ەلىمىزدەگى تۇرعىنى كوپ، كەلىپ-كەتىپ جاتاتىنى  جەتىپ ارتىلاتىن ءىرى قالا الماتى بولعاندىقتان با، ادامدار اراسىنداعى الا-قۇلانىڭ ءبارى وسى ءبىر اۋداندى شاھاردا جوسىلىپ جۇرەدى. سودان كەيىن تاعى ءبىر شىندىق: ءبارى اۋەلى الماتىدان باستالىپ، الماتىدان تارايدى. وقىرماننىڭ ءىشى سەزىپ وتىرعان شىعار، ءبىز بۇل جولى  الماتى تۋرالى ءسوزىمىزدى «ادامدار اراسىنداعى الا-قۇلادان» باستادىق، دەمەك اڭگىمەمىز الاياقتىق تۋرالى بولماق.

ەلىمىزدەگى تۇرعىنى كوپ، كەلىپ-كەتىپ جاتاتىنى  جەتىپ ارتىلاتىن ءىرى قالا الماتى بولعاندىقتان با، ادامدار اراسىنداعى الا-قۇلانىڭ ءبارى وسى ءبىر اۋداندى شاھاردا جوسىلىپ جۇرەدى. سودان كەيىن تاعى ءبىر شىندىق: ءبارى اۋەلى الماتىدان باستالىپ، الماتىدان تارايدى. وقىرماننىڭ ءىشى سەزىپ وتىرعان شىعار، ءبىز بۇل جولى  الماتى تۋرالى ءسوزىمىزدى «ادامدار اراسىنداعى الا-قۇلادان» باستادىق، دەمەك اڭگىمەمىز الاياقتىق تۋرالى بولماق.
الماتىنىڭ قازىر كىسى كوپ شوعىرلاناتىن جەرىندە جىلتىڭ كوز ىسقاياقتاردى بايقاۋ اسا قيىن ەمەس. باياعى «شاريك-ماريك»، قامقور بولعانسىپ قالتا قاققىشتار، الداپ اپارىپ ارانداتاتىندار اتجالمانداي قاپتاپ بارادى. بىلاي قارساڭ ۋاقىت كىندىگىنەن كەرى اينالىپ تۋرا 1980-90 جىلدارداعى توقىراۋ زامانىنا زىرلاپ بارىپ قالعانداي. سول كەزدەر ەسىمىزدە عوي، نە كورسەك - سول تاڭسىق: اناعان دا، مىناعان دا اۋزىمىزدى اشىپ، تاڭدايىمىزدى قاعاتىنبىز. قىتايدىڭ ارزانقول، ساپاسىز، ساسىق سپورت كيمىن كيگەن دە، ماشيناسىنىڭ تەرەزەسىن كۇڭگىرتتەپ العان دا، كولكىلدەتىپ كوك اراقتى ساتقان دا كەرەمەت بولىپ كورىنۋشى ەدى عوي. بىراق ول زاماننىڭ اتى «توقىراۋ زامانى» ەدى، «وتپەلى كەزەڭ» ەدى. ەل ءىشى تۇرماق، ەل اعالارىنىڭ ءوزى نە ىستەرىن بىلمەي ەسەڭگىرەگەن شاق ەدى.  سوندىقتان اشىق قوعامنىڭ اعىسىنا ەندى بويلاعان جۇرتتىڭ ارنەگە تاڭقالۋى، الاياققا الدانۋى زاڭدى بولاتىن. ال، ەندى شە؟ جۇرت نەگە توسىن تابىسقا كەنەلە قالۋدىڭ جولىنا كەنەتتەن مويىن بۇرۋدا؟  نە سەبەپتەن «شاري-ماريكتىڭ» شالىعىنا ۇشىراپ، ويماقتىڭ استىنان ولجا ىزدەۋدە؟ نەلىكتەن «قارجى پيراميدالارىنا» قالتاسىنداعىسىن قاعىپ بەرىپ ارتىنان زار قاقساۋدا؟ بۇ نە دەگەن الاياقتىققا الدانىپ، وتىرىككە تويىپ بىتپەيتىن جۇرت؟ باتىس الەۋمەتتانۋشىلارىنىڭ زەرتتەۋلەرىنە سۇيەنسەك، بۇل سۇراقتاردىڭ جاۋابى بىلاي ەكەن: حالىق بيلىكتىڭ «جارىلقاۋىنان» جالىققان كەزدە ءوز بەتىنشە قارمانا باستايدى. قارمانعاندا سول - قارجى ويىندارىنىڭ العاشقى سالىمشىسى بولىپ ۇتىسقا شىعۋدى، وزىندەي سورلىنى سورلاتىپ، سونىڭ ەسەبىنەن پايدا تابۋدى كاسىپ ەتۋگە ۇمتىلادى ەكەن. بۇنىڭ ءبارىن كوزىمىز كورىپ، كەيبىرىنە كۋالىك ەتىپ تە ءجۇرمىز. قالاعا بۇرىن ورنىققان قۋاياق قىردان كەشە عانا تۇسكەن قانداسىنا  الماتىنىڭ ىرگەسىنەن زاڭدى قۇجاتى جوق جەردى ساتىپ، اقشاسىن العان دا تايىپ تۇرعان. بانكتىڭ اۋلاسىن تورىعان ارامزا نەسيگە ءزارۋ بايقۇستى بوققا باتىرىپ جوعالعان. تاعىسىن-تاعى، تولىپ جاتىر. مىنە، تاپ وسىنداي كەر باعىپ، كەتەۋى كەتكەن زاماندا الاياقتار الەمىنىڭ سۇڭعىلالارى اتقا قونادى. سونىڭ قاتەسىز مىسالىنداي بولىپ الماتىعا ايگىلى او «ممم» «قارجى پيراميداسىنىڭ» «ۇلى ساۋلەتشىسى»، رەسەيدە ەلتسين وكىمەتىنىڭ ىرگەسىن شايقاپ جىبەرە جازداعان، ءوزىنىڭ بەينەسىن تاڭبالاپ «قۇندى قاعاز» شىعارعان  ماۆرودي كەلە جاتىر. ءيا-ءيا، كادىمگى سەرگەي ماۆرودي. ءبىزدىڭ جۇرت كوبىگى كوپىرشىپ تاۋسىلمايتىن سابىن سەريالدارمەن العاش تانىسىپ، تەلەديداردىڭ الدىندا تەلمىرگەندە «پروستو ماريا» دەگەن مەكسيكالىق پا، برازيليالىق پا كينو بولعان. سول كينوداعى باستى كەيىپكەر ماريا لوپەستى دە او «ممم»-ءنىڭ جارناماسىنا تارتا قويعان، قاتىرما نان، قانت شايدىڭ قۇنى ارتقان تۇستا تۇتاس رەسەي، قالا بەردى قازاقستاندى دا «جۇماققا جەتكىزە جازداعان» ماۆرودي 2008 جىلى اباقتىدان بوساعان ەدى. قازىر ەس جيىپ، ەنتىك باسىپ، اينالاسىن توراۋىلداۋعا شىققانعا ۇقسايدى: ونىڭ جارناما پاراقشالارى الماتىنىڭ كوشەلەرىندە، ليفتىلەردە، ءتىپتى اۆتوبۋستاردىڭ اينەكتەرىندە جاپسىرۋلى تۇر. الىستان بولجايتىن، اقىلى مەن ايلاسى تەڭ، راسىندا سۇڭعىلا، رەسمي قارجى الەمىمەن باسەكەلەس «قارجى پيراميداسى» دەيتىن قۇرىلىستىڭ «ساۋلەتشىسى» ماۆرودي الماتى مەن جالپى قازاقستانداعى احۋالدى قاپىسىز اڭدىپ وتىرسا كەرەك. قازاقستان شيكىزاتتىڭ ساۋداسىنان تۇسكەن قارجاتتى ءشىرىتىپ الۋدىڭ از-اق الدىندا تۇرعان ەل. بيلىك بايلىقتى ەشكىممەن بولىسكىسى كەلمەيدى. ەل يگىلىگىنە دە جاراتا الماي دال بولۋدا. مول قارجى ءبولىپ ءبىر ۇلكەن جوبا باستاسا، جەڭ ۇشىنان جالعاسقان جەمەڭگەرلەر كىرىپ كەتەدى دە تۋ-تالاپايىن شىعارادى. ونىڭ ارتى ويباي مەن اتتان. «كوررۋپتسيونەردى تاپ، ۇستا، قاما!» دەپ جەر تەكپىلەيدى ەلباسىمىز. قۇزىرلى ورىندار قۇرىعىن الا ۇشادى. تاپقان بولادى، تاپقانسيدى. اپارىپ اباقتىعا جابادى. ءبىر جەمقوردىڭ جەلكەسى تەمىر توردىڭ ار جاعىنان كورىنىپ قالا بەرگەندە ەكىنشى جەمقور جەمساۋىن قامداپ وتىرادى. بىزدەگى جاعداي - وسى: دون كيحوتتىڭ جەلديەرمەنىمەن شايقاسى سياقتى. بۇل شايقاستى ماۆرودي بىلمەيدى ەمەس، بىلەدى، بىلمەك بىلاي تۇرسىن كۇلىپ تە جۇرگەن بولار. رەسەيدىڭ «سوۆەرشەننو سەكرەتنو» گازەتىنە بەرگەن سۇحباتىندا ول: ««كونتسەنتراتسيا دەنەجنوي ماسسى ۆ ودنيح رۋكاح ۆووبششە نە ۆىگودنا گوسۋدارستۆۋ، يناچە كاكيە وستايۋتسيا رىچاگي دليا ۋپراۆلەنيا نارودوم؟ كوگدا نەكوتوروە كوليچەستۆو دەنەجنوي ماسسى وستاەتسيا نەۆوسترەبوۆاننىم (وسنوۆى ەكونوميكي), پرويسحوديت ناستوياششايا ۆوينا زا وبلادانيە ەتيمي سرەدستۆامي»، - دەگەن ەدى.
قىسقا قايىرىپ قازاقشالاساق، ماۆرودي قارجىنىڭ ءبىر قولعا شوعىرلانۋى مەملەكەت ءۇشىن پايداسسىز دەپ بىلەدى ەكەن. قارجى كولەمىنىڭ ءبىر بولىگى اينالىمعا تۇسپەي، سۇراۋسىز جاتسا، ونى باسىپ قالۋعا قارەكەت ەتەتىن كۇشتەر اراسىندا ناعىز مايدان باستالاتىن كورىنەدى، ت.ب.
شىندىعىندا سولاي عوي. بۇگىندە بيلىكتىڭ ءبۇيرىن تۇسىرە جازداپ، بۇلىك شىعارىپ جۇرگەندەر اينالىمنان تىس جاتقان مول قارجىنى كورىپ بۇلىنگەندەردىڭ ءبىر پاراسى ەمەس پە؟ ءماۆروديدىڭ قازاقشا نۇسقاسى مۇحتار ءابلازوۆتار ۇرلايتىنىن ۇرلاپ، جىرلايتىنىن جىرلاپ باتىسقا باياعى دا كوشىپ بارىپ العان. ايتكەنمەندە ۇرلىق-قارلىق ابىلازوۆتەرمەن ءال-ازىرگە تيىلا قويماسى انىق.  ەندى مىنە، "حوپەر-ينۆەست", ردس، "ۆلاستيلين" سسياقتى «قارجى پيراميدالارىنان» حالىقتىڭ ەسەسىن قايتارامىن دەپ الماتىعا سەرگەي ماۆرودي كەلمەك. ول ارينە، بيلىكتىڭ «جارىلقاۋىنان» جالىققان جۇرتتى جالاڭاياق قالدىرىپ تايىپ تۇراتىنىن ىشتەي جاقسى بىلەدى. ال، الدانىپ قالاتىنىن حالىق بىلەدى مە؟ ءبىزدىڭ ماقسات كوپكە وسى جايتتى ەسكەرتۋ. ەسكەرتپەسكە امال كەم، ويتكەنى رەسەيدىڭ  فەدەرالدى قىزمەتى الاياقتىق دەپ تانىعان ءماۆروديدىڭ «ممم» پاراقشالارى مەن جەرگىلىكتى «شاري-ماريكتەرگە» الماتى بيلىگى تيىم سالىپ جاتقان جوق. سوندىقتان، ممم، الاياقتار تاعى دا تايراڭداي باستادى دەپ تىنۋدان باسقا امالىمىز قالماي وتىر.
«اباي-اقپارات»