2021 جىلى جەر كودەكسىنىڭ جەكەلەگەن نورمالارىنا جاريالانعان موراتوري مەرزىمى اياقتالادى. الايدا، بيلىك تاراپىنان بۇل ماسەلە جونىندە ءالى دە ناقتى شەشىمدەر قابىلدانعان جوق.

ازىرگە پرەزيدەنت توقاەۆ جەر شەت ەلدىكتەرگە ساتىلمايدى دەگەندى ايتۋمەن كەلەدى. ماسەلەن، 2019 جىلدىڭ مامىر ايىندا قوستاناي وبلىسىندا اۋىل شارۋاشىلىعى ماماندارىمەن وتكىزگەن كەزدەسۋدە: «جەر شەتەلدىكتەرگە ساتىلمايدى. بۇل مەنىڭ پرەزيدەنت رەتىندەگى بەرىك ۇستانىمىم!», - دەدى.

ال، 2019 جىلدىڭ شىلدە ايىندا, قر اۋىلشارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنە جەردى پايدالانۋ بويىنشا مونيتورينگ جۇرگىزۋدى تاپسىردى.

«بۇل جۇمىستى سوڭىنا دەيىن جەتكىزۋ كەرەك. جەر كودەكسى نورمالارىنىڭ ءموراتوريى 2021-دە اياقتالۋىنا بايلانىستى ءبىز وسى ماسەلە بويىنشا تۇپكىلىكتى شەشىم قابىلداۋعا ءتيىسپىز. پارلامەنت دەپۋتاتتارى، جۇرتشىلىق بۇل ماسەلە بويىنشا پىكىر بىلدىرەدى دەپ ۇمىتتەنەمىن. شەتەلدىكتەرگە كەلەتىن بولساق، جەر ولارعا ساتىلمايدى. بۇل جەردە تولىق ايقىندىق بولۋى كەرەك»,- دەدى.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، اۋىلشارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى 16,5 ميلليون گەكتار جەر يگەرىلمەگەن. سوندىقتان دا پرەزيدەنت ۇكىمەتكە 2020 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن بارلىق اۋىلشارۋاشىلىعى جەرلەرىنە اۋديت جۇرگىزۋدى، جەر كاداسترىنىڭ اقپاراتتىق جۇيەسىن تسيفرلاۋدى تاپسىردى.

سونىمەن قاتار، 2020 جىلدىڭ شىلدە ايىندا اقوردادا وتكەن ۇكىمەت جيىنىندا جەر ءموراتوريىنىڭ مەرزىمى بىتەتىنىن تاعى دا ەسكە سالدى:

«بىزگە بۇل ماسەلەگە قاتىستى ناقتى شەشىم قابىلداۋ كەرەك. قازىر بىزگە بەلگىلى ناقتى ماسەلە بار. ول – جەر شەتەلدىكتەرگە ساتىلمايدى! ءبىز بۇل تاقىرىپقا ەندى قايتىپ ورالماۋىمىز كەرەك»، - دەگەن بولاتىن.

ال، 2020 جىلدىڭ 1 قىركۇيەگىندە حالىققا ارناعان جولداۋىندا وسى ماسەلەنى قايتا كوتەرىپ، ناقتى شەشىم قابىلداۋ كەرەكتىگىنە توقتالدى.

«كەلەسى جىلى اۋىلشارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەرلەردى پايدالانۋ ماسەلەسى بويىنشا جەر كودەكسىنىڭ كەيبىر نورمالارىنا قاتىستى ەنگىزىلگەن موراتوري كۇشىن جويادى. جەرىمىز شەتەلدىكتەرگە ساتىلمايدى. بىراق ۇكىمەت اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرىن تولىققاندى ەكونوميكالىق اينالىمعا ەنگىزۋدىڭ وزگە ءادىس-تاسىلدەرىن ازىرلەۋگە ءتيىس», - دەدى پرەزيدەنت.

جەر ماسەلەسى الگىندە عانا وتكەن ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا دا نازاردان تىس قالمادى. موراتوري مەرزىمى بىتۋگە از قالعانىن تاعى ءبىر مارتە ەسكەرتكەن پرەزيدەنت، ۇكىمەتكە بيىلعى قاراشا ايىنا دەيىن جەر كودەكسىنە تۇزەتۋلەر ەنگىزۋدى تاپسىرىپ: «جەر جونىندەگى كوميسسيانىڭ جۇمىسىن قايتا جانداندىرۋ قاجەت»، - دەدى.

