Álem baspasózi qazirding ózinde beybitshilik salasy boyynsha kelesi Nobeli syilyghyn kim alady degendi qyzu talqylap jatyr. Endeshe, Qyrghyz Parlamentining dәl sol syilyq berilip jatqan tústa úsynys jasaghanyn әpendilikke balaudyng esh negizi joq eken. Nesi bar, qazaqtyng bir balasy sol mәrtebeli syilyqty alyp, dýniyeni bir dýr silkindirse, nege quanbasqa.  Alayda, kelesi ýmitkerler arasynda sol qazaq balasy bar ma eken?! Ony siz de bilginiz keledi. Olay bolsa, birlesip izdeyik.

«Apple» korporasiyasynyng aty anyzgha ainalghan kóshbasshysy Stiv Jobsty bәri layyq kórgenimen Nobeli syilyghy tek kózi tirilerge ghana beriledi eken. Osy sebepten, ózin órtep, Tunis tónkerisining alauyn jaqqan student Mohamed Bouaziyz 2011 jylghy Nobeli syilyghy ýmitkerleri tiziminen alynyp tastalghan.

Nobeli syilyghy iyegerlerining kim bolatyndyghy aldyn ala belgilenip qoyylghan tústary tarihta barshylyq eken. Mysaly, kezinde Martin Luter King, Tereza ana, Nelison Mandela, Aung San Suu Kiu sekildi túlghalar kýni búryn anyqtalyp, jyl sonynda syilyqtaryn qolgha alghan. Biyldyng ózinde beybitshilik jónindegi Nobeli syilyghyna 241 úsynys týsken. Onyng ishinde  Julian Assanjiyding qúrghan «WikiLeaks» saytynyng shoqtyghy biyik túrghany erekshe nazar audartuda.

Álem baspasózi qazirding ózinde beybitshilik salasy boyynsha kelesi Nobeli syilyghyn kim alady degendi qyzu talqylap jatyr. Endeshe, Qyrghyz Parlamentining dәl sol syilyq berilip jatqan tústa úsynys jasaghanyn әpendilikke balaudyng esh negizi joq eken. Nesi bar, qazaqtyng bir balasy sol mәrtebeli syilyqty alyp, dýniyeni bir dýr silkindirse, nege quanbasqa.  Alayda, kelesi ýmitkerler arasynda sol qazaq balasy bar ma eken?! Ony siz de bilginiz keledi. Olay bolsa, birlesip izdeyik.

«Apple» korporasiyasynyng aty anyzgha ainalghan kóshbasshysy Stiv Jobsty bәri layyq kórgenimen Nobeli syilyghy tek kózi tirilerge ghana beriledi eken. Osy sebepten, ózin órtep, Tunis tónkerisining alauyn jaqqan student Mohamed Bouaziyz 2011 jylghy Nobeli syilyghy ýmitkerleri tiziminen alynyp tastalghan.

Nobeli syilyghy iyegerlerining kim bolatyndyghy aldyn ala belgilenip qoyylghan tústary tarihta barshylyq eken. Mysaly, kezinde Martin Luter King, Tereza ana, Nelison Mandela, Aung San Suu Kiu sekildi túlghalar kýni búryn anyqtalyp, jyl sonynda syilyqtaryn qolgha alghan. Biyldyng ózinde beybitshilik jónindegi Nobeli syilyghyna 241 úsynys týsken. Onyng ishinde  Julian Assanjiyding qúrghan «WikiLeaks» saytynyng shoqtyghy biyik túrghany erekshe nazar audartuda.

Onyng jóni de bar.  «WikiLeaks» -  Irak, Aughanstan soghysynyng asa qúpiya materialdary men beynejazbalaryn aiday әlemge pash etti. AQSh diplomattarynyng myndaghan qúpiya aqparattaryn әshkere etip, jariyalauy arqyly dýniyejýzining nazaryn audara bildi. Osy túrghydan «WikiLeaks» saytynyng negizin salushy Julian Assanjiydi Nobelding beybitshilik syilyghyn alady deushiler әli barshylyq eken. Norvegiya solshyl sosialistik partiyasynyng mýshesi Snorre Valen óz «Twitter»-inde: «Adam qúqy men sóz bostandyghy kýreskeri, qytaylyq qogham qayratkeri Lu Zyabao óz biyliginen demokratiyalyq qúndylyqtardy talap etkeni ýshin ótken jyly Nobeli syilyghyn aldy. Sol sekildi «WikiLeaks» te demokratiyalyq qúndylyqtardy qorghau jolynda paraqorlyqty, soghys qylmystaryn, qughyn-sýrginning shynayy derekterin anyqtady ghoy» - degen eken.

Norvegiyalyq beybitshilik isterin zertteu institutynyng diyrektory  Kristian Berg te diktaturalyq tәrtipke qarsy kýreste enbegi singen bir top adamdy atalmysh syilyqqa úsynyp otyrghan kórinedi. Olardyng arasynda 2008 jyly Mysyr elinde jastardyng onlayn qozghalysyn úiymdastyrghan Isra Abdel Fatta bar. Ony Mysyr qauipsizdik qyzmeti tútqyndaghanymen Hosny Mýbәrәk rejiymin qúlatqandar arasynda «Facebook qyzy» degen atpen ataqqa shyghyp, jastar oghan tipti tabynyp ketken kórinedi.  Ony «Arabian Business» jurnaly 2011 jylghy eng yqpaldy әielder qataryna jatqyzghan. Nobeli syilyghyna yqtimal jandardyng taghy biri - «Google»-ding  eks-atqarushy diyrektory Vel Goniym. Ol әleumettik jelilerdi paydalana otyryp, Mysyr elinde qoghamdyq iri ózgeris әkelgen. «Twitter», «Facebook» arqyly taratqan onyng ýndeuleri san myndaghan halyqqa jetip, qoghamgha eleuli ózgeris engizdi. Nobelding beybitshilik syilyghyn eki mәrte alghandar joq shyghar dep oilaytyn edik. Sóitsek, Qyzyl krest halyqaralyq komiyteti, BÚÚ-nyng bosqyndar isi jónindegi jogharghy komissiyasy ony eki ret alyp jibergen kórinedi.  Sonymen aldaghy jylghy Nobelding beybitshilik syilyghynyng iyegeri bolu mýmkindigi óte zor adamdar qataryna nemis kansleri bolghan Gelimut Koli, Kubanyng oppozisioneri Osvalido Payaas Sardinas, Yordaniyanyng beybitshilik elshisi  Gazy bin Múhammed әlem baspasózinde jii ataluda.

Al, qazaq balasynyng aty-jónin qansha jerden qadala izdesek te kezdestire almadyq, ókinishti, әriyne!

«Abay-aqparat»