پرەزيدەنتتىڭ ساياسي كەڭەسشىسى ەرمۇحامەت ەرتىسباەۆتىڭ رەسەيلىك «كوممەرسانت» گازەتىنە بەرگەن سۇحباتى قوعامدا تالقىعا تۇسۋدە. سونىڭ ءبىرى ساياساتتانۋشى دوسىم ساتباەۆتىڭ پايىمى. ول  «j» ينتەرنەت گازەتىنىڭ ءتىلشىسى قويعان ساۋالدارعا جاۋاپ بەرىپتى.

- دوسىم، ەرتىسبەاۆتىڭ ورتاڭعى كۇيەۋ بالاسىنىڭ قايىن اتانىڭ ورنىن باساتىندىعى تۋراسىنداعى پايىمى قانشالىقتى بايسالدى؟ ونىڭ رەسەيلىك باسىلىمعا شىعۋى بيلىكتىڭ تورەسىمەن كەلىسىلگەن دەپ ويلايسىز با؟

- ... مەن ەرتىسباەۆتىڭ پايىمىنا اسا ساقتىقپەن قارايمىن.ويتكەنى، اقوردادا قانداي دا ءبىر ساياسي ويىننىڭ باستالعانى بايقالعانىن جوققا شىعارۋعا بولماس. باسقا جاعىنان، ەرتىسباەۆ تيمۋر قۇلىباەۆ تۇلعاسىن تاق مۇراگەرى ىقتيمال ەكەندىگىن جاريالاۋى بەلگىلى ءبىر قىزىعۋشىلىق تۋدىراتىنى دا راس. ونىڭ «گازپرومنىڭ» تاۋەلسىز ديرەكتورى بولعاندىعىنا قاراپ تا، قازاقستاننىڭ كەلەسى پرەزيدەنتى ورتاڭعى كۇيەۋدىڭ بولۋىن مۇمكىندەتە ءتۇستى. وسىلايشا، رەسەيلىك ساياسي جانە بيزنەس ەليتا الدىندا نازارباەۆتىڭ مۇراگەرلەرىنىڭ ءبىرى رەتىندە قۇلىباەۆتىڭ تانىستىرىمىن وتكىزگەندەي اسەر بار. ودان باسقا، بۇل كۇيەۋدىڭ قازاقستانداعى جاعدايى نىعايا ءتۇستى، بۇل دا ەرتىسباەۆتىڭ ءۋاجىن بەكىتە تۇسەر دايەك.

پرەزيدەنتتىڭ ساياسي كەڭەسشىسى ەرمۇحامەت ەرتىسباەۆتىڭ رەسەيلىك «كوممەرسانت» گازەتىنە بەرگەن سۇحباتى قوعامدا تالقىعا تۇسۋدە. سونىڭ ءبىرى ساياساتتانۋشى دوسىم ساتباەۆتىڭ پايىمى. ول  «j» ينتەرنەت گازەتىنىڭ ءتىلشىسى قويعان ساۋالدارعا جاۋاپ بەرىپتى.

- دوسىم، ەرتىسبەاۆتىڭ ورتاڭعى كۇيەۋ بالاسىنىڭ قايىن اتانىڭ ورنىن باساتىندىعى تۋراسىنداعى پايىمى قانشالىقتى بايسالدى؟ ونىڭ رەسەيلىك باسىلىمعا شىعۋى بيلىكتىڭ تورەسىمەن كەلىسىلگەن دەپ ويلايسىز با؟

- ... مەن ەرتىسباەۆتىڭ پايىمىنا اسا ساقتىقپەن قارايمىن.ويتكەنى، اقوردادا قانداي دا ءبىر ساياسي ويىننىڭ باستالعانى بايقالعانىن جوققا شىعارۋعا بولماس. باسقا جاعىنان، ەرتىسباەۆ تيمۋر قۇلىباەۆ تۇلعاسىن تاق مۇراگەرى ىقتيمال ەكەندىگىن جاريالاۋى بەلگىلى ءبىر قىزىعۋشىلىق تۋدىراتىنى دا راس. ونىڭ «گازپرومنىڭ» تاۋەلسىز ديرەكتورى بولعاندىعىنا قاراپ تا، قازاقستاننىڭ كەلەسى پرەزيدەنتى ورتاڭعى كۇيەۋدىڭ بولۋىن مۇمكىندەتە ءتۇستى. وسىلايشا، رەسەيلىك ساياسي جانە بيزنەس ەليتا الدىندا نازارباەۆتىڭ مۇراگەرلەرىنىڭ ءبىرى رەتىندە قۇلىباەۆتىڭ تانىستىرىمىن وتكىزگەندەي اسەر بار. ودان باسقا، بۇل كۇيەۋدىڭ قازاقستانداعى جاعدايى نىعايا ءتۇستى، بۇل دا ەرتىسباەۆتىڭ ءۋاجىن بەكىتە تۇسەر دايەك.

