«سوزدەرىممەن مۇحاممەدتى (س.ا.ۋ.) ماداقتاق بولدىم.

الايدا، مۇحاممەد (س.ا.ۋ.) ارقىلى سوزدەرىم  ماداققا يە بولدى».

حاسسان يبن ءسابيت

ء(دىني ءاپسانا)

ول نامىسقوي جىگىت بۇگىن دە ءتۇنى بويى دوڭبەكشىپ ۇيىقتاي الماي شىقتى.

اسىرەسە، سول ءبىر جاعداي ەسىنە تۇسكەن سايىن ءىشى كۇيىپ-جانىپ، كوزىنە قان تولا بەردى. تاڭ سىبىرلەپ اتىپ ول دالاعا شىققاندا ساناسىندا ءالى سول مىڭ سان ماساداي تابالاعان ويلار ىزىڭداپ تۇردى دا قويدى.

تىرشىلىك بىتكەن قىبىرلاي باستاپتى. تۇيەكەش قۇلى قورانىڭ ەسىگىن اشىپ تۇيەلەردى ايداپ جاتىر. تەك ۇلكەن بۋرا عانا كۇيسەگەن قالپىن بۇزباي شوگىپ جاتا بەردى. تۇيەكەش ونىڭ تۇلەي باستاعان جۇنىنەن تارتىپ كورىپ ەدى تۇرمادى. قولىنداعى قامشىسىن كوتەرىپ ساۋىرىنان تارتىپ كەپ جىبەردى. ۇلكەن بۋرا سول كەزدە عانا باقىرىپ، بۇرقىلداپ ورنىنان تۇرا باستادى. ونسىز دا ءتۇنى بويى ۇيقى كىرمەگەن كوزدەرى قىزارىپ، ىزالانىپ كىمنەن ءوشىن الارىن بىلمەي تۇرعان ول:

– ەي، جەر جۇتقىر قارا قۇل! اكەڭنەن قالعان ءوشىڭ بارداي بۋرانى نەگە ۇراسىڭ؟ ساتسام سەنىڭ قۇنىڭ سول تۇيە قۇرلى دا بولمايدى ناقۇرىس نەمە! – دەپ، ايقاي سالدى.

– بۇگىن تاعى دا قارا باسىپ ۇيىقتاپ قالعانبىسىڭ؟ ءوي، شىرىك نەمە. لات پەن عۇززانىڭ اتتارىمەن انت ەتەيىن! ەندى، قايتالاساڭ اياق-قولىڭدى شاۋىپ يتكە تاستايمىن...

«ەل-جۇرت تۇرماق مىنا قارا قۇل دا مەنى مەنسىنبەيتىن بوپ العان سەكىلدى. ءتىپتى، مىنا قارا جەر قاق ايىرىلسا كىرۋگە مەن ەمەس سەن لايىقسىڭ، دەپ مەنى ىشىنەن وسى قۇل دا قارعاپ تۇرعانداي... كۇننەن كۇنگە جۇرت كوزىنە تۇسۋدەن قالىپ بارام...  پالە بوپ تۋعان قىزدى كوز الدىمدا كولبەڭدەتىپ كوزىمدى شۇقىتا بەرگەنشە «شىر» ەتىپ تۋعان كەزدە-اق كوزدەن تاسا ەتۋىم كەرەك ەدى، قاپ! اسىل ار-نامىسىم اياققا تاپتالدى-اۋ! ءبىر كەزدەرى وسى ەلدىڭ سەركەسى دە، سەرىسى دە ەدىم. ەندى، مىنە مىنا سۇمىراي قىزدىڭ كەسىرىنەن قويدىڭ يلەنگەن پۇشپاق تەرىسىندەي دە قادىرىم قالمادى-اۋ! اسىرەسە، كەشە كەزىككەن شۇعبانىڭ ءسوزى ساي سۇيەگىمدى سىرقىراتىپ جىبەردى عوي...اتتەڭ!»

ولار كەشە كەشكىسىن ساعلابانىڭ ۇيىنە جينالعان. پۇتتارعا ارناپ سويىلعان مالدىڭ باسىن مۇجىپ، قۇمار ويناپ، شاراپقا ابدەن قىزىپ قارقىلداپ كۇلىستى. بىراق، مۇنىڭ كۇلكىسى عانا قوعانىڭ شوعىنداي قاۋقارسىز ەدى. ول وسى قىلىعىن بىلدىرتپەۋگە تىرىسىپ باقسا دا شۇعبادان ونىسىن جاسىرا الماي قالعان سەكىلدى. ول جيىن ۇستىندە ەشكىمگە دەس بەرمەي سويلەپ وتىردى دا، الدەن ۋاقىتتا ءسوزدى قايىرىپ اكەپ:

– ءاي، مالىك! قوياندى قامىس، باتىردى نامىس ولتىرەدى دەۋشى ەدى. سەنىڭ وسى كۇنگە دەيىن ساۋ جۇرگەنىڭە قاراعاندا نامىسىڭ ءولىپ، قامىسىڭ عانا قالعان-اۋ دەيمىن شاماسى، – دەپ مىسقىلداپ قارق-قارق كۇلدى. وعان وزگەلەردە دە قوسىلا كەتىپ:

– مىنا ساعلاباعا ۇقاساساڭ بولماۋشى ما ەدى!؟ ايەلى وتكەن تۇندە عانا قىز تاۋىپ ەدى. نامىسىن تاڭ اتپاي جاتىپ تازارتىپ الدى. ءبىرى:

– ءيا، وعان ءسوز بار ما؟! ناعىز نامىسكەر دەپ سونى ايت! – دەسە، ەندى ءبىرى:

– ە، اتىڭنان ايىرىلدىڭ، قاناتىڭنان قايىرىلدىڭ دەگەن وسى. نامىسىنان ايىرىلعان ەركەك كوك شىقپاس تاقىر جەرمەن تەڭ عوي – دەپ، ۇستەمەلەي سويلەپ، جابىلا كەلەكەلەپ جاتتى. مالىك وسى كەزدە قولىنداعى شاراپ قۇيىلعان كەسەسىن جەرگە ءبىر ۇرىپ سىندىرىپ ورنىنان تۇرىپ، ۇيدەن شىعىپ كەتىپ ەدى...

مىنە، سول ءسات ەسىنە تۇسكەندە ول تاعى دا ۇزاق ماڭگىرىپ تۇرىپ قالىپتى. شىققان كۇن ساۋلەلەرىن  مەككە تاۋلارىنا شاعىلىستىرىپ كوككە ەداۋىر كوتەرىلىپتى. كەشەگىدەي بۇگىن دە كۇننىڭ قاتتى ىستىق بولاتىن ءتۇرى بار. «ءيا، جايشىلىقتا قازانداي قاينايتىن كۇن مىنا شىلدەدە وڭسىن با؟».

