Maqlúqat ókilderining biri bolyp tabylatyn balyqtar ýshin oilanu - Tәnirding qatang tyiymynday.

Tipti ýn shygharudyng ózi olargha úmyt bolghan kóne anyzday jat qasiyet, jat minez.

Kim bilsin, bәlkim, ózderi osyghan layyq bolghandyqtan oilanbay kýn keshudi mandaylaryna sor qylyp jazghan da shyghar.

Bizden aiyrmashylghy da, bizben úqsastyghy da osynda.

«Bas» dep atalatyn aghza olargha oilanu ýshin emes, ýn shygharmasa da, jem jegende jalmandaytyn auyzdy arqalap, búlandaghan qúiryghyn denesimen birge alyp jýru ýshin ghana qajet. Al auyzdary bolsa, tym qúryghanda, ómirinde bir ret bolsa da,  ýnin shygharu ýshin emes, kerisinshe, dymyn shygharmau ýshin qajet...

Auyzdyng qyzmeti - egesining bergenin jep, qarynyn qampitu; ómirlik uәzipasy - egeleri erikkende ýnsiz ermek bolu ghana...

Oylandyratyny, syrt kózge balyqtar, dәlirek aitsaq, akvarium balyqtary ózderining osynday ýnsiz tirshilikterine de, ózderin kez kelgen sәtte satyp jibere salatyn egelerining opasyzdyghy men satqyndyghyna  da dәn riza sekildenedi. Beysharalyqtan bolsa kerek...

Maqlúqat ókilderining biri bolyp tabylatyn balyqtar ýshin oilanu - Tәnirding qatang tyiymynday.

Tipti ýn shygharudyng ózi olargha úmyt bolghan kóne anyzday jat qasiyet, jat minez.

Kim bilsin, bәlkim, ózderi osyghan layyq bolghandyqtan oilanbay kýn keshudi mandaylaryna sor qylyp jazghan da shyghar.

Bizden aiyrmashylghy da, bizben úqsastyghy da osynda.

«Bas» dep atalatyn aghza olargha oilanu ýshin emes, ýn shygharmasa da, jem jegende jalmandaytyn auyzdy arqalap, búlandaghan qúiryghyn denesimen birge alyp jýru ýshin ghana qajet. Al auyzdary bolsa, tym qúryghanda, ómirinde bir ret bolsa da,  ýnin shygharu ýshin emes, kerisinshe, dymyn shygharmau ýshin qajet...

Auyzdyng qyzmeti - egesining bergenin jep, qarynyn qampitu; ómirlik uәzipasy - egeleri erikkende ýnsiz ermek bolu ghana...

Oylandyratyny, syrt kózge balyqtar, dәlirek aitsaq, akvarium balyqtary ózderining osynday ýnsiz tirshilikterine de, ózderin kez kelgen sәtte satyp jibere salatyn egelerining opasyzdyghy men satqyndyghyna  da dәn riza sekildenedi. Beysharalyqtan bolsa kerek...

Balyqtardyng erkindik kókjiyegi ózderi mekendeytin akvariumnyng kólemimen, terendigimen ólshenedi. Balyq baqytynyng sharyqtau shegi - keyde satqyn da opasyz, keyde jomart bolyp kórinetin egelerining kónil-kýiine qaray eki-ýsh ret bergen jemin bir-birinen qyzghana, su betinen shýpirletip alyp, ýnsiz jútu sәti; pysyqtau, qulaularynyng ilgenin su týbine zulay baryp qylghytyp jiberu kezi ghana. Osymen balyqtyq baqyt, erkindik bitedi. Ilgender bir-birimen ilige oinap, ash qalghandar sorlap egelerining endigi keluin  maqúlyqtyq toleranttylyqpen kýtumen bolady...

Egelerining akvarium «halqyna» jem berui - tatu-tәtti ómir sýrip kele jatqan barsha balyq ókilderi ýshin asa iri qoghamdyq qúbylys, bereketti nauqan, keremet janalyq  bolghandyqtan, kýlli balyq qauymy kollektivti týrde betkeyge jinalady da  quanysh, baqyt sәtining núry jarq etip qayta tuady. Biraq, nege ekeni belgisiz, akvarium payda bolyp, bir kezderi múhitta erkin ómir sýrgen Kók balyqtyng úrpaqtary qol balyqqa ainalghaly búl núrmen núrlanu nәsibi ylghy da eng jaghympaz pysyqtardyng baghy bolyp keledi...

