Bauyrlas týrikterden ýirenerimiz kóp
Týrikter jarady.
Keshe ukrain aqparat qúraldaryn qarap otyrsam olar Erdoghangha riza bolyp otyr eken.
"Erdoghan Qarabaqta Putinmen óz tilinde sóilesip otyr" desip jatyr olar.
Ras, Resey qazir Armeniyagha qarap ýreyi úshyp otyr. Armeniyanyng jýz payyz әskery tehnikasy - eskirgen Resey tehnikasy. Tipti ol tehnikanyng remontyn da orys jasap berui mýmkin, sebebi shaghyn Armeniyada onday zauyttar da joq.
Sol Armeniya әskerin endi Erdoghannyng dron "Bayraqtary" shemishkedey shaghyp jatyr.
Álemdik qauymdastyq "soghysty toqtatyndar" degendey bop edi...
Erdoghan oghan bar bedelin, abyroyyn salyp aibarly dauysymen gýr ete qaldy...
Eger Resey óz әskery tehnikasyn saldyr - gýldir etkizip Armeniyagha kirgizetin bolsa, ol temir - tersekteri dereu kýlge ainalyp Ármenning artynan ketui mýmkin. Olar da sony sezip ýndemey otyr.
Tipti Reseyding maqtabas tok - shoulary ózderining qoryqqandaryn armyandardan kórip jatqanday ma, qalay ózi...
"pashinyan ózi orysshyl emes", dey me..
Qysqasy, "soghysty toqtatu kerek" degennen aspay qalypty.. Ýnderi pәs.
Bayqaghanym, Ázirbayjannyng әskeri Týrikting әskerine úqsap qapty. Al Týrikting әskeri - NATO әskeri.
Al NATO әskeri degenimiz...
Kezinde Aughanstangha AQSh әskerin kirgizgende tәlipter "oo, endi oryspen soghysqanday kәpirlerdi qyramyz" dep entelep jetip kelgen edi.
Oghan amerikandar tek qana knopkany basyp jabayy tәlipterdi tau arqarynday qyrdy da otyrdy. Olar knopkany basyp qana soghys jýrgizdi.
Odan song tәlipterge jan kerek, taularyna qayta tyghyldy. NATO әskeri degenimiz sol.
Erdoghan qazir Qarabaqta sol tәsilmen júmys istep otyr.
Jalpy, bizding týrikterden ýirenerimiz óte kóp.
Týrikterde últtyq sana, memlekettik sana, týrkishildik degenimiz keremet.
Bizding qazaq Gagauz degen halyqtyng qayda túratynyn, onyng qanday halyq ekenin bilmeui mýmkin, al týrikting memlekettik arnalary qay jerde týrkiler túrady, sol jerde jýredi. Gagauyzyn kórsetip olardy zerttep, kómek kórsetip degendey...
Bizding qazaq Irakta týrkitildes týrkoman degen halyqtyng baryn bilmeui de mýmkin, al Erdoghan Irakqa óz әskerin kirgizip solar ýshin soghys salady.
Týrkiyada týrik pasporty bar úlystardyng bәri - Týrik. Ol jaqta grek te - týrik, parsy da - týrik, noghay da - týrik. Boldy.
Týrik memleketining kendigin osydan kóruge bolady.
Al kezinde Sovet pen Qytaydan qashqan qanshama týrki halyqtary sol Týrkiyadan pana tapty, ol óz aldyna bólek әngime.
Al bizdegi qazaqta syrt túrmaq óz jerindegi úlystargha qatysty onday týsinik joq, shyrt etse "bizdi syilamaydy","kelimsekter basynyp jatyr" dep leg legimen atqa qonyp, tómpeshtey jóneledi.
Al ana Anadoly týrikterining qarapayym statistikalyq azamaty, týrkilerim dep syrttaghy bauyrlaryna eljirep túrady.
Ókinishke oray biz әli onday sanagha jetken joqpyz. Etno últshyldarymyz bar, rushyldarymyz bar, taghy basqa faktorlar bizde onday sana qalyptastyrmay otyr.
Qazir týrki týgel qazaqtyng basyn biriktiru qiyn bolyp otyr.
Sosyn týrikter mektepting qanday qúdiretti qaru ekenin jaqsy biledi. Olar búrynghy Osman imperiyasy ghoy, tәjiriybeleri jetedi.
Biz azattyq alghan jyldary elimizge osy týrikter mektep - liyseylerin ala jýgirgen edi. Aqsha emes, basqa emes, mektep alyp keldi.
Nege? (men búny jýz ret aitqan shygharmyn, taghy aitayyn).
Sebebi, mektep degen nәrse jana últ qúraydy, al jana halyqtar óz kezeginde jana memleket qúrady. Týrikter sol liyseylerimen bizding sol kezdegi sovok qoghamda týrkishildikting dәnin seuip ýlgerdi.
Odan song bizdegi qazaq kem degende "oypyray syrtta osynday tili bizge úqsas bauyrymyz bar eken ghoy" degen oy qalyptastyryp qaldy.
Týrikterding sol liyseyleri sol kezdegi әr qazaq balasynyng armany edi.
Sonda týrik liyseylerin bitirgen bizding orystildi qandastarymyz óz ana tilderin bilmese de týrik tilin jaqsy bilip shyghatyn.
Senesizder me, biz otyz jyl qaqsap óz qandastarymyzgha ana tilin ýirete almay jýrgende, týrikter ainaldyrghan on jyldyng ishinde yng — shynsyz orystildi qazaqtardy týrikshe sayratyp jiberetin.
Jalpy, bauyrlas týrikterden memleket qúru jaghynan ýirenerimiz óte kóp...
Oljas Ábilding jazbasy
Abai.kz