مالىك كەنەت الدەنەگە اسىققانداي تۇيەسىن جىلدام ەرتتەپ، مەككەنىڭ باتىسىن بەتكە الىپ ءجۇرىپ كەتتى. تىرشىلىك بىتكەن ىستىقتان ەسەڭگىرەپ كەتكەندەي اينالا تىم-تىرىس. تەك تۇيەنىڭ تابانىنىڭ سىتىرلاعان دىبىسى  مەن قارا شىبىننىڭ ىزىڭى ەستىلەدى. كوپ ۇزاماي ولار دا  الدەقايدا عايىپ بولدى. مۇلگىگەن تىرشىلىكتى وياتپاق بولعانداي اراگىدىك استىنداعى تۇيەسى باقىرىپ قويادى.

مەككەنىڭ تاۋلارى بىتىسىمەن تاستاقتى جەرلەر باستالادى. ودان ارى ۇزاقتا ساعىمدارى تولقىنداي ءبىر-ءبىرىن قۋالاپ اراب تۇبەگىنىڭ ساحارا ءشولى شالقايىپ جاتىر. وسى شولدە اداسقان تالاي جان سول ساعىمداردى «سۋ» دەپ ويلاپ[1] قۋا-قۋا شەگىنە جەتە الماي قۇردىمعا كەتكەن عوي. بۇل ساحارا ءسويتىپ، تالايدى جالماسا دا تۇك بولماعانداي تۇكسيىپ، تۇيەدەي ماڭعازدانىپ وزىنە شاقىرادى.

كۇن تاس توبەگە جەتە بەرگەندە بۇل دا ءوزىنىڭ دىتتەگەن جەرىنە جەتتى. بۇرىندارى بۇل ماڭدا باداۋيلەر تۇراتىن. تاستاقتى جەر مەن ساحارانىڭ تۇيىسكەن تۇسى ەدى. قۇدىقتار دا بۇل ماڭايدان ءجيى كەزدەسەتىن. كەيىننەن اياق استىنان قۇدىقتاعى سۋ كوزدەرى تارتىلىپ كەتتى دە باداۋيلەر بۇل مەكەننەن ۇدەرە كوشتى. «لات پەن عۇززانىڭ كيەسى ۇردى. بارىنە كىنالى حانيفتەر. ولار كوكتەگى  ءبىر جاراتقاننان باسقا ءتاڭىر جوق. پۇتتاردىڭ ەشبىر قاسيەتى جوق، دەپ، بادەۋيلەردى ابدەن ازعىرىپ، وزدەرىنە سەندىرىپ الدى. اقىرى، قارعىس ءتيىپ وسى جەرلەر جۇتقا اينالىپ ءبىتتى». كوكەيىنە وسى وي ءتۇستى.

ول بىرنەشە كۇن بۇرىن كورىپ كەتكەن قۇدىقتىڭ باسىنا كەلدى. بۇل قۇدىقتىڭ دا كوزى بىتەلىپ، جىلدار وتە كەلە جەلدىڭ سۋىرعان قۇمدارىمەن جارتىلاي كومىلىپ تە قالعان ەكەن. مالىك انەۋ كۇنى كەلىپ جان-جاعىنا الاق-جۇلاق قاراپ، كۇن ۇزاققا قۇدىقتى قۇمىنان ارشىعان بولاتىن. تاستاپ كەتكەن قايلا، كۇرەگى دە سول كۇيىندە جاتىر، جارتىلاي قۇمعا كومىلىپتى.

ول تۇيەسىنەن تۇسە سالا ماڭايداعى جەردى كوزىمەن شولىپ شىقتى. «ءيا، مەن ويلاعانداي بۇل ماڭعا ەشكىم ات ءىزىن سالماپتى. پۇتتاردىڭ كيەسى ۇرعان بۇل ماڭعا كىمنىڭ ءداتى بارىپ اياعىن باسۋشى ەدى». ول ءوزى بويلامايتىن قۇدىققا ءتۇسىپ ىشىندەگى شەلەككە كۇرەكپەن قۇمدى تولتىرىپ، قايتا سىرتقا شىعىپ، ارقانمەن تارتىپ قۇدىق كوزىن تازارتا باستادى.

مالىك بۇل ماڭدى ادەيى تاڭداعان ەدى. الدەقايدا بىرەۋ كەزدەسە قالسا «مىنا قۇدىقتىڭ كوزىن تازارتىپ كورمەكپىن. ەگەر سۋ شىعا قالسا تۇيەلەرىمدى وسى مەكەنگە جايام»، دەمەك.

ءارى الگى سۇمىراي قىزدى كومەتىن كەزدە داۋسىن جولاي وتكەن جولاۋشى ياكي ءباداۋي ەستىپ قالىپ اراشا ءتۇسىپ جۇرمەسىن، دەگەن جاسىرىن پيعىلى دا بار ەدى.

تاس توبەدە شاقىرايىپ تۇرىپ العان كۇن كوپ ۇزاماي ەڭىسكە قاراي ەرىنە جىلجي باستادى. بۇل كەزدە قۇدىقتىڭ ءىشى دە ءوز بويىنان ەكى ەسە تەرەڭدىككە جەتتى. ول قۇدىقتان شىعىپ تۇبىنە كوزىن سالىپ ۇزاق تۇردى. سوندا عانا ونىڭ كوڭىلى جايلاندى. «ار-نامىسىمنىڭ تازاراتىن ۋاقىتى دا كەلىپ جەتتى»، دەدى ول كۇبىرلەپ. بىراق، سول ءبىر وقيعا تاعى دا كوز الدىندا كەلە قالىپ ەدى، تۇلا-بويى تىتىركەنىپ سالا بەردى.

ول ءوزىن «نامىسشىل جىگىت» دەپ ويلايتىن. ءوزى دە سونداي  سەرىلىكپەن ءجۇرىپ كەش ۇيلەندى. بىراق، العاشقى  ۇيلەنگەن ايەلى قىز تۋعان ءتۇنى ۋقاز جارمەڭكەسىنە كەلگەن ءبىر پارسى ساۋداگەرگە ايەلىن قىزىمەن قوسا بولماشى اقشاعا ساتىپ، ءتۇن جامىلىپ ەلدەن اتتاندىرىپ جىبەرگەن ەدى. وسىلايشا، ول سول جولى ار-نامىسىنا داق تۇسۋدەن امان قالدى.

