Búghan deyin «Altyn Orda» saytyn jasap, orystildi qazaqtar men ózge diasperalargha qazaqtyng oiyn, ústanymyn, ózekti mәselelerin, qúndylyqtaryn jetkizip, azamattardy tútastyq pen memleketshildikke  ýndep kele jatqan jurnalist Serik Maleev azamattyq erlik jasap, «Kazahskiy miyr» gazetin óz qarjysyna shyghara bastady. Búl gazetting de basty múraty - arasy alshaqtap, birin-biri týsinbeytin kýige týsken orystildi qazaqtar men diasperalargha últtyng tarihyn, mәdeniyetin nasihattay otyryp, býgingi qazaq qoghamynda, baspasózde kóterilip jatqan ózekti mәselelerdi saraptap beru otyru. Sol arqyly memlekettin, qoghamnyng tútastyghyna qyzmet etu.
Tómende «Altyn Orda» saytynyng jәne «Kazahskiy miyr»gazetining bas redaktory Serik Maleevpen bolghan súhbatty nazarlarynyzgha úsynyp otyrmyz.
«Abay-aqpart»

-«Kazahskiy miyr» dep atalatyn gazetinizding alghashqy sanyn shygharypsyz. Qútty bolsyn! Qazaq әlemin orystildi qauymgha týsindiruge, olardy óz qazyghyna qaytarudy múrat etken osynday basylymdy shygharuynyzgha ne týrtki boldy?

Búghan deyin «Altyn Orda» saytyn jasap, orystildi qazaqtar men ózge diasperalargha qazaqtyng oiyn, ústanymyn, ózekti mәselelerin, qúndylyqtaryn jetkizip, azamattardy tútastyq pen memleketshildikke  ýndep kele jatqan jurnalist Serik Maleev azamattyq erlik jasap, «Kazahskiy miyr» gazetin óz qarjysyna shyghara bastady. Búl gazetting de basty múraty - arasy alshaqtap, birin-biri týsinbeytin kýige týsken orystildi qazaqtar men diasperalargha últtyng tarihyn, mәdeniyetin nasihattay otyryp, býgingi qazaq qoghamynda, baspasózde kóterilip jatqan ózekti mәselelerdi saraptap beru otyru. Sol arqyly memlekettin, qoghamnyng tútastyghyna qyzmet etu.
Tómende «Altyn Orda» saytynyng jәne «Kazahskiy miyr»gazetining bas redaktory Serik Maleevpen bolghan súhbatty nazarlarynyzgha úsynyp otyrmyz.
«Abay-aqpart»

-«Kazahskiy miyr» dep atalatyn gazetinizding alghashqy sanyn shygharypsyz. Qútty bolsyn! Qazaq әlemin orystildi qauymgha týsindiruge, olardy óz qazyghyna qaytarudy múrat etken osynday basylymdy shygharuynyzgha ne týrtki boldy?

