ەلىمىز تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزگەننەن كەيىنگى العاشقى جىلدارى قازاقستاندىق جاستاردىڭ ءبىر بولىگى ءدىني-تەولوگيالىق ءبىلىم الۋ ماقساتىندا كوپتەگەن شەت مەملەكەتتەرگە وقۋعا كەتتى. ولاردىڭ كوپشىلىگى ءبىلىم الۋعا بارعان ەلدىڭ ساياسي احۋالىنان، ۇستاناتىن ءدىني باعىتىنان حابارسىز بولدى. ءوز مادەنيەتىن، اتا-باباسى ۇستانعان جولدى دۇرىس تۇسىنبەي ءدىني ءبىلىمنىڭ تەرەڭ تۇڭعيىعىنا بويلاپ كەتكەن كەيبىر ازاماتتارىمىز وزگە جات ءدىني يدەولوگيانىڭ شىرماۋىنا ءتۇسىپ قالعانىن وزدەرى دە سەزبەي قالدى. 

ءدىني ءبىلىم الۋ ءۇشىن ەڭ ىڭعايلى بولعان تاياۋ شىعىس ەلدەرىندە سوڭعى جىلدارداعى ءارتۇرلى ءدىني اعىمداردىڭ بەلسەندىلىگى ارتىپ، دىنارالىق قاقتىعىستاردىڭ بەلەڭ الۋىمەن جانە ەكسترەميستىك، سونداي-اق، تەرروريستىك ۇيىمداردىڭ اشىق نارازىلىققا شىعۋىمەن قوعامدىق-ساياسي جانە ءدىني احۋال كۇرت كۇردەلەنىپ كەتتى. سونىمەن بىرگە، ءارتۇرلى جالعان جانە دەسترۋكتيۆتى ۇيىمداردىڭ قىزمەتى اشىق ناسيحاتتالىپ، باسقا ەلدەردەن ءبىلىم الۋ ماقساتىمەن كەلگەن شەتەل ازاماتتارىن ءوز قاتارلارىنا تارتۋ  فاكتىلەرى ورىن الۋدا. 

قازىرگى تاڭدا قازاقستان بيلىگى سىرتتان ءدىني ءبىلىم الۋعا ۇمتىلعان جاستاردى بوتەن ويلى دەسترۋكتيۆتى ۇيىمداردان ساقتاندىرۋ ءىسىن قولعا الىپ، سىرت ەلدەرگە ءدىني ساۋاتىن كوتەرۋگە ۇمتىلعان جاستارعا ءتۇرلى تالاپتار قويىپ، ولاردىڭ ءبىلىم الۋ بارىسىن قاداعالاۋدى كۇشەيتتى. ەندى شەتەلدە ءدىني ءبىلىم الۋعا نيەتتى جاستار الدىمەن ءوز ەلىمىزدە بازالىق ءدىني ءبىلىم الىپ (باكالاۆر), سودان كەيىن عانا شەتەلدىك ءدىني ءبىلىم بەرەتىن وقۋ ورنىنا مەملەكەت تاراپىنان بەرىلەتىن ارنايى جولداما نەگىزىندە وقۋعا تۇسە الادى. مىسالى، مىسىردىڭ بەلگىلى ءدىني وقۋ ورنى ءال-ازحار ۋنيۆەرسيتەتى  قازاقستاننان تەك جولداماسى بار ستۋدەنتتەردى عانا قابىلدايدى. بۇدان بولەك ستۋدەنتتەر، بارعان ەلىندە ءدىن ىستەرى كوميەتەتى تاراپىنان ازىرلەنگەن «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ شەتەلگە ءبىلىم الۋعا شىعاتىن ازاماتتارىنا ارنالعان ءدىن ماسەلەلەرى بويىنشا جادىناما» اتتى قۇجاتتا كورسەتىلگەن تالاپتاردى ورىنداۋى قاجەت. مۇنىڭ ءبارى مەملەكەتىمىزدىڭ ءوز ازاماتتارىن شەتەلدە جۇرگەن كەزىندە قورعاۋعا، قيىنشىلىققا تاپ بولعاندا دەر كەزىندە كومەك بەرە الۋ ءۇشىن جاسالىنىپ جاتىر. 