ودان كەيىن جاقىن تۋىسىنان ءلايلا دەگەن قىزعا ۇيلەندى. الايدا، ءلايلا ەكى جىل بويى قۇرساق كوتەرمەدى. ويىن-ساۋىق كەشىندە جورا-جولداستارى «قارا نار جۇك كوتەرمەس بەل كەتكەن سوڭ» دەگەن، مالىك، سەن سول قارا نارعا ۇقساپ كەلەسىڭ-اۋ!»، دەپ كەلەمەجدەگەن ەدى. كوپ ۇزاماي ءلايلا قۇرساق كوتەرگەندە بۇل «ۋف» دەپ تەرەڭ دەم العانى بار. «بۇل قاتىن قوشقارداي ءبىر ۇل تۋار، ۇل تۋماسا بۇل نەمە كىمدى تۋار» دەپ كوڭىلى جايلانىپ ءجۇردى. ايتسە دە كوڭىلى الدەنەدەن سەكەم الىپ، بوساناردان بىرنەشە كۇن بۇرىن تۇيەلەرىنىڭ جايىلىمىن سىلتاۋراتىپ ساحاراعا شىعىپ شاتىرىن تىكتى. ءتۇن جارىمىندا كوزى ءىلىنىپ كەتكەن ەكەن. ءبىر كەزدە جىلاعان ءسابيدىڭ داۋىسىنان شوشىپ وياندى. ايەلى كورشى شاتىردا بولاتىن. «ۇل ما، قىز با؟.. مىنا پالەنىڭ داۋىسى قىزعا ۇقسايدى عوي!» دەپ كۇدىكتەنىپ وتىرعاندا كۇڭى كىرىپ كەلىپ:

– مىرزام، باۋى بەرىك  بولسىن، ايەلىڭىز قازانشى تۋدى! – دەدى.

– نە، نە دەدىڭ سەن؟ - دەگەن مالىك ورنىنان قالاي تۇرعانىن بىلمەي قالدى. ءتۇسى ءبىر قۋارىپ، ءبىر قىزارىپ سالا بەردى. ءبىر جاعىنان زىعىردانى قايناپ: «بۇلاي بولاتىن ءجونى جوق!»، دەدى وزىنە-ءوزى. سول ءتۇنى ول ءسابي قىزدى تىرىدەي كومە سالاتىن ەدى. بىراق جولاۋشى ساسا مۇنى كوندىرىپ  ءسابيدى امان الىپ قالعان بولاتىن.

سودان بەرى جۇك تيەگەن تۇيەنىڭ جۇرىسىندەي جىلجىپ باقانداي بەس جىل ءوتىپتى. قىزى رابيعا تاۋ گۇلىندەي قۇلپىرىپ ءوستى. بالا كۇنگى ءلايلانىڭ وزىنەن اۋماي قالىپتى. قاراقاتتاي  قوس جانارى، اپپاق جازىق ماڭدايى ءتىپتى ارقاسىنا ورىلە قۇلاعان ءسۇمبىل قارا شاشىنا دەيىن اۋمايدى-اۋ. قارشاداي بولسا دا ەرەسەك قىزداي ءار نارسەنىڭ بابىن تاۋىپ، تاقىلداپ تۇرعانى. الايدا، وسى بەس جىل مالىك ءۇشىن رۇمداردىڭ قولعا سالاتىن تەمىر قۇرساۋىنان دا قاتتى، پارسى ەلىنىڭ كوز كورمەس قاراڭعى، ءتۇپسىز زىندانىنان دا جامان تۇنەك بولدى. بۇرىن ءوزى دە تالاي ايەلى قىز تۋعانداردى سوزبەن تۇيرەپ ەل الدىندا ماسقارالاۋشى ەدى. ەندى، ءوزى دە سولاردىڭ كەبىن كيدى. اسىرەسە، شۇعبا كورگەن جەردە نايزامەن شۇقىپ ويناعان قۇلداي قىلدى... «ەي، بەۋ دۇنيە-اي، دەسەڭشى! سول قورلىقتىڭ ءبارى كوپ ۇزاماي كورگەن تۇستەي بولاتىن بولدى».

ول كۇن باتىسقا قاراي قيسايعان شاقتا ۇيىنە ورالدى. الدىنان شىققان ايەلى ءلايلا ونىڭ ءۇستى-باسىنىڭ شاڭ باسقانىن كورىپ الدەنەنى سەكەم العانداي ءوڭى بۇزىلىپ كەتتى. ونسىز دا رابيعا تۋعالى ونىڭ كۇنى كۇن ەمەس ەدى. ءبىر جاعىنان كۇيەۋى «قىز تۋىپ، كوزىمە ءشوپ سالدىڭ» دەپ ساباسا، ءبىر جاعىنان ەرتە مە، كەش پە رابيعاسىن «كومىپ تاستاي ما!» دەپ زارەسى ۇشا قورقاتىن ەدى.

اسىرەسە، وتكەن تۇنگى سۇمدىق وقيعادان بەرى جۇرەگى ابدەن شايلىعىپ ءبىتتى. ءلايلا ساليمامەن جاستايىنان قوس بوتاداي ساحارادا جارىسىپ بىرگە وسكەن بولاتىن. ءوزى مالىككە تۇرمىسقا شىققاندا كوپ ۇزاماي ءساليما دا ساعلابامەن قوسىلعان ەدى. سول ءساليما وتكەندە قىز تۋعاندا بۇل دا قاسىندا بولاتىن. سوندا ونىڭ قىز تۋعانىن ەستىگەن ساعلابا بولمەگە قۇتىرعان وگىزدەي ەكى كوزى قىپ-قىزىل بولىپ، الاق-جۇلاق ەتىپ كەلدى دە قۇنداقتاعى ءسابي قىزدى جۇلىپ الدى. ءساليما «بۇل كۇناسىز ءسابي عوي، ايااي گور!» دەپ ولەردەگى ءسوزىن ايتىپ جىلاپ، جالبارىنىپ اياعىنا جارماستى. بىراق، ساعلابا ونىڭ كوز جاسىنا دا، زارىنا دا پىسقىرعان جوق. اياعىمەن سىلكىپ يتەرىپ قالدى دا ۇيدەن شىعا جونەلدى.