ال توقاەۆ قاتىسقان ۇكىمەت وتىرىسىنان ەكى كۇن بۇرىن «اق جول» پارتياسىنىڭ دەپۋتاتتارى پرەمەر مينيستر اسقار مامينگە دەپۋتاتتىق ساۋال جولداپ، جەر كودەكسىنە قاتىستى ءوز ۇسىنىستارىن جاريالاپتى.

پارتيانىڭ ۇسىنىسىنا سايكەس، شەتەلدىك كومپانيالار مەن ازاماتتارىنا جەردى ساتۋعا، سونداي-اق، قازاقستانمەن شەكارالاس شەت مەملەكەتتەر مەن ولاردىڭ ازاماتتارىنا جەردى جالعا بەرۋگە تىيىم سالۋ قاجەت. اتالعان ۇسىنىس بۇعان دەيىن ۇكىمەت جانىنان قۇرىلعان جەر جونىندەگى كوميسسياعا جولدانعان. الايدا، كوميسسيا حاتتاماسىنا ەنگىزىلمەپتى.

سونىمەن، «اق جول» پارتياسى دەپۋتاتتارىنىڭ موراتوري مەرزىمىنىڭ اياقتالۋىن ەسكەرىپ، ۇكىمەت باسشىسىنا جولداعان ساۋالدارى مىنانداي:

«قۇرمەتتى اسقار ۇزاقبايۇلى!

ەجەلدەن قازاق ءۇشىن جەر داۋى ەرەكشە نازاردا بولعانى انىق. وسى ماسەلەگە قاتىستى الاش ارىسى ءا. بوكەيحانوۆ: «... جەر دەسە دىرىلدەمەي بولمايدى. سوندا دا جەر ماسەلەسى نەگىزگى ءومىر ماسەلەسىنىڭ ەڭ زورى. جەر ءىسىن الا قاشتى، تارتىپ الدى، ءتيىپ كەتتى قىلماي، اقىلمەن، سابىرمەن اتقارعان وڭ»، - دەسە، ۇلت ۇستازى ا. بايتۇرسىنوۆ «قازىرگى قازاق ماسەلەسىنىڭ ەڭ زورى – جەر ماسەلەسى. بۇل – قازاقتىڭ ءتىرى يا ءولى بولۋ ماسەلەسى»، - دەگەن بولاتىن.

ءبىر عاسىر بۇرىن ايتىلعان الاش ارىستارىنىڭ زارى بۇگىندە دە ءوز وزەكتىلىگىن جوعالتقان جوق. بارشاڭىزعا بەلگىلى، 2016 جىلى ەلىمىزدە رەزونانس تۋعىزعان ميتينگىلەردەن كەيىن، ەلباسى اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەرلەردى پايدالانۋ ماسەلەسى بويىنشا جەر كودەكسىنىڭ كەيبىر نورمالارىنا موراتوري ەنگىزگەن.

بۇگىندە وسى ءموراتوريدىڭ اياقتالۋىنا ساناۋلى ۋاقىت قالدى. وسى ورايدا، مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ 2019 جىلعى شىلدەدە ۇكىمەتتىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا: «جەر جۇمىس ىستەيتىن ادامدارعا بەرىلۋى ءتيىس. جەر ءوندىرىستىڭ باستى فاكتورى، تيىمدىلىك پەن اشىقتىق بولماسا، اۋىلدى دامىتا المايمىز. 2021 جىلى جەر كودەكسىنىڭ كەيبىر نورمالارىنا موراتوري اياقتالادى. بۇل ماسەلە بويىنشا ناقتى شەشىم قابىلدانۋى ءتيىس. بۇل تۋرالى پارلامەنت دەپۋتاتتارى، ساياسي پارتيالار، قوعام وي قوسادى دەپ ۇمىتتەنەمىن»، - دەپ، ۇكىمەتكە ناقتى تاپسىرما بەرگەن.

