ءار مەملەكەت ءتىل ساياساتىندا:

- ۇلتتىق مۇددەسىنە ۇيلەسىمدى,
- ىشكى جاعدايىنا وڭتايلى,
- حالقىنىڭ (بۇگىنگى جانە بولاشاقتاعى سۇرانىسىنا) جاۋاپ بەرەتىن باعىتتاردى، امال-تاسىلدەردى تاڭدايدى. وسى تاڭدالعان باعىت پەن امال-تاسىلدەر ءتىل تۋرالى زاڭنامادا تولىق رەگلامەنتتەلۋى كەرەك.

قازاقستانداعى قازىرگى تىلدىك جاعداياتتى جانە بولاشاقتاعى قوعام سۇرانىستارى، سول سياقتى وسىلارعا ۇيلەسەتىن حالىقارالىق تاجىريبەلەر سارالانا كەلە، مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى زاڭدا مىنالار ەسكەرىلۋى كەرەك دەپ سانايمىز.

بىرىنشىدەن, كوپ ەلدە تىلدىك احۋال وزگەرگەن ۋاقىتتا ونىڭ زاڭنامالىق بازاسى دا وزگەرىپ وتىرادى، ءسويتىپ ءتىل ساياساتىندا قوعام مەن زاماننىڭ تالاپتارىنا جاۋاپ بەرەتىن تەتىكتەر جاڭارادى. پوستكەڭەستىك كەڭىستىكتەگى ەلدەردە ءتىل ساياساتىنىڭ زاڭنامالىق بازاسىنىڭ وزگەرۋى قارقىندى تۇردە جۇزەگە اسىرىلدى. ماسەلەن، گرۋزيا، ارمەنيا، ازەربايجان، وزبەكستان، تاجىكستان، ءتىپتى رەسەي فەدەراتسياسى دا كەڭەس وكىمەتى كەزىندە قابىلدانعان زاڭدارىن وزگەرتتى، بالتىق جاعالاۋى ەلدەرى تاۋەلسىزدىك العالى مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى زاڭدارىنا ءۇش رەت وزگەرىس ەنگىزدى. ال ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، 1997 جىلى وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار جاسالعان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «ءتىل تۋرالى» زاڭى 1989 جىلعى كەڭەس وكىمەتى كەزىندە قابىلداعان ورىس-قازاق قوستىلدىلىگىنىڭ قولدانىسىن تولىق ساقتاۋعا قىزمەت ەتىپ كەلەدى، ەلدەگى الدەقاشان وزگەرگەن تىلدىك جاعداياتقا تولىق جاۋاپ بەرمەيدى. دەموكراتيالىق ەلدەردە مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋ – ازاماتتارى ءۇشىن «مىندەت» بولىپ تابىلادى:

- «ازەربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءاربىر ازاماتى ازەربايجان ءتىلىن بىلۋگە مىندەتتى» (ازەربايجان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى زاڭى. 1-باپ، 1.1 تارماق),

- «فرانتسۋز ءتىلىن قولدانۋ مىنالار ءۇشىن مىندەتتى بولىپ تابىلادى:...» («يسپولزوۆانيە فرانتسۋزسكوگو يازىكا ياۆلياەتسيا وبيازاتەلنىم») دەپ ءار سالاداعى قولدانىس الاڭدار مەن جاعداياتتار ەگجەي-تەگجەيلى سانامالاپ باپتار بويىنشا كورسەتىلەدى (فرانتسۋز ءتىلىنىڭ قولدانىسى تۋرالى № 94-665 فرانتسيا زاڭى («تۋبون زاڭى»). 2-باپ).

- ورىس ءتىلىنىڭ رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىلى تۋرالى مارتەبەسى وسى جانە باسقا دا فەدەرالدى زاڭداردا انىقتالعان سالالاردا ونىڭ قولدانىسىنىڭ مىندەتتىلىگىن بىلدىرەدى...، («ستاتۋس رۋسسكوگو يازىكا كاك گوسۋدارستۆەننوگو يازىكا روسسيسكوي فەدەراتسي پرەدۋسماتريۆاەت وبيازاتەلنوست يسپولزوۆانيا رۋسسكوگو يازىكا ۆ سفەراح، وپرەدەلەننىح ناستوياششيم فەدەرالنىم زاكونوم، درۋگيمي فەدەرالنىمي زاكونامي….»).

