ورازا ايى باستالىسىمەن اۋىلداعى اعامنىڭ كەلىنشەگى ناماز وقۋدى باستاپتى. اگەنت ارقىلى جەڭگەمنەن بۇل جاڭالىقتى ەستىگەندە اللاعا شۇكىرشىلىك ايتىپ، قاتتى قۋاندىم. جاراتقاننىڭ ۇكىمىنە كۇمانسىز مويىنسۇنعان جاندى كورگەندە نەگە قۋانباسقا. سول كەزدە - اق، مىنا ءبىر وي، ويىما ساپ ەتە ءتۇستى. ياعني، ونسىز دا باسىنان ورامالى تۇسپەيتىن نۇرگۇل جەڭگەمنىڭ ورامال تاعىپ، ناماز وقيتىنىن ەستىسە، اۋىلداعى كەيبىر كەلىنشەكتەر (ەركەكتەر دە ءبار)بىر اي، ءتىپتى بىرنەشە اي بويى قاۋزايتىن اڭگىمەلەرىنە كەيىپكەر تاۋىپتى عوي دەپ.

پ. ەستىدىڭ بە، پالەنشەنىڭ كەلىنى نامازدى باستاپتى.

ى. بەيشاراعا بىرداڭە بولعان شىعار، ايتپەسە...؟،

ش. اناۋ پالەنشەنىڭ كەلىنشەگى نامازعا جىعىلىپتى.

پ. تىنىشتىق پا، كۇيەۋگە تيگەنى كەشە عانا ەمەس پا؟

ى. پالەنشەنىڭ كەلىنى ناماز وقيدى ەكەن. مۇمكىن قازاقى اۋرۋمەن اۋىرىپ جۇرگەن شىعار؟

ش. وعان ەمشىگە بارىپ كورىنۋ كەرەك قوي.

اق - قاراسىن ايىرماي جاتىپ، بارلىعى ءبىر وي ايتۋدى پارىز سانايدى.

شىركىن سولار: «اللا تاعالا پەندەلەرىنە ورىندالۋىن ءامىر ەتكەن امالداردىڭ ەڭ ابزالى ناماز» ەكەنىن جانە مەن مۇسىلمانمىن دەگەننىڭ جۇرەگى تەك نامازبەن عانا نۇرلانانىتىنىن تۇسىنسە عوي.

ورازا ايى باستالىسىمەن اۋىلداعى اعامنىڭ كەلىنشەگى ناماز وقۋدى باستاپتى. اگەنت ارقىلى جەڭگەمنەن بۇل جاڭالىقتى ەستىگەندە اللاعا شۇكىرشىلىك ايتىپ، قاتتى قۋاندىم. جاراتقاننىڭ ۇكىمىنە كۇمانسىز مويىنسۇنعان جاندى كورگەندە نەگە قۋانباسقا. سول كەزدە - اق، مىنا ءبىر وي، ويىما ساپ ەتە ءتۇستى. ياعني، ونسىز دا باسىنان ورامالى تۇسپەيتىن نۇرگۇل جەڭگەمنىڭ ورامال تاعىپ، ناماز وقيتىنىن ەستىسە، اۋىلداعى كەيبىر كەلىنشەكتەر (ەركەكتەر دە ءبار)بىر اي، ءتىپتى بىرنەشە اي بويى قاۋزايتىن اڭگىمەلەرىنە كەيىپكەر تاۋىپتى عوي دەپ.

پ. ەستىدىڭ بە، پالەنشەنىڭ كەلىنى نامازدى باستاپتى.

ى. بەيشاراعا بىرداڭە بولعان شىعار، ايتپەسە...؟،

ش. اناۋ پالەنشەنىڭ كەلىنشەگى نامازعا جىعىلىپتى.

پ. تىنىشتىق پا، كۇيەۋگە تيگەنى كەشە عانا ەمەس پا؟

ى. پالەنشەنىڭ كەلىنى ناماز وقيدى ەكەن. مۇمكىن قازاقى اۋرۋمەن اۋىرىپ جۇرگەن شىعار؟

ش. وعان ەمشىگە بارىپ كورىنۋ كەرەك قوي.

اق - قاراسىن ايىرماي جاتىپ، بارلىعى ءبىر وي ايتۋدى پارىز سانايدى.

شىركىن سولار: «اللا تاعالا پەندەلەرىنە ورىندالۋىن ءامىر ەتكەن امالداردىڭ ەڭ ابزالى ناماز» ەكەنىن جانە مەن مۇسىلمانمىن دەگەننىڭ جۇرەگى تەك نامازبەن عانا نۇرلانانىتىنىن تۇسىنسە عوي.

