستانىم. ونى بۇگىنگى قوعام تالابىنا ساي، جاڭارتا بىلسەك نۇر ۇستىنە نۇر بولماق.

ال، قازىرگى كەزەڭنىڭ كەلبەتىنە ۇڭىلسەك. ءيا، زامان كەلبەتى وزگەرىپ، زاڭ جاڭاردى. قازىر ايەلدەردىڭ ءبىلىم الۋى، ەل ىسىنە بەلسەنە ارالاسۋىنا ۇلكەن مۇمكىندىكتەر قاراستىرىلعان. سونىڭ ناتيجەسىندە ايەلدەر ۇيدە دە، قىزمەتتە دە ءوز ورىندارىن تاپقان نازىك جاندارىمىز از ەمەس.

ال، ءبىزدىڭ قوعامدا ءتانىن ساۋدالاۋ مەن نارەستەلەردى قاراۋسىز قالدىرۋ سياقتى اۋىر جاعدايلار جوق ەمەس. ال، بۇل كەلەڭسىزدىكتەرمەن وتباسى قۇندىلىعىن ناسيحاتتاۋ ارقىلى كۇرەسۋگە بولادى. دەمەك، وتباسىنداعى تاربيەنىڭ تىزگىنىن بوساتپاۋ ارقىلى سول تاربيەنى قوعامنىڭ يدەولوگيالىق ۇستىنى ەتۋ ارقىلى وسى ولقىلىقتارمەن كۇرەسۋگە بولادى دەپ بىلەمىز.

ال، مەملەكەت تاراپىنان قابىلدانعان وتباسىلىق جانە گەندەرلىك ساياسات باعدارلاماسىنىڭ 2030 جىلعا دەيىنگى تۇجىرىمداماسىندا قوعامداعى وسى ولقىلىقتاردىڭ بارلىعى قامتىلعان. سونىمەن قاتار، قوعامداعى قىز بالانىڭ تاربيەسى باعىتىنداعى جۇمىستار دا مەملەكەت دەڭگەيىندە جۇرگىزىلۋىنە باسا نازار اۋدارىلىپ وتىر.

وسى رەتتە الداعى پرەزيدەنت جانىنداعى ايەلدەر ىستەرى جانە وتباسىلىق دەموگرافيالىق ساياسات ۇلتتىق كوميسسياسى  ايەلدەر تەڭدىگى ماسەلەسى نەگىزىندە قوعامداعى قىز بالانىڭ وتباسىلىق ومىرگە ۇيرەتەتىن ىرگەلى ىستەردىڭ باساتاماسىنا نەگىز سالسا نۇر ۇستىنە نۇر بولماق.

ول ءۇشىن ەلىمىزدىڭ جوعارعى وقۋ ورىندارىندا وتباسىنا دا قوعامدىق جۇمىستارعا دا تەڭ ۋاقىت ءبولىپ، ۇلگى كورسەتىپ جۇرگەن ارداقتى انالارمەن كەزدەسۋلەر وتكىزۋ ماڭىزدى. ال، ءومىرى ونەگەگە اينالعان انالاردىڭ ءوز تاجىريبەسىن ءبولىسىپ وتىرۋى دا جاراسىمدى دەپ بىلەمىز... بۇل ءوز كەزەگىندە وتباسى تاتۋلىعىنىڭ نەگىزى دە وسىدان تۋىندايتىنىن بىلدىرسە كەرەك.

ال، پرەزيدەنت جانىنداعى وتباسى جانە ايەلدەر ىستەرى جونىندەگى ۇلتتىق كوميسسيا وسى ىرگەلى ىستەردى قولعا الادى دەپ سەنەمىز. ال، بۇل ماقساتتا ۇلتتىق كوميسسيا قۇرامىن تولىقتىرىپ، جاڭاشا ىستەرگە كىرىسىپ كەتكەنى بەلگىلى.

ەندى پرەزيدەنت جانىنداعى وتباسى جانە ايەلدەر ىستەرى جونىندەگى ۇلتتىق كوميسسيا تۋرالى ايتساق...