-«Megapoliys» gazetinde júmys istep jýrgen kezimde qazaq baspasózine sholu jasap, maqalanyng sonynda ózimning qortyndy ispettes týigen oilarymdy beretinmin. Redaksiyada apta boyy jaryq kórgen maqalalardyng ishinde eng kóp oqylghan, eng kóp pikir tudyrghan materialdardyng tablisasy jýrgiziletin edi. Mine, osy tablisa qortyndysy boyynsha qazaq baspasózine jasalghan sholu men mening jazghan oy týiinderim eng kóp oqylghan jәne dau tughyzghan, talqylanghan maqalalardyng qatarynan týspey, ýnemi jogharghy orynda boldy. Osylaysha, eki jyl boyy qazaq baspasózine sholu reyting esebinde birinshi orynda boldy.
«Megapoliys» gazetinen júmystan ketken son, men qazaqbaspasózine sholudy keng kólemde, basqa formatta jalghastyrghym keldi. Ondaghy oiym - bizding orystildi qazaqtar qazaq baspasózining ne jazyp jatqanyn, qanday mәseleler kóterip jýrgenin bilsin, oilansyn degen niyet.
Osy maqsattyng ýdesinen shyghu ýshin «Altyn Orda» (http://www.altyn-orda.kz/)saytyn ashtyq. Saytty ashugha, ayaghyn túryp ketuine kómektesken - Berik Ábdighaly myrza. Ol kisige ýlken rahmet! Berik Ábdighaly «Memlekettik tildi damytu» qoryn basqaryp otyrghan kezde saytty ashugha, júmys jasaugha - 1 million tenge berdi.
Qazir sayt qalypty júmys istep túr. Qarjy mәselesine qol úshyn sozghan azamattar boldy. Biraq, negizinen óz kýshimizben shygharyp otyrmyz. Býginde sayttyng ailyq oqyrmany 150 myngha jetti. Eki jyldan beri oqyrmandar sany bir jarym millionnan asyp jyghyldy.
Bastapqy kezde sayttaghy pikir alanyna týsken las, anayy kommentterdi alyp tastap otyrdyq. Qazirgi kezde mәdeniyetti pikirtalastar jýrgize alatyn, túshymdy oy aityp, sauatty pikir jazatyn oqyrmandar qalyptasty. Sol pikirlerding arasynan jazugha kerekti jana taqyryptar, kóteriluge tiyisti mәseleler kóp kezdesedi. Ol jaghyna da ýnemi kónil bólip otyramyz.
Sayttyng júmysy algha basqan son, gazet ashu turaly oy keldi. Álbette, býgingi qoghamdy «gazet oqylmaydy, ótpeydi», degen týsinik bar. Alayda, qyryqtyng qyrqasyna shyqqan, eludi ensergen ómir boyy gazet oqyp kele jatqan qanshama azamattar bar. Olar internetti bilmeydi. Jәne olardyng arasynda orystildi bauyrlarymyz óte kóp. Al, olar qazaq baspasózine de, qazaqtildi ortada ne bolyp jatqanyn, nendey mәseleler kýn tәrtibine shyghyp, qanday ózgerister oryn alyp jatqanynan jәne oghan qazaq qoghamynyng ústanymy pen kózqarasy qanday ekenin beyhabar.
Mine, osynyng bәrin oilastyra kelip, «Kazahskiy miyr» degen atpen jana gazet shygharudy bastap otyrmyz.
Gazette qazaq baspasózinen audarmalar, óz materialdarymyz da bar. Negizinen, gazette tarihi, qoghamdyq-sayasi, әleumettik mәselelerge saraptamalyq negizdi jaryq kórip túrady. Eng bastysy - qazaq tili mәselesi, últ mәselesi basty nazarda bolady.

-Gazetting atauyn nege «Kazahskiy miyr» dep qoydynyzdar?

-Ministrlikke tirkeuge gazetting qújattaryn ótkizetin kezde sayttyng atymen birdey bolsyn dep «Altyn Orda» dep ataghanbyz. Biraq, «Altyn Orda» degen gazet bar bolyp shyqty. Ministrlik basqa atau úsynyndar dedi. Sóitip, «Kazahskiy miyr» dep atadyq. Búl atau ózime únady. Ámbesi, gazetting mazmúnyna da say keledi.

-Demek, Siz «Kazahskiy miyr» - Qazaq әlemi atty gazet shygharu arqyly eldegi orystildi qazaqtargha jәne basqa diaspera ókilderine qazaq әlemin ashyp, kórsetkiniz keledi ghoy.