سوندا، ءساليما ەكەۋى تاڭعا دەيىن كول بوپ زارلانا  جىلادى. «مۇمكىن ساعلابا رايىنان قايتار» دەگەن ۇمىتتەرى دە بولدى. بىراق تاڭ اتا ساعلابا جالعىز ءوزى عانا قايتىپ ورالدى. بەيكۇنا ءسابيدى كومدى مە، ساتتى ما و جاعى بەيمالىم بولىپ قالا بەردى. سودان بەرى ءلايلا كۇيەۋىنەن بۇرىنعىدان بەتەر كۇمانداناتىن بولدى. ول كەيدە سۇيكىمدى قىزىن الدەقايدا قاشىرماق تا نيەتى بولعان. الايدا، وعان انالىق ءداتى بارمادى. ءارى «بالكىم، مالىك وندايعا بارماس» دەپ دامەلەنەتىن. ونىڭ ۇستىنە ولاي جاساۋعا قاۋقارى دا جوق ەدى. ءوزىن ازات ايەل ساناعانمەن كۇڭنەن ايىرماشىلىعى از.

– وتاعاسى، كۇنۇزاققا قايدا كەتىپ قالعانسىڭ؟ – دەي بەرىپ ەدى، مالىك:

– ءوشىر ءۇنىڭدى، قاتىن! ساعان دا جان بىتەيىن دەگەن ەكەن، مەنى سۇراققا الىپ! – دەپ اقىردى. «از قالدى، كوپ ۇزاماي كوزىڭە كوك شىبىن ۇيمەلەتىپ، جانىڭدى سۋىرىپ الارمىن»، دەپ ىشتەي كۇبىرلەدى.

– ودان دا اس ازىرلە! قارنىم شۇرقىراپ تۇر...

– ءى-م-م. تۇستەن بەرى شۇعبا سەنى ىزدەپ ءجۇر. ءتىپتى، الگىندە قۇلى ەمەس، ءوزى ىزدەپ كەلدى. سونى ايتايىن دەگەنىم عوي. اس ءازىر، تۇستە قازانعا جاس تۇيەنىڭ ەتىن سالعام.

شۇعبانىڭ اتىن ەستىگەندە مالىك سەلك ەتىپ، ءوڭى قۋارىپ كەتتى. بىراق، ايەلىنە بىلدىرمەۋگە تىرىستى. «و، سايتان مەنى نەگە ىزدەپ ءجۇر ەكەن. الدە، ماعان تاعى دا قانداي دا ءبىر تۇزاق قۇردى ما؟». ول ايەلىنەن «نەگە ىزدەپتى؟» دەپ سۇراماق بولىپ ەدى ۇيدەن اكەسىنىڭ داۋىسىن ەستىگەن قىزى رابيعا سىرتقا جۇگىرىپ شىعىپ:

– اكە، كەلدىڭ بە؟ تاڭ ەرتەڭ تۇرسام كەتىپ قالىپسىز، كۇنى بويى «اكەم قاشان كەلەدى؟» دەپ اپامنىڭ دا مازاسىن الدىم. مەن ءسىزدى ابدەن ساعىندىم، – دەپ تۇيەسىنىڭ ۇزەڭگىسىنە جارماستى. شۇعبادان شوشىپ تۇرعان مالىك قىزىن كورگەندە مۇنىڭ ءبارى شۇعبانىڭ جاساپ جاتقان قاساقانا كورنىسىندەي كورىپ ودان بەتەر شوشىنا:

– ءتايت ءارى، ارمەن ءجۇر، استىنا ءتۇسىپ ولەيىن دەپ پە ەدىڭ، تۇيەگە جارماسىپ؟

– جوق، اكە بۇل تۇيە ماعان تيىسپەيدى. بۇعان كۇندە قاراپ جۇرگەن مەن ەمەس پە؟ ءسىز مەنى قاعباعا الىپ بارامىن دەپ ەدىڭىز عوي. بۇگىن تۇندە تۇسىمدە سول قاعبانى كوردىم. كو-ءوپ اق قاناتتى پەرىشتەلەر مەنى جەتەكتەپ سونىڭ اينالاسىندا اينالدىرىپ ءجۇردى. ءبىر كەزدە ءجۇزى اپپاق ءبىر اتا كەلدى دە ءزامزام سۋىن ۇسىنىپ: «قىزىم، مىنا ءزامزام يسمايىل باباڭنان قالعان سۋ. وسىنى ىشسەڭ شولدەمەيسىڭ» دەدى. مەن ءىشىپ الدىم. بالداي ءتاتتى ەكەن. ءبىر كەزدە اق قاناتى بار پەرىشتەلەر مەنى اسپانعا قاراي كوتەرە باستادى. سول كەزدە ءسىز تۇيەڭىزبەن كەلە قالدىڭىز. ءسىز مەنى الىپ قالماق بولىپ قاعباعا قاراي جاقىنداي بەرىپ ەدىڭىز، سول جەردەگى پۇت تاستار اياق استىنان كوپ جىلانعا اينالىپ سىزگە قارسى ىسقىرىپ، ايبات شەگە باستادى. بىراق ءسىز ولاردى كورمەي جاقىنداي بەردىڭىز. مەن ولار ءسىزدى شاعىپ الا ما دەپ قاتتى قورقىپ: «اكە-ە! ارى كەتىڭىز. جىلاندار شاعىپ الادى، نەگە كورمەيسىز، اكە!» دەپ ايقايلاپ جاتىپ ويانىپ كەتتىم. سوسىن، ءسىزدى جالما-جان ىزدەسەم كەتىپ قالىپسىز. مالىك:

– «ءتۇس تۇلكىنىڭ بوعى» دەگەن. تاڭىرلەر جىلان بولمايدى. ساندىراق ءتۇس مۇنىڭ! ودان دا مىنا تۇيەنى سۋعار. كۇندىككە سۋ ىشپەي قاتالاپ تۇر - دەدى دە تۇيەسىن شوگەرە ءتۇسىپ ۇيىنە كىرىپ كەتتى.

مالىك جاڭا پىسكەن جاس ەتتى بىرازعا دەيىن ءۇنسىز جەپ وتىردى. ازدان سوڭ ايەلىنە ءسوزدىڭ شەتىن شىعارىپ:

– بۇل قىز اجەپتەۋىر بويجەتىپ قالعانعا ۇقسايدى. ەرتەڭ ۋقاز جارمەڭكەسىنە بارام. ءارى قاراي سەنىڭ توركىنىڭە سوعا كەتپەكپىن. مىنا قىز دا ناعاشىلارىن ابدەن ساعىنىپ قالعان شىعار. ماۋقىن باسىپ قايتسىن، – دەدى.

كوپتەن بەرى سەكەم الىپ جۇرگەن ءلايلا كۇيەۋىنىڭ مىنا ءسوزىن ەستىگەندە توبەسىنەن جاي تۇسكەندەي وتىرعان ورنىندا تەڭسەلىپ كەتتى. نە دەپ جاۋاپ بەرەرىن بىلمەي ءبىر ءسات ءۇنسىز قالدى. «كىمدى ايتسا سول كەلەدى» دەگەن. وسى ساتتە رابيعا دا ۇيگە كىرە قالدى. ەسىكتەن ەمەس ادەيىلەپ ەكەۋىنىڭ تاس توبەسىنەن تۇسكەندەي ەدى. ەكەۋى دە قىزدارىنا جالت قارادى.