الايدا، «بىرىنشىمەن» كەلىسپەي، مۇراگەرلىككە ەمەۋرىن ءبىلدىرۋ ەرتىسباەۆقا زالال بولۋى ابدەن مۇمكىن. قالاي بولعاندا دا، باس كەڭەسشىنىڭ ءۋاجى بارلىق «ي-لەردىڭ» باسىنا نۇكتە قويۋ ءۇشىن ويلاستىرىلعان دەۋگە ەرتەرەك. بيلىكتىڭ كەلەسى قادامدارعا قالاي بارۋىن اڭدۋ كەرەك.

دەگەنمەن، «ەلباسى تۋرالى» زاڭ قابىلدانعاننان بەرى ەليتانىڭ ءتوزىمى كەتكەنى دە بايقالادى. سول كەزدە جۇرتتىڭ ءبارى پرەزيدەنتكە بىرنەشە جىل بويىنا مۇراگەرلىكتى وتكىزۋ تەتىگىن ويلاستىرۋ كەرەكتىگى تۋرالى جورامالداعانى بەلگىلى. بىراق بىلتىر ولاي بولمادى، بيىل مەرزىمنەن بۇرىن پرەزيدەنت سايلاۋىنىڭ بولعانى ءمالىم. ءسويتتى دە، ەليتانىڭ اراسىن شىدامسىزدانۋ دەڭگەيى كەرنەي ءتۇستى. جالاڭ تۇردە، ءبارى دە نازارباەۆتى 2030 جىلعا دەيىن پرەزيدەنت ەسەبىندە كورگىسى كەلەدى، بىراق ىشتەي ءبارى دە نازارباەۆتان كەيىنگى مەرزىمگە ازىرلەنۋدە.

ەليتا كىمگە سۇيەنەرىن بىلمەي دال بولۋدا. ءىرى ويىنشىلار وزدەرىنىڭ فيگۋرالارىن ساياسي الاڭعا شىعارۋعا تىرىساتىندىعى ءوز الدىنا، ال شىن مانىندە قاي اتتىڭ بايگەنىڭ الدىندا كەلەرىن ءوز بەتىڭمەن انىقتاۋ بولەك شارۋا. تاڭداۋدا جىبەرىلگەن قاتە ءومىر بويى وڭدىرمايتىن سالدارعا اپارىپ سوعۋى مۇمكىن. بەرەزوۆسكي مەن ءابراموۆيچتىڭ رەسەيلىك ستسەناريىن ەسكە الىڭىز. بەرەزوۆسكي ەلتسيننىڭ مۇراگەرى رەتىندە پۋتينگە ءمان بەرمەپ ەدى، ال ابراموۆيچ ونى كەرىسىنشە باعالادى.سونىڭ سالدارىنان ولاردىڭ ءتۇرلى تۇعىرعا قونعانىن بىلەمىز.

قازاقستانداعى بيلىكتى مۇرالاۋ تەتىگى قانداي بولسا دا، كوڭىلدى كونشىتپەيدى. ول قالاي بولسا دا، دەموكراتيالىق ەمەس جولمەن «شونجاردىڭ شەكپەنىن يىعىڭا ءىلىپ كور» تۇرعىسى بويىنشا وتەدى. بۇل جامان. بۇل ساياسي ساراپتى كەرى كەتىرەدى. ءدال قازىرگى جاعدايدا ساياسات الاشا استىنداعى يتتالاسقا اينالىپ كەتتى.