-Dúrys angharghansyz. Mening oiymsha, bir memlekette eki iydeologiya bolmau kerek. Bir memleket - bir iydeologiya qajet. Orystildi qazaqtar bolsyn, basqalar bolsyn, qazaq baspasózi, qazaq qoghamy ne istep, ne oilap, nendey mәseleler kóterip jatqanyn bilgisi kelmese de bilui tiyis. Erteng qanday da bir jaghday bolghan kezde aspannan týskendey bolmauy ýshin qajet. Óitkeni, olar da bizding memleketting azamattary ghoy. Ekinshiden, orys basylymdarynyng redaktorlary bizding gazetti oqu arqyly ózderining baspasózdik ústanymdaryn aiqyndasyn, qanday mәselege qay qyryn baru kerektigin baghamdasyn әri qazaqting tilin tauyp, aralasu ýshin qazaqtyng formaty qanday ekenin kórsin degen oi. Ýshinshi maqsat -  qazaq baspasózin kóteru. Sebebi, orys basylymdarynyng arasynda «Qazaq baspasózi әlisiz, avtorlar nashar» degen pikir bar. Al, shyndyghynda, qazaq baspasózi orystildi baspasózden әldeqayda myqty. Sebebi, qazaq baspasózining saraptamalary óte kýshti. Qazaq basylymdary ýshin jabyq taqyryp joq. Kez kelgen mәseleni kóteredi, talqylaydy. Mysaly, orystildi baspasózde jabyq taqyryp bar ekeni bylay túrypty, oqyrmandarynyng gazette jazylghan dýniyelerdi qabyldauy sәl basqashalau. Sonyng kesirinen orys baspasózining kóptegen mәseleler boyynsha jazghandaryn, kótergen mәselelerin kóp jaghdaydy qabyldamaydy.

-Kenes ókimeti túsynda qazaq baspasózi óte jaqsy oqylatyn. Tәuelsizdikten keyin orys baspasózi qaulap ósti, oqylymdy basylymdargha ainaldy. Qazaq baslymdary әli de ensesin tiktey almay keledi. Osynyng sebebi nede dep oilaysyz? Álde qazaq baspasózine qaraghanda, orystildi baspasóz naryqqa tez beyimdelip ketti me?

-Shynghys Aytmatovtyng «Ghasyrdan da úzaq kýn» shygharmasyndaghy mәngýrttik - erte dýnie mәsele emes, ol bizding tragediyamyzdy aityp otyr. Shygharma keyipkeri Nayman-ananyng mynanday sózderi bar: «Adamdy baylyghynan, jerinen aiyrugha bolady. Biraq adamdy qalay sha jadynan aiyrugha bolady». Mine, sovet ókimeti bizdi jadymyzdan aiyryp, mәngýrt jasady. Mәngýrttikten әli kýnge shygha almay kelemiz. Mysaly, arghy tarihty aitpaghan kýnning ózinde beridegi Alash ziyalylarynyng ózin biz Tәuelsizdik alghan song ghana baryp bile bastadyq. Oghan deyin onday adamdardyng bolghanyn mýldem beyhabar boldyq qoy. Qazir qazaghymyzdyng ishinde mәngýrtter kóp. Búl - fakt. Múny moyyndauymyz kerek. Al, olar qazaq әlemi degenning ne ekenin de bilmeydi.
Kelesi sanda gazetke mening mәngýrtter turaly maqalam jaryq kóredi. Eng әueli biz tarihy jadymyzdy qaytaruymyz kerek. Gazetimizde tariyhqa pen mәdeniyetke kóp oryn berip otyrghanymyzdyng basty sebebi de sol. Ekinshiden, mәngýrttikten shyghu ýshin tilimizdik qaytaruymyz qajet.
Ýshinshiden, mysaly, Resey arnalary ýnemi oiyn-sauyq, jenil formattaghy habarlardy beredi. Sebebi, Resey biyleushilerine orys halqynyng romantik bolyp otyra bergeni kerek. Resey arnalaryn kóretin bizding orystildi qazaqtarda orystargha eliktep jatyr. Al, bizge tildi, últtyq qúndylyqtardy nasihattaytyn romantikter kerek. Olardyng sany az boluy mýmkin. Alayda, olar qogham әser etedi. Ol birte-birte óz nәtiyjesin beredi. Ári qaray sayasiy-qúqyqtyq mәselerdi kóterip, sheshuge tolyq jol ashylady.
Eng bastysy tarihy jadymyzdy qayta ornyqtyrugha júmys isteuimiz kerek. Bizding tarih - eng bay tariyh. Al, biz ony bilmeymiz.