مىسالدار ءتىزىمىن جالعاستىرا بەرۋگە بولادى. قازاقستاننىڭ ءتىل تۋرالى زاڭىندا مەملەكەتتىك ءتىلدى «ءبىلۋ»، «قولدانۋ»  ەمەس، «مەڭگەرۋدىڭ» ءوزى تەك «پارىز» دەپ قانا كورسەتىلگەن: «قازاقستان حالقىن توپتاستىرۋدىڭ اسا ماڭىزدى فاكتورى بولىپ تابىلاتىن مەملەكەتتiك تiلدi مەڭگەرۋ – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءاربiر ازاماتىنىڭ پارىزى» (قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى ءتىل تۋرالى زاڭ. 4-باپ). مەملەكەتتىك ءتىلدى «ءبىلۋ»، «قولدانۋ»  ونىڭ ازاماتتارى ءۇشىن مىندەت بولعان جاعدايدا عانا ءتىل ساياساتىنداعى ء(وز كەزىندە جەمىسىن بەرگەن) ليبەرالدى (اسىرەكەڭشىل) قاعيداتتىڭ ورنىن ينسترۋمەنتالدى (ناقتى شارالارى كورسەتىلگەن) قاعيدات باسادى، ياعني مەملەكەتتىك تىلگە دەگەن قاجەتتىلىكتىڭ زاڭنامالىق نەگىزى قالانادى.

«مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى» زاڭداردا قازاقستاننىڭ تاجىريبەگە ەنگىزۋى ءۇشىن ۇلگى الارلىق ەكى ءتۇرلى ماسەلە بار ەكەنى انىق: ءبىرى – تالاپ پەن مىندەتتەۋ بولسا، ەكىنشىسى – تىلگە قاتىستى جاۋاپكەرشىلىكتىڭ بەلگىلەنۋى.

ەكىنشىدەن, مەملەكەتتىك ءتىلدى ءبىلۋ دەڭگەيىن باعالاۋدىڭ «قازتەست» جۇيەسىنە اعىلشىن ءتىلىن مەڭگەرۋ دەڭگەيىن باعالاۋ قۇرالى – ۇلىبريتانياداعى IELTS, ال اقش-تاعى TOEFL جۇيەلەرىنىڭ تاجىريبەسىنە سۇيەنىپ، مۇنى نورماتيۆتەندىرۋ كەرەك. بۇل نورماتيۆتەر مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى زاڭدا كورىنىس تابۋى كەرەك.

ماسەلەن، ۇلىبريتانيادا بەلگىلى ءبىر لاۋازىمدا جۇمىس ىستەۋى نەمەسە وقۋ ورنىندا ءبىلىم الۋى ءۇشىن كەز كەلگەن تۇلعا اعىلشىن ءتىلىن تالاپ ەتىلگەن دەڭگەيدە بىلەتىنىن اتالعان تەست باعدارلامالارى ارقىلى راستاۋى قاجەت. وسى ارقىلى قوعامدىق ورتادا ءتىلدى پايدالانۋ سۇرانىسى جاسالىپ وتىر. مۇنداي تاجىريبە قازاقستان ءۇشىن دە ءتيىمدى، ءارى سىرتتان كەلگەن ميگرانتتاردىڭ تىلدىك جانە مادەني بەيىمدەلۋىنە دە قولايلى جاعداي جاسالار ەدى.

ۇشىنشىدەن, ميگرانتتاردىڭ تىلدىك بەيىمدەلۋىنە قاتىستى رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ تاجىريبەسى ەرەكشە. مۇندا 2015 جىلدان باستاپ زاڭنامادا بەلگىلەنگەن نورماتيۆتەر بويىنشا ەلدە تۇرۋعا رۇقسات الۋ ءۇشىن ورىس ءتىلى مەن مادەنيەتىنەن (850 سوزدەن تۇراتىن لەكسيكالىق مينيمۋم، رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ تاريحى، زاڭناماسى مەن اكىمشىلىك قۇرىلىسى، ت.ب.)  ءبىلىمى جونىندەگى سەرتيفيكات تالاپ ەتىلەدى. سەرتيفيكات الۋ ءۇشىن ەڭبەك ميگرانتتارىن وقىتۋ ورتالىقتارى قۇرىلدى. ورىس ءتىلىن بىلەتىن ماماندارعا ازاماتتىق الۋ جولدارى جەڭىلدەتىلدى، كەرىسىنشە، ورىس ءتىلىن بىلمەگەندەرگە ەلدە ەڭبەك ەتۋ تالاپتارى قيىنداتىلدى.