وسىلايشا، انىق-قانىعىنا بارماي - اق، سىرتتاي تون پىشەدى. ال، بىرىنەن ءبىرى ەستىگەندەر كەلەسى بىرەۋگە جەتكىزەر دە قوسىپ ايتپاسا مەملەكەت بەرەتىن اتاۋلى كومەكتەن قاعىلاتىنداي. كىشكەنتاي اۋىلدارداعى پىش-پىش اڭگىمە قازىر ساياسات تا ءھام ينتەرنەت سايتتارىندا كەزىپ كەتتى. ءاسىلى، بۇل تاقىرىپ بۇگىندە ەرىككەننىڭ ەرمەگىنە اينالدى. سەبەبى جايناماز ۇستاپ، ناماز وقيتىنداردى كورسە،  مىناۋ سوپى، مىناۋ ۋاحاببيست، سالافيت نەمەسە تاعى باسقا ەكەن دەپ، ءسۇيىنشى سۇراۋ سانگە اينالدى. ەلدىڭ اۋزىن اڭدىعان بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى دا تەك وسى تاقىرىپتىڭ اينالاسىنان شىقپاي قالدى. يسلام تۋرالى اقپاراتى از بولا تۇرىپ، اۋزىنا كەلگەنىن ايتىپ، ويىنا تۇسكەنىن جازاتىن جازعىشبەكتەر كوبەيدى. وسىنى وقىعان كەيبىر ۇلكەن كىسىلەرىمىز ەلدى ۇرەيلەندىرىپ، ەندى قايتتىك، جاستارىمىز ناماز وقىپ، شەتتەرىنەن ءدىندار بولىپ كەتتى دەپ بيلىكتەگىلەردىڭ اتىنا اشىق حات جازۋعا ماشىقتانىپ الدى. ناماز وقۋدى قولدامايتىندار ولارعا قولداۋ كورسەتۋ ءۇشىن قول جيناۋعا كوشتى. ونان قالدى قىزدارىمىزدىڭ باسىنداعى ورامالعا باس سالىپ، تيسۋ باستالدى. «تاريحشى رەتىندە ايتار بولسام قازاق قىزى ەشقاشان ورامال تاقپاعان» دەپ جالعان پىكىرىن جالپاق جۇرتقا ايتا سالاتىن تاريحشىلار شىقتى. بىراق، ەسكى مۇراعاتتاعى سۋرەتتەر مەن جازبالاردى قاراساڭىز تۇرمىسقا شىقپاعان قىزدار قىزىل ورامال، تۇرمىسقا شىققاندارى اق ورامال تاققانىن كورەسىز. مىنە تاريح.

ال ەندى مىناعان نازار اۋدارساڭىز! وسىدان 4-5 جىل بۇرىن قازاق جاستارى مىڭ مىڭنان ءتۇرلى اعىمداردىڭ اراسىندا اداسىپ ءجۇردى. قازىردە از ەمەس. ءبىر وتباسىنىڭ ءۇش بالاسى يەگوۆا، كريشنايت، ساەنتالوگيا سىندى سەكتالاردىڭ قۇربانى بولدى. سول كەزدە، ءدال بۇگىنگى اشىق حات يەلەرى اۋىز اشىپ، قازاق جاستارىنا جول كورسەتتى مە؟  ....؟ كوشە كەزىپ، قولىنداعى قاعازىن تىقپالاپ، بىزگە كەل بالام، قاشاندا ەسىگىمىز اشىق دەيتىن كەمسەڭدەگەن كەمپىرلەرگە قارسى تۇرا الدى ما؟ ەشكىم بولمادى دەپ جالعان ايتپايىق. الايدا قازىرگى ناماز وقيتىندارعا قارسى شىققاندارمەن سالىستىرساق وتە از بولعان.

باسىنا ورامال تاققان قىزدارعا شوشىنا قاراپ، شۋلايتىندارعا سۇراق.