-Oqyrmandar tarapynan gazet qalay qabyldanyp jatyr?

-Jaqsy qabyldanyp jatyr. Áueli tórt myng danamen shyghardyq. Áriyne, gazetting ótpegen biraz bóligi de bar. Ony jasyrmaymyz. Óitkeni, gazetting baghasy qymbattau boldy. Biz toptap satushylargha - 40 tengeden bergenbiz. Al, olar jekelegen gazet satushylargha - 50 tengeden beripti. Sóitip, qazir satylymda gazetting baghasy - 80 tenge bolyp túr.
Al, ekinshi sanyn taratushylardyng ótinishimen, gazet el arasynda tanylghansha, tiyimsiz bolsa da baspa baghasy - 20 tengeden berip jatyrmyz.
Múnday qadamgha baryp otyrghan sebebimiz, gazetting qúryltayshysy - ózim. Al, men de ýlken qarajat joq. Amal joq, gazetting tez ótui, taraluy ýshin arzan baghamen berip otyrmyz. Esesine, gazet týgel tarap ketti.

-Siz erlikke para-par iske baryp, orystildi bauyrlarymyz ben ózge diasperalar ýshin óz qarjynyzben, talabynyzben gazet shygharyp otyrsyz. Mysaly, bizding portalda da oryssha maqalalar beriletin bólek paraqsha bar. Siz ben bizding osynday enbektengenimiz be qaramastan, orystildi qazaqtar men basqa diasperalardyng qazaqqa onyng tiline, últtyq mәselelerine degen kózqarasy ózgermey keledi. Nege ózgermeydi dep oilaysyz?

-Az enbektenip jatyrmyz dep oilaymyn. Jәne biz shyghara bastaghan «Kazahskiy miyr» sekildi gazetterge memleket kómek bergeni jón. Ótkende memlekettil til turaly zang qabyldau mәselesi kóterilgen kezde orystildi baspasózding kóbi óre týregelip, qarsy shyqty. Sonda ózderi ómir sýrip otyrghan memlekettik sayasatyn qoldaytyn birde-bir orystildi basylym tabylmady. Sonda qalay? Olar qanday memleketting mýddesin qorghap otyrghan gazetter? Al, biz óz «Altyn Orda» saytynda memlekettik til turaly zang qabyldanuy qajet ekenin turaly materialdardy ýnemi berip otyrdyq. Jәne saualnama jýrgizdik. Saualnamagha qatysqandardyng 70 payyzy memlekettik til turaly zang qabyldanuy kerek dep dauys berdi. Al, orystildi baspasóz qasasyryp qarsy shyghyp, әlgindey saualnamalardyng nәtiyjesin mýldem kórsetpedi. Yaghni, orys gazetteri halyqqa qarsy bolyp shyqty. Búl mýldem dúrys emes.

-Al, endi «Kazahskiy miyr» gazeti, bolashaqta jaryq kóretin osynday basylymdar jogharyda siz aityp ótken kózqarastardy ózgerte ala ma?