اتالمىش ۇيىم – ايەلدەر قاۋىمىنىڭ  ورنى مەن ءرولىنىڭ ماڭىزىن ۇعىندىرۋ ءۇشىن اسا قاجەت. بۇل ۇيىم قوعامداعى الەۋمەتتىك احۋال ۋشىعىپ تۇرعان ساتتە قازاق ايەلدەرىنە ۇلكەن قولداۋ ءبىلدىردى. قينالعان ايەلدەرگە اقىل-كەڭەسىن ايتىپ، كەيبىر جانۇيالارعا قارجىلاي كومەكتەسىپ، كاسىپ اشۋعا نيەتتى نازىك جاندىلارعا قولداۋ كورسەتىپ، بارىنشا جاعداي جاسادى.

سول كوميسسيا جاساعان جاعدايلاردىڭ ناتيجەسىندە ايەلدەر قوعامدىق ىستەرگە بەلسەنە ارالاستى. ءبىرشاما بولىگى جەكە كاسىپتەرىن اشتى. ول ءوز كەزەگىندە ەل ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا ۇلكەن سەپتىگىن تيگىزدى. وسىنداي ىرگەلى ىستەر مەملەكەتتىڭ قولداۋىمەن ءالى دە كوپتەپ ىستەلىپ جاتىر.

سونىمەن قاتار، شاعىن جانە ورتا بيزنەستەگى ايەلدەردىڭ ۇلەس سالماعى دا ەداۋىر وسكەن. ودان بولەك، عىلىم مەن ءبىلىم سالاسىنداعى نازىك جاندىلاردىڭ ۇلەسى دە ارتقان. ياعني، عىلىمي تۇجىرىم جاساۋ مەن وقۋلىق جازۋداعى ايەلدەر ۇلەسى ارتقان.

بۇل تۇرعىدا قر پرەزيدەنتى جانىنداعى ايەلدەر ىستەرى جانە وتباسىلىق دەموگرافيا ۇلتتىق كەڭەسى دە ءوز تاراپىنان جىل سايىن ءتۇرلى بايقاۋلار مەن نازىك جاندىلاردىڭ ءبىلىم الىپ، ەڭبەگىن شىڭداۋ ءۇشىن ءتۇرلى كونكۋرستار وتكىزىپ كەلەدى. ال، مەملەكەت بيزنەسپەن اينالىساتىن ايەلدەردى قولدايتىنى ەكىباستان بەلگىلى.

بۇل تۇرعىدا ءبىز نازىك جاندىلاردىڭ قوعامدىق ىستەرگە تارتۋ جاعىنان ءبىز قوڭسى ەلدەرمەن سالىستىرعاندا كوش ىلگەرى تۇرمىز. بۇل تۇرعىدا ءبىزدىڭ وسى ءبىر ىسىمىزدەگى ءبىراز ماسەلەدە سولتۇستىكتەگى كورشىمىز دە ۇلگى الىپ وتىرعانىن تىلگە يەك ەتە كەتەيىك.

قازىر ەلىمىزدىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنىڭ سەكسەن پروتسەنتى، ءبىلىم بەرۋ سالاسىنىڭ 90 پروتسەنتى ايەل ادامدارعا تيەسىلى. دەمەك، گەندەرلىك ساياسات ءوز جەمىسىن بەرىپ وتىر دەگەن ءسوز.

ال، بۇل سالالارداعى قىزمەت ساتىسىمەن كوتەرىلگەن ايەلدەر قاۋىمىنىڭ باسشىلىققا كەلۋى قالىپتى قۇبىلىس. الايدا ولار، وتباسى بىرلىگى مەن تاتۋلىعىن، بالا تاربيەسىنىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن دە ۇمىتپاق ەمەس.

ءبىزدىڭ قوعام وسىنداي جان-جاقتى دامىعان، ءبىلىمدى نازىك جاندىلاردى قولداۋدى ەشقاشان نازاردان تىس قالدىرعان ەمەس. بۇل ءبىزدىڭ مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ تاعى ءبىر ۇلگى تۇتار تۇسى.

ەرعالي بەرىكۇلى

Abai.kz