جاسى 15-16 دان ەندى اسقان قىزدارىمىز (ول ءسىزدىڭ دە، مەنىڭ دە اپكە،قارىنداسىمىز) كوشەگە شىعىپ ءتانىن ساتتى. ءتىپتى ءباز بىرەۋلەر قازىر رەسمي تۇردە تىركەلىپ، قاراكوزدەرىمىز ارقىلى اقشا تاۋىپ وتىر. سەنبەسەڭىز سايتتان قاراپ كورىڭىز! مەكتەپ قابىرعاسىندا ءجۇرىپ - اق، سىرا ءىشىپ وتىرىپ، ءبىر - بىرىنە سىر شەرتەتىن قارىنداستارىمىزدىڭ قاتارى كوبەيىپ بارادى. بۇنىم وتىرىك دەسەڭىز مەكتەپ ءبىتىرىپ، سوڭعى قوڭىراۋ كەزىندە مەيرامداتىپ جۇرگەن جەتكىنشەكتەردى باقىلاپ كورىڭىز! ەلىمىزدىڭ ىشكى ىستەر مينيسترلىگى سوڭعى جىلدارى سوڭعى قوڭىراۋدى كەشكە تويلاتۋعا تىيىم سالدى. (ساپ تىيىلدى دەۋگە بولماس) اتا - انالاردىڭ قالتاسىن ويلاپ ەمەس، ءتۇرلى قىلمىستىڭ كوبەيىپ كەتكەندىگىنەن. سۇيەگى قاتپاعان كىشكەنتاي 5-6 جاسار قىزداردىڭ زورلانعان فاكتىسى ءجيى تىركەلۋدە. ەستىگەندە كوزگە جاس كەلەدى. بۇنداي ايۋاندىقتى كىمدەر جاساپ جاتىر؟ اراق ءىشىپ، ەسىرتكىگە ەسى كەتكەندەر. اللا ساقتاسىن! بىراق، ارەكەت ەتىپ، ساقتانباساڭ بۇنداي سۇمدىق ءالى دە كەزدەۋى مۇمكىن. سەبەبى قازىر قازاق ەلى اراقىشكىشتەر مەن ەسىرتكى پايدالانۋشىلاردىڭ سانى جاعىنان تمد - دا كوش باستاپ تۇر. ەلىمىزدەگى 50 مىڭ ناشاقوردىڭ ەڭ جاسى جەتى جاستا. ال ولاردان قانداي ۇرپاق تارايتىنىن دارىگەرلەر دالەلدەپ قويعان. تەمەكىسى اۋزىنان تۇسپەيتىن قىزدارعا دا قازىر ابدەن كوز ۇيرەندى. و زاماندا، بۇل زامان قاي قازاقتىڭ قىزى ءتۇتىن قۇمار بولعان ەدى؟ ءتىلى مەن قۇلاعىنا سىرعا تاعىپ، دەنەسىنە سۋرەت تولتىرعانداردى كورگەندە جۇرەگىڭ اينيدى. سونداي - اق، تۇرمەدە وتىرعانداردىڭ سانى ءبىر كەزدەرى ەلىمىزدە 80 مىڭعا جەتكەن. جىل سايىن راحىمشىلىق شاراسىن ۇيىمداستىرىپ ءجۇرىپ، ايتەۋىر 50 مىڭعا ارەڭ ازايدى. ءالى دە از دەپ ايتۋعا اۋىز بارمايدى. قانشاما قىزدار جىل سايىن جاساندى جولمەن تۇسىك جاساتادى. جاتىرىنداعى بالانى الدىرتتقانى ەندى انا بولمايدى دەگەن ءسوز. ال، ابورتقا بارماعاندار بالاسىن بالالار ۇيىنە وتكىزۋگە بارىپ جاتىر. ءتىپتى، تۋاسالىپ ءسابيىن قوقىستىڭ اراسىنا قالدىرعانداردى تالاي ەستىگەن بولارسىز. وسىلايشا، انا مەيىرىمىن كورمەك تۇگىلى انا ءسۇتىن ەمبەگەن ۇل - قىزدارىمىز شەتەل استى. ارالاس نەكە. سىرتتان كەلگەن جاپون، ورىس، قىتاي سياقتى كەلىمسەكتەر قازاق قىزدارىن قىرعيداي قىرۋدا. ماسقارا. ال ار - ۇياتتان اتتاعان ارۋلارىمىز قارا ءناسىلدىنىڭ قاسىندا ءجۇرۋدى ماقتانىش كورىپ، قولتىعىنىڭ استىنا كىردى. قولىندا بۇيرا شاشتى، كوزى كوك، ءتۇرى قاپ قارا نەگردىڭ بالاسى بار.  قازاقشا سويلەي قالسا، ماسساعان دەپ ءماز بولامىز. ونىڭ شەشەسى قازاق ەكەنىنە نامىستانبايمىز. قازاقتىڭ بار بايلىعىنا بەلشەسىنەن باتقان الگىلەر وتباسىن تاستاپ، ءوز وتانىنا قاشادى. ەندەشە جەتىمدەردىڭ قاسىنا جەسىر ايەلدەر ماسەلەسىن جانە قوسىڭىز. ونان قالدى كينو ءتۇسىرىپ، ۇلتتى ۇياتقا قالدىراتىن كونوگەرلەر قاراقۇرتتاي قاپتادى. بىرەۋى قازاق قىزىن ەۆرەيمەن قول ۇستاستىرىپ جىبەرسە جانە ءبىرى قاراڭعى قورادا ەشكى باققىزىپ قويدى. ايتەۋىر بىلگەندەرىن ىستەۋدە. ياعني، بىرنەشە جىل بۇرىن شەتەلدەن شىققان سايقىمازاق «بورات» ءوز ىشىمىزدە دە بار ەكەن. بۇعان نە دەيسىز؟....