Sondyqtan bolar, qaryndary qampighan barlyq pysyqtar egelerine erekshe tabynady, al pysyqtardyng eng pysyghy, jaghympazdarynyng eng jaghympazy kóbirek jem berse degen pighylmen beregen qolyn sýiermen bolyp dal bolatyndyghy sonshalyq, keyde, ózin-ózi ústay almay su betinen ytqy sekirip keterdey-aq bolady. Biraq, әtten, balyqqa Tәnirden búiyrghan qanatsymaghy úshu ýshin emes, jýzu ýshin bolghasyn, amal neshik... Shirkin, bir sәtke adam bolyp ketse ghoy osyndayda, akvariuymnan ytqyp shyghyp, iyilip túryp qolyn shólp-shólp etkizip sýiip alar me edi, kim bilsin...

Keyde egeleri qayta oralyp, akvariumnyng ýstinen qolynyng súlbasy kórine bastaghannan balyqtar taghy da qaryq bolarmyz degen ýmitpen shýpirley jinala bastaghanda,  әlgidegi jomart qol, qamqor qol, núrly qol qorqynyshty qúbyjyqtyng auyna ainalady da, balyqtardyng arasyndaghy eng qymbatyn, eng tandaulysyn nemese kóniline jaqpay jýrgen bireuin almay tynbayynsha balyqtardyng stany - balyqstandy әp-sәtte bylyqstangha, transparentti eldi totalitarlyq topalangha ainaldyryp jiberedi.

Osyndayda balyqtardyng eng úsqynsyzynyng ózi jalmauyz qoldyng ózin emes, basqasyn alaryn seze túra, bile túra, osy bәle erterek jalmap tynsa eken dep, әr tastyng astynan dalbasalap pana izdeydi. Óitkeni, bireuding tútyluy, aldamshy bolsa da, uaqytsha bolsa da ózining qútyluy ekenin maqúlyqtyq týisik ymdap túrady. Biraq, amal qansha, tirshilik ortasy, qoghamy ashyq hәm transparentti bolghannan song jasyrynghan bolyp, basyn qay tastyng astyna tyqpalasa da jaghympaz qúiryghy sumandap kórinip qala beredi. Osynday qiyn sәtterde boyyn qorqynysh pen ýrey shalghan, tym-tyraqay  qashqan barsha balyqtar ýshin beybit, tynysh kýnde dariyaday, tenizdey bop kórinetin shetsiz de shekisiz akvarium kishireyip ketedi. Biraq sonda da, egelerining zalymdyghyn bile túra, týpting týbinde ózin de әituir bir alatynyn bilse de, sezse de ajal esken sol bir qoldy sýige dayar  túrady, sorly balyq.

Kim bilsin, bәlkim, múhit pen tenizding erkin egelerine tәn «erkindik», «erlik», «batyrlyq», «ójettilik» degen sezimder men qasiyetterding akvariumdyqtarda kezdespeytini, onyng ornyna «ynjyqtyq», «ezdik», «qorqaqtyq», «kómpistik», «jalqaulyq» «jaghympazdyq» sekildi sezimderding basymymraq boluy sodan da shyghar, sirә.

Bir tang qalarlyghy, balyqtardyng arasyndaghy eng úsqynsyzy, eng beyqamy әri eng jalqauy basqalarynyng nәjisimen, irili-úsaqty tastardyn, shynynyng betindegi lastyqpen qorektenetin týri eken.

Biraq, sonda da, әlemning eng tolerantty maqúlyghy - balyq-dýr, olargha salsang eng transparentti qút meken - akvarium - balyqstan: beyqam balyqtardyng beybit mekeni, oilanudy, oiyn ýnmen yaky qareketpen bildirudi qajet etpeytin jýzgek maqúlyqtardyng ýnsiz jәnnaty.

Ghajaby, balyq asyraumen ainalysu, olardyng qúiryqtaryn iyrelendete jýzgenin, toyattanghanyn, talasyp-tarmasyp shýpirlese jem jegenin, jalpy ýnsiz tirshiligin tamashalau - jýikesi tozghan, erte alju prosesine, psihikalyq aurulargha shaldyqqan aurulargha óte-móte paydaly desedi biletinder. Múnyng qanshalyqty ras ekenin qaydam, biraq, adamizattyng maqlúqizatqa, halyqstannyng balyqstangha, topalang bylyqstangha ainaluy, qoghamnyng balyq ghúmyr tirshilik etui asa qauipti ekeni haq-dýr.

«Abay-aqparat»