Azat PERUAShEV, Parlament Mәjilisining deputaty, «Aqjol» partiyasynyng tóraghasy:

Mәjilis deputattary az kýn ýziliske shyghyp, aimaqtardy aralap qaytty. Sәrsenbidegi jalpy otyrysta qayta qauyshqan halyq qalaulylary týimeshikti basyp, zang jobalaryn ýnsiz qoldaghany bolmasa, saual joldaugha asa qúlyqty bola qoyghan joq. «Ýsh partiyaly Mәjilis» dep auyz toltyryp aitqanymyzben, keyingi kezderi kommunister men aqjoldyqtardyng da ýni shyqpay qalghan synayly. Osyghan oray, «Aqjol» partiyasynyng jetekshisi, tómengi palata deputaty Azat Peruashev myrzamen súhbattasqan edik.

-  «Aqjol» partiyasynan segiz adam Mәjilisten deputattyq mandatty iyelengeli «ýnderi kóp shyqpay jýrgen» siyaqty. Belsendilikteriniz nege tómen?

-  Men búl pikirmen kelispeymin. Bizding deputattar belsendi týrde óz saualdaryn qoyyp jýr. Mәjilisting bir otyrysynyng ózinde bizding partiyanyng ýsh birdey deputaty sabaqtastyra saual joldady. Osy aptadaghy otyrysta ýnsiz qalghan sebebimiz,  biz eki kýn búryn ghana aimaqtaghy sapardan oraldyq. Segiz deputattyng әrqaysysy eki oblystan aralap, el jayymen tanysyp qaytty.

-  Siz qay ónirlerdi aralap qayttynyz?

Azat PERUAShEV, Parlament Mәjilisining deputaty, «Aqjol» partiyasynyng tóraghasy:

Mәjilis deputattary az kýn ýziliske shyghyp, aimaqtardy aralap qaytty. Sәrsenbidegi jalpy otyrysta qayta qauyshqan halyq qalaulylary týimeshikti basyp, zang jobalaryn ýnsiz qoldaghany bolmasa, saual joldaugha asa qúlyqty bola qoyghan joq. «Ýsh partiyaly Mәjilis» dep auyz toltyryp aitqanymyzben, keyingi kezderi kommunister men aqjoldyqtardyng da ýni shyqpay qalghan synayly. Osyghan oray, «Aqjol» partiyasynyng jetekshisi, tómengi palata deputaty Azat Peruashev myrzamen súhbattasqan edik.

-  «Aqjol» partiyasynan segiz adam Mәjilisten deputattyq mandatty iyelengeli «ýnderi kóp shyqpay jýrgen» siyaqty. Belsendilikteriniz nege tómen?

-  Men búl pikirmen kelispeymin. Bizding deputattar belsendi týrde óz saualdaryn qoyyp jýr. Mәjilisting bir otyrysynyng ózinde bizding partiyanyng ýsh birdey deputaty sabaqtastyra saual joldady. Osy aptadaghy otyrysta ýnsiz qalghan sebebimiz,  biz eki kýn búryn ghana aimaqtaghy sapardan oraldyq. Segiz deputattyng әrqaysysy eki oblystan aralap, el jayymen tanysyp qaytty.

-  Siz qay ónirlerdi aralap qayttynyz?

-  Mening ýlesime Shyghys Qazaqstan men Manghystau oblystary tiydi. Janaózenge arnayy baryp, jergilikti túrghyndarmen kezdestim. Aqtauda ótip jatqan sotqa qatystym. Osy saparda jinalghan aqparattardy jýielep, aldaghy otyrystarda kóteretin bolamyz. Mysaly, keshegi otyrysta bes saual qoyamyz degen edik. Saual joldau degen bazardaghy әngime emes, ol - zandyq maghynasy bar qújat. Sondyqtan  oghan dayyndalu kerek. Sebebi, joldaghan saualda ózimizding pikirimizdi ghana aitpay, sol mәseleni sheshuding joldaryn kórsetu qajet. Shyghys Qazaqstandaghy gazdandyru, Janaózendegi kәsipkerlerdi qoldau jónindegi baghdarlamany biraz ózgertu qajet dep eseptep otyrmyn. Búdan basqa da pisip jetilgen saualdarymyz bar bolghanymen, olardy qújattyq negizde jýielep aludy jón dep sheshtim. Mysaly, Ayagóz qalasynyng monoqalalardyng tizimine kirmegeni bólek mәsele. Shyghys Qazaqstandaghy gazdandyrugha kelsek, búghan qatysty ýlken baghdarlamalar bar. Alayda atalghan oblys búl baghdarlamagha kirmey qalghan. Búl budjetke qansha salmaq týsiredi? Osynyng barlyghyn anyqtau ýshin bizge uaqyt kerek. Osy saparymyzda jinalghan mәselelerding birin de qaldyrmay, Mәjilis minberinde kóteretin bolamyz.