-Eger osynday gazetter kóp bolsa, әriyne, ózgertedi. Oghan biylik mýddeli boluy tiyis. Biylikke memlekettik iydeologiyany qoldaytyn baspasózding kóp bolghan kerek pe, әlde memlekettik iydeologiyagha qarsy basylymdardyng qarasy mol bolghany kerek pe?
Mysaly, kezinde orys-slavyan úiymdarynyng bәri qazaq tiline qarsy shyghatyn. Ertisbaev mәdeniyet ministri bolyp túrghan tústa orys-slavyan úiymdary ýndemesin dep auyz bastyrgha retinde «memlekettik tildi qoldau» jobasynyng ayasynda arnayy qarjy bólip beretin. Al, orys elshiligi bolsa, orys-slavyan úiymdaryna «orys tilin qoldau» ýshin taghy da arnayy aqsha bólip otyrady. Osylaysha, orys-slavyan úiymdary eki jaqty kezek emdi. Qarajat qajet kezde nemese orys elshiligining aqshasyn aqtau ýshin olar qazaq tiline, qazaqtyng ózge ózekti mәselelerine qarsy shyghyp otyrady. Búl - qasqyrdan qoryqqandyqtan, qoyyn qasyqrgha ózi aparyp berip túratyn qoyshynyng keypi. Kerisinshe, ministrlik ol úiymdargha qarsy túruy kerek qoy. Alayda, ministrlikte, ýkimette qarsy shabuylgha shyghatyn eshbir adam joq.
Mine, osy mәseleni biz ashyq kóterdik. Mәdeniyet ministrligi basshylyghyna Múhtar Qúl-Múhammed kelgen bette búl sayasatty ózgertti. Orys-slavyan úiymdaryna qarajat bóludi sap tyidy. Bunakov myrza «mәdeny ortalyqtardy damytugha qarjy bermey jatyr», «jylap» jýr.

-Kerisinshe, әlgindey niyeti haram úiymdargha bólingen aqshany memlekettik sayasatty, últtyq mәseleni qashan da qoldaytyn, nasihattaytyn «Kazahskiy miyr» gazetterge bólui kerek qoy.  Al, jeke qarjynyz múnday gazetti ýzbey shygharugha jetpeydi ghoy. Ne isteysiz?

- Áriyne. Shiregende ýsh sanyn shyghararmyn. Sóz etip otyrghan gazetti shygharu - taza azamattyq is.
Qazirgi ministrge kózqarasym dúrys. Darhan Mynbay myrzany bilemin. Ol ózi ghalym adam. Patriottyghy joghary. Últ mәselesining toqsan tolghauyn jaqsy biledi. Shynymdy aitsam, onyng ministr bolghanyna óz basym rizamyn. Osynday ministrlerding túsynda jaqsy ózgerister bolatynyna ýmittimiz.
«Kazahskiy miyr» sekildi basylymdar memleketke qajet. Sondyqtan, ministrlik tarapynan kómek bolatyn shyghar dep oilaymyz.
Jalpy, orys tilinde qazaq mәselesin kóteretin gazetter turaly aitqanda aitpay ketuge bolmaytyn bir adam bar. Ol - Aldan Ayymbetov. Ol kisi «Kazahskaya pravda» gazetin tek qana óz kýshimen, óz qarjysymen shyghardy. Men ol kisige gazet alghash shygha bastaghan kezde, keyin taghy birneshe jyl kómektesip túrdym. Aldekeng gazetting baspagha deyingi býkil júmysyn ózi isteytin. Kompiterde betteu, saluda óz jasaytyn. Mende onday sheberlik joq. Bizding gazetting betteushisi, dizayneri, jauapty hatshy bar. Gazette kishigirim újym bar desek bolady. Sol ýshinde biz gazetti qazirgi zamanghy súranysqa say shygharugha kýsh salyp jatyrmyz.
Bizding basty maqsat - «Kazahskiy miyr» gazetin  - aptalyq gazetke ainaldyru. Ázirge aiyna bir ret jaryq kóredi.

-Ángimenizge rahmet! Sәttilik tileymiz!
«Abay-aqparat»

Redaksiyadan:
«Kazahskiy miyr» gazetin Almaty men Astana qalalary men oblys ortalyqtarynan qay jerden satyp alugha bolatynyn jәne «Qazposhta» arqyly qalay jazdyryp alugha bolatyny jóninde myna jerden tolyq bile alasyzdar: http://www.altyn-orda.kz/news/kazaxstanskie-novosti/po-povodu-gazety-kazaxskij-mir-est-svezhie-novosti/