تورتىنشىدەن, مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى زاڭدا قازاق ءتىلىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىل جانە ۇلتتىق، حالىقارالىق جانە ەتنوسارالىق مارتەبەلەرىن نىڭايتۋعا، جەتىلدىرۋگە، سونىمەن بىرگە قازاق يررەدەنتالارى وتىرعان اۋماقتاعى  اۆتوحتوندى ءتىل رەتىندەگى قولدانىسىن ساقتاۋعا ارنالعان نورماتيۆتىك بازا دا جاسالۋى كەرەك. بولۋ كەرەك. بۇل رەتتە گەرمانيانىڭ تاجىريبەسى دە ۇتىمدى. گەرمانيادا گەتە ورتالىعى الەمنىڭ 80-گە جۋىق ەلدەرىندە ورنالاسقان.  گەتە ورتالىعىنىڭ  قىزمەتى كوپ. سونىڭ ءبىرى ەلىنە كەلىپ، بىرلەسكەن كاسىپورىن، فيرما اشامىن دەۋشىلەرگە نەمىس ءتىلىن ورتا دەڭگەيدە مەڭگەرۋىن تالاپ ەتەدى، ال مەڭگەرمەسە، گەتە ورتالىعىنىڭ سەرتيفيكاتىنسىز قانشا پايداسى بولسا دا، بىردە-ءبىر بىرلەسكەن كاسىپورىن،  فيرما اشىلمايدى. شەتەلدەردە قازاق مادەنيەتى مەن ءتىلىن دارىپتەيتىن ورتالىقتار سانىن كوبەيتىپ، كەيىن ولاردىڭ باسىن قوسىپ، وسى گەتە ورتالىعى تاجىريبەسىندەگى مىقتى جەلى جاساۋعا بولادى. ال وسى شارالاردىڭ زاڭدىك نەگىزدەرى مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى زاڭدا كورسەتىلۋى كەرەك.

بەسىنشىدەن, مەملەكەتتىك ءتىلدى بىلەتىندەرگە زاڭنامادا بەلگىلەنگەن ارتىقشىلىقتار بەرۋ ارقىلى ءتىل ۇيرەنۋشىلەردىڭ سانىن دا، ساپاسىن دا ارتتىرۋعا سەپتىگىن تيگىزۋگە بولادى. ماسەلەن، ەستونيادا ەڭبەك نارىعىندا ەستون ءتىلىن ءبىلۋى جۇمىس ورنىن تابۋ، ءوز ءىسىن كەڭەيتۋ ءۇشىن باستى سەبەپ، ەستون ءتىلىن بىلگەن تۇلعاعا لاۋازىمىن  جاقسارتۋعا، جوعارى جالاقى الۋعا كوپ مۇمكىندىك بەرىلەدى.

قازاق ءتىلى – ەتنوسارالىق قاتىناس ءتىلى

لينگۆيستيكادا «ەتنوسارالىق قاتىناس ءتىلى» دەگەن تەرمين بىرنەشە ماعىنانى بىلدىرەدى.

- ءبىر مەملەكەتتىڭ تەرريتورياسىندا ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ۇلتتاردىڭ اراسىنداعى قارىم-قاتىناس ءتىلى. مۇندا وسى ءتىلدىڭ مەملەكەتتىك نەمەسە رەسمي ءتىل بولۋى شارت ەمەس. ءبىر قىزىعى، ءبىر ەلدىڭ تەرريتورياسىندا بىرنەشە ۇلتتىڭ قارىم-قاتىناسىنا قىزمەت ەتەتىن ورتاق ءتىل كوبىنەسە عىلىمدا، اكىمشىلىك جۇيەدە قولدانىلمايتىن ءتىل بولاتىن جاعداياتتار ءجيى كەزدەسەدى ەكەن. مىسالى، داعىستانداعى اۆار ءتىلى.

- lingua franca, پيدجين نەمەسە كرەول تىلدەر ءوزارا تۋىس ەمەس ەكى ءتىلدىڭ وكىلدەرى اراسىندا ءتىل تابىسۋ ءۇشىن قالىپتاسقان ءتىل. ادەتتە بۇلار قارىم-قاتىناسقا قاتىسۋشى جاقتىڭ ەشبىرىنىڭ دە انا ءتىلى بولىپ تابىلمايدى، كوبىنەسە بايىرعى ءتىلدىڭ فونەتيكاسى، گرامماتيكاسى جانە «جاۋلاپ الۋشى» نەمەسە ۇستەم ءتىلدىڭ لەكسيكاسى نەگىزىندە جاسالىپ، بىرنەشە ۇرپاق قولدانعاننان كەيىن جاڭا ۇرپاقتىڭ «انا ءتىلى» كاتەگورياسىنا وتەدى. مىسالى، يامايكا ارالى تۇرعىندارىنىڭ ءتىلى.