وسى بەس جىل ىشىندە بولعان وتكىر قوعامدىق پىكىرتالاس حالىقتىڭ جەر ماسەلەسى بويىنشا ناقتى  كوزقاراسى قالىپتاسقانىن كورسەتتى. بىراق، بۇل ەلدىڭ جەرگە دەگەن پىكىرى ءالى زاڭداستىرىلعان جوق.

«اق جول» پارتياسى ۇكىمەتتىڭ جانىنداعى جەر جونىندەگى كوميسسياعا شەتەلدىك كومپانيالار مەن ازاماتتارىنا جەردى ساتۋعا، سونداي-اق، قازاقستانمەن شەكارالاس شەت مەملەكەتتەر مەن ولاردىڭ ازاماتتارىنا جەردى جالعا بەرۋگە  تىيىم سالۋ تۋرالى ۇسىنىستارىن جولداعان ەدى، بىراق بەلگىسىز سەبەپتەرمەن، كوميسسيانىڭ قورىتىندى حاتتاماسىنا ەنگىزىلمەي قالدى.

«اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ ساياسي باعدارلاماسىنداعى بۇل ۇسىنىستاردى وتكەن جىلدىڭ 30 جەلتوقسانىندا «حابار» تەلەارناسىندا بولعان سايلاۋالدى دەباتتاردا دا پارتيا توراعاسى ناقتى بايانداعان بولاتىن.

ءبىز پرەزيدەنت قاسىم-جومارت كەمەلۇلى توقاەۆتىڭ جەر  ماسەلەسىنە قاتىستى ۇستانىمىن تولىق قولداي وتىرىپ جانە موراتوري مەرزىمىنىڭ اياقتالۋىن ەسكەرىپ، جەر زاڭناماسىنا  جەدەل تۇردە ءتيىستى تۇزەتۋلەر ەنگىزۋ قاجەت دەپ سانايدى.

جوعارىدا ايتىلعانداردى ەسكەرە وتىرىپ، «اق جول» پارتياسى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتىنە جەر كودەكسىنە ءتيىستى وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلاردى ەنگىزىپ، ەلدى الاڭداتقان جەر داۋىنىڭ شەشىلۋىنە نۇكتە قويىلۋ كەرەك دەپ سانايدى.

ۇسىنىسىمىز قابىلدانباعان جاعدايدا، «اق جول» پارتياسى جەر كودەكسىنە ءوز تاراپىنان وزگەرىستەر ەنگىزۋگە دايىن ەكەندىگىن بىلدىرەدى.

قۇرمەتپەن، «اق جول» پارتياسى فراكتسياسىنىڭ قر پارلامەنتى ماجىلىسىندەگى دەپۋتاتتارى»

ءتۇيىن. 2016 جىلى ەلىمىزدە جەر ماسەلەسىنە بايلانىستى ۇلكەن تولقۋلار بولدى. كوپشىلىك جەردىڭ شەتەلدىكتەرگە ساتىلماۋىن، جالعا بەرىلمەۋىن اشىق تالاپ ەتتى. Cول جىلدىڭ 24 ساۋىرىندە اتىراۋ قالاسىندا باستالعان نارازىلىق اكتسيالارى ەلىمىزدىڭ وزگە وڭىرلەرىندە دە جالعاسىپ، مامىر ايىنىڭ باسىندا سول كەزدەگى ەل پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ جەر كودەكسىندەگى رەزونانس تۋدىرعان زاڭ باپتارىنا موراتوري جاريالاعان ەدى.

سول موروتوري مەرزىمى بيىل اياقتالادى.ودان كەيىنگى جەر تاعدىرى قالاي بولادى؟ بۇعان دەيىن قۇرىلعان جەر كوميسسياسىنا قوعام تاراپىنان ۇلكەن سىن ايتىلدى. ال، پرەزيدەنت توقاەۆ ايتقانداي  جەر كوميسسياسىنىڭ جۇمىسى قايتا جاندانسا، ونىڭ قۇرامىندا كىمدەر بولۋى كەرەك؟ ۇكىمەت جەر كودەكسىنە تۇزەتۋلەر ەنگىزگەندە نەنى ەسكەرۋ ءتيىس؟ بۇل ماسەلەگە قوعام دا، ماجىلىستەگى دەپۋتاتتار قاۋىمى دا سەرگەك قاراۋى ءتيىس!

Abai.kz