Elimiz tәuelsizdikke qol jetkizgennen keyingi alghashqy jyldary qazaqstandyq jastardyng bir bóligi diniy-teologiyalyq bilim alu maqsatynda kóptegen shet memleketterge oqugha ketti. Olardyng kópshiligi bilim alugha barghan elding sayasy ahualynan, ústanatyn diny baghytynan habarsyz boldy. Óz mәdeniyetin, ata-babasy ústanghan joldy dúrys týsinbey diny bilimning tereng túnghiyghyna boylap ketken keybir azamattarymyz ózge jat diny iydeologiyanyng shyrmauyna týsip qalghanyn ózderi de sezbey qaldy. 

Diny bilim alu ýshin eng ynghayly bolghan Tayau Shyghys elderinde songhy jyldardaghy әrtýrli diny aghymdardyng belsendiligi artyp, dinaralyq qaqtyghystardyng beleng aluymen jәne ekstremistik, sonday-aq, terroristik úiymdardyng ashyq narazylyqqa shyghuymen qoghamdyq-sayasy jәne diny ahual kýrt kýrdelenip ketti. Sonymen birge, әrtýrli jalghan jәne destruktivti úiymdardyng qyzmeti ashyq nasihattalyp, basqa elderden bilim alu maqsatymen kelgen shetel azamattaryn óz qatarlaryna tartu  faktileri oryn aluda. 

Qazirgi tanda Qazaqstan biyligi syrttan diny bilim alugha úmtylghan jastardy bóten oily destruktivti úiymdardan saqtandyru isin qolgha alyp, syrt elderge diny sauatyn kóteruge úmtylghan jastargha týrli talaptar qoyyp, olardyng bilim alu barysyn qadaghalaudy kýsheytti. Endi shetelde diny bilim alugha niyetti jastar aldymen óz elimizde bazalyq diny bilim alyp (bakalavr), sodan keyin ghana sheteldik diny bilim beretin oqu ornyna memleket tarapynan beriletin arnayy joldama negizinde oqugha týse alady. Mysaly, Mysyrdyng belgili diny oqu orny әl-Azhar uniyversiyteti  Qazaqstannan tek joldamasy bar studentterdi ghana qabyldaydy. Búdan bólek studentter, barghan elinde din isteri komiyeteti tarapynan әzirlengen «Qazaqstan Respublikasynyng shetelge bilim alugha shyghatyn azamattaryna arnalghan din mәseleleri boyynsha jadynama» atty qújatta kórsetilgen talaptardy oryndauy qajet. Múnyng bәri memleketimizding óz azamattaryn shetelde jýrgen kezinde qorghaugha, qiynshylyqqa tap bolghanda der kezinde kómek bere alu ýshin jasalynyp jatyr. 

Songhy jyldary memleketimiz óz elimizde diny mamandar dayyndau boyynsha birqatar júmystar atqaruda. Osy baghytta, jastardyng sheteldik kýmәndi diny oqu oryndaryna týsip, sanasynyng ulanunyng aldyn-alu jәne diny ekstremistik iydeyalardyn  taraluyna tosqauyl qon maqsatynda sapaly diny mamandar dayarlaytyn birqatar otandyq diny oqu oryndary ashyldy. 

Býgingi kýni Qazaqstanda bir islam uniyversiyteti (Almatydaghy «Núr Mýbәrak» Egiypet islam mәdeniyeti uniyversiyteti) men 9 medrese (Núr-Súltan, Almaty, Batys Qazaqstan, Aqtóbe, Jambyl, Týrkistan oblystarynda) qyzmet etedi, búdan ózge pravoslavie men katoliktik diny seminariyalar júmys isteydi. 

Elimizde joghary bilimdi teolog, islamtanushy mamandardy dayarlau maqsatynda 2003 jyly  Almatyda «Núr Mýbәrak» Egiypet islam mәdeniyeti uniyversiyteti ashyldy. Alghash qúrylghan jyldardan qazirgi kezge deyin uniyversiytet elding beldi diny oqu ordasyna ainalyp ýlgerdi. Býginde atalghan bilim oshaghy qazirgi kýnning talaptaryna jauap beretin joghary bilimdi әri bilikti dintanushy, islamtanushy, arab jәne aghylshyn tilderining audarmashysy mamandaryn dayarlaumen ainalysady.  Osy oqu oryndaryndaghy barlyq dini, sonday-aq, zayyrly pәnderdi oqytu baghdarlamalary Bilim jәne ghylym ministrligining talaptaryna sәikes dayyndalghan. Uniyversiytette islam dinin oqytatyn músylman elderining jetekshi ghalymdary sabaq beretindikten, studentter shet elge shyqpay-aq Qazqstanda da shet elding bilim dengeyine say bilim alyp shygha alady. Qazirgi kýnde atalghan  oqu ornynyda Jambyl  oblysynan 94 student bilim aluda.