- مەملەكەتتىك ءتىل مارتەبەسىنىڭ، ونىڭ ۇستەمدىگىنىڭ ارقاسىندا مەملەكەت تەرريتورياسىندا تۇرىپ جاتقان ەتنوستاردىڭ رەگلامەنتتەلگەن بەلگىلى ءبىر كوممۋنيكاتسيا تۇرلەرى مەن الاڭدارىندا قولدانىلاتىن قارىم-قاتىناس ءتىلى، مىسالى، رەسەي فەدەراتسياسى قۇرامىنداعى ۇلتتار اراسىنداعى قارىم-قاتىناس ءتىلى رەتىندەگى ورىس ءتىلى;

- ءبىر مەملەكەت تەرريتورياسىنا تاريحي سەبەپتەرمەن كوشىرىلگەن باسقا ۇلتتاردىڭ مەملەكەتقۇرۋشى ۇلتتىڭ تولەرانتتىلىعىنا جاۋاپ رەتىندە قالىپتاسقان ۇلتارالىق قارىم-قاتىناس ءتىلى. مۇندا ۇلتارالىق قارىم-قاتىناس ءتىلى ءرولىن مەملەكەتقۇرۋشى ۇلت ءتىلى اتقارادى، بىراق ونىڭ مۇنداي قىزمەتى اكىمشىلدىك-امىرشىلدىك جولمەن، ساياسي كۇشتەۋمەن، ۇستەمدىك قۇرۋ شارالارىمەن ەمەس، تابيعي، مادەني جولمەن جۇزەگە اسادى.

وسىلاردىڭ ىشىندەگى 4-انىقتاما قازاق ءتىلىنىڭ ۇلتارالىق قاتىناس ءتىلى رەتىندەگى سيپاتىن كورسەتەدى. ازىرگە الەمدىك تاريحتا مۇنداي رولگە تەك قازاق ءتىلى يە بولىپ وتىر، مۇنداي پرەتسەنتتىڭ الدى بولىپ وتىر. سەبەبى قازاق ءتىلى قازاقستان تەرريتورياسىنا وسىدان ەكى ءجۇز جىلدان استام ۋاقىت بۇرىن كەلگەن ورىس «پەرەسەلەندەرىمەن»، ستاليندىك زوبالاڭدا دەپورتاتسيالانعان قاراشاي-بالقار، شەشەن، ينگۋش، نەمىس، كارىس، ت.ب. ۇلتتاردىڭ، سول سياقتى تىڭ يگەرۋگە كەلگەن وزگە ەتنوستاردىڭ ءوز ىشىندە، ياعني ءبىر-بىرىمەن جانە ولاردىڭ جەرگىلىكتى حالىق – قازاقپەن دە قارىم-قاتىناسىنىڭ قىزمەتىنە جۇمسالدى. بۇل ءۇردىس مىقتى بولدى، تەك حح عاسىردىڭ 70-80-جىلدارى كەڭەستىك ساياسات سالدارىنان السىرەي باستادى. الايدا قازاقستان تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن قازاق ءتىلىنىڭ مەملەكەتتىك مارتەبە الۋىمەن وسى ءۇردىستى كۇشەيتۋگە بارلىق مۇمكىندىك بولدى. اسىرەسە قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ مۇنداعى ءرولى ەرەكشە بولعانىن ايتا كەتۋ كەرەك. دەگەنمەن مۇمكىندىكتەردى تولىق ءارى ءتيىمدى پايدالانۋعا ساياسي، بيزنەس جانە كەيبىر زياتكەرلىك ەليتا وكىلدەرىنىڭ قۇلىقسىزدىعى كەدەرگى كەلتىرىپ كەلەدى. سوندىقتان قازاق ءتىلىنىڭ قازاقستان تەرريتورياسىنداعى ۇلتارالىق قاتىناس ءتىلى رەتىندەگى قىزمەتى ستيحيالى تۇردە ءارى تەك مەملەكەتتىك ءتىل مارتەبەسىنىڭ ارقاسىندا العان اكىمشىلىك رەسۋرسىنىڭ كومەگىمەن عانا جۇزەگە اسىپ وتىر. ال قازاق ءتىلىنىڭ تابيعي تۇردە ەتنوسارالىق قاتىناس ءتىلى بولۋعا جەتىپ-ارتىلاتىن الەۋەتى، تاريحي-مادەني، پسيحولوگيالىق بازاسى تولىق پايدالانىلماي جاتىر. بۇل ءۇشىن:

- قازاقستان تەرريتورياسىنداعى بارلىق ۇلتتارعا قازاق تىلىندە سويلەۋ «مودا»، «بەدەل» بولاتىن شارالاردى جوسپارلاپ ىسكە اسىرۋ كەرەك. مۇنىڭ ءتيىمدى جولدارىنىڭ ءبىرى – ساياسي ەليتانىڭ تولىقتاي قازاق تىلىندە سويلەۋى، حالىقارالىق ارەنالاردا قازاقستاندىق ساياساتكەرلەردىڭ ءاردايىم تەك قازاق تىلىندە سويلەۋى كەرەك.

- قازىرگى ساياساتتا «جۇمساق كۇش» (مياگكايا سيلا) ءپرينتسيپى ءوزىنىڭ ارتىقشىلىعىن دالەلدەدى. حالىقارالىق الاڭداردا ءوز مادەنيەتى، ونەرى، قۇندىلىعىن دارىپتەۋ ارقىلى ەكونوميكاسىنا ينۆەستيتسيا تارتۋ ساياساتى كۇشتى. مۇنى ءتىل ساياساتىنا دا قولدانۋ كەرەك. ماسەلەن، ديماش قۇدايبەرگەنۇلى قازاقستاننىڭ عانا ەمەس، قازاق ءتىلىنىڭ دە برەندى. قازاق تىلىندە الەمدىك برەندتەر جاساۋعا ايانباۋ كەرەك.

- قازاق ءتىلىنىڭ ينتەرنەت كەڭىستىگىندە ساپالى دا تارتىمدى كونتەنتىن قالىپتاستىراتىن شارالاردى ارتتىرۋ كەرەك;

- قازاقستانداعى وزگە ۇلتتارعا قازاق تىلىندە بيزنەس اشقانى، قازاقشا قىزمەت كورسەتكەنى ءۇشىن ماراپتتاۋ شارالارىنىڭ جۇيەسىن جاساۋ كەرەك;

- تەك قازاق تىلىندە بار، باسقا تىلدە جوق، بىراق الەم جۇرتىنا تارتىمدى، پايدالى رۋحاني جانە ماتەريالدىق دۇنيەلىكتەر تۋدىرۋعا جاعداي جاساۋ كەرەك;

- قازاق مادەنيەتى، عىلىمى، ونەرى مەن ادەبيەتى تۋىندىلارىن حالىقارالىق تىلدەرگە اۋدارۋ، ناسيحاتتاۋ، پاش ەتۋ كەرەك. وسى باعىتتا اتقارىپ جاتقان جۇمىستار بار، ولاردىڭ سانىن ارتتىرىپ، ساپاسىن جاقسارتۋ ماڭىزدى.

- وزگە ءتىلدى مەكتەپتەردەگى «قازاق ءتىلى» مەن «قازاق ادەبيەتى» ءپانىن قوسىپ جىبەرگەن. قازاقستاندا «قازاق ادەبيەتى» دەربەس ءپان رەتىندە وقىتىلۋى كەرەك، ونىڭ مازمۇنىن كراتيۆتەندىرۋ كەرەك، ياعني كلاسسيكتەرمەن بىرگە زامانداس قالامگەرلەردىڭ دە، جەكە تۇلعانى دامىتاتىن كوركەم ەمەس ادەبيەتتەردىڭ دە كونتەنتىن وقىتۋدى قوسۋ كەرەك;

- «قازاق ءتىلىنىڭ قوعامدىق بەدەلى ء(يميدجى)» اتتى جوبانى ىسكە قوسۋ كەرەك، وعان اسىرەسە مەكتەپ باسشىلىقتارى مەن اتا-انالاردىڭ تاندەمىنەن قۇرالعان قوعامدىق بەلسەندىلەردى ارالاستىرۋ كەرەك. قالاداعى قازاق مەكتەبىنىڭ ساباقتان باسقا ۋاقىتتا وقۋشىلارى (مۇعالىمىمەن قوسىپ) ورىسشا سويلەيتىن ءۇردىستى توقتاتۋ كەرەك.

