2021 jyly Jer kodeksining jekelegen normalaryna jariyalanghan moratoriy merzimi ayaqtalady. Alayda, biylik tarapynan búl mәsele jóninde әli de naqty sheshimder qabyldanghan joq.

Ázirge preziydent Toqaev jer shet eldikterge satylmaydy degendi aitumen keledi. Mәselen, 2019 jyldyng mamyr aiynda Qostanay oblysynda auyl sharuashylyghy mamandarymen ótkizgen kezdesude: «Jer sheteldikterge satylmaydy. Búl mening Preziydent retindegi berik ústanymym!», - dedi.

Al, 2019 jyldyng shilde aiynda, QR Auylsharuashylyghy ministrligine jerdi paydalanu boyynsha monitoring jýrgizudi tapsyrdy.

«Búl júmysty sonyna deyin jetkizu kerek. Jer kodeksi normalarynyng moratoriyi 2021-de ayaqtaluyna baylanysty biz osy mәsele boyynsha týpkilikti sheshim qabyldaugha tiyispiz. Parlament deputattary, júrtshylyq búl mәsele boyynsha pikir bildiredi dep ýmittenemin. Sheteldikterge keletin bolsaq, jer olargha satylmaydy. Búl jerde tolyq aiqyndyq boluy kerek»,- dedi.

Memleket basshysynyng aituynsha, auylsharuashylyghy maqsatyndaghy 16,5 million gektar jer iygerilmegen. Sondyqtan da Preziydent Ýkimetke 2020 jyldyng sonyna deyin barlyq auylsharuashylyghy jerlerine audit jýrgizudi, jer kadastrynyng aqparattyq jýiesin sifrlaudy tapsyrdy.

Sonymen qatar, 2020 jyldyng shilde aiynda Aqordada ótken Ýkimet jiynynda jer moratoriyining merzimi bitetinin taghy da eske saldy:

«Bizge búl mәselege qatysty naqty sheshim qabyldau kerek. Qazir bizge belgili naqty mәsele bar. Ol – Jer sheteldikterge satylmaydy! Biz búl taqyrypqa endi qaytyp oralmauymyz kerek», - degen bolatyn.

Al, 2020 jyldyng 1 qyrkýieginde halyqqa arnaghan joldauynda osy mәseleni qayta kóterip, naqty sheshim qabyldau kerektigine toqtaldy.

«Kelesi jyly auylsharuashylyghy maqsatyndaghy jerlerdi paydalanu mәselesi boyynsha Jer kodeksining keybir normalaryna qatysty engizilgen moratoriy kýshin joyady. Jerimiz sheteldikterge satylmaydy. Biraq Ýkimet auyl sharuashylyghy jerlerin tolyqqandy ekonomikalyq ainalymgha engizuding ózge әdis-tәsilderin әzirleuge tiyis», - dedi Preziydent.

Jer mәselesi әlginde ghana ótken Ýkimetting keneytilgen otyrysynda da nazardan tys qalmady. Moratoriy merzimi bituge az qalghanyn taghy bir mәrte eskertken Preziydent, Ýkimetke biylghy qarasha aiyna deyin Jer kodeksine týzetuler engizudi tapsyryp: «Jer jónindegi komissiyanyng júmysyn qayta jandandyru qajet», - dedi.

Al Toqaev qatysqan Ýkimet otyrysynan eki kýn búryn «Aq jol» partiyasynyng deputattary Premier Ministr Asqar Maminge deputattyq saual joldap, Jer kodeksine qatysty óz úsynystaryn jariyalapty.

Partiyanyng úsynysyna sәikes, sheteldik kompaniyalar men azamattaryna jerdi satugha, sonday-aq, Qazaqstanmen shekaralas shet memleketter men olardyng azamattaryna jerdi jalgha beruge tyiym salu qajet. Atalghan úsynys búghan deyin Ýkimet janynan qúrylghan Jer jónindegi komissiyagha joldanghan. Alayda, komissiya hattamasyna engizilmepti.

Sonymen, «Aq jol» partiyasy deputattarynyng moratoriy merzimining ayaqtaluyn eskerip, Ýkimet basshysyna joldaghan saualdary mynanday:

«Qúrmetti Asqar Úzaqbayúly!

Ejelden qazaq ýshin jer dauy erekshe nazarda bolghany anyq. Osy mәselege qatysty Alash arysy Á. Bókeyhanov: «... Jer dese dirildemey bolmaydy. Sonda da jer mәselesi negizgi ómir mәselesining eng zory. Jer isin ala qashty, tartyp aldy, tiyip ketti qylmay, aqylmen, sabyrmen atqarghan on», - dese, últ ústazy A. Baytúrsynov «Qazirgi qazaq mәselesining eng zory – jer mәselesi. Búl – qazaqtyng tiri iya óli bolu mәselesi», - degen bolatyn.

Bir ghasyr búryn aitylghan Alash arystarynyng zary býginde de óz ózektiligin joghaltqan joq. Barshanyzgha belgili, 2016 jyly elimizde rezonans tughyzghan mitingilerden keyin, Elbasy auyl sharuashylyghy maqsatyndaghy jerlerdi paydalanu mәselesi boyynsha Jer kodeksining keybir normalaryna moratoriy engizgen.

Býginde osy moratoriyding ayaqtaluyna sanauly uaqyt qaldy. Osy orayda, Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev 2019 jylghy shildede Ýkimetting keneytilgen otyrysynda: «Jer júmys isteytin adamdargha berilui tiyis. Jer óndiristing basty faktory, tiyimdilik pen ashyqtyq bolmasa, auyldy damyta almaymyz. 2021 jyly Jer kodeksining keybir normalaryna moratoriy ayaqtalady. Búl mәsele boyynsha naqty sheshim qabyldanuy tiyis. Búl turaly Parlament deputattary, sayasy partiyalar, qogham oy qosady dep ýmittenemin», - dep, Ýkimetke naqty tapsyrma bergen.

Osy bes jyl ishinde bolghan ótkir qoghamdyq pikirtalas halyqtyng jer mәselesi boyynsha naqty  kózqarasy qalyptasqanyn kórsetti. Biraq, búl elding jerge degen pikiri әli zandastyrylghan joq.

«Aq jol» partiyasy Ýkimetting janyndaghy Jer jónindegi komissiyagha sheteldik kompaniyalar men azamattaryna jerdi satugha, sonday-aq, Qazaqstanmen shekaralas shet memleketter men olardyng azamattaryna jerdi jalgha beruge  tyiym salu turaly úsynystaryn joldaghan edi, biraq belgisiz sebeptermen, Komissiyanyng qorytyndy Hattamasyna engizilmey qaldy.

«Aq jol» demokratiyalyq partiyasynyng Sayasy baghdarlamasyndaghy búl úsynystardy ótken jyldyng 30 jeltoqsanynda «Habar» telearnasynda bolghan saylaualdy debattarda da partiya Tóraghasy naqty bayandaghan bolatyn.

Biz Preziydent Qasym-Jomart Kemelúly Toqaevtyng jer  mәselesine qatysty ústanymyn tolyq qolday otyryp jәne moratoriy merzimining ayaqtaluyn eskerip, jer zannamasyna  jedel týrde tiyisti týzetuler engizu qajet dep sanaydy.

Jogharyda aitylghandardy eskere otyryp, «Aq jol» partiyasy Qazaqstan Respublikasynyng Ýkimetine Jer kodeksine tiyisti ózgerister men tolyqtyrulardy engizip, eldi alandatqan jer dauynyng sheshiluine nýkte qoyylu kerek dep sanaydy.

Úsynysymyz qabyldanbaghan jaghdayda, «Aq jol» partiyasy Jer kodeksine óz tarapynan ózgerister engizuge dayyn ekendigin bildiredi.

Qúrmetpen, «Aq jol» partiyasy fraksiyasynyng QR Parlamenti Mәjilisindegi deputattary»

Týiin. 2016 jyly elimizde Jer mәselesine baylanysty ýlken tolqular boldy. Kópshilik jerding sheteldikterge satylmauyn, jalgha berilmeuin ashyq talap etti. Col jyldyng 24 sәuirinde Atyrau qalasynda bastalghan narazylyq aksiyalary elimizding ózge ónirlerinde de jalghasyp, mamyr aiynyng basynda sol kezdegi el preziydenti Núrsúltan Nazarbaev jer kodeksindegi rezonans tudyrghan Zang baptaryna moratoriy jariyalaghan edi.

Sol morotoriy merzimi biyl ayaqtalady.Odan keyingi Jer taghdyry qalay bolady? Búghan deyin qúrylghan Jer komissiyasyna qogham tarapynan ýlken syn aityldy. Al, preziydent Toqaev aitqanday  Jer komissiyasynyng júmysy qayta jandansa, onyng qúramynda kimder boluy kerek? Ýkimet Jer kodeksine týzetuler engizgende neni eskeru tiyis? Búl mәselege qogham da, Mәjilistegi deputattar qauymy da sergek qarauy tiyis!

Abai.kz