Marqúm Dinmúhammed Ahmetúly turaly sóz bola qalsa júrt bir auyzdan «Qazaqstandy 40 jyl basqarghan Qonaev qoy ol» desedi. IYә, Qazaqstandy 40 jyl basqarghan  elge erekshe syily túlgha boldy. Qapsaghay deneli, enseli adamnyng boyynda qazaq halqynyng bas iymeytin tәkappar bolmysy men shiyrshyq atqan búla kýshi buyrqanyp túratyn edi. Zamandastary, respublika basshylyghynda birge qyzmet jasasqan túrghylastary Dimash aqsaqaldyng túyaqapty tirlikke moyyn úsynbay dýniye-baylyqtan joghary túrghanyn, mәdeniyet pen parasatty, adaldyqty, adamgha degen senimdi biyik baghalap, kisilik kelbetine kólenke týsirmey ómirden ozghanyn әngimeleydi.

El ishi jaqsy kórip Dimash ataghan Dinmúhammed Ahmetúlynyng tughanyna biyl 100 jyl toluda. Artynda ardaqtaghan júrty, abzal inileri marqúmnyng mәngilikke bet alghan mereyli jasyn mereke etip ótkizbek. Osy rette Qonaevty eske alu sharalarynyng jalpy jiyntyghyn úsynyp, qalyng qazaqty qúlaghdar etip qoyghandy jón kórdik. Sonymen, qaranyz:

1. Respublikalyq  shahmat jәne biliyard turniyri.

Ótetin jeri: Almaty qalasy, 27 sәuir, saghat 10.00

Úiymdastyrushylar: Asanәli Áshimov, KSRO halyq әrtisi. Ghabit Mýsirepov atyndaghy respublikalyq qoghamdyq qor - tóraghasy Ghabiyden Jәkeev.

2. Marafon. Almaty-Baqanas marshruty.

Ótetin jeri: Almaty oblysy. Mausym.

Marqúm Dinmúhammed Ahmetúly turaly sóz bola qalsa júrt bir auyzdan «Qazaqstandy 40 jyl basqarghan Qonaev qoy ol» desedi. IYә, Qazaqstandy 40 jyl basqarghan  elge erekshe syily túlgha boldy. Qapsaghay deneli, enseli adamnyng boyynda qazaq halqynyng bas iymeytin tәkappar bolmysy men shiyrshyq atqan búla kýshi buyrqanyp túratyn edi. Zamandastary, respublika basshylyghynda birge qyzmet jasasqan túrghylastary Dimash aqsaqaldyng túyaqapty tirlikke moyyn úsynbay dýniye-baylyqtan joghary túrghanyn, mәdeniyet pen parasatty, adaldyqty, adamgha degen senimdi biyik baghalap, kisilik kelbetine kólenke týsirmey ómirden ozghanyn әngimeleydi.

El ishi jaqsy kórip Dimash ataghan Dinmúhammed Ahmetúlynyng tughanyna biyl 100 jyl toluda. Artynda ardaqtaghan júrty, abzal inileri marqúmnyng mәngilikke bet alghan mereyli jasyn mereke etip ótkizbek. Osy rette Qonaevty eske alu sharalarynyng jalpy jiyntyghyn úsynyp, qalyng qazaqty qúlaghdar etip qoyghandy jón kórdik. Sonymen, qaranyz:

1. Respublikalyq  shahmat jәne biliyard turniyri.

Ótetin jeri: Almaty qalasy, 27 sәuir, saghat 10.00

Úiymdastyrushylar: Asanәli Áshimov, KSRO halyq әrtisi. Ghabit Mýsirepov atyndaghy respublikalyq qoghamdyq qor - tóraghasy Ghabiyden Jәkeev.

2. Marafon. Almaty-Baqanas marshruty.

Ótetin jeri: Almaty oblysy. Mausym.

Úiymdastyrushy: Alash tarihy zertteu ortalyghy. Tóraghasy - Hayrolla Ghabjalel.

3. Tughan jeri Baqanasta 100 jyldyq mereytoygha arnalghan ýlken as.

Ótetin jeri: Almaty oblysy, Baqanas auyly.

Úiymdastyrushylar: D.Qonaev atyndaghy halyqaralyq qor.

4. Qonaev atyndaghy bokstan Respublikalyq turniyr.

Ótetin jeri: Almaty qalasy.

Úiymdastyrushy: Amalbek Tyshan, olimpiadalyq dayyndau kolledjining diyrektory.

5. Qonaev atyndaghy jyr mýshәirasy men ýzdik kórkem tuyndylar ýshin aqyn-jazushylar arasynda bәige.

Ótetin jeri: Almaty qalasy. Uaqyty: qazan-qarasha aiy.

Úiymdastyrushy: Ghabit Mýsirepov atyndaghy respublikalyq qoghamdyq  qor - tóraghasy Ghabiyden Jәkeev.

Dinmúhammed Ahmetúly Qonaev  1912 jyly 12 qantarda búrynghy Vernyi, qazirgi Almaty qalasynda dýniyege keldi. Onyng atategi qazaqtyng dәstýrli kәsiby mal sharuashylyghymen shúghyldandy. Olar Qúighan degen jerde, Kýrti jәne Ile ózenderining jaghalauynda túrdy.  Qazirgi kezde aimaqtyq jaghynan Almaty oblysynyng Balqash jәne Ile audandaryna jatady.