– اكە! ەرتەڭ ناعاشىلارىما مەنى الىپ بارامىن دەدىڭىز بە؟ جاڭا تەرەزەنىڭ جانىندا ويناپ ءجۇرىپ ەستىپ قالدىم. ءيا، مەن ناعاشى اتامدى، اجەمدى ءتىپتى وتكەن دە مەن باردا سوندا تۋعان بوتاقاندى دا ساعىندىم. قانداي تاماشا! اپا ماعان قاي كويلەگىمدى كيگىزەسىز. انەۋگۇنگى اجەمنىڭ بەرىپ جىبەرگەن اق كويلەك شە، سونى كيەيىنشى!

– ءيا، سولاي. ءاي، قاتىن مىنانى ءوزى ايتقانداي عىپ جاقسىلاپ كيىندىر. ناعاشىلارىنان ۇيات بولىپ جۇرمەسىن!

مالىك وسى سوزىنەن كەيىن ورنىنان تۇرىپ دالاعا شىعىپ كەتتى.

رابيعا بولسا ءۇي ىشىندە قۋانىپ ءالى سويلەپ ءجۇر. تەك، اناسى ءلايلا عانا ءوڭى بوزارىپ، باسىن تومەن سالعان كۇيى وتىرىپ قالدى.

مىناۋ زامان قاي زامان زارلى زامان،

قىز كومىلگەن تىرىدەي سورلى زامان.

انتالاپ كەپ ىزالى اش بورىدەي،

جاۋىزدىققا ءبىر-ءبىرىن قامشىلاعان.

ىزگىلىككە جۇرناقتاي جارلى زامان!

«قورىققانىڭ باسىڭا كەلەدى» دەگەن وسى ەكەن عوي. ىشتەن شىققان شۇبارىمدى، ءيىسى اڭقىعان جۇپارىمدى قالاي عانا قياسىڭ. بوتاسى ولگەن ارۋانا دا اڭىراپ بوزداعان كەزدە، تۇلىبىن يىسكەپ، بويىن ءجىبىتىپ، يىمەيتىن بە ەدى؟ مەن ەندى سول مال قۇرلى دا بولا الماي، ءومىر باقي ساحاراعا قاراپ بوزداپ تاس كوكىرەگىمدى جىبىتە الماي قالعانىم با؟ ءوزىنىڭ تۇككە تۇرعىسىز جالعان نامىسى ءۇشىن، ءبۇلدىرشىن قىزىن قالاي عانا تىرىدەي قارا جەرگە كومبەك؟! كوز جاسىنا قاراماي كومىلگەن بۇل سابيلەردىڭ ەش ءبىر سۇراۋى جوق پا ەكەن؟!  تىرەگىم قۇلاپ، وشاعىم ءوشتى-اۋ!» دەگەن زارلى ويدان ءلايلانىڭ جۇرەگىنىڭ وزەگىنەن جارىپ شىققان اششى وكسىك كوزىنە جاس بوپ قۇيىلدى. ەبىل-دەبىل بولىپ ەڭىرەپ جىلاعىسى كەلىپ-اق تۇر. بىراق جىلايتىن كۇن قايدا؟! ول ەرنىن تىستەپ ءوزىن ۇستاپ ازەر تۇر ەدى قىزى رابيعا:

– اپا، اق كويلەگىم قايدا؟ مىنا ساندىقتا جوق قوي؟ – دەدى.

– سونىڭ ىشىنە سالىپ قويىپ ەدىم عوي، بوتاقانىم. دۇرىستاپ قاراشى! – دەپ، ءوزىنىڭ كوڭىل-كۇيىن سەزدىرمەۋگە تىرىستى.

ءلايلا دەنەسىن ازەر سۇيرەتىپ سىرتقا شىققاندا ىمىرت ءۇيىرىلىپ، كوز بايلانىپ قالعان ەدى. ءولىارا شاق. كوكتەگى جارقىراپ تۇرعان جۇلدىزدار ءبىر ساتكە لايلاعا ءۇمىت وتىنداي بولىپ جىمىڭداي كورىنىپ كەتتى. قاس-قاعىم ءسات تە بولسا وسى ءۇمىت وعان سۇيەۋ بولىپ، بويىنا جىلۋ دارىتقانداي كۇي كەشتى.

كوپ كەشىكپەي قاس قارايىپ، مەككەنىڭ تاستى تاۋلارى دا ەرتەڭگى ءبىر قاسىرەتتىڭ بولاتىنىن سەزگەندەي باستارىنا قويۋ قويۋ ءتۇندى قارا ءشالى عىپ تاعىپ الدى.

مالىك بۋرانىڭ باقىرعان داۋىسىنان ويانىپ كەتتى. «تۇر، ارامقاتقىر. بۇگىن تاعى دا قوجايىننان ءسوز ەستيتىن جايىم جوق». ول دالاعا شىققاندا تاڭ قىلاڭ بەرىپ قالعان ەكەن. ەپتەپ قانا مەككە تاۋلارىنان ەسكەن ساۋمال سامال ەنتەلەپ كەپ تۇلا-بويدى يىسكەلەيدى. ۇيلەردىڭ قوراسىنان ەرتە شىققان ءتورت تۇلىك مال ماڭىراپ، جامىراپ تاۋعا قاراي بەت الا باستاپتى.  «بۇل مەنىڭ سەرىلىگىمنىڭ قايتا اتقان تاڭى، ار-نامىسىمنىڭ اقتالار كۇنى»، دەدى ىشتەي مالىك.

وسى ساتتە ءۇي ىشىنەن قىزىنىڭ «اكە، قايداسىز؟» دەگەن داۋىسى ەستىلدى. كوپ ۇزاماي سىرتقا جۇگىرىپ شىققان رابيعا اكەسىن ارتىنان قۇشاقتاپ:

– مەن ءسىزدى تاعى دا كەتىپ قالدى ما، دەپ قورقىپ كەتتىم، – دەدى.

– مەن سەنى بۇگىن ناعاشىلارىڭا اپارىپ  تاستايمىن. ودان دا بار اپاڭا ايت. جولعا ازىرلىگىن جاساسىن. ەرتە كۇندى كەش قىلماي جولعا شىعايىق، – دەدى دە قورا جاققا قاراي  ادىمداپ ءجۇرىپ كەتتى.

