Elimizdegi túrghyny kóp, kelip-ketip jatatyny  jetip artylatyn iri qala Almaty bolghandyqtan ba, adamdar arasyndaghy ala-qúlanyng bәri osy bir audandy shaharda josylyp jýredi. Sodan keyin taghy bir shyndyq: bәri әueli Almatydan bastalyp, Almatydan taraydy. Oqyrmannyng ishi sezip otyrghan shyghar, biz búl joly  Almaty turaly sózimizdi «adamdar arasyndaghy ala-qúladan» bastadyq, demek әngimemiz alayaqtyq turaly bolmaq.

Elimizdegi túrghyny kóp, kelip-ketip jatatyny  jetip artylatyn iri qala Almaty bolghandyqtan ba, adamdar arasyndaghy ala-qúlanyng bәri osy bir audandy shaharda josylyp jýredi. Sodan keyin taghy bir shyndyq: bәri әueli Almatydan bastalyp, Almatydan taraydy. Oqyrmannyng ishi sezip otyrghan shyghar, biz búl joly  Almaty turaly sózimizdi «adamdar arasyndaghy ala-qúladan» bastadyq, demek әngimemiz alayaqtyq turaly bolmaq.
Almatynyng qazir kisi kóp shoghyrlanatyn jerinde jyltyng kóz ysqayaqtardy bayqau asa qiyn emes. Bayaghy «shariyk-mariyk», qamqor bolghansyp qalta qaqqyshtar, aldap aparyp arandatatyndar atjalmanday qaptap barady. Bylay qarsang uaqyt kindiginen keri ainalyp tura 1980-90 jyldardaghy toqyrau zamanyna zyrlap baryp qalghanday. Sol kezder esimizde ghoy, ne kórsek - sol tansyq: anaghan da, mynaghan da auzymyzdy ashyp, tandayymyzdy qaghatynbyz. Qytaydyng arzanqol, sapasyz, sasyq sport kiymin kiygen de, mashinasynyng terezesin kýngirttep alghan da, kólkildetip kók araqty satqan da keremet bolyp kórinushi edi ghoy. Biraq ol zamannyng aty «toqyrau zamany» edi, «ótpeli kezen» edi. El ishi túrmaq, el aghalarynyng ózi ne isterin bilmey esengiregen shaq edi.  Sondyqtan ashyq qoghamnyng aghysyna endi boylaghan júrttyng әrnege tanqaluy, alayaqqa aldanuy zandy bolatyn. Al, endi she? Júrt nege tosyn tabysqa kenele qaludyng jolyna kenetten moyyn búruda?  Ne sebepten «shariy-mariktin» shalyghyna úshyrap, oimaqtyng astynan olja izdeude? Nelikten «qarjy piramidalaryna» qaltasyndaghysyn qaghyp berip artynan zar qaqsauda? Bú ne degen alayaqtyqqa aldanyp, ótirikke toyyp bitpeytin júrt? Batys әleumettanushylarynyng zertteulerine sýiensek, búl súraqtardyng jauaby bylay eken: halyq biylikting «jarylqauynan» jalyqqan kezde óz betinshe qarmana bastaydy. Qarmanghanda sol - qarjy oiyndarynyng alghashqy salymshysy bolyp útysqa shyghudy, ózindey sorlyny sorlatyp, sonyng esebinen payda tabudy kәsip etuge úmtylady eken. Búnyng bәrin kózimiz kórip, keybirine kuәlik etip te jýrmiz. Qalagha búryn ornyqqan quayaq qyrdan keshe ghana týsken qandasyna  Almatynyng irgesinen zandy qújaty joq jerdi satyp, aqshasyn alghan da tayyp túrghan. Bankting aulasyn toryghan aramza nesiyge zәru bayqústy boqqa batyryp joghalghan. Taghysyn-taghy, tolyp jatyr. Mine, tap osynday ker baghyp, keteui ketken zamanda alayaqtar әlemining súnghylalary atqa qonady. Sonyng qatesiz mysalynday bolyp Almatygha әigili AO «MMM» «qarjy piramidasynyn» «úly sәuletshisi», Reseyde Elisin ókimetining irgesin shayqap jibere jazdaghan, ózining beynesin tanbalap «qúndy qaghaz» shygharghan  Mavrody kele jatyr. IYә-iyә, kәdimgi Sergey Mavrodi. Bizding júrt kóbigi kópirship tausylmaytyn sabyn serialdarmen alghash