- عىلىم، تەحنولوگيا، بيزنەس، باسقارۋ، ديپلوماتيا مەن اقپارات قازاقشا بولماي ءىس وڭبايدى. ناقتى شارالار جوسپارى كەرەك. تىلدەردى دامىتۋدىڭ مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنا وسى سالالارداعى قازاق ءتىلىن دامىتۋعا قاتىستى شارالار قوسىلادى، بىراق باعدارلامانى مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى باسقا ممينيسترلىكتەرمەن، اسىرەسە قارجى، ەكونوميكا مينيسترلىكتەرىمەن ۇيلەستىرۋ كەزىندە ولاردىڭ بارلىعى تۇگەلدەي الىنىپ تاستالادى، ءسويتىپ مەملەكەتتىك ءتىل مارتەبەسىن كوتەرۋگە ارنالعان شارالار نەگىزىنەن تەك مادەنيەت سالاسىنىڭ مەكەمەلەرىندە جۇزەگە اسادى.

- قازاق ءتىلى ينتەرنەت كەڭىستىگىندە جايلاماي، ونداعى ونىڭ ساپاسى ارتپاي جاستاردى تىلگە باۋلۋ قيىن. سوندىقتان بارلىق قازاق ماتىندەرىنىڭ «اقىلدى ۆيرتۋالدى بازاسى» بولىپ تابىلاتىن «قازاق ءتىلىنىڭ ۇلتتىق كورپۋسى» اتتى مەگاجوبانى ۇلتتىق جوبا رەتىندە بىرنەشە مەكەمە، مەملەكەتتىك جانە جەكەمەنشىك ۇيىمدار بىرلەسىپ جۇزەگە اسىرۋ كەرەك;

- جاڭا ماماندىقتار تىزبەسى ازىرلەنىپ جاتىر. وسى ماماندىقتارعا وقىتاتىن قۇرالدار قازاق تىلىندە ازىرلەنۋ كەرەك: ۇلتتىق اۋدارما بيۋروسى وقۋلىقتارىن اۋدارسا، وتاندىق ماماندار ۇلتتىق كونتەنتپەن وقۋلىقتى تولىقتىرۋ كەرەك، سەبەبى اۋدارما-وقۋلىق جاس ۇرپاق ساناسىن ۇلتتىق سيپاتتا دامىتا المايدى;

- قازاقستان مەكتەپتەرىندە شەت ءتىلىن وقىتۋ كۋرسىنىڭ مازمۇنى تولىق وتاندىق كونتەنتتە ءوربۋى كەرەك. قازاقستانداعى اعىلشىن، ورىس ءتىلى ءپان مۇعالىمدەرى جوو-دا مىندەتتى تۇردە قازاق-اعىلشىن، قازاق-ورىس تىلدەرىنىڭ سالعاستىرمالى گرامماتيكاسى، سالعاستىرمالى لەكسيكاسى، سالعاستىرمالى فونەتيكاسى كۋرستارىنان ءوتۋى كەرەك. وسى پاندەردى ەنگىزۋ كەرەك.

- جوو-دا فيلولوگيالىق ءبىلىم بەرۋگە رەفورما كەرەك: لينگۆيست-لوگوپەد (قازاقشا ءتىل سىندىراتىن), لينگۆيست-سپيچرايتەر، لينگۆيست-كوپيرايتەر، لينگۆيست-پسيحولوگ، لينگۆيست-يۋريست، لينگۆيست-ەكونوميست ت.ب. وسى سياقتى تاربەيىندى ءتىلتانۋشىلاردى بازالىق فيلولوگيا دايىنداپ شىعۋ كەرەك، قوعامدا قازاق تىلىنە سۇرانىس كوپ، مامان جوق، سوندىقتان قازاقشانىڭ ءبارى تارتىمسىز اۋدارماعا اينالىپ وتىر.

- بالالارعا ارنالعان ساپالى زياتكەرلىك ماتىندەر جوق. ول ءۇشىن اۆتورلار پۋلىن جاساقتاپ، بالالارعا ارنالعان عىلىمي، عىلىمي-كوپشىلىك، كوركەم، پۋبليتسيستيكالىق، ت.ب. ماتىندەر كورپۋسىن جاساۋ كەرەك. ەرەسەكتەرگە ارنالعان ماتىندەردى بالالارعا اداپتاتسيالاۋ ءىسىن ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى ارنايى باعدارلاما ارقىلى جۇزەگە اسىرۋ كەرەك. سوندا وقۋلىق اۆتورلارى ءماتىندى ويدان قۇرامايدى. وقۋلىق ساپاسى دا ارتادى.

انار فازىلجان،

فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى.

Abai.kz