Júma, 27 Jeltoqsan 2024
46 - sóz 4597 7 pikir 6 Qazan, 2020 saghat 13:08

Qazaqstannyng әskery әleueti qanday?

Býgin biz, iyisi qazaq Qarabaqtaghy qandy qyrghyngha qarap otyrmyz.
Jana tehnologiyalar soghys erejesin ózgertip jatqanyna anyq kózimiz jetti. Ásirese songhy jyldary. Keshegi okop qazyp, atysatyn dәuir endi kelmeydi. Bәri ózgerdi. Býgin BMV jýrgen kóshemen, erteng BMP, býgin toyota jýrgen trassada erteng tank jýitkimesine kepildik joq. Álem sonday. Qym-quyt.
Qazaqstan jeri óte ýlken, halqy az memleket. Jaman aitpay jaqsy joq, eger alda-jalda soghys bolsa, búl halyq tarapynan da, biylik tarapynan da jaugha qarsylyq tudyrugha aitarlyqtay kedergi jasaytyn siyaqty. Mobilizasiya, halyqty qauipsiz aimaqqa kóshiru, әskerdi úrys alanyna dereu arada jetkizu syndy mindetterdi óz uaqytynda iske asyru qiyn bolady. Sebebi jer ýlken, halyq az.
Qazaqstannyng geografiyalyq jer bederi de qyzyq. Shyghys pen ontýstik-shyghystyng biraz bóligin tau men orman alyp jatyr, al qalghan ólkelerimiz jazyq dala, shól men shóleyt. Elimizding әr aimaghynda bar kishigirim tau silemderin eskermegende әriyne. Múnday tabighat әskery toptardy bólip, jau әskerine diyversiyalyq soqqy jasauda qiyndyq tuyndatady.
Osynday faktilerding bәrin eskergen Qazaqstan jana zamannyng soghys taktikasyn mengerip jatyr dep oilaymyn. Oghan kýmәn keltirmeymin. Zamanauy soghysta әue kýshteri men zymyrandar erekshe ról oinaytynyn kórip otyrmyz. Áue kýshterine tek qana úshaqtar men tikúshaqtardy emes, sonymen qatar BPLA-lardy da jatqyzsaq bolady-au. Sebebi songhy ýsh qaqtyghys oshaghynda olar ózderin óte tiyimdi kórsetti. BPLA kómegimen DAIYSh(IGIYL) sodyrlary jau әskeri men tehnikasyna soqqy berdi. Olar drondargha jarylghysh baylap, әskeriylerding nysandary men jayau әskerdi jaryp otyrdy. Al soqqy jasau BPLA-lary bar Týrkiya aqpan aiynda Bayraktardyng bar quatyn Bashar men Vagnerge tókti. Bir aptanyng ishinde myndaghan sarbaz ben jýzdegen tehnikany o dýniyege attandyryp jiberdi. Qazirgi Qarabaq shayqasy da tura sony dәleldep otyr. Ázirbayjan әskerining 50% jetistigi kemi osy BPLA-largha baylanysty. Onyng ýstine kamikadze drondar men barlau drondary tamasha tandem bolghanda, jaudy kýndiz kýlki, týnde úiqydan aiyrugha bolady eken. Kózimiz jetti.
Zymyran keshenderi de asa manyzdy. PRO men PVO jýiesinen bólek, jau әskeri men tehnikasyn joida songhy jiyrma jyldyqta basty qarugha ainalyp kele jatyr. Stels jýiesindegi úshaqtar da ýlken manyzgha iye. Qazirgi uaqytta әskerding sany qysqaryp, qarudyng týri janaryp jatyr. Álem osy tendensiyada. Jana taktikalar oilastyryluda. Mysaly úshqyshsyz úshaqtar aldynghy shepke shyghuda. Ázirbayjan eski AN-2 úshaqtaryn úshqyshsyz negizge ainaldyryp, jaudyng PVOsyn tabu ýshin qoldanuda. PVO jýiesi úshaqqa soqqy bergende, PVOnyng ózine BPLA-men nemese zymyran keshenimen soqqy jasaluda. Esesine eski úshaqty berip, birneshe million dollar bolatyn PVO jýielerin talqandap jatyr. Búl Qarabaq soghysyndaghy erekshe taktikanyng biri boluda.
Qazaqstan jeri tym ýlken bolghandyqtan, bizge sózsiz әue kýshterin damytu manyzdy. Joyghysh úshaqtar, әsker tasityn, tehnika jetkizetin úshaqtar men tikúshaqtar, BPLA-lar auaday qajet. Elding ana basynan myna basyna jyldam jetuding jalghyz joly osy ghana.
Zamanauy soghystar eng aldymen aqparattyq alandy jongha baghyttalady. Halyq pen әsker arasyna ýrey tudyratyn, ruhyn qúlatu ýshin feyk-niustar men dezinformasiya jau tarapynan orasan zor bolmaq. Soghan qarsy myqty mediasala kerek. Ol óte manyzdy.
Qaru-jaraqty tek bir elden satyp alu qatelik. Biz kóbine Reseyden alamyz. Qytay men Izraili, Europanyng key elinen azyn-aulaq qaru alatynymyz bar, biraq ol tenizge tamghan tamshyday ghana. Basym bólik Reseyden. Bayaghyda handar kemi eki ústahana saldyrtqan. Birin jau talqandap, órtep ketse, ekinshisinde qylyshyn, nayzasyn jasay bergen. Sondyqtan bir elge basymdyq bermey, әlemdik qaqtyghystarda ózin jaqsy kórsetken BPLA, zymyran keshenderi men úshaqtardy, jayau әskerge arnalghan atys qúraldary men brondy tehnika týrlerin satyp alghan dúrys shyghar. Al eng abzaly әskery qarudyng biraz bóligin ózimiz shygharatyn dәrejege jetsek, sonda ishki senimdilik te arta týsedi.
Jay, Qarabaqqa qarap túryp, oigha kelgen shiyki post qoy. Esh zertteusiz, jazyla salghan dýniye. Soghys tilep otyr dep, jaghyna jylan júmyrtqalasyngha baspanyz. Soghystan saqtasyn. Tynyshtyq bolsyn. Jalpy memleket bolghan song bәrine dayyn bolu kerek degenim ghoy. Qazaqstannyng әskery tehnikasy, budjeti, taktikasyna bir ýlken sholu jasap, taldasa negizi qyzyq bolar edi. Tis qaqqan әskery sarapshylar bolsa belgilep ketiniz.
PySy: Fotoda Qazaqstan arnayy jasaghy jattyghu ýstinde.
Ashat Qasenghalidyng jazbasy
Abai.kz
7 pikir

Ýzdik materialdar

46 - sóz

Poeziya men prozada qatar qalam terbegen jazushy

Ahmetbek Kirshibay 1677
46 - sóz

Tiybet qalay Tәuelsizdiginen aiyryldy?

Beysenghazy Úlyqbek 2057