ءلايلا تۇنىمەن كوز ىلمەگەن بولاتىن. جان-دۇنيەسى الاي-دۇلەي بولىپ، بىردە قىزىن قۇشاقتاپ، ەندى بىردە كورپە استىنا تىعىلىپ تۇنشىعا جىلاۋمەن بولدى. تاڭعا جۋىق قانا كوزى ءىلىندى. كەنەت ويانىپ كەتىپ جالما-جان، جان-جاعىنا الاق-جۇلاق ەتىپ قارادى. قىزى جوق. «ءتۇن جامىلىپ الىپ كەتكەن بە؟» دەپ قورقىپ باسىن كوتەرگەنى سول ەدى سىرتتان اكەسى مەن قىزىنىڭ سويلەسىپ جاتقانىن ەستىدى. ءبىر ساتكە كۇپتى جۇرەگى باسىلعانداي بولسا دا مالىكتىڭ «جولعا ازىرلىگىن جاساسىن» دەگەن ءسوزىن ەستىگەندە دارمەنسىز جۇرەگى ودان سايىن مۇزداي  بوپ كەتتى. ۇيگە كىرگەن رابيعا:

– اپا، تۇرىڭىز. اكەم جولعا شىعامىز، ازىرلىك جاسا دەپ جاتىر. اق كويلەگىم قايدا؟ تەزىرەك كيىپ كۇن سالقىندا جولعا شىعايىق. بولماسا باسىما كۇن ءوتىپ جۇرەر. ءلايلا ءلام-ميم دەپ جاۋاپ قايتارماي امالسىز قىزىن كيىندىرە باستادى. ول قىزىنا اق كويلەك ەمەس، اق كەبىن كيگىزىپ جاتقانداي كۇي كەشتى. اسىرەسە، قىزىنىڭ شاشىن تاراعان شاقتا تۇنشىققان كوز جاسىنا يە بولا الماي قالدى. قوس جانارىنان توگىلگەن جاس تامشىلار تاراقپەن جارىسقانداي تومەن قاراي سىرعاناي بەردى. اناسىنىڭ جىلاعانىن كورگەن رابيعا:

– اپا، نەگە جىلايسىز؟ مەن ول اۋىلدا كوپ بولمايمىن عوي. اتاما ايتسام اكەپ تاستايدى، – دەپ جۇباتتى. وسى كەزدە تۇيەسىن ەرتتەپ ءۇي الدىنا كەلگەن مالىك:

– ءاي، قاتىن! شۇباتىلماي بولسايشى. كۇن ۇياسىنان شىقپاي جولعا شىعامىن دەپ كەشە ەسكەرتكەن جوق پا ەدىم؟!

ازدان سوڭ اسىعىپ-ۇسىگىپ انا مەن قىز ەسىك الدىنا شىقتى. قىزىن تۇيەگە مىنگىزىپ جاتقاندا اناسىنىڭ كەمسەڭدەگەن ءۇنى شىققانداي بولىپ ەدى، مالىك:

– ءۇنىڭدى ءوشىر، لات پەن عۇززانىڭ قارعىسىنا ۇشىراعىر، نەمە! – دەدى دە، تۇيەسىن ءتۇرتىپ تۇرعىزىپ مەككە تاۋلارىنا قاراي جەدەلدەتە اياڭدادى.

ءلايلا تۇيەگە مىنگەن اكە مەن قىزدىڭ ارتىنان قاراپ تۇردى دا ولار ۇزاعان ساتتە كوز-جاسىنا ەرىك بەرىپ بوتاسىنان ايىرىلعان ارۋاناداي ەڭىرەي بوزداپ اڭىراپ قالا بەردى. ولار كەتكەندە ءلايلانىڭ ءالى دە ءۇمىتى تۇگەلدەي سونگەن جوق بولاتىن. بىراق مالىك تۇيەسىن ۋقاز جارمەڭكەسىنە قاراي ەمەس، شىعىسقا قاراي بۇرعانىن كورگەندە ولىمسىرەپ جانعان شىراقتاي ءۇمىتى جالت ەتتى دە ءوشىپ قالدى. وعان بۇل سوڭعى ءۇمىتى ەمەس، مىنا جالعان دۇنيەدە العان اقىرعى دەمىندەي بولىپ كورىنىپ كەتتى...

ولار مەككە تاۋىنىڭ ەتەگىن جاعالاپ ءوتىپ تاستاقتى جەرگە اياق باستى. رابيعانىڭ قۋانىشىندا شەك جوق. ءار نارسەنى ءبىر قيالداپ كەلە جاتتى. ءبىر ۋاقىتتا ىڭىلداپ انگە باستى. اۋەلگىدە مالىك ونىڭ نە ايتىپ كەلە جاتقانىنا ءمان بەرگەن جوق ەدى. كەيىننەن قۇلاعىن سالىپ كورىپ شوشىپ كەتتى.

اللاعا قولىن جايعاندار،

حانيف دىننەن تايماڭدار!

قاراڭعىنى قاق جارىپ،

كەلەدى سوڭعى پايعامبار!

– ءاي، سۋسىلداق! نە دەپ وتتاپ كەلە جاتىرسىڭ! مىنانى سەن قايدان جاتتاپ العانسىڭ، كىم ۇيرەتتى ساعان؟

– بۇل سوڭعى پايعامبار تۋرالى ايتىلعان ءان عوي، اكە! انەۋگۇنى قوراعا بارعانىمدا تۇيەكەش قۇل ىڭىلداپ ايتىپ ءجۇر ەكەن. ارتىنان قالماي ءجۇرىپ جاتتاپ العام.

– قاي-قايداعىنى ايتىپ شاتاسپا! ول قارا قۇل ۇندەمەي ءجۇرىپ قۇتىرايىن دەگەن ەكەن. ءباس-ە-باسە. وعان دا حانيفتەردىڭ ىندەتى جۇققان عوي. قاپ بالەم، ءالى-اق تۇسەرسىڭ قولىما...

قارشاداي قىز اكەسىنىڭ قاھارىنان قورقىپ ءۇنسىز قالدى. كوپ ۇزاماي اكە مەن ءبۇلدىرشىن قىز تۇيەنىڭ ادىمىن ساناپ، جەر اپشىسىن تاۋسىپ قازىلعان قۇدىققا دا جەتىپ قالدى.

مالىك قۇدىقتى ۇزاقتان كورگەن كەزدە ءبىر ءسات بۇرىن-سوڭدى بولماعان ءبىر كۇي كەشتى. سول كۇي بىرتە-بىرتە مازاسىن الىپ، وزىمەن-ءوزى ارپالىسقا ءتۇستى.