-  Janaózende zardap shekken kәsipkerlerding kezdesude aityp otyrghan negizgi mәseleleri qanday? Kәsipkerler tiyisti ótemaqyny tolyghymen alghany ras pa?

-  Búghan qatysty tuyndap otyrghan mәsele kóp. Elimizding búqaralyq aqparat qúraldary: «Janaózende zardap shekkenderding jaghdayy sheshildi. Arnayy qúrylghan memlekettik komissiya óz júmysyn bitirip, bәlenbay myng tenge aqsha júmsaldy», - dep jatyr. Biraq men aralap shyqqan Janaózende qiraghan ghimarattar әli kýnge jóndelmegen. Tiyisti qarajattardyng berilgenin naqty bilmedim, biraq órtke oranghan mekemeler sol qalpynda túr. Jergilikti kәsipkerlermen kezdeskende olar: «Keybir bankter memleketting audarghan aqshasy әli kelmedi degendi aityp jatyr», - deydi. «Damu» qory arqyly beriletin payyzsyz nesie merzimin de úzartu kerek. Mysaly, berilgen nesiyeni tóleu merzimi bir jyl bolsa, biylghy ekinshi jarty jyldyqtan bastap kәsipkerler tólemderdi qaytara bastauy tiyis. Eger, bes mln. tenge nesie alsa, 1 shildeden bastap 500 myng tengeden tóley bastauy kerek eken. Eger olardyng órtengen ghimarattary әli kýnge jóndelmese, olar aqshany qaydan tabady?

-  «Aqjoldan» ótken deputattar kәsipkerlerding mәselesin kóteredi dep aityp ediniz. Osy uaqytqa deyin sol tónirektegi mәseleni qanshalyqty qozghay aldy?

-  Ýsh ay ishinde deputattyq júmys barysynda resmy týrde jiyrmagha juyq saual joldappyz. Odan bólek, jalpy otyrysta jariyalamay-aq, seksennen astam týrli hattardy tiyisti oryndargha jiberdik. 1991-93 jyldar aralyghynda atqarylghan jekeshelendiru baghdarlamasynyng nәtiyjesin bile almay otyrmyz. Sol kezde bizding myndaghan otandastarymyz jekeshelendirilgen mekemelerge iyelik etse, solardyng diviydendteri men aksiyalary qayda ekendigi әli belgisiz. Osyghan qatysty Ýkimetke saualymyzdy qoydyq. Qarjy piramidalarynyng júmysy, basqa da naqty salalar boyynsha júmystardy atqaryp ýlgerdik. Bizding fraksiyamyz tek kәsipkerlikke baylanysty emes, memlekettik tildi qoldanu salasyn kenitu turaly da zang jobasyn dayyndap, Ýkimetke jiberdi. Búl biz ýshin ýlken júmys.

-  Qúpiya bolmasa, «Aqjoldan» saylanghan deputattardyng jeke kәsipteri bar ma?

-  Kez kelgen deputattyng kәsipkerlikpen ainalysuyna bolmaydy. Zang boyynsha tyiym salynady. Sondyqtan olar qazirgi kezde kәsipker emes, qarapayym deputat qana. Biraq deputat bolghansha olardyng barlyghy jeke kәsippen shúghyldandy.

-  «Aqjoldyn» qataryndaghy Amankeldi Aytaly, Qazybek Isa sekildi azamattar jeke kәsibining joqtyghynan deputattyqqa ótpey qaldy ma sonda?

-  Mәsele kәsipkerlikte emes. Eng aldymen ekonomika salasyn jetik biletin, әleumettik-ekonomikalyq mәselelerdi sheshe alatyn azamattardy fraksiyagha ótkizudi jón kórdik. Búl mening ghana emes, partiyanyng ortaq kenesining sheshimi. Oghan Amankeldi Aytaly, Qazybek Isa myrzalar da qatysty. Sondyqtan búl mәsele әu bastan óz sheshimin tapqan. Ókpe-renishter bolghanymen, Amankeldi Aytaly aghamyz kezinde Mәjilisting eki shaqyrylymynyng deputaty bolyp, Mәjilisting minberinde úsynys-oylaryn aitqan. Qazirgi kezde biz jastardy algha shygharuymyz kerek. Jastardy tәrbiyelemesek, sayasatkerler qaydan shyghady?..

Ángimelesken - Jankeldi QARJAN

«Halyq sózi» gazeti