Sonymen qatar, zayyrly bilim beruding bóligi retinde elimizde alty joghary oqu ornynda «Dintanu» mamandyghy boyynsha kadrlar dayyndalady. Atap aitqanda, Almaty qalasyndaghy әl-Faraby atyndaghy Qazaq últtyq uniyversiyteti, Núr-Súltan qalasyndaghy L.N.Gumiylev atyndaghy Euraziya últtyq uniyversiyteti, Qaraghandy qalasyndaghy E.Bóketov atyndaghy Qaraghandy memlekettik uniyversiyteti, Almaty qalasyndaghy Nýr-Mýbәrak Egiypet islam mәdeniyeti uniyversiyteti,  Týrkistan qalasyndaghy Q.A.Yasauy atyndaghy Halyqaralyq qazaq-týrik uniyversiyteti jәne Almaty qalasyndaghy Shet tilderi jәne iskerlik kariera uniyversiytetinde  dintanu mamandary dayarlanady. 

Jogharyda atalghan uniyversiytetterde oblysymyz boyynsha jalpy 31 student oquda. Atap aitqanda,  әl-Faraby atyndaghy Qazaq últtyq uniyversiytetinde - 19, Q.Yasauy atyndaghy Halyqaralyq qazaq-týrik uniyversiytetinde – 7, L.Gumiylev atyndaghy Euraziya últtyq uniyversiytetinde – 5 student oqidy.

Osy tústa taghy bir eskere ketetin jayt, songhy jyldary memleketimiz tarapynan dintanushy mamandardy dayarlaugha arnalghan memlekettik bilim beru granttarynyng sany artyp keledi. Mysaly, 2019 jyly Bilim jәne ghylym ministrligi tarapynan «Dintanu jәne teologiya» mamandyqtaryn dayarlaugha bólingen bilim granttarynyng negizinde 332 týlek oqugha týsse, 2019-2020 jylgha arnalghan  oqu jylynda atalghan mamandyqty dayarlau boyynsha 430 grant bólingen. Al, dindi terenirek zertteuge niyettengen jastar ýshin «Islamtanu» mamandyghyna 2018-2019 jyly 250 bilim granty bólingen.  Búl diny bilim alugha niyetti jastar ýshin memleket tarapynan jasalghan  keremet mýmkindik. 

Qazirgi uaqytta elimizde dintanushy  mamandargha memlekettik qyzmette (ministrlikte, din isteri komiytetinde,  jergilikti әkimdikterding din isteri, ishki sayasat, jastar basqarmalarynda), qúqyq qorghau organdarynda (IIM, ÚQK, prokuratura organdarynda din salasy boyynsha maman retinde), ghylymiy-zertteu instituttarynda, múrajay ortalyqtarynda, diny úiymdarda (QMDB, meshitter jәne t.b.), memlekettik jәne memlekettik emes jogharghy jәne orta arnauly oqu oryndarynyng oqytushylary retinde súranys joghary.

Qoryta aitqanda jastarymyzgha bastapqy diny bilimdi yaghni, bakalavrlyq bazalyq bilimdi shet elderding diny bilim ortalyqtarynda emes, ózimizding otandyq oqu oryndarynda alghany abzal. Jogharyda aityp ótkenimizdey, óz elimizde de bilikti mamandar dayyndaytyn joghary oqu oryndary jetkilikti. Oiymyzdy týiindep aitar bolsaq, bolashaghyn dintanu men teologiyalyq ilimderdi zertteuge arnaghan qazirgi jastargha óz Otanynda kәsiby bilim aludyng barlyq mýmkindikteri jasalghan.

A.Kalmyrzaev

Jambyl oblysy әkimdigining din isteri basqarmasy hristian jәne basqa da diniy birlestiktermen baylanystar jónindegi bólimining bas mamany 

Abai.kz