ال ەندى ايتۋعا اۋىز بارمايتىن مىنا سۇمدىققا شە؟ كۇن ساناپ كوبەيىپ جاتقان «كوگىلدىرلەر». قازاقتا «قىزتەكە»  دەگەن ءسوزدىڭ بار ەكەنى بەلگىلى. بىراق، سونداي سۇمىرايلاردىڭ بولعانىن ەستىدىڭىز بە؟ ال ولاردىڭ قازىر استانا مەن الماتى دا باس قوساتىن تۇنگى كلۋبتارى بار ەكەنىن كوپشىلىك بەسكە بىلەدى. الايدا، بىزدە ولارعا قارسى ەشقانداي توسقاۋىل جوق.

وسى اتالعاننىڭ بارلىعى قازاق دەيتىن ۇلى ۇلتقا ەرتەڭ قاۋىپ بولىپ تيمەيتىنىنە كىم كەپىل؟..... نەگە بۇلاردى كورمەگەندەي بولىپ، حاق يسلامعا ورالا بەرەمىز؟ بايىبىنا بارماي جاتىپ، ناماز وقيتىنداردىڭ بارلىعىن ويباي ول ۋاھاببيست، ول سالافيست دەپ نە ءۇشىن  قارالايمىز، وعان قانداي دالەلى بار؟  مەنىڭ اۋىلداعى جەڭگەم ۋاھاببيست، سالافيست دەگەندى ومىرىندە ەستىمەگەن. ول الدىمەن اللانىڭ، ەكىنشى ءوزىنىڭ قالاۋىمەن نامازعا جىعىلدى. قۇلشىلىعىن كۇشەيتتى. بىراق، ول ۋاھاببيست تە، سالافيت تە ەمەس. ناماز وقۋدى باستاپ جۇرگەننىڭ ءبارى قازاق. بابالارىمىز باسقا دىندە بولعانداي ولارعا ۇركە قارايمىز. وندا نە ءۇشىن ءوز باۋىرلارىمىزدى ءبولىپ جارامىز. موينىنا كرەست تاعىپ جۇرگەندەرگە نەمەسە سول ەۆرەيلەردىڭ قازاقستاندا سالىنىپ جاتقان سيناگوگاسىنا تيىسپەيمىز عوي. ەندەشە، نەگە مەشىتكە بارعان قازاق جاستارىنا جالا جابۋ داستۇرگە اينالدى. الدە، الەمدەگى بۇلىكتىڭ ءبارىن جاساپ جاتقان مۇسىلماندار دەگەن جالعان اقپارات جۇرتتىڭ باسىن اينالدىرىپ العان با؟ ءاربىر ورىن العان قىلمىستى يسلاممەن بايلانىستىرۋ كىمدەرگە ءتيىمدى. اراب ەلدەرىن ارالاپ، ويران سالعان باتىستىڭ ويىنى بىزدە دە ءجۇر مە دەپ قالاسىڭ كەيدە. سەبەبى قازاقتىڭ قىرىق پىشاق بولۋى سىرتاعىلاردىڭ سۇرقيا ساياساتىنا سايكەس  ەكەنى دە جاسىرىن ەمەس. بىراق، بۇل بالەنىڭ ءبارىن قۇلشىلىقتا جۇرگەن قازاقتىڭ جاستارىنا  ىزدەۋ كەرەك دەگەن ءسوز ەمەس قوي. اعايىن، ءوز ءوزىمىزدى الالاپ، وزگەنىڭ قاقپانىنا ءتۇسىپ قالمايىقشى!

جۋرناليست  سامات سۇلەي