سوڭعى جىلدارى مەملەكەتىمىز ءوز ەلىمىزدە ءدىني ماماندار دايىنداۋ بويىنشا بىرقاتار جۇمىستار اتقارۋدا. وسى باعىتتا، جاستاردىڭ شەتەلدىك كۇماندى ءدىني وقۋ ورىندارىنا ءتۇسىپ، ساناسىنىڭ ۋلانۋنىڭ الدىن-الۋ جانە ءدىني ەكسترەميستىك يدەيالاردىڭ  تارالۋىنا توسقاۋىل قويۋ ماقساتىندا ساپالى ءدىني ماماندار دايارلايتىن بىرقاتار وتاندىق ءدىني وقۋ ورىندارى اشىلدى. 

بۇگىنگى كۇنى قازاقستاندا ءبىر يسلام ۋنيۆەرسيتەتى (الماتىداعى «نۇر مۇباراك» ەگيپەت يسلام مادەنيەتى ۋنيۆەرسيتەتى) مەن 9 مەدرەسە (نۇر-سۇلتان، الماتى، باتىس قازاقستان، اقتوبە، جامبىل، تۇركىستان وبلىستارىندا) قىزمەت ەتەدى، بۇدان وزگە پراۆوسلاۆيە مەن كاتوليكتىك ءدىني سەميناريالار جۇمىس ىستەيدى. 

ەلىمىزدە جوعارى ءبىلىمدى تەولوگ، يسلامتانۋشى مامانداردى دايارلاۋ ماقساتىندا 2003 جىلى  الماتىدا «نۇر مۇباراك» ەگيپەت يسلام مادەنيەتى ۋنيۆەرسيتەتى اشىلدى. العاش قۇرىلعان جىلداردان قازىرگى كەزگە دەيىن ۋنيۆەرسيتەت ەلدىڭ بەلدى ءدىني وقۋ ورداسىنا اينالىپ ۇلگەردى. بۇگىندە اتالعان ءبىلىم وشاعى قازىرگى كۇننىڭ تالاپتارىنا جاۋاپ بەرەتىن جوعارى ءبىلىمدى ءارى بىلىكتى ءدىنتانۋشى، يسلامتانۋشى، اراب جانە اعىلشىن تىلدەرىنىڭ اۋدارماشىسى ماماندارىن دايارلاۋمەن اينالىسادى.  وسى وقۋ ورىندارىنداعى بارلىق ءدىني، سونداي-اق، زايىرلى پاندەردى وقىتۋ باعدارلامالارى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ تالاپتارىنا سايكەس دايىندالعان. ۋنيۆەرسيتەتتە يسلام ءدىنىن وقىتاتىن مۇسىلمان ەلدەرىنىڭ جەتەكشى عالىمدارى ساباق بەرەتىندىكتەن، ستۋدەنتتەر شەت ەلگە شىقپاي-اق قازقستاندا دا شەت ەلدىڭ ءبىلىم دەڭگەيىنە ساي ءبىلىم الىپ شىعا الادى. قازىرگى كۇندە اتالعان  وقۋ ورنىنىدا جامبىل  وبلىسىنان 94 ستۋدەنت ءبىلىم الۋدا.

سونىمەن قاتار، زايىرلى ءبىلىم بەرۋدىڭ بولىگى رەتىندە ەلىمىزدە التى جوعارى وقۋ ورنىندا «ءدىنتانۋ» ماماندىعى بويىنشا كادرلار دايىندالادى. اتاپ ايتقاندا، الماتى قالاسىنداعى ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى، نۇر-سۇلتان قالاسىنداعى ل.ن.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى، قاراعاندى قالاسىنداعى ە.بوكەتوۆ اتىنداعى قاراعاندى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى، الماتى قالاسىنداعى ءنۇر-مۇباراك ەگيپەت يسلام مادەنيەتى ۋنيۆەرسيتەتى،  تۇركىستان قالاسىنداعى ق.ا.ياساۋي اتىنداعى حالىقارالىق قازاق-تۇرىك ۋنيۆەرسيتەتى جانە الماتى قالاسىنداعى شەت تىلدەرى جانە ىسكەرلىك كارەرا ۋنيۆەرسيتەتىندە  ءدىنتانۋ ماماندارى دايارلانادى. 