ىشىندە تالاسقان ەكى ءتۇرلى داۋىس: «سەن راسىندا ءوز قىزىڭدى تىرىدەي جەرگە كومبەكپىسىڭ؟ ادام دەگەن، مال ەكەش مالعا دا جانى اشىماۋشى ما ەدى؟» دەسە، ونى باسقا ءبىر داۋىس بۇزىپ: «ە-ە، وندا تۇرعان نە بار؟ ايەلىنىڭ قىز تۋى ەر جىگىتكە تۇسكەن وشپەس قارا داق. سول داقتى كەتىرۋ ونىڭ نامىسى. اسىرەسە، بۇل وسى ەلدىڭ سەركەسى، ەشكىم بەتىن قايتارىپ كورمەگەن سەرىسى بولساشى! ايەلى قىز تۋعاندا ەلدىڭ ءبارى «قىز تۋدى» دەپ ايىبىن بەتىنە باسىپ ماسقارالاعاندا، بۇل ۇياتتان كىرەتىن تەسىك تابا الماي قالعان جوق پا ەدى؟  سودان بەرى جەگەنى جەلىم، ىشكەنى ءىرىڭ بولدى عوي».

كەلەسى داۋىس: «قىز تۋعاننىڭ نەسى ايىپ، ءارى «ەل بەتىنە قاراي المايدى» ەكەنمىن دەپ ءتىرى ءسابيدى قالاي عانا جەرگە كومەدى؟ ءوز بالاسىن قالاي قيادى؟».  قارسى داۋىس: «بۇل ۇل ەمەس، قىز. ال قىزدى بولۋ دەگەن «لات پەن عۇززانىڭ قارعىسىنا ۇشىراۋ» دەگەن ءسوز. وسى قىزدىڭ كەسىرىنەن شۇعبالار مۇنى بەس جىلدان بەرى كوزىنە كوك شىبىن ۇيمەلەتىپ، تىرىدەي جەرگە كومىپ كەلدى عوي. سونىڭ بارىنە وسى قىز كىنالى». مالىكتىڭ ويىنا  «شۇعبا» دەگەن ءسوز تۇسكەندە سول كەلىپ قالعانداي سەلك ەتتى دە ەسىن جيناپ جان-جاعىنا قارادى.

قۇدىققا دا كەلىپ قالعان ەكەن. ول جالما-جان تۇيەسىنەن ءتۇسىپ قۇدىقتىڭ اينالاسىنان ىزدەر ىزدەدى. كەيبىر اڭداردىڭ ءىزى بولماسا ەشكىم بۇل ماڭعا ات باسىن تىرەمەپتى. ىشتەي «ۋف» دەپ ءبىر دەم الدى. «ەندەشە، ءىس ءبىتتى دەگەن ءسوز». وسى ساتتە تۇيەنى شوگەرىپ تۇسكەن رابيعا جۇگىرىپ كەلىپ:

– اكە، بۇل قانداي قۇدىق؟ ءىشى تەرەڭ بە، ەكەن؟ الدە، سۋى جوق پا؟ تورسىقتا سۋ بار عوي، – دەپ ول دا قىزىعىپ قۇدىقتىڭ ىشىنە قاراي بەرىپ ەدى مالىك:

– ەندەشە، سول سۋدىڭ بار-جوعىن سەن بايقاپ كەل! - دەدى دە، قۇدىقتىڭ ىشىنە قاراي ەڭكەيىپ تۇرعان قىزىن يتەرىپ كەپ قالدى. قارشاداي قىز شىڭعىرىپ قۇدىق تۇبىنە قاراي قۇلادى. ونىڭ شىڭعىرعان داۋىسى قۇدىق ىشىندە جاڭعىرىپ سىرتقا شىقتى. وقشاۋ جەردە شوگىپ قاننەن-قاپەرسىز كۇيىس قايىرىپ جاتقان تۇيە دە شوشىپ جالت ەتىپ بۇلار جاققا قارادى. قىزدىڭ ءحالىن سەزدى مە، قاتتى باقىرىپ جىبەردى.

يەسى مالىك بولعانمەن بۇكىل مەيىرىمدى بۇل تۇيە وسى قىزدان كورگەن ەدى. ول ونى ءتاي-ءتاي باسقانىنان بەرى جاقسى تانيتىن. اياعىن تالتاڭداپ باسىپ وسىنىڭ قاسىنان ءبىر ەلى شىقپايتىن. كەيىننەن جەم-ءشوبىن دە، سۋىن دا وسى قارشاداي قىز بەرەتىن بولعان-دى. قولىنا تەمىر تاراعىن الىپ كۇن ۇزاققا ءۇستىن تاراپ، ىڭىلداپ الدە ءبىر ءان ايتاتىن.

تۇيەنىڭ باقىرىپ وزىنە قاراي تونگەنىن كورىپ ساسىپ قالعان مالىك قولىنا كۇرەك الا سالا سالىپ كەپ جىبەرگەندە قىرى كوزىنە تيگەن جانۋاردىڭ باسىنان قان ساۋ ەتە قالدى. تۇيە باسى قايقاڭ ەتتى دە ودان سايىن باقىرىپ ەن دالاعا قاراي قاشا جونەلدى.

تۇيەنىڭ زارى ساحارانى شارلاپ  كەتكەندەي بولدى. «مىنا ەلسىز ساحارادا قارشاداي قىزعا اراشا تۇسەر جان بار ما؟! كوزىمنەن قان ساۋلاعانعا دا ەشكىمنەن ساۋعا سۇرامايمىن! بىراق، مىنا بەيشارا ءسابيدىڭ نەندەي جازىعى بار؟ ەي، ادامدار! حايۋان ەكەش حايۋان دا ءوز وزىنە قاس قىلماستى! ءوز سابيلەرىڭدى وزدەرىڭ تىرىدەي كومسەڭدەر وندا سەندەردىڭ ادام اتتارىڭنان نە پايدا؟! ۋا، مەككەنىڭ تاۋلارى! سەندەر قاسيەتتى ەدىڭدەر عوي. سەندەر تاس بولساڭدار دا ادامدارداي جۇرەكتەرىڭ تاس ەمەس شىعار! قول ۇشتارىڭدى بەرىڭدە-ەر، تاۋلار؟!...»

مالىك قىزىنىڭ شىڭعىرعانىنا دا قاراماي قولىنداعى كۇرەكپەن توپىراقتى بۇرقىراتا لاقتىرىپ قۇدىقتى تولتىرا باستادى. رابيعا «اكەشىم!!!» دەپ شىڭعىرىپ جىلاي، ىشتە قالعان قىل ارقاننان ۇستاي كوتەرىلىپ، قۇدىقتىڭ ەرنەۋىنە جابىستى. اكەسىنىڭ ءۇستى-باسى شاشىلعان قۇممەن شاڭ بولعان ەدى. قىزى ءبىر جاعىنان ءبىر قولىمەن قۇدىقتىڭ ەرنەۋىنە جابىسسا، ءبىر قولىمەن، «اكەشىم، كويلەگىڭىز شاڭ بولدى عوي»، دەپ كويلەگىن قاعا باستادى.