- قۇلىباەۆ بيلىكتى العان جاعدايدا نازارباەۆ ساياساتىن جالعاستىرا الا ما؟

- مانىنە ۇڭىلسەك - ءيا، ويتكەنى، قۇلىباەۆتىڭ باستى مىندەتى بيلىكتى ساقتاپ قالۋ عانا ەمەس، مەنشىك ۇلەستىرۋ ءتارتىبىن دە ساقتاۋ عوي. ارينە، وعان قازىرگى ەكونوميكالىق كەڭىستىكتى قايتا ءپىشۋدىڭ ءمانى جوق، سەبەبى وعان ءوز ۇستانىمىن نىعايتىپ الۋعا ۋاقىت كەرەك بولادى. سوندىقتان ول وتپەلى كەزەڭدە نازارباەۆتىق باعىتتى سىرتتاي جالعاستىرعان بولادى. بىراق، مەن ەكىنشى نازارباەۆتىڭ بولمايتىندىعىن ايتۋشى ساراپشىلارمەن دە كەلىسەمىن.تيمۋر قۇلىباەۆتى ەكىنشى نازارباەۆقا جاتقىزۋدىڭ رەتى بولماس. ول مىنەزگە دە، ليدەرلىك ساپاعا دا قاتىستى جايت. نازارباەۆ قالاي بولعاندا دا جۇيەنى وزىنە ۇيلەستىرىپ جاساقتادى. ارينە، قۇلىباەۆ تا بۇل جۇيەگە بەلگىلى ءبىر وزگەرىستەر جاسايدى، بىراق بىردەن ەمەس. ونىڭ پوستنازارباەۆ كەزەڭدە سوقتىعاتىن جالعىز ماسەلەسى، ول - ەليتانىڭ ءبىر بولىگىنىڭ وزىنە دەگەن جاعىمسىز قاتىناسى بولماق. مۇنداي جاعدايدا قۇلىباەۆقا قارسىلاستارىنا قاتىستى بارىنشا قاتاڭ شارا قولدانۋ كەرەك بولادى. ودان باسقا، شەتەلدەگى قاشقىن الپاۋىتتاردى- راحاتا اليەۆ، مۇحتار ءابليازوۆ پەن اكەجان قاجەگەلديندەردى دە ۇمىتۋعا بولماس. ءوز باسىم، بۇل ۇشتىكتىڭ پوستنازارباەۆ كەزەڭىندە ساياساتقا تىكەلەي دە، جاناما تۇردە دە ارالاسۋعا  قۇلقى بولاتىنىن سەزەم، ءتىپتى، ولاردىڭ كەيبىرىنىڭ وتانعا قايتىپ ورالۋ تىلەگى دە بولۋى ىقتيمال. بۇل قۇلىباەۆتى قۋانتار دەپ ويلامايمىن.

- بۇگىن قۇلىباەۆ استانادا ءىرى باسىلىمداردىڭ باس رەداكتورلارىمەن كەزدەسۋدە. «مۇراگەر» بيلىك الماسۋ جاعدايىنا قۇلىباەۆ باق-تان قولداۋ ىزدەستىرىپ جاتقان جوق پا؟

- تيمۋر قۇلىباەۆ بۇل كەزدەسۋدە ەرتىسباەۆتىڭ ويلارىن جالعاپ، جىگىتتەرگە ءوزىنىڭ «پىسكەندىگىن» مەڭزەسە قىزىق بولار ەدى. وندا كەڭەسشىنىڭ ءسوزىن اقپاراتتىق ارتدايىندىق دەپ قابىلداۋعا بولار ەدى. دەگەنمەن، قۇلىباەۆتىڭ مىندەتكەرلىك لاۋازىمى بارىن دا ۇمىتپايىق: ول - «سامۇرىق-قازىنا» باسشىسى. كوپتەگەن ساۋال وسىنىڭ توڭىرەگىندە بولۋى دا مۇمكىن...

- قۇلىباەۆتىڭ مۇراگەرلىككە ۇمىتكەرلىگى قانشالىقتى شىنايى. ءتىپتى، ونىڭ ءوزى دە بىلمەيتىن قۇپيا تۇردە تاڭدالعان باسقا مۇراگەر بولۋى مۇمكىن عوي؟

- ءبىزدىڭ ەلدە پرەزيدەنت مۇراگەرى دەگەندە، ەكىنىڭ ءبىرى ۇعىلادى: نە سەنى ابىرويسىزدىققا ۇشىراتۋعا تىرىسقانى، نە بۇل شەشىمنىڭ قابىلدانىپ قويعاندىعى. مۇراگەرلىك تۋرالى ءابليازوۆ سەكىلدى وپپوزيالىق قايراتكەر ەمەس، قازىرگى پرەزيدەنتتىڭ كەڭەسشىسى - ەرمۇقامەت ەرتىسباەۆ ايتتى. ونىڭ الدىندا قۇلىباەۆتى ماسقارالاۋ تۇردى دەپ ويلامايمىن. بىراق، بۇل ويىندا دا تاساداعى ويىنشىلاردىڭ دا تۇرعانىن ەسەپتەن شىعارا المايمىن. ءوزىڭىز دە بىلەسىز عوي، ءبىزدىڭ ەلدە ساياسي ۇدەرىستەردىڭ قانشالىقتى بولجامعا سايكەسپەيتىنىن.