جوعارىدا اتالعان ۋنيۆەرسيتەتتەردە وبلىسىمىز بويىنشا جالپى 31 ستۋدەنت وقۋدا. اتاپ ايتقاندا،  ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە - 19, ق.ياساۋي اتىنداعى حالىقارالىق قازاق-تۇرىك ۋنيۆەرسيتەتىندە – 7, ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە – 5 ستۋدەنت وقيدى.

وسى تۇستا تاعى ءبىر ەسكەرە كەتەتىن جايت، سوڭعى جىلدارى مەملەكەتىمىز تاراپىنان ءدىنتانۋشى مامانداردى دايارلاۋعا ارنالعان مەملەكەتتىك ءبىلىم بەرۋ گرانتتارىنىڭ سانى ارتىپ كەلەدى. مىسالى، 2019 جىلى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى تاراپىنان «ءدىنتانۋ جانە تەولوگيا» ماماندىقتارىن دايارلاۋعا بولىنگەن ءبىلىم گرانتتارىنىڭ نەگىزىندە 332 تۇلەك وقۋعا تۇسسە، 2019-2020 جىلعا ارنالعان  وقۋ جىلىندا اتالعان ماماندىقتى دايارلاۋ بويىنشا 430 گرانت بولىنگەن. ال، ءدىندى تەرەڭىرەك زەرتتەۋگە نيەتتەنگەن جاستار ءۇشىن «يسلامتانۋ» ماماندىعىنا 2018-2019 جىلى 250 ءبىلىم گرانتى بولىنگەن.  بۇل ءدىني ءبىلىم الۋعا نيەتتى جاستار ءۇشىن مەملەكەت تاراپىنان جاسالعان  كەرەمەت مۇمكىندىك. 

قازىرگى ۋاقىتتا ەلىمىزدە ءدىنتانۋشى  ماماندارعا مەملەكەتتىك قىزمەتتە (مينيسترلىكتە، ءدىن ىستەرى كوميتەتىندە،  جەرگىلىكتى اكىمدىكتەردىڭ ءدىن ىستەرى، ىشكى ساياسات، جاستار باسقارمالارىندا), قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىندا ء(ىىم، ۇقك، پروكۋراتۋرا ورگاندارىندا ءدىن سالاسى بويىنشا مامان رەتىندە), عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتتارىندا، مۇراجاي ورتالىقتارىندا، ءدىني ۇيىمداردا (قمدب، مەشىتتەر جانە ت.ب.), مەملەكەتتىك جانە مەملەكەتتىك ەمەس جوعارعى جانە ورتا ارناۋلى وقۋ ورىندارىنىڭ وقىتۋشىلارى رەتىندە سۇرانىس جوعارى.

قورىتا ايتقاندا جاستارىمىزعا باستاپقى ءدىني ءبىلىمدى ياعني، باكالاۆرلىق بازالىق ءبىلىمدى شەت ەلدەردىڭ ءدىني ءبىلىم ورتالىقتارىندا ەمەس، ءوزىمىزدىڭ وتاندىق وقۋ ورىندارىندا العانى ابزال. جوعارىدا ايتىپ وتكەنىمىزدەي، ءوز ەلىمىزدە دە بىلىكتى ماماندار دايىندايتىن جوعارى وقۋ ورىندارى جەتكىلىكتى. ويىمىزدى تۇيىندەپ ايتار بولساق، بولاشاعىن ءدىنتانۋ مەن تەولوگيالىق ىلىمدەردى زەرتتەۋگە ارناعان قازىرگى جاستارعا ءوز وتانىندا كاسىبي ءبىلىم الۋدىڭ بارلىق مۇمكىندىكتەرى جاسالعان.

ا.كالمىرزاەۆ

جامبىل وبلىسى اكىمدىگىنىڭ ءدىن ىستەرى باسقارماسى حريستيان جانە باسقا دا ءدىني بىرلەستىكتەرمەن بايلانىستار جونىندەگى ءبولىمىنىڭ باس مامانى 

Abai.kz