D. A. Qonaev bastauysh bilimdi býginde Abdullinder kóshesinde ornalasqan N.G. Chernyshevskiy atyndaghy №19 mektepting birinshi satysynda aldy. Odan keyin №14 mektepte tәlim alghan.

1931 jyly D.A. Qonaev Qazaqstan ólkelik komsomol komiytetining joldamasymen Mәskeudegi týsti metaldar jәne altyn institutyna oqugha týsti.  1936 jyly «Jylyna 90 myng tonna qara mys óndiru ýshin Qonyrat karierining quatyn aiqyndau» degen taqyrypta diplom júmysyn qorghady.

Jas tau-ken injeneri D. Qonaev Qonyrat qúrylysyna joldama aldy. Onyng júmysy Balqash mys balqytu kombinatynyng Qonyrat rudniygimen baylanysty boldy. Ol búrghylau stanogynda mashinist, master, auysymdyq injener, seh bastyghy, bas injener, rudnik diyrektory bolyp júmys istedi.

1938 jyldyng qarashasynda Balqashtyng alghashqy mysy balqytylyp, Qonaev ózining túnghysh medalin aldy.

1939 jyly Dinmúhammed Qonaev KOKP mýsheligine qabyldandy.  Osy jyly D. Qonaevtyng Zuhra Shәripqyzymen ýilenu toyy bolyp ótti.

1942 jyldyng sәuir aiynda otyz jasynda Qonaev Qazaq KSR Halyq komissarlary Kenesi tóraghasynyng orynbasary bolyp taghayyndaldy.

1952 jyldyng sәuir aiynda D. A. Qonaev Qazaqstan Ghylym akademiyasynyng tolyq mýshesi - akademik jәne osy GhA-nyng preziydenti bolyp saylandy. Onyng basshylyghymen instituttardyng ghylymy qyzmetin jaqsartu, olardy kadrlarmen nyghaytu, Qazaqstannyng óndiristik kýsh  quatyn damytudyng keshendi problemalaryn  sheshuge arnalghan kesek kesek qyzmetter atqaryldy.

1955 jyly 30 nauryzda D. A. Qonaev respublika Jogharghy kenesining sessiyasynda Qazaq KSR ministrler Kenesi Tóraghasy qyzmetine taghayyndaldy.

Al, 1960 jyly birauyzdan Qazaqstan Kompartiyasy OK-ning Birinshi hatshysy bolyp saylandy.

Biraq, 1962 jyldyng jeltoqsanynda KOKP OK basshysy N.S. Hrushevpen Qazaqstan jerining bir bóligin Ózbekstangha ótkizu jónindegi kelispeushilikke baylanysty D. A. Qonaev qyzmetinen bosap, Qazaq KSR Ministrler Kenesin basqarugha jiberildi.

Hrushev qyzmetinen bosap, biylikke L. I. Brejnev kelgennen keyin 1964 jyly Qonaev Ortalyq Komittetting birinshi basshylyghy qyzmetine qaytyp oraldy.

D.A. Qonaev Qazaqstannyng damuyna asa zor ýles qosty. 1955-i jyldan 1985-i jylgha deyin respublika ónerkәsip óndirisining kólemi 8,9 ese, auyl sharuashylyghy 6,2 ese, qúrylys 8 ese ósti. Respublikanyng iygerilmey jatqan aimaqtarynda myndaghan eldi mekender, 47 jana qala payda boldy.  Qazaqstannyng ghylymy kýsh quatynyng qalyptasuyna erekshe kónil bóldi. Qazaqstanda qolayly  әleumettik-ekonomikalyq  jaghdaydyng ornauy  demografiyalyq damugha әser etti. Respublika halqynyng sany 1955 jyldan beri eki esege artty, 1987 jyly 16 million, 244 myngha jetti.

1986 jyly 16 jeltoqsanda QKP OK-ning plenumynda D. A. Qonaevtyng zeynetke shyghuyna baylanysty Birinshi hatshy qyzmetinen bosatu turaly sheshim qabyldandy.

D. A. Qonaev Qazaqstan tarihyndaghy eng ýlken qogham qayretkerlerining biregeyi. Oghan totaritarlyq jýiede әlemdegi iri derjavanyng birneshe basshysy - Staliyn, Hrushev, Brejnev, Andropov, Chernenko, Gorbachevtarmen júmys isteuge tura keldi. Qonaev minez-qúlqynyn, aqylynyn, ziyalylyghynyng arqasynda 20 ghasyrdaghy birqatar sayasatkerler arasynda erekshe kózge týsti.

D. A. Qonaev «Mening uaqytym turaly», «Stalinnen Gorbaechevqa deyin» dep atalatyn estelik kitaptardyng avtory.

Qazaqstannyng kópsalaly ekonomikasyn, mәdeniyet pen ghylymyn damytuda erekshe enbek sinirgeni ýshin D.A. Qonaevqa Sosialistik Enbek eri ataghy 8 ret berildi.

1993 jyly 22 shildede 82 jasqa qaraghan shaghynda jýrek qan jýru jetimsizdiginen Dinmúhammed Ahmetúly Qonaev qaytys boldy.

«Abay-aqparat»

Qonaevtyng 100 jyldyghyna arnalghan is-sharalar turaly qosymsha mәlimetterdi Úiymdastyru komiytetining mýshesi Ghabiyden Jakeevke (baylanys telefondary: 8 701 777 1969; 8 707 811 3007) habarlasyp bilulerinizge bolady. Is-sharalardyng aqparattyq demeushisi www.abai.kz  aqparattyq portaly men www. masa.kz internet gazeti