tanysyp, teledidardyng aldynda telmirgende «Prosto Mariya» degen meksikalyq pa, braziliyalyq pa kino bolghan. Sol kinodaghy basty keyipker Mariya Lopesti de AO «MMM»-ning jarnamasyna tarta qoyghan, qatyrma nan, qant shaydyng qúny artqan tústa tútas Resey, qala berdi Qazaqstandy da «júmaqqa jetkize jazdaghan» Mavrody 2008 jyly abaqtydan bosaghan edi. Qazir es jiyp, entik basyp, ainalasyn torauyldaugha shyqqangha úqsaydy: onyng jarnama paraqshalary Almatynyng kóshelerinde, liftilerde, tipti avtobustardyng әinekterinde japsyruly túr. Alystan boljaytyn, aqyly men ailasy ten, rasynda súnghyla, resmy qarjy әlemimen bәsekeles «qarjy piramidasy» deytin qúrylystyng «sәuletshisi» Mavrody Almaty men jalpy Qazaqstandaghy ahualdy qapysyz andyp otyrsa kerek. Qazaqstan shiykizattyng saudasynan týsken qarjatty shiritip aludyng az-aq aldynda túrghan el. Biylik baylyqty eshkimmen bóliskisi kelmeydi. El iygiligine de jarata almay dal boluda. Mol qarjy bólip bir ýlken joba bastasa, jeng úshynan jalghasqan jemengerler kirip ketedi de tu-talapayyn shygharady. Onyng arty oibay men attan. «Korrupsionerdi tap, ústa, qama!» dep jer tekpileydi Elbasymyz. Qúzyrly oryndar qúryghyn ala úshady. Tapqan bolady, tapqansidy. Aparyp abaqtygha jabady. Bir jemqordyng jelkesi temir tordyng ar jaghynan kórinip qala bergende ekinshi jemqor jemsauyn qamdap otyrady. Bizdegi jaghday - osy: Don Kihottyng jeldiyermenimen shayqasy siyaqty. Búl shayqasty Mavrody bilmeydi emes, biledi, bilmek bylay túrsyn kýlip te jýrgen bolar. Reseyding «Sovershenno sekretno» gazetine bergen súhbatynda ol: ««Konsentrasiya denejnoy massy v odnih rukah voobshe ne vygodna gosudarstvu, inache kakie ostaitsya rychagy dlya upravleniya narodom? Kogda nekotoroe kolichestvo denejnoy massy ostaetsya nevostrebovannym (osnovy ekonomikiy), proishodit nastoyashaya voyna za obladanie etimy sredstvamiy», - degen edi.
Qysqa qayyryp qazaqshalasaq, Mavrody qarjynyng bir qolgha shoghyrlanuy memleket ýshin paydassyz dep biledi eken. Qarjy kólemining bir bóligi ainalymgha týspey, súrausyz jatsa, ony basyp qalugha qareket etetin kýshter arasynda naghyz maydan bastalatyn kórinedi, t.b.
Shyndyghynda solay ghoy. Býginde biylikting býirin týsire jazdap, býlik shygharyp jýrgender ainalymnan tys jatqan mol qarjyny kórip býlingenderding bir parasy emes pe? Mavrodiyding qazaqsha núsqasy Múhtar Áblәzovtar úrlaytynyn úrlap, jyrlaytynyn jyrlap Batysqa bayaghy da kóship baryp alghan. Áytkenmende úrlyq-qarlyq әbilәzovtermen әl-әzirge tiyla qoymasy anyq.  Endi mine, "Hoper-invest", RDS, "Vlastiliyn" ssiyaqty «qarjy piramidalarynan» halyqtyng esesin qaytaramyn dep Almatygha Sergey Mavrody kelmek. Ol әriyne, biylikting «jarylqauynan» jalyqqan júrtty jalanayaq qaldyryp tayyp túratynyn ishtey jaqsy biledi. Al, aldanyp qalatynyn halyq biledi me? Bizding maqsat kópke osy jaytty eskertu. Eskertpeske amal kem, óitkeni Reseydin  Federalidi qyzmeti alayaqtyq dep tanyghan Mavrodiyding «MMM» paraqshalary men jergilikti «shariy-marikterge» Almaty biyligi tiym salyp jatqan joq. Sondyqtan, mmm, alayaqtar taghy da tayranday bastady dep tynudan basqa amalymyz qalmay otyr.
«Abay-aqparat»