– جەر جۇتقىر، سەن ءالى ولمەگەنسىڭ بە، «قىزدىڭ قىرىق جانى بار» دەگەن وسى ما ەدى، ءما ساعان! – دەپ اياعىمەن قىزىن ءبىر تەۋىپ قۇدىقتىڭ ىشىنە دومالاتىپ جىبەردى. ءسابي قىز «اكەشى-ءى-ءىم» دەپ شىڭعىرعان كۇيى قۇدىق تۇبىنە قايتادان قۇلادى. ول قىزىن كومىپ جاتقاندا ونىڭ شىڭعىرعان داۋىسى بىرتە-بىرتە ازايىپ، وشكىندەپ بارىپ، ارتىنان مۇلدە جوعالىپ كەتتى...

مالىك قۇدىق بەتىن جاپقان كەزدە كۇن تاس توبەسىنەن مەلشيىپ قاراپ تۇرىپ ەدى. كوپكە دەيىن ورنىنان ءبىر ەلى قوزعالمادى. اقىرى، وسى كورگەن سۇمدىعىن كوكجيەكتىڭ ارعى جاعىنداعى الدەكىمدەرگە ايتۋعا اسىققانداي الدەن سوڭ تومەن قاراي جىلجي باستادى.

مالىك ءوزىنىڭ ابدەن شارشاپ، ءشول قىسقانىن ەندى عانا بايقاپ، جان-جاعىنا جالتاقتاپ تۇيەسىن ىزدەدى. جول ازىعى، تورسىعى تۇيەمەن بىرگە كەتكەن ەدى. ازدان سوڭ تۇيەسىنىڭ ىزىمەن ءجۇرىپ بەلدەن-بەل اسىپ تەڭسەلىپ كەتە باردى. الايدا، قانشا ىزىنەن قالماي ەرسە دە تۇيەسى تۇسكىرگە جەتە الماي-اق قويدى. ونىڭ ۇستىنە تۇيەسىن تابامىن دەۋمەن مۇلدە ەلسىز جاققا لاعىپ كەتكەنىن ەندى بايقادى. ماڭايعا قاراسا قانشا، قالاي جۇرگەنى بەلگىسىز.

ول سوڭعى كۇشىن جيناپ ءبىر بەلدىڭ ۇستىنە شىققان كەزدە بايكۇنا ءسابي قىزعا اراشا تۇسە الماعانىنا قاتتى ۇيالعانداي كۇننىڭ جەر شەتىنە قىپ-قىزىل بوپ كىرىپ بارا جاتقانىن كوردى. سىلق ەتىپ جەرگە قۇلاي كەتتى.

«ەندى، ءبارى دە بىتكەنى مە؟ قايران  نامىسىم-اي! الدە، مەن قاتە ءىس جاسادىم با ەكەن؟!..» ونىڭ ءوز بالاسىنا دەگەن مەيىرىمى ەندى عانا ويانعانداي كوز الدىنا قىزى ەلەستەدى. «اكە مەن ءسىزدى ابدەن ساعىندىم». «ءسىز مەنى قاعباعا الىپ بارامىن دەپ ەدىڭىز عوي». ءبىر كەزدە كوز الدىندا اق كويلەك كيگەن ەلەس قىزى ءان سالا باستادى:

اللاعا...ا قولىن جايعاندار،

حانيف دىننەن تايماڭدار!

قاراڭعىنى قاق جارىپ،

كەلەدى سوڭعى...ى پايعامبار...

«سوڭعى پايعامبار!» دەدى-اۋ، قىزىم. الگى، حانيفتاردىڭ ايتۋىنشا «سوڭعى پايعامبار كەلگەندە ءسابي قىزدار بۇرشىك جارادى. جەر بەتىنە راقىمشىلدىق ورنايدى» دەۋشى ەدى. راسىندا، مەن قاتەلىستىم بە؟ «قىز دەگەن سور» دەسەك، جوق ونىڭ شىن باق بولعانى ما؟ سوندا، مەن قولعا قونعان باقىت قۇسىمدى ءوز قولىممەن تۇنشىقتىرىپ ولتىرگەنىم بە؟!»

ول كوزى قاراۋىتىپ تالىقسىپ بارا جاتقان ساتتە كۇبىرلەپ: «اينالايىن، قىزىم، كەشىر مەنى!»، دەگىسى كەلدى. بىراق، وعان ءتىلى كۇرمەلىپ دىبىسى شىقپادى. كوپ ۇزاماي ىمىرت ءتۇستى دە، ءتۇن تۇنەگى جان-جاقتان قاۋمالاپ، ءوزىنىڭ الدەبىر تەرەڭ قاراڭعى  شىڭىراۋ قۇدىققا  زىمىراي قۇلاپ  بارا  جاتقانىن عانا  سەزدى...

سول ساتتە ءدال قاسىنان جەر استىنان شىققانداي ءبىر اق قاناتتى قۇس شىرىلداپ كوككە قاراي كوتەرىلە جونەلدى. سوڭعى رەت كوزىن ارەڭ اشقان وعان الگى اق قاناتتى قۇس كومىلگەن  قىزىنىڭ اق كويلەگىنە ۇقساپ كەتتى.

سول قۇستان ادامنىڭ ءسوزى ەستىلگەندەي: «شىقىلىق-شىقىلىق... اكەشى-ءىم، نەگە جەردە جاتىرسىز، جەيدەڭىز شاڭ بولدى عوي، اكەشىم؟!»... نامىسقوي جىگىتتىڭ بۇل دۇنيەدە ەستىگەن سوڭعى ءۇنى وسى بولدى...

PS: بۇل ءاپسانانىڭ سيۋجەتىن يسلامتانۋشى عالىم مۇحيتدين يساۇلى جازىپ، ادەبي جاعىنان جوندەپ، وڭدەپ باسپاعا بەرۋگە رۇقسات ەتكەن ەدى. سوندىقتان، اڭگىمەگە قوساۆتور رەتىندە قاراعان دۇرىس.

«سا­حا­را­دا ساعىم قۋعان جان سەكىلدى. شولدەگەن جان الىستان سۋ ەكەن دەپ وي­لاپ، ارىپ-اشىپ جەت­كەن­دە ەش نارسە تا­با ال­ماس» (نۇر، 24­:39)

اباي ماۋقاراۇلى

Abai.kz