ەگەر پرەزيدەنتتىڭ اقىل-ويى مەن دەنساۋلىعى مىعىم بولسا، وزىنە مۇراگەردىڭ كىم ەكەنىن ونىڭ ءوزى انىقتاۋى كەرەك. ونىڭ وتباسى بۇل ىرىكتەۋدە مول مۇمكىندىگى بار. «ەلباسى تۋرالى» زاڭ نازارباەۆقا، ءتىپتى، پرەزيدەنت بولماسا دا ەلدەگى ساياسي ۇدەرىسكە ىقپال ەتەرلىك قوماقتى باسقارۋ ىرعاۋىشتارىمەن مۇمكىندىك بەرىپ قويعان جانە ەلباسى بولۋدى جالعاستىرا بەرمەك.

بىراق ابىقاەۆتان باستاپ ەسىموۆپەن اياقتالاتىن ەسكى گۆارديانى ۇمىتۋعا تاعى بولمايدى. ويتكەنى، ولار وسى جۇيەنىڭ ساقتالۋىنا بىردەن ءبىر مۇددەلى توپ. جانە ولاردىڭ بولاشاعى ەكىنشى پرەزيدەنتپەن بۇلىڭعىر. سونىمەن بىرگە وليگارحتىق ساياسي بيۋرونىڭ بەلسەنۋ نۇسقاسى دا بولۋى ىقتيمال. ەليتالىق بيزنەس توپ ۇمىتكەرمەن ۋاقىتشا كەلىسىپ، جوسپار قۇرۋعا ۋاقىت ۇتۋدى ويلاۋى دا مۇمكىن. قانشا ەرسى بولسا دا، قازاقستان ءۇشىن وسى ناعىز ءتيىمدى (دەموكراتيالىق ەمەس) نۇسقا بولماق. ويتكەنى، بيلىكتى تۇرىكپەنشە مۇرالاۋ ىشكى توپتاردىڭ سوقتىعىسىنا اكەلىپ سوقپاق. سوسىن سايىپ كەلگەندە، ءبارىبىر قۋىس-قولتىق كەلىسىمگە اكەلىپ سوعادى.

- ەرمۇحامەت ەرتىسباەۆ بيىلعى كۇزدە مەرزىمنەن بۇرىن پارلامەنتتىك سايلاۋ جاريالانۋىن جوققا شىعارمايدى...

- ونىڭ جوعارىداعى ايتقانىمەن سالىستىرعاندا، مەرزىمنەن بۇرىن پارلامەنتتىك سايلاۋدىڭ بولۋى بالانىڭ قۇمقوراپتاعى ويىنى ىسپەتتى نارسە. بىراق قانشا قايعىلى دەسەك تە، پارلامەنت مۇراگەر جونىندەگى ويىندا قوسالقى ماڭىزعا عانا يە. پرەزيدەنتتىڭ قاتەسى سول، ول سوڭعى جىلدارى ءوزىنىڭ مۇراگەرى يەك ارتاتىنداي قاۋقارلى ساياسي ينستيتۋت قالىپتاستىرۋعا كۇش جۇمسامادى. مۇراگەر ەندى بەلگىلى ءبىر ەليتالىق توپتى عانا تىرەك ەتەدى دە، ول احۋال وزگە توپتار اراسىندا جانجال تۋدىراتىن بولادى. ءپۋتيننىڭ ءوزى الپاۋىتتارمەن الىسقاندا كۇشتىك قۇرىلىمعا سۇيەنۋگە ءماجبۇر بولدى. قۇلىباەۆتىڭ كىمگە سۇيەنەتىنىن بولجاۋ قيىن، ويتكەنى، «نۇر وتان» نازارباەۆتىڭ پارتياسى بولىپ قالادى. ول كەتىسىمەن ىقپالدى تۇلعالار وسى پارتيادا قالا بەرمەسىنە كىم كەپىل. «اق جول» بولسا، اسىعىپ-اپتىعىپ يلەنە سالعان نارسە، بولاشاعى بۇلدىر. قۇلىباەۆ وعان سۇيەنسە، كەتپەننىڭ سابىن باسقانداي بولادى. ويتكەنى،  «اق جول» پارتياسى «نۇر وتاننىڭ» ءبىر بولىگى ىسپەتتى. ول قوعامدىق ساناعا ىقپال ەتە المايدى. اقتوبە وبلىسىنداعى وقيعانى الىڭىز، ەلدە قازاقستاندى وزدەرىنشە كورگىسى كەلەتىندەر بارىن بايقاتتى. حالىق بولسا، بەيفورمال ليدەرلەرگە ەرۋى مۇمكىن.ەليتا بولسا، سوڭعى جيىرما جىل ىشىندە قالىپتاسقان قوعامدى وتە ناشار بىلەدى، سوندىقتان ول بيلىك الماسۋ كەزىندە نارازى توپتاردىڭ تاراپىنان نە بولارىن بولجاي المايدى.